Ang “Santisima Trinidad”—Anaa ba Kini sa Bibliya?
GISUNOG siya sa Inglaterra sa 1550. Ang iyang ngalan? Si Joan Bocher. Ang iyang sala? Ang Encyclopædia Britannica (1964) nag-ingon: “Gisilotan siya tungod sa bukas nga pagpasipala sa dili pagtuo sa Trinidad, ang usa ka sala nga gilantaw sa bug-os nga iglesya nga dili-mapasaylo sukad sa panagbingkil batok sa Arianismo.”
Ang Trinidad mao ang pangunang doktrina sa dakong bahin sa mga iglesya. Apan unsa gayod ang Trinidad? Ang The Waverley Encyclopedia nagbatbat niini ingon nga “ang misteryo sa usa ka Diyos sa tulo ka persona—ang Amahan, ang Anak, ug ang Espiritu Santo, nga managsama ug dungang naglungtad diha sa tanang butang.” Apan ang The New Encyclopædia Britannica (1981) nag-ingon: “Ang pulong Trinidad, ug ang maong espisipikong doktrina, dili makita sa Bag-ong Pakigtugon.” Kini mopabangon dayon ug daghang mga pangutana bahin sa doktrina.
Dugang nga nakapalubog niining butanga mao ang prangkang pagdawat sa New Catholic Encyclopedia nga gipresentar pinaagi sa usa ka pangutana nga kanunayng ibangon sa mga estudyante sa seminaryo, “Apan sa unsang paagi imantala ang Trinidad?” Kining basahong Katoliko nagpadayon: “Kon ang pangutana maoy simtoma sa kalibog sa estudyante, tingali ilabinang simtoma kini sa kalibog sa ilang mga propesor. Kon ‘ang Trinidad’ dinhi nagkahulogang teolohiya sa Trinidad, ang labing maayong tubag mao nga wala kini imantala ni bisan kinsa . . . tungod kay ang sermon, ug ilabina ang wali sa Bibliya, mao ang dapit sa pulong sa Diyos, dili sa makalibog nga teolohiya.”
Kanus-a nagsugod kining “makalibog nga teolohiya”? Mitubag ang The New Encyclopædia Britannica (1981): “Ang doktrina anam-anam nga mitungha sulod sa daghang mga kasiglohan ug sa daghang mga kabangian.” Kana ba maoy direkta, tin-awng kapahayagan nga gikan sa Diyos alang kanimo? Busa sa unsang paagi nahimong kapahayagan kini sa Balaang Kasulatan, sumala sa gipangangkon niini?
Ang pulong sa Bibliya nga kasagarang gamiton sa mga magtutudlo sa iglesya sa pagpamatuod sa Trinidad mao ang sugo ni Jesus nga kinahanglang maghimog mga tinun-an ang iyang mga sumusunod, “sa pagbawtismo kanila sa ngalan sa Amahan ug sa Anak ug sa balaang espiritu.” (Mateo 28:19) Kining tekstoha dayag nga naghisgot ug tulo ka persona, apan wala kini mag-ingon nga tulo sila ka persona o nga silang tanan usa ra. Dugang pa, kita nahibalo sa ngalan sa Amahan (Jehova) ug sa Anak (Jesus), apan kinsa ang ngalan sa balaang espiritu? Kini motultol sa pangutana . . .
Usa ba ka Persona ang Balaang Espiritu?
Ang kamatuoran nga wala maghatag ang Bibliya ug timailhan nga adunay personal nga ngalan ang balaang espiritu sa labing menos nagpadayag lamang nga dili kini persona. Tingali mangutana ka usab, ‘Nakita na ba sukad ang balaang espiritu?’ Buweno, sa bawtismo ni Jesus kini nagpakita ingong salampati ug sa Pentekostes ingong mga dila sa kalayo. (Mateo 3:16; Buhat 2:3, 4) Kon usa kini ka persona, nganong wala man kini nagpakita ingong persona? Ug kon dili persona ang balaang espiritu, unsa man kini? Sa walay duhaduha, kini mao ang aktibong gahom nga gikan sa Diyos nga ‘gibubo’ diha sa mga tinun-an sa Pentekostes. (Buhat 2:17, 18) Pinaagi niining aktibong gahom, gihimo ni Jehova ang iyang mga buhat sa kalalangan—“ang aktibong gahom sa Diyos nagalihok ibabaw sa nawong sa mga tubig.” (Genesis 1:2) Ang mao gihapong aktibong gahom ang nagdasig sa mga magsusulat sa Bibliya.—2 Timoteo 3:16.
Ang usa niadtong dinasig nga mga magsusulat mao si propetang Daniel. Diha sa Daniel kapitulo 7 iyang gibatbat ang katingalahang panan-awon nga gihatag ni Jehova kaniya: “ang Karaan sa mga Adlaw” nga naglingkod sa iyang langitnong trono, uban sa panon sa mga manulonda nga nanag-alagad kaniya. Nakita usab ni Daniel ang “usa nga sama sa anak sa tawo [Jesus],” nga gihatagan ug “dominyo ug himaya ug gingharian, aron ang tanang mga katawhan, mga nasod ug mga pinulongan manag-alagad kaniya.” (Daniel 7:9, 13, 14) Apan, unsay ikasulti mahitungod sa balaang espiritu? Wala kini hisgoti ingong persona diha niining talan-awon sa langit.
Ang kataposang libro sa Bibliya—Pinadayag—nagbatbat sa ubang tagsaong mga panan-awong langitnon. Ang Supremong Persona, si Jehova, gilarawan didto diha sa iyang trono, ug ang Kordero, si Jesu-Kristo, nagauban kaniya. Apan, sa makausa pa, ang balaang espiritu wala hisgoti ingong lahi nga persona. (Pinadayag, kapitulo 4-6) Busa ang kataposang basahon sa Bibliya wala magbutyag nga adunay tulo ka persona sa usa ka diyos. Kini mopabangon ug . . .
Laing Importanteng Pangutana
Ang doktrina sa Trinidad gibatbat nga mao “ang dugokang doktrina sa Kristohanong relihiyon.” Kon tinuod kini, nganong wala kini ipadayag ni Jesus sa dihang dinhi pa siya sa yuta? Ang iyang mga tinun-an, sanglit mga Israelinhon, nagtuo nga walay katumbas si Jehova. Hangtod karong adlawa, ang mga Hudiyo nagpadayon gihapon sa pagsitar sa Deuteronomio 6:4: “Magpatalinghog ka, Oh Israel: Si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova.” Walay gisugyot sa Hebreohanong Kasulatan nga ang Supremong Persona anaa sa tulo ka persona. Tingali mahibulong ka, ‘Kon tinuod kini, nganong kining “dugokang doktrina” wala mahimong pagtulon-an hangtod sa ikaupat nga siglo—bisan pa sa mapait nga kabangian nga nakahatag ug kaylap nga kalibog?’
Tingali moingon ang uban: ‘Apan si Jesus miingon, “Ako ug ang akong Amahan usa ra.”’ (Juan 10:30) Tinuod. Apan, sa unsang diwa, nga usa sila? Gipatin-aw ni Jesus kining ulahi pinaagi sa pag-ingon diha sa pag-ampo: “Amahan nga balaan, bantayi sila [iyang mga tinun-an] . . . aron nga sila mausa ingon nga kita usa ra.” (Juan 17:11, 22) Busa, ang pagkausa sa Amahan ug Anak sama sa panaghiusa nga naglungtad taliwala sa tinuod nga mga sumusunod ni Kristo—nagkauyon sa katuyoan ug kooperasyon.
Dugang pa, hayan moingon ang uban nga bisag wala ipadayag ni Jesus ang doktrina sa Trinidad, gipadayag kini ni apostol Juan diha sa 1 Juan 5:7, nga diin, sumala sa King James Version, nag-ingon: “Kay tulo man ang nagapamatuod niini sa langit, nga mao ang Amahan, ang Pulong, ug ang Espiritu Santo: ug kining tulo usa ra.” Apan, giwala kining tekstoha sa mas bag-ong mga bersiyon. Ngano? Ang Jerusalem Bible sa Katoliko mihatag ug katin-awan sa potnot niini nga kining tekstoha dili makita sa bisan hain sa unang Grego o labing maayong manuskrito sa Latin sa Bibliya. Dili tinuod kadtong tekstoha. Dinugang kadto, sa walay duhaduha aron sa paglig-on sa Trinidad.
Kon imong susihon sa imong kaugalingong Bibliya, si apostol Pablo sa sinugdanan sa iyang mga sulat sagad migamit sa mga ekspresyong sama niini: “Hinaot maanaa kaninyo ang dili-takos nga kalulot ug kalinaw nga gikan sa Diyos nga atong Amahan ug gikan sa Ginoong Jesu-Kristo.” (Roma 1:7) Nganong wala man niya hisgoti ang balaang espiritu ingong persona? Tungod kay walay nasayran si Pablo mahitungod sa “Santisima Trinidad.” Si Santiago, Pedro, ug Juan migamit ug samang mga pulong diha sa ilang mga sulat nga diin sila wala usab maghisgot sa balaang espiritu. Ngano? Tungod kay dili usab sila mga magtutuo sa Trinidad. Ang balaang espiritu dili usa ka persona sama sa Diyos ug sa iyang Anak. Sanglit ang Anak usa man ka persona, ang pangutana mobangon . . .
Si Jesus ba ang Supremong Persona?
Ang mga magtutuo sa Trinidad motubag oo. Apan labi ka pang maikag sa giingon ni Jesus: “Ang Amahan mas labaw pa kay kanako.” (Juan 14:28) “Ang Anak dili makabuhat sa iyang kaugalingong pagbuot, gawas lamang sa iyang makita nga ginabuhat sa Amahan.” (Juan 5:19) Si Pablo midugang: “Ang ulo ni Kristo mao ang Diyos.”—1 Corinto 11:3.
Palandonga usab, pag-ayo, kining mga pangutanaha: Si Jehova ba adunay Diyos? Dayag gayod nga wala, siya mao ang supremo, ang Labing Makagagahom. Si Jesus ba adunay Diyos? Human nga gibanhaw siya si Jesus miingon kang Maria Magdalena: “Mosaka ako sa akong Amahan ug sa imong Amahan ug sa akong Diyos ug sa imong Diyos.” Si apostol Pedro misulat: “Bulahan ang Diyos ug Amahan sa atong Ginoong Jesu-Kristo.”—Juan 20:17; 1 Pedro 1:3.
Namatay na ba ang Diyos? ‘Sa pagkatinuod wala,’ tingali mao ang imong hustong tubag. Dili-mamatay ang Diyos. Si propetang Habacuc miingon bahin kang Jehova: “Ang akong Usa nga Balaan, ikaw dili mamatay.” (Habacuc 1:12) Sa kasukwahi, namatay si Jesus. Nan kinsa ang nagbanhaw kaniya gikan sa patay? Si Pedro miingon: “Gibanhaw sa Diyos [si Kristo] gikan sa patay.” Nan, matin-aw, nga si Jesus dili mao ang Supremong Persona.—Buhat 3:15; Roma 5:8.
Makapadayon ka pa. May nakakita na ba sa Diyos? “Walay tawo ang nakakita sa Diyos sa bisan unsang panahon.” (Juan 1:18) Apan libolibo ang nakakita kang Jesus sa yuta. Nakaampo na ba ang Diyos sa usa ka persona? Kinsay iyang ampoan? Siya mao ang dakong “Tigpatalinghog sa pag-ampo.” (Salmo 65:2) Ug si Jesus? Siya kanunayng miampo sa iyang Amahan, nakagugol gani ug usa ka gabii sa pag-ampo. Saserdote ba ang Diyos? Dayag nga dili. Si Jesus? Atong mabasa: “Tan-awa ang apostol ug hataas nga saserdote nga atong gituohan—si Jesus.”—Hebreohanon 3:1.
Dili ba matin-aw nga si Jesus dili mao ang Supremong Persona?
Daotan ba ang Doktrinang Trinidad?
Oo. Kining kaylap nga doktrina nagtuis sa yanong mga kamatuoran sa Bibliya nga si Jehova lamang ang Supremong Persona, nga si Jesus mao ang iyang Anak, ug nga ang balaang espiritu mao ang aktibong gahom sa Diyos. Ang doktrina nakahatag kalibganan pinaagi sa pagpresentar sa Diyos diha sa lubog nga misteryo, nga motultol sa espirituwal nga kangitngit.
Apan, ikaw, dili angay nga magpangitngit. Imong tin-awng ikabutang sa hunahuna ang pipila ka kamatuoran:
Ang doktrina sa Tinidad wala hisgoti sa Bibiya. Kini maoy usa ka “makalibog nga teolohiya” nga mitungha sa mga siglo tapos sa mga adlaw ni Jesus, ug kini gipakanaog ubos sa hulga sa kamatayon diha sa estaka. Kini nakapaubos sa pagsimba sa Supremong Persona, sa pagtudlo sa pagtuog misteryo.
Kon dugay ka nang nagtuo ug Trinidad, unsay imong buhaton karon? Gidasig ka namo sa pagtuon sa Pulong sa Diyos ug sa mga publikasyong sama niini nga makatabang kanimo sa pagsabot sa Bibliya. Ang paghimo sa ingon hinungdanon. Si Jesus miingon ang kinabuhing dayon nagadepende sa pagkuhag tukmang kahibalo bahin kaniya ug kang Jehova—“ang bugtong tinuod nga Diyos.”—Juan 17:3.
[Kahon/Letrato sa panid 5]
Tudlo sa Diyos
“Kini mao ang tudlo sa Diyos!” miadmiter ang salamangkerong mga saserdote sa Ehipto dihang napakyas sila sa paghimo sa abog nga mga kuto, sama sa gihimo ni Moises. (Exodo 8:18, 19) Diha sa Bukid sa Sinai, gihatagan ni Jehova si Moises ug “mga papan nga bato nga gisulat sa tudlo sa Diyos.” (Exodo 31:18) Literal ba kadto nga tudlo? Dili. Si Jehova sa dayag walay literal nga mga tudlo. Nan, unsa? Ang mga magsusulat sa Bibliya si Lucas ug Mateo mihatag kanato sa sekreto. Ang usa mirekord nga “pinaagi sa tudlo sa Diyos,” Si Jesus nakapagawas ug mga demonyo. Ang lain nagbatbat nga gihimo ni Jesus kini “pinaagi sa espirtiu sa Diyos.” (Lucas 11:20; Mateo 12:28) Busa ang balaang espiritu mao ang “tudlo sa Diyos,” ang iyang galamiton sa pagpatuman sa iyang kabubut-on. Dili kini usa ka persona, kondili ang dinamiko aktibong gahom sa Diyos.
[Mga Letrato sa panid 7]
Ang balaang espiritu mitungha ingong salampati ug mga dila sa kalayo—dili usa ka persona
[Tinubdan sa Letrato sa panid 4]
Representasyon sa Trinidad sa ika-4ng Siglo sa Simbahang Katoliko sa Tagnon, Pransiya