PULTAHAN

Ang “ganghaan” (Heb., peʹthach; Gen 19:11) sa usa ka lawak, sa usa ka balay, o sa uban pang tinukod nga gilangkoban sa: (1) “ibabawng bahin sa pultahan” (Heb., mash·qohphʹ; Ex 12:7), nga mao, ang balabag, ang nagbabag nga kahoy o bato nga anaa sa ibabawng bahin niini nga samag sukod sa entrada sa pultahan ug nagsangga sa gambalay sa ibabaw sa pultahan; (2) duha ka “poste sa pultahan” (Heb., mezu·zothʹ; Ex 12:​7, ftn sa Rbi8), ang hamba sa isigkakilid sa pultahan, nga niana gipatong ang balabag; (3) pultahan (Heb., deʹleth; Gr., thyʹra) mismo; (4) “bakanan” (Heb., saph [Huk 19:27]) nga nahimutang sa ubos sa pultahan.

Agig pagsugot sa sugo, ang balabag ug ang mga poste sa pultahan sa mga ganghaan sa mga balay sa mga Israelinhon didto sa Ehipto giwisikan ug dugo sa halad sa Paskuwa ingong ilhanan alang sa manulonda sa Diyos nga sayloan ang maong mga balay ug dili pamatyon ang ilang mga panganay. (Ex 12:​7, 22, 23) Sumala sa Balaod, kon ang usa ka ulipon (lalaki o babaye) buot mag-alagad nga permanente sa iyang agalon, ang agalon magdala sa ulipon ngadto sa pultahan o sa poste sa pultahan ug magtusok sa iyang dalunggan pinaagig hilihod. (Ex 21:​5, 6; Deu 15:​16, 17) Ang Hebreohanong pulong alang sa poste sa pultahan (mezu·zahʹ) sa ulahi gipadapat sa usa ka gamay nga sudlanan nga gitawag ug mezuzah. Ilansang kini diha sa poste sa pultahan sa Ortodoksong mga Hudiyo ug nasudlan sa usa ka pergamino nga gisulatan sa mga pulong sa Deuteronomio 6:4-9; 11:13-21.​—Tan-awa ang MEZUZAH.

Ang pultahan sagad maoy gama sa kahoy, ug daghan niini ang malisoliso pinaagig mga tuyokanan nga gipahaom sa mga suksokanan diha sa balabag sa ibabaw sa pultahan ug sa bakanan. (Pr 26:14) Ang mga tuyokanan sa pultahan sagad maoy gama sa kahoy, apan ang mga Ehiptohanon usahay magtaod diha sa ubos ug sa ibabaw nga tumoy sa pultahan ug metal nga mga bisagra nga may mga tunggoytunggoy nga gipahaom sa mga suksokanan, sa ingon kini nga mga pultahan malisoliso. Ang mga suksokanan sa mga pultahan sa templo nga gitukod ni Solomon maoy gama sa bulawan.​—1Ha 7:​48, 50.

Ang mga pultahan sa kasarangan nga mga balay maoy gagmay ug walay dayandayan. Apan ang ganghaan sa templo ni Solomon adunay duha ka duhay-palid nga kahoyng junipero nga mga pultahan, ug may duha ka pultahan nga gama sa kahoyng oleifero paingon sa Labing Balaan, kining tanang pultahan adunay kinulit nga mga larawan sa mga kerubin, mga kahoyng palma, ug mga bulak, nga hinaklapan ug bulawan. (1Ha 6:31-35) Ang dagkong mga pultahan nga adunay matikloptiklop nga mga bahin o mga palid gigamit usab sa ubang mga dapit. Pananglitan, gitino ni Jehova nga ang tumbagang “duhay-palid nga mga pultahan” sa Babilonya mabuksan alang kang Haring Ciro.​—Isa 45:​1, 2.

Bahin sa bakanan sagad nga kahoy o bato ang gigamit. Apan ang mga bakanan sa “balay ni Jehova” nga gitukod ni Solomon gihaklapan ug bulawan.​—2Cr 3:​1, 7.

Ang mga pultahan sa mga balay o mga ganghaan usahay isira pinaagig mga trangka o mga balabag nga kahoy o puthaw (Isa 45:2; Deu 3:5; 2Cr 8:5; 14:7), nga sagad itaod sa paagi nga kini ikasulod sa mga suksokanan diha sa mga poste sa ganghaan o sa mga poste sa pultahan. Ang mga ganghaan sa siyudad usahay may mga trangka ug mga tarogo. (Neh 3:3; 7:3) Ang tarogo lagmit nga usa ka bara o tubo nga ikasulod sa suksokanan diha sa bakanan sulod sa ganghaan. Ang ubang mga ganghaan sa siyudad adunay mga trangka (Deu 33:25), sama sa mga pultahan sa mga balay.​—2Sa 13:​17, 18; Luc 11:7; tan-awa ang GANGHAAN; TRANGKA.

Ang metal nga mga pangtuktok sa pultahan gigamit usab, apan ang Bibliya wala maghisgot nga espesipiko kon migamit ba niini ang mga Hebreohanon. Aron makamatikod ang mga tagbalay, ang usa ka tawo manuktok sa pultahan sa balay o sa ganghaan.​—Aw 5:2; Buh 12:13.

Mahulagwayong Paggamit. Si Jesu-Kristo nagdasig sa pagkamapadayonon, nga nag-ingon: “Padayon sa pagpanuktok, ug pagabuksan kini kaninyo.” (Mat 7:7) Sa Pinadayag 3:​20, si Kristo nag-ingon nga siya “nagbarog sa pultahan ug nagapanuktok,” nga mipasalig ug espirituwal nga panag-ubanay ug kaayohan ngadto sa usa nga magbukas sa pultahan ug mag-abiabi kaniya.

Kon ang dalagang Sulamita nahimong mabalhinon sa gugma ug sa kaligdong, sama sa usa ka pultahan nga molisoliso diha sa tuyokanan niini, ang iyang mga igsoong lalaki determinado nga “alihan siya ug tabla nga sedro,” sa ingon magsira sa “pultahan” ug magpugong niini nga mobukas ngadto kang bisan kinsa nga makadaot kaniya.​—Aw 8:​8, 9.

Ang Leviatan, nga dobleg apapangig, gilarawan ingong adunay “mga pultahan” sa nawong niini. (Job 41:​1, 13, 14) Ang magtitigom nag-ingon nga sa kahimtang sa tawong tigulang ‘ang mga pultahan didto sa kadalanan nasirhan na,’ tingali aron ipakita nga ang duha ka pultahan sa baba dili na kaayo mobuka o kaha dili na gayod mobuka aron ibungat kon unsay anaa sa balay sa lawas.​—Ecc 12:​1, 4.

Si Jesu-Kristo nag-awhag ug kusganong pagpanlimbasog aron mabatonan ang kaluwasan, sa “pagsulod agi sa sigpit nga pultahan.” (Luc 13:​23, 24; Flp 3:​13, 14; itandi ang Mat 7:​13, 14.) Sa laing higayon gipakasama niya ang iyang kaugalingon sa pultahan sa usa ka mahulagwayong toril, sanglit si Jesus mao ang nahiangayng magbalantay nga nagtultol sa iyang “gamayng panon” aron makabaton sila ug relasyon uban kang Jehova pinasukad sa bag-ong pakigsaad nga gitimbrehan pinaagi sa kaugalingong dugo ni Jesus. (Luc 12:32; Ju 10:​7-11) Ang pagpakasama ni Jesus sa iyang kaugalingon sa usa ka pultahan nahiuyon sa kamatuoran nga pinaagi kaniya, tungod sa iyang halad lukat, ang mga tawong karnerohon makaduol sa Diyos, maluwas, ug makabaton ug kinabuhi.​—Ju 14:6.

Si Jehova maoy nagpahinabo nga mabuksan ngadto sa kanasoran “ang pultahan sa pagtuo.” (Buh 14:27) Si Pablo nagpabilin ug taudtaod sa Efeso tungod kay “ang usa ka dakong pultahan nga nagatultol ngadto sa kalihokan” sa pagpahayag sa maayong balita nabuksan alang kaniya didto.​—1Co 16:​8, 9; Buh 19:1-20; itandi ang 2Co 2:​12, 13; Col 4:​3, 4.

Sa panan-awon, nakita ni Juan ang “usa ka binuksang pultahan sa langit,” nga pinaagi niana iyang nakita ang mga butang sa umaabot ug nakasulod, ingnon ta, ngadto sa presensiya ni Jehova.​—Pin 4:1-3.