KAHOYKAHOY

[Heb., siʹach].

Usa ka mubo, daghag sanga nga tanom o usa ka pundok sa mga tanom. Ang Hebreohanong pulong nga siʹach makaplagan sa upat lamang ka beses, sa Genesis 2:5; 21:15; Job 30:​4, 7. Ang ubang mga kahoy sa rehiyon sa Palestina mahimong tukmang tawgon nga mga kahoykahoy, lakip ang mubo nga junipero, ang tunokong lotus, ang kahoyng retama; samtang ang uban sagad nga susamag dagway ug gidak-on sa mga tanom nga daghag sanga, sama sa mga kahoyng akasya, mirto, estorake, tamarisko, ug sause.

Sa kamingawan sa Beer-seba, ang nawad-ag paglaom nga si Agar nagbutang kang Ismael sa ilalom sa usa ka kahoykahoy (Gen 21:15), samtang si Job naghubit sa mga tawo nga nagpuyo sa walay tubig nga rehiyon ingong “nangutlo ug parat nga hilba duol sa kalibonan” o kahoykahoy ug nagtuaw taliwala sa kalibonan.​—Job 30:​4, 7.

Gituohan nga ang nagdilaab nga tanom nga pinaagi niini ang manulonda ni Jehova nagtawag ug nakigsulti kang Moises maoy usa ka matang sa tunokong tanom (Heb., senehʹ). (Ex 3:2-5; Deu 33:16) Sa paghisgot niini nga hitabo, ang Kristohanong mga magsusulat sa Gregong Kasulatan migamit sa Gregong pulong nga baʹtos, nga nagkahulogang usa ka sampinit o sa bisan unsang matang sa tunokong tanom. (Mar 12:26; Luc 20:37; Buh 7:​30, 35) Sa Grego ang blackberry gitawag ug baʹton (naggikan sa baʹtos), ug busa gituohan sa ubang mga leksikograpo nga ang tunokong tanom (senehʹ) mao ang blackberry nga kahoykahoy (Rubus sanctus), nga sagad makaplagan sa tibuok Sirya ug sa kadaghanang dapit sa Palestina. Hinuon, dili kini makaplagan nga kinaiyanhong mitubo diha sa Peninsula sa Sinai sa modernong mga panahon. Tungod niini ang uban mas nagtuo nga kini maoy usa ka matang sa kahoyng akasya, sanglit kining tunokon, sagad samag kahoykahoy nga mga tanom komon kaayo sa tibuok rehiyon sa Sinai. Apan dili matino kon unsa gayod kining tanoma.