PAGTENER, PAGBANTAY
Ang pag-atiman ug pagbantay sa bisan unsa; ang pagtener sa usa ka tawo tungod sa pagsunod sa sistema sa balaod o sa awtoridad; aktuwal nga pagbilanggo.
Ang balaod sa Bibliya nga dayag kaayong nagpatin-aw sa mga responsibilidad sa usa ka magbalantay gilatid diha sa Exodo 22:10-13 nga may kalabotan sa mga hayop nga gipiyal ngadto sa laing tawo. Kini nga balaod, nga sa walay duhaduha gipasukad sa mas naunang patriarkanhon nga balaod (Gen 31:39), nagaingon: “Kon ang usa ka tawo magtugyan sa iyang isigkatawo ug . . . bisan unsang binuhing hayop aron ipaatiman, ug kini mamatay o maangol o madala sa layo samtang walay nagtan-aw, . . . ang usa dili magbayad. Apan kon kini sila sa pagkatinuod gikawat gikan kaniya, siya magbayad ngadto sa ilang tag-iya. Kon kini sa pagkatinuod gikuniskunis sa usa ka mapintas nga mananap, siya magdala niini ingong ebidensiya. Alang sa gikuniskunis sa usa ka mapintas nga mananap siya dili magbayad.”—Itandi ang Gen 30:31.
Kon ang usa ka magbalantay o tig-alima sa hayop magbantay o mag-atiman ug usa ka panon sa karnero o baka, iyang gipakita nga iyang gidawat sa legal nga paagi ang pag-atiman niini nga mga hayop. Iyang gipasaligan ang tag-iya nga sila pakan-on ug dili kini makawat, kay kon dili, kini pagabayran. Apan, ang iyang responsibilidad dili bug-os, kay ang gihisgotan nga balaod nagpahigawas sa magbalantay gikan sa pagkasad-an kon adunay panghitabo nga dili na kapugngan sa tawo, sama sa pag-atake sa mapintas nga mga mananap. Apan, aron mahigawas sa tulubagon, siya kinahanglang magpakitag ebidensiya ngadto sa tag-iya, pananglitan, ang gikuniskunis nga patayng lawas sa hayop. Ang tag-iya, human masusi ang maong ebidensiya, kinahanglang magpahayag ug hukom nga inosente ang magbalantay.
Ang samang prinsipyo mapadapat sa katibuk-an ngadto sa bisan unsang gipiyal nga kabtangan, bisan sa mga relasyon sa pamilya, pananglitan, ang panganayng anak nga lalaki giisip nga mao ang legal nga magbalantay sa iyang manghod nga mga igsoong lalaki ug babaye. Busa, atong masabtan ang kabalaka ni Ruben ingong kamagulangang anak nga lalaki alang sa kinabuhi ni Jose, ingon sa natala sa Genesis 37:18-30, sa dihang ang ubang mga igsoon nagtinguha sa pagpatay kaniya. “Siya miingon: ‘Dili nato patyon ang iyang kalag.’ . . . ‘Ayaw pagpabanaw ug dugo. . . . ayaw ninyo siya buhati ug kadaot.’ Ang iyang tuyo mao ang pagluwas kaniya gikan sa ilang kamot aron iuli siya sa iyang amahan.” Ug sa dihang nadiskitahan ni Ruben nga wala na si Jose, hilabihan gayod ang iyang kabalaka nga tungod niana “iyang gigisi ang iyang mga besti” ug miingon: “Wala na ang bata! Ug ako—asa man gayod ako mopaingon?” Siya nasayod nga manubag siya sa pagkawala ni Jose. Aron mahigawas sa responsibilidad, ang managsoon sa pagkamalansison nagmugnamugna ug ebidensiya aron ingnon nga si Jose gipatay sa usa ka mapintas nga mananap. Gihimo nila kini pinaagi sa pagtumog sa gihukas nga besti ni Jose sa dugo sa kanding. Unya ilang gipakita kini nga ebidensiya ngadto kang Jacob, ang ilang amahan ug ang patriarkanhong maghuhukom, kinsa nagpahigawas kang Ruben sa bisan unsang responsibilidad tungod kay, pinasukad sa natumog-sa-dugo nga besti ni Jose nga gipresentar sa iyang mga igsoon ingong ebidensiya, nanghinapos si Jacob nga si Jose gipatay.—Gen 37:31-33.
Sa Galacia 3:19-25, gihimo ang usa ka pagpadapat sa espirituwal nga paagi sa mga terminong ‘pagbantay’ ug ‘pagbilanggo.’ Si Pablo nag-ingon nga ang Balaod nagpadayag sa mga kalapasan ug nga “ang Kasulatan nagtugyan sa tanang butang nga tingob ngadto sa pagkabinilanggo sa sala.” Apan siya nagpadayon: “Hinunoa, sa wala pa moabot ang pagtuo, kita gibantayan ilalom sa balaod, gitugyan nga tingob ngadto sa pagkabinilanggo, nga naglantaw sa pagtuo nga gitakdang ipadayag.” Busa iyang gipasiugda kon sa unsang paagi nabilanggo sa espirituwal nga paagi ang kinaiyanhong Israel, nga gibantayan o gipanalipdan sa Balaod, hangtod nga ang pagtuo kang Kristo miabot.
Ang pagtener o pagbantay sumala sa pagkagamit sa Bibliya diha sa pipila ka kaso nagkahulogan sa pagbilanggo sa usa ka tawo. Ang usa ka pananglitan mao ang usa ka mestisong Israelinhon nga nagpasipala sa ngalan ni Jehova samtang didto sa kampo sa Israel. Human siya makalapas sa Balaod, ang asoy nag-ingon: “Unya gitener nila siya hangtod nga adunay tin-aw nga pahayag ngadto kanila sumala sa pulong ni Jehova.” (Lev 24:10-16, 23) Ingong usa ka lagda, wala himoa sa Israel ang dugay nga pagtener sa mga kriminal, tungod kay sila gisugo sa pagpahamtang gilayon sa hustisya. (Jos 7:20, 22-25) Hinunoa, niini nga kaso, ingon man ang kaso bahin sa usa ka tawo nga milapas sa Igpapahulay diha sa Numeros 15:32-36, gihulat una ang katin-awan sa maong balaod; apan sa dihang natino na ang giingon ni Jehova bahin niining butanga, ang silot gipahamtang gilayon. Sa susama, si Pedro ug ang ubang mga apostoles gibilanggo, bisan tuod sa dili-makataronganong paagi, nga naghulat nga husayon atubangan sa Sanhedrin sa pagkasunod adlaw. (Buh 4:3; 5:17, 18) Ang Kasulatan naghisgot usab bahin sa pagtener kang Jeremias sa dili-makataronganong paagi, dili lamang kay gitener siya aron husayon kondili aktuwal nga gibilanggo.—Jer 37:21.