Ang Hunahuna sa Bibliya

Unsay Tinuod Ginaingon sa Genesis?

ANG “Scientific Creationists” nagaingon nga sumala sa basahong Genesis sa Bibliya, ang uniberso gilalang sa Diyos sa walay napulo ka libo ka tuig kanhi. Nagaingon usab sila nga ang yuta ug ang mga matang sa kinabuhi niini gilalang sa literal unom tag 24-oras ka mga adlaw.

Sa laing bahin, ang ebolusyonaryong pagtuo nagaisip sa Genesis nga tinumotumo o kasugiran. Kini nagatudlo nga ang uniberso ug ang yuta, uban ang tanang buhing butang niini, mao ang produkto sa sulagmang paagi sa ebolusyon nga mikabat ug binilyong katuigan.

Ugaling, adunay daghan nga gil-asan nianang duha ka teoriya. Ang mga bahin sa scientific-creationist nga teoriya maorag nagasupak sa sentido komun ug nahasupak usab sa ebidensiya nga makita nato mismo sa tibuok kinaiyahan. Bisan pa niana, ang ideya nga ang kinabuhi diha sa tanang kahibulongang kamakutihon niini produkto lamang sa walay-direksiyon ebolusyonaryong mga puwersa maorag lisod kaayong madawat sa daghan. Nan, kanang duha ka pagtuo mao ba lamang ang kapilian?

Dili. Adunay ikatulong pagtuo. Kini ang tinuod ginaingon sa basahong Genesis sa Bibliya. Hisgotan nato kining ikatulong kapilian.

Ang Katin-awan sa Genesis

Ang unang mga pulong sa Genesis nagatug-an kanato: “Sa sinugdan gilalang sa Diyos ang mga langit ug ang yuta.” (Genesis 1:1) Kini bang mga pulonga sa Genesis nagaingong nahitabo kini sa mga napulo ka libo ka tuig kanhi? Wala, kini wala mohatag sa yugto sa panahon. Busa ang “sa sinugdan” mahimong binilyong katuigan kanhi.

Ugaling, diha mismo “sa sinugdan,” ang Bibliya nagabutang sa usa nga intelihente, ang Maglalalang, sa pagkontrolar sa buhat sa paglalang. Bisan pag daghang siyentipiko gil-asan nianang ideyaha, nahiuyon kini sa mga konklusyon sa mga astronomo nga ang uniberso may sinugdan, nga kini hapsay kaayo, ug gimandoan kinig tino nga mga balaod. Ang mahusay nga kahikayan nga gipasukad sa balaod magagikan lamang sa usa ka intelihenteng kaisipan. Bisan tuod ang siyensiya nakapatin-aw kanato sa daghan niining mga balaora, ang Genesis lamang ang nagapailaila kanato sa Maghahatag-balaod.

Dayon ang asoy sa Genesis nagapadayon sa paglaraw sa bantog nga unom ka “mga adlaw” sa paglalang. Hinuon, kining mga adlawa dili mao ang panahon nga nianang yugtoa gilalang ang materyal sa yuta ug sa uniberso. Kana nahimo na “sa sinugdan.” Ang unom ka adlaw sa paglalang, hinunoa, maoy mga yugto sa panahon nga nianang panahona ang labing una, umaw nga yuta inanay gihimong angay nga puy-anan.

Ang matag usa ba nianang unom ka adlaw sa literal 24-oras nga adlaw? Dili kana ang ginaingon sa Genesis. Ang pulong “adlaw” sa Hebreohanong pinulongan (ang pinulongan nga gigamit sa pagsulat sa Genesis) mahimong magpasabot sa tag-as nga mga yugto sa panahon, bisan sa kaliboan ka katuigan. (Itandi ang Salmo 90:4; Genesis 2:4.) Pananglitan, “ang ikapitong adlaw” nga atong gikinabuhian karon maoy linibo na ka katuigan sa gidugayon. (Genesis 2:2, 3) Busa, ginapakita sa ebidensiya nga ang tibuok yugto sa unom ka adlaw angay isipong tinagpulo ka libong katuigan sa gidugayon.

“Ingon sa Ilang mga Matang”

Ang han-ay sa unom ka yugto sa paglalang nagapadayag sa sunodsunod nga pagtungha sa tubig, yuta, kahayag, hawan, mga tanom, mga isda, mga langgam, mga hayop, ug sa kataposan mga tawo. (Genesis 1:3-27) Kining han-ay sa mga hitabo nahiuyon sa malangkobon sa han-ay nga nasusihan sa mga siyentipiko.

Apan ang usa ka talagsaong pahayag balikbalik nga mipatim-aw diha sa asoy sa Genesis kapitulo 1. Pananglitan, bahin sa ikalimang adlaw sa paglalang, ang Genesis 1:21 nagasugid kanato: “Ug gilalang sa Diyos ang dagkong mga mananap sa dagat ug ang tanang buhing kalag nga nagalihok, nga ang katubigan gidagsaan ingon sa ilang mga matang.” Bahin sa ikaunom nga adlaw, ang bersikulo 24 mabasa: “Motungha sa yuta ang buhing mga kalag ingon sa ilang mga matang, ang anad nga hayop ug ang nagalihok nga hayop ug ang ihalas nga mananap sa yuta ingon sa matang niini.”

Busa, mga matang sa mga hayop ang gilalang, dili matag indibiduwal nga espisye. Apan ang nagkadaiyang “mga matang” gilalang nga bulag ug wala maggikan sa usag usa. Sulod sa matag “matang,” mahimong may dakong kalainan, sumala sa atong makita diha sa iring nga “matang” o sa iro nga “matang” o sa tawhanon nga “matang.” Ug ang genetikanhong mga elemento nga gibutang dinha sa Maglalalang mao ang kanunay maghupot sa maong “mga matang” nga bulag sa usag usa. Kana ang hinungdang ang usa ka iring ug usa ka iro dili mahimong magkastahay ug sugdan ang laing dagway sa kinabuhi.

Matuod, kini mosupak sa teoriya sa ebolusyon. Apan dili kini mosupak sa bisan unsang dayag tinuod nga mga panghitabo. Bisan pag ang mga hayop makapanganak ug daghang klase sulod sa ilang “matang,” walay mausa ang sukad nakapamatuod nga ang usa ka “matang” sa hayop nakapanganak o nabag-o nga nahimong lahing “matang.”

Apan komosta ang mga kaamgiran sa lawas nga nagalungtad tali sa pila ka matang sa mga hayop? Kana sila hisabtan kon hunahunaon nato nga silang tanan produkto sa usa ka Maglalalang ug sila gidesinyo gikan sa samang materyales sa yuta, aron mopuyo sa susamang palibot.

Dugang pa, ginahatag sa Genesis ang sulbad sa usa ka suliran nga dili masulbad sa mga siyentipiko: Diin ba gikan ang kinabuhi? Ang mga siyentipiko nagasulay sa pagtubag niining pangutanaha pinaagi sa lainlaing mga teoriya, apan sa pagkamatuod dili sila makatubag. Ug ang sakit nga kamatuoran nga balikbalik napamatud-an sa siyentipikanhong mga laboratoryo mao nga ang kinabuhi magagikan lamang sa nagalungtad nang kinabuhi, ug gikan sa samang “matang” sa kinabuhi.

Ang Genesis nagasugid usab kanato nga ang kinabuhi mas tigulang kay sa uniberso ug ang tanang ubang kinabuhi sa langit ug sa yuta naggikan sa unang Tinubdan sa kinabuhi, ang labing gamhanan nga Maglalalang, nga nagaingon nga ang iyang ngalan maoy Jehova. Ang siyensiya dili makapatunghag mas maayong katin-awan, usa nga nahiuyon sa tanang siyentipikanhong tinuod nga mga panghitabo nga atong makita.—Salmo 36:9; 83:18; Isaias 42:8; Pinadayag 4:11.

Ang Sinugdan sa Tawo

Ang kataposang gilalang sa yuta, sumala sa Genesis, mao ang tawo mismo: “Ug giumol ni Jehova nga Diyos ang tawo gikan sa abog sa yuta ug gihuypan ang iyang mga ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong usa ka buhing kalag.” (Genesis 2:7) Giisip sa mga siyentipiko ang tawo nga ulahing miabot kon itandi sa ubang dagway sa kinabuhi.

Bisan pa niana, kining kasulatana nagasupak sa pagtuo sa kadaghanang scientific creationists nga ang tawo dunay dili-mamatay nga kalag nga bulag ug lahi sa iyang lawas. Kini nga kalag giingong mobulag sa lawas sa pagkamatay. Ugaling, ang Genesis, ingon man ang daghang ubang bahin sa Kasulatan, nagapakita nga ang tawo wala magbaton ug usa ka kalag ingong usa ka butang dili materyal nga nagapuyo sa sulod niya. Hinunoa, siya maoy usa ka kalag. Sa pagkamatay ang tawo moadto sa pagkawala-maglungtad, nga magapaabot sa pagkabanhaw. (Ecclesiastes 9:5, 10; Juan 5:28, 29; Buhat 24:15; Pinadayag 20:12, 13) Gipanig-ingon sa Bibliya ang kamatayon sa pagkatulog nga mapukaw ang usa sa pagkabanhaw.—Juan 11:11, 43, 44.

Ang pahayag sa Genesis 2:7 nagasupak usab sa teoriya sa ebolusyon sa laing paagi. Kini tin-awng nagapakita nga ang tawo gilalang nga direkta sa Diyos ug siya dili gikan sa mga hayop.

Katuohan ba ang pahayag sa Genesis? Aw, ang siyensiya wala makapatunghag pamatuod nga ang tawo naggikan sa mga hayop. Walay pamatuod nga ang samag-aliwas nga mga fossil nga nakalotan sa Aprika ug sa laing dapit maoy sa usa ka paagi mga katigulangan sa tawo. Sa pagkamatuod, kon buhi pa sila karong adlawa, lagmit sila ibutang sa mga zoo kauban sa ubang samag-aliwas nga mga linalang. Ang mga fossil nga susama kaayo sa gambalay sa bukog ug gidak-on sa mga tawo lagmit usa ka sanga sa tawhanong banay.

Usab, ang relasyon sa tawo ngadto sa “abog gikan sa yuta,” sumala sa pagpahayag niini sa Genesis, dili malalis. Ang tanang kemikal nga naglangkob sa lawas sa tawo hikaplagan diha sa “abog gikan sa yuta.” Sa pagkamatuod, ang tawo nagasalig sa maong “abog” alang sa padayon niyang pagkinabuhi. Gibuhi ug gibag-o niya ang iyang lawas pinaagi sa pagkaon nga gilangkoban sa mga sustansiya nga makita diha sa “abog sa yuta,” nga gigama pinaagi sa mga tanom ug sa mga hayop nga iyang ginakaon.

Luog—O Anak sa Diyos?

Ang laing kahubitan sa paglalang sa tawo hikaplagan sa Genesis 1:26. Dinha ang Diyos nagaingon: “Buhaton nato ang tawo sumala sa atong dagway, ingon sa atong kasamahan, ug magabuot sila sa mga isda sa dagat ug sa nagalupad nga mga linalang sa mga langit ug sa aghop nga kahayopan ug sa tibuok yuta ug sa tanang nagakamang nga hayop sa ibabaw sa yuta.” (Genesis 1:26) Sanglit ang Bibliya nagasulti kanato nga ang Diyos usa ka espiritu, ang pamulong “sa atong dagway” kinahanglang sabton nga nagkahulogang nagbaton sa mga hiyas sa Diyos.

Kining pahayaga nagasaysay, sa usa ka paagi nga dili gayod ikasaysay sa ebolusyon, nganong ang tawo lahi kaayo gikan sa mga hayop. Ang tawo lamang ang makagahom sa mga hayop ug sa talamnon alirong niya. Ang tawo lamang ang dunay salabotan sa moral ug konsensiya. Ang tawo lamang ang dunay dakong kagawasan sa pagpili ug sa naugmad kaayong intelihensiya. Ang tawo lamang ang may katakos sa paghunahuna sa paglungtad sa Diyos ug gasa sa gahom sa pagsulti nga pinaagi niana makasulti Kaniya. Ang Journal of Semitic Studies nagaingon: “Ang gahom sa tawo sa pagsulti maoy usa ka sekreto; kini usa ka balaang gasa.”

Gihulagway sa mga ebolusyonista ang unang mga tawo ingong mapintas ug luog. Sa walay duhaduha, ang dakong paglinuog nahimo sa pila ka unang sakop sa tawhanong banay. Apan ang modernong tawo nahimo usab nga luog, sumala sa gipamatud-an sa usa ka gatos ka milyong gipamatay sa mga gubat niining sigloha. Hangtod niining adlawa, siya nagagawi nga linuog! Bisan pa niana, ang Bibliya nagapakita nga ang moral ug intelektuwal nga natagong-kagahom sa unang tawo dili ubos sa iya sa modernong tawo. (Itandi sa Genesis 4:20-22; 5:22; 6:9.) Kini wala masupak sa dayag tinuod nga mga panghitabo. Pananglitan, palandonga ang mga dibuho sa giingong una-kasaysayang mga tawo nga hikaplagan sa mga bungbong sa Langob Lascaux sa Pransiya. Ang pagkasensitibo ug katakos sa arte nga gipasundayag sa maong mga dibuho nagapatunghag dakong pagdayeg bisan karong adlawa.

Ang Matuod nga Kahulogan sa Genesis

Busa, ang unang mga kapitulo sa Genesis nagataganag pasiklap sa sinugdanan sa mga butang. Bisan pa niana, ang Genesis dili detalyadong basahong-tun-anan, ni kana gituyo nga maingon. Ang impormasyong nasulod niini dunay lalom pang katuyoan.

Pananglitan, kini nagapakitang ang kalipay sa tawo nagdepende sa iyang pagpadayon sa pagkooperar sa mga katuyoan sa iyang Maglalalang. Apan sa dihang ang tawo midumili sa pag-ila niining obligasyona, nawad-an siya sa iyang unang kalipay ug tuling nahibalhog sa sala ug sa kamatayon ug sa paglinuog nga ato pang makita.—Genesis 3:1-18; Deuteronomio 32:4, 5.

Ang unang mga kapitulo sa Genesis nagapakita, hinunoa, nga pagkatapos dayon sa pag-alsa sa tawo, gihimo sa Diyos ang unang lakang sa iyang layog-abot nga katuyoan nga ipasig-uli ang katawhan ngadto sa iyang unang kalipay. Ang usa ka “binhi” moabot sa pagsumpo sa daotang mga epekto sa sala sa tawo. (Genesis 3:15) Kon kinsa ang maong Binhi maoy usa ka iladong tema sa kinadak-ang nahibiling bahin sa Bibliya. Ug tapos sa pagtala nga ang Binhi sa kataposan miabot nga mao ang Mesiyas, si Jesus, ang Bibliya nagpadayon sa pagbatbat sa unsang paagi ang mga kahikayan nga gihimo sa Diyos, nga nagsentro kang Jesus, sa kadugayan magbalit-ad sa alaot nga dalan nga gisubay sa mga tawo. Kini nagabatbat usab sa unsang paagi ang tibuok yuta balhinong paraiso nga pagapuy-an sa hingpit nga mga tawo, usa ka paraiso diin ang gubat, kapintasan, krimen, kasubo, ug bisan ang sakit ug kamatayon dili na gayod mosakit sa tawhanong pamilya.—Salmo 46:9; Pinadayag 21:4, 5.

Oo, ang Genesis dili lamang estorya sa paglalang. Kini nagapahimutang sa entablado alang sa tibuok kasaysayan sa tawo—kagahapon, karon, ug umaabot. Ang kadaghanan sa kasaysayan, ug ang kinabuhi mismo, dili hisabtan kon laktawan nato kanang importanteng unang mga lakang. Sa pagkamatuod, mameligro ang atong umaabot kon dili nato panumbalingon kon unsay tinuod ginaingon sa Genesis.—1 Juan 2:15-17.

[Blurb sa panid 24]

Ang asoy sa Genesis sa paglalang dili mosupak sa dayag tinuod nga mga panghitabo

[Blurb sa panid 25]

Ang tinuod nga mga hitabo nagapamatuod sa asoy sa Genesis nga ang buhing mga butang gilalang “ingon sa ilang mga matang”

[Blurb sa panid 27]

Kon wala ang asoy sa Bibliya, dili kita makapatin-aw sa kasaysayan sa tawo o sa katuyoan sa kinabuhi

[Letrato sa panid 26]

Gipakita sa Bibliya nga ang tibuok yuta mahimong paraiso