KAPITULO 1
“Tan-awa! Kini ang Atong Diyos!”
1, 2. (a) Unsang mga pangutana ang gusto nimong isukna sa Diyos? (b) Unsay gipangutana ni Moises sa Diyos?
MAKAHANDURAW ba ka nga nakig-estorya ka sa Diyos? Ang paghunahuna niana makapahingangha—ang Soberano sa uniberso nakig-estorya kanimo! Sa sinugdan ikaw magpanuko, apan sa ulahi makatubag na ka. Siya mamati, motubag, ug mopabati kanimo nga libre kang makapangutanag bisan unsa nga imong gusto. Karon, unsay imong ipangutana?
2 Sa kanhing panahon, may tawo nga diha sa mao gayong kahimtang. Moises ang iyang ngalan. Hinuon, ang pangutanang iyang gipili nga isukna sa Diyos tingali makapatingala nimo. Wala siya mangutana bahin sa iyang kaugalingon, sa iyang kaugmaon, o bisan sa kahimtang sa katawhan. Hinunoa, siya nangutana sa ngalan sa Diyos. Basin katingad-an kana kanimo, kay nailhan na ni Moises ang personal nga ngalan sa Diyos. Ang iyang pangutana may mas lalom nga kahulogan. Sa pagkamatuod, kadto ang labing hinungdanong pangutana nga ikasukna ni Moises. Kitang tanan apektado sa tubag. Kini makatabang kanimo nga masuod sa Diyos. Sa unsang paagi? Tan-awon nato ang maong talagsaong panag-estoryahay.
3, 4. Unsay nahitabo maong nakig-estorya si Moises sa Diyos, ug unsa ang ilang giestoryahan?
3 Si Moises 80 anyos na. Gigugol niya ang 40 ka tuig nga layo sa iyang katawhan, ang mga Israelinhon, kinsa mga ulipon sa Ehipto. Usa ka adlaw, samtang nagbantay sa mga panon sa kahayopan sa iyang ugangan, iyang nakita ang usa ka katingalahang hitabo. Nagdilaab ang usa ka tunokong tanom, apan wala kadto maugdaw. Nagpadayon lamang kadto sa pagdilaab sa kiliran sa bukid. Miduol si Moises sa pagsusi. Pagkadako sa iyang katingala sa dihang usa ka tingog ang nakigsulti kaniya gikan sa taliwala sa kalayo! Pinaagi sa usa ka anghel ingong tigpamaba, ang Diyos ug si Moises dugay nga nag-estoryahay. Ug, sumala sa imo tingaling nasayran, ang Diyos nagsugo sa nagpanuko nga si Moises nga biyaan ang iyang malinawong kinabuhi ug mobalik sa Ehipto aron pagawson ang mga Israelinhon gikan sa pagkaulipon.—Exodo 3:1-12.
4 Niadtong panahona, makasukna unta si Moises sa Diyos ug bisan unsang pangutana. Apan, matikdi ang pangutana nga iyang gipiling isukna: “Pananglit moadto ko sa mga Israelinhon ug ingnan sila, ‘Ang Diyos sa inyong mga katigulangan nagpadala nako kaninyo,’ ug sila moingon nako, ‘Unsay iyang ngalan?’ Unsa may akong isulti nila?”—Exodo 3:13.
5, 6. (a) Ang pangutana ni Moises nagtudlo kanato sa unsang simple ug bililhong kamatuoran? (b) Unsang dili maayong butang ang gihimo sa mga tawo sa personal nga ngalan sa Diyos? (c) Nganong makahuloganon kaayo nga gipadayag sa Diyos ang iyang ngalan ngadto sa katawhan?
5 Una sa tanan, ang maong pangutana nagtudlo kanato nga ang Diyos adunay ngalan. Dili nato angayng balewalaon kining simpleng kamatuoran. Apan mao kanay pag-isip sa daghan. Ang personal nga ngalan sa Diyos gitangtang gikan sa daghang hubad sa Bibliya ug gipulihag mga titulo, sama sa “Ginoo” ug “Diyos.” Usa kini sa labing makapasubo ug dili maayong butang nga gihimo sa mga relihiyon. Kon buot sabton, unsay una nimong buhaton sa dihang makig-ilaila ka sa usa ka tawo? Dili ba mangutana ka sa iyang ngalan? Mao usab ang pagkaila sa Diyos. Siya dili kay walay ngalan ug layo, o dili nato mailhan. Bisan pag dili makita, siya usa ka tinuod nga Persona, ug siya adunay ngalan—Jehova.
6 Dugang pa, sa dihang gipadayag sa Diyos ang iyang personal nga ngalan kanato, naghatag siyag talagsaong kahigayonan. Gidapit niya kita aron makaila kaniya. Gusto niya nga atong himoon ang labing maayong pagpili sa kinabuhi—ang pagpakigsuod kaniya. Apan labaw pa kay sa pagtug-an kanato sa iyang ngalan ang gihimo ni Jehova. Gitudloan usab niya kita bahin iyang personalidad.
Ang Kahulogan sa Ngalan sa Diyos
7. (a) Unsay kahulogan sa personal nga ngalan sa Diyos? (b) Unsa ba gayod ang gustong mahibaloan ni Moises sa dihang nangutana siya sa Diyos sa Iyang ngalan?
7 Si Jehova ang nagpili sa iyang ngalan, usa nga punog kahulogan. Ang “Jehova” nagkahulogang “Iyang Ipahinabo nga Mahimong.” Walay sama kaniya sa tibuok uniberso kay siya ang naglalang sa tanang butang. Gipahinabo sab niya nga matuman ang tanan niyang katuyoan ug puwede niyang ipahinabo nga ang iyang dili hingpit nga mga alagad mahimong bisan unsa sumala sa iyang gusto. Makapahingangha gayod kana. Apan mao lang ba kana ang gitumong sa kahulogan sa ngalan sa Diyos? Lagmit gusto ni Moises nga mahibaloan ang dugang pa. Nahibalo na siya nga si Jehova ang Maglalalang. Nahibalo sab siya sa ngalan sa Diyos. Dili bag-o ang balaang ngalan. Gigamit na kana sa mga tawo sa kasiglohan. Sa walay duhaduha, sa pagpangutana sa ngalan sa Diyos, si Moises nangutana bahin sa Persona nga girepresentahan sa ngalan. Sa pagkatinuod, siya samag nag-ingon: ‘Unsay akong isulti sa imong katawhang Israel mahitungod kanimo nga makapalig-on sa ilang pagtuo kanimo, nga ikaw magluwas gayod kanila?’
8, 9. (a) Giunsa pagtubag ni Jehova ang pangutana ni Moises, ug nganong dunay sayop ang kasagarang hubad sa Iyang tubag? (b) Unsay kahulogan sa ekspresyong “Mahimo Kong Bisan Unsa nga Gusto Nako”?
8 Ingong tubag, gipadayag ni Jehova ang makapainteres nga bahin sa iyang personalidad, nga nalangkit sa kahulogan sa iyang ngalan. Siya miingon kang Moises: “Mahimo Kong Bisan Unsa nga Gusto Nako.” (Exodo 3:14) Kini ang mabasa sa daghang hubad sa Bibliya: “Ako mao ang mao ako.” Apan gipakita sa mainampingong mga hubad nga ang Diyos wala lamang magpamatuod sa iyang paglungtad. Hinunoa, si Jehova nagtudlo kang Moises—ug kanatong tanan—nga Siya mahimong “bisan unsa” nga gikinahanglan aron matuman ang Iyang mga saad. Si J. B. Rotherham naggamit ug simpleng mga pulong sa paghubad niining bersikuloha: “Mahimo kong bisan unsa nga akong gikahimut-an.” Usa ka eksperto sa Hebreohanong pinulongan nga gigamit sa Bibliya nagpatin-aw sa maong mga pulong niining paagiha: “Bisan kon unsa ang kahimtang o panginahanglan . . . , ang Diyos ‘mahimong’ solusyon sa maong panginahanglan.”
9 Unsay gipasabot niana alang sa mga Israelinhon? Bisan unsang babag ang ilang giatubang ug bisan unsa ka lisod ang kahimtang nga ilang nasinati, si Jehova mahimong bisan unsa nga gikinahanglan aron luwason sila gikan sa pagkaulipon ug dad-on sila ngadto sa Yutang Saad. Tino nga kanang ngalana makatabang nila nga mosalig sa Diyos. Makahimo kini sa samang butang alang kanato karon. (Salmo 9:10) Ngano?
10, 11. Sa unsang paagi ang ngalan ni Jehova makatabang kanato sa pag-isip kaniya nga kinamaayohang Amahan? Iilustrar.
10 Sa pag-ilustrar: Ang mga ginikanan nahibalo nga buhaton nila ang bisan unsa sa pag-atiman sa ilang mga anak. Sulod sa tibuok adlaw, ang ginikanan tingali magsilbing nars, tigluto, magtutudlo, tigdisiplina, maghuhukom, ug uban pa. Daghang ginikanan ang malisdan sa pagtuman sa maong mga responsibilidad. Pero makamatikod sila nga ang ilang mga anak bug-os gihapon nga misalig kanila. Wala gayod sila magduhaduha nga si Papa o si Mama makahupay sa sakit, makahusay sa tanang away, makaayo sa naguba nga dulaan, ug makatubag sa bisan unsang pangutana nga kalit nga motungha diha sa ilang hunahuna. Ang pipila ka ginikanan mobati nga walay katakos ug usahay pakyas tungod sa ilang mga limitasyon. Sila mobati nga wala nila matuman sa bug-os ang ilang mga responsibilidad.
11 Usa ka mahigugmaong ginikanan usab si Jehova. Apan lahi siya kay walay bisan unsa nga dili niya mahimo aron atimanon ang iyang yutan-ong mga anak sa labing maayong paagi. Busa ang iyang ngalan nga Jehova makatabang kanato sa pag-isip kaniya ingong kinamaayohang Amahan. (Santiago 1:17) Sa wala madugay, si Moises ug ang tanang ubang matinumanong mga Israelinhon nakasinati nga si Jehova maminatud-on sa iyang ngalan. Sila nahingangha samtang iyang gipahinabo nga siya mahimong dili mapilding Komandante Militar, Agalon sa kinaiyahan, dili hitupngang Tighatag ug Balaod, Maghuhukom, Arkitekto, Tigtaganag pagkaon ug tubig, Tigpreserbar sa besti ug sandalyas—ug uban pa.
12. Sa unsang paagi ang tinamdan sa Paraon bahin kang Jehova lahi sa tinamdan ni Moises?
12 Busa gipaila sa Diyos ang iyang ngalan, gibutyag ang makapahinganghang mga hiyas sa Persona nga girepresentahan sa maong ngalan, ug iya pa ganing gipamatud-an nga tinuod ang iyang giingon bahin sa iyang kaugalingon. Sa walay duhaduha, gusto sa Diyos nga makaila kita kaniya. Unsay atong sanong? Gusto ni Moises nga mailhan ang Diyos. Ang maong kusog nga tinguha maoy nagtultol sa paagi sa pagkinabuhi ni Moises ug nakatabang kaniya nga masuod pag-ayo sa iyang langitnong Amahan. (Numeros 12:6-8; Hebreohanon 11:27) Ikasubo, diyutay ra sa mga katalirongan ni Moises ang nakabatog samang tinguha. Sa dihang si Moises naghisgot sa ngalan ni Jehova sa Paraon, kanang hambogirong Ehiptohanong hari misinghag: “Kinsa ba si Jehova?” (Exodo 5:2) Dili gusto sa Paraon nga mahibalo ug dugang bahin kang Jehova. Hinunoa, gitamay ug gisalikway niya ang Diyos sa Israel ingong dili hinungdanon o dili angayng hisgotan. Komon kaayo ang maong panglantaw karon. Kini makapabuta sa katawhan sa usa ka labing hinungdanong kamatuoran—si Jehova mao ang Soberanong Ginoo.
Ang Soberanong Ginoong Jehova
13, 14. (a) Nganong si Jehova gihatagan ug daghang titulo diha sa Bibliya, ug unsa ang pipila niini? (Tan-awa ang kahon sa panid 16.) (b) Nganong si Jehova lamang ang takos nga tawgong “Soberanong Ginoo”?
13 Si Jehova makahimog bisan unsa maong daghan kaayo siyag titulo diha sa Kasulatan. Dili kini kompetensiya sa iyang personal nga ngalan; hinunoa, kini nagtudlo kanatog dugang bahin sa girepresentahan sa iyang ngalan. Pananglitan, siya gitawag nga “Soberanong Ginoong Jehova.” (2 Samuel 7:22) Kanang dungganong titulo, nga makitag gatosan ka beses diha sa Bibliya, nagtudlo kanato sa posisyon ni Jehova. Siya lamang ang adunay katungod nga mahimong Magmamando sa tibuok uniberso. Tagda kon ngano.
14 Si Jehova walay sama kay siya lamang ang Maglalalang. Ang Pinadayag 4:11 nag-ingon: “Takos ka, Jehova nga among Diyos, nga modawat sa himaya ug sa dungog ug sa gahom, kay gilalang nimo ang tanang butang, ug tungod sa imong kabubut-on sila milungtad ug nalalang.” Kining halangdong mga pulong dili ikapadapat sa laing persona. Ang tanang butang sa uniberso naglungtad tungod kang Jehova! Sa walay duhaduha, si Jehova takos sa dungog, gahom, ug himaya tungod kay siya ang Soberanong Ginoo ug Maglalalang sa tanang butang.
15. Nganong si Jehova gitawag ug “Hari nga walay kataposan”?
15 Ang laing titulo nga ikapadapat lamang kang Jehova maoy “Hari nga walay kataposan.” (1 Timoteo 1:17; Pinadayag 15:3) Unsay kahulogan niini? Lisod kining masabtan sa atong limitadong hunahuna, apan si Jehova walay kataposan sa duha ka direksiyon—sa nangagi ug sa umaabot. Ang Salmo 90:2 nag-ingon: “Gikan sa walay sinugdanan hangtod sa walay kataposan, ikaw ang Diyos.” Busa si Jehova wala gayoy sinugdanan; siya naglungtad sa tanang panahon. Tukma nga siya gitawag nga “Karaan sa mga Adlaw”—siya naglungtad sa panahong walay kataposan sa wala pa maglungtad si bisan kinsa o ang bisan unsa sa uniberso! (Daniel 7:9, 13, 22) Kinsay makataronganong makalalis sa iyang katungod ingong Soberanong Ginoo?
16, 17. (a) Nganong dili kita makakita kang Jehova, ug nganong dili kana angayng makapatingala kanato? (b) Nganong si Jehova labaw kaayo kay sa bisan unsa nga atong makita o mahikap?
16 Bisan pa niana, gilalis sa pipila ang maong katungod, sama sa gihimo sa Paraon. Ang usa ka bahin sa problema mao nga ang dili hingpit nga mga tawo mosalig pag-ayo sa makita sa ilang mga mata. Dili kita makakita sa Soberanong Ginoo. Siya maoy espiritung persona, nga dili makita sa tawo. (Juan 4:24) Gawas pa, kon ang tawo mobarog sa atubangan ni Jehova nga Diyos, mamatay gayod siya. Si Jehova mismo nagsulti kang Moises: “Dili ka puwedeng makakita sa akong nawong, kay walay tawo nga makakita nako ug mabuhi pa.”—Exodo 33:20; Juan 1:18.
17 Kana angay nga dili makapatingala kanato. Si Moises nakakita lamang ug usa ka bahin sa himaya ni Jehova, nga dayag pinaagi sa usa ka representante nga anghel. Unsay epekto? Ang nawong ni Moises “misilaw” sa taastaas nga panahon human niadto. Ang mga Israelinhon nahadlok gani nga direktang motan-aw sa nawong ni Moises. (Exodo 33:21-23; 34:5-7, 29, 30) Sa tinuoray, walay tawo ang makatan-aw sa Soberanong Ginoo diha sa bug-os niyang kahimayaan! Nagpasabot ba kini nga kay dili nato siya makita ug mahikap, wala siya maglungtad? Dili, kita motuo sa daghang butang nga dili nato makita—ang hangin, mga radio wave, ug hunahuna. Dugang pa, si Jehova maoy permanente, nga dili apektado sa paglabay sa panahon, bisan sa binilyong katuigan! Busa si Jehova labaw kaayo kay sa bisan unsa nga atong makita o mahikap, kay ang maong mga butang madaan ug madunot. (Mateo 6:19) Bisan pa niana, angay ba natong hunahunaon nga siya usa lang ka persona nga dili makita, walay pagbati, ug dili interesado kanato? Tan-awon nato.
Diyos nga may Personalidad
18. Unsang panan-awon ang gihatag kang Ezequiel, ug unsay girepresentahan sa upat ka nawong sa mga “buhing linalang” nga duol ni Jehova?
18 Bisan pag dili kita makakita sa Diyos, adunay makapainteres nga mga teksto sa Bibliya nga nagtudlo kanato sa pipila ka butang nga naa sa langit. Ang unang kapitulo sa Ezequiel maoy usa ka pananglitan. Si Ezequiel gihatagan ug usa ka panan-awon sa langitnong bahin sa organisasyon ni Jehova sa tibuok uniberso, nga iyang nakita ingong dako kaayong langitnong karo. Kahibulongan kaayo ang paghisgot bahin sa gamhanang espiritung mga linalang nga naglibot kang Jehova. (Ezequiel 1:4-10) Kining mga “buhing linalang” suod nga nalangkit kang Jehova, ug ang ilang panagway nagtudlo kanatog importanteng butang bahin sa Diyos nga ilang gialagaran. Ang matag usa adunay upat ka nawong—torong baka, leyon, agila, ug tawo. Kini sila klarong nagrepresentar sa upat ka hiyas nga maoy pundasyon sa makapahinganghang personalidad ni Jehova.—Pinadayag 4:6-8, 10.
19. Unsang hiyas ang girepresentahan sa (a) nawong sa torong baka? (b) nawong sa leyon? (c) nawong sa agila? (d) nawong sa tawo?
19 Sa Bibliya, ang torong baka sagad nagrepresentar sa gahom, ug angay lamang, kay kini kusgan kaayo nga hayop. Ang leyon, sa laing bahin, sagad naghulagway sa hustisya, kay ang matuod nga hustisya nagkinahanglag kaisog, usa ka hiyas nga niana nailhan ang mga leyon. Ang mga agila nailhan pag-ayo tungod sa ilang layog abot nga panan-aw, nga makakita bisan sa gagmayng mga butang nga daghang kilometros ang gilay-on. Busa ang nawong sa agila naghulagway gayod sa layog abot nga kaalam sa Diyos. Komosta ang nawong sa tawo? Aw, lahi gayod ang tawo kay gibuhat siya sa larawan sa Diyos, nga naay katakos sa pagpakita sa kinalabwang hiyas sa Diyos—ang gugma. (Genesis 1:26) Kining maong mga bahin sa personalidad ni Jehova—gahom, hustisya, kaalam, ug gugma—kanunayng gipasiugda diha sa Kasulatan nga kini matawag nga pangunang mga hiyas sa Diyos.
20. Kinahanglan bang mabalaka kita nga basin nausab ang personalidad ni Jehova, ug nganong kana ang imong tubag?
20 Angay ba kitang mabalaka nga basin nausab na ang Diyos sa paglabay sa libolibong katuigan sukad sa paghisgot kaniya diha sa Bibliya? Dili, kay ang personalidad sa Diyos dili mausab. Siya nagsulti kanato: “Ako si Jehova; dili ko mausab.” (Malaquias 3:6) Imbes kalit nga mag-usab sa iyang hunahuna, si Jehova nagpamatuod nga siya kinamaayohang Amahan sa paagi sa iyang pagsanong ngadto sa matag kahimtang. Iyang ipasundayag kana nga mga bahin sa iyang personalidad sa tukma kaayong paagi. Sa tanang hiyas sa Diyos, kinalabwan ang gugma. Kini makita diha sa tanang butang nga ginabuhat sa Diyos. Siya magpasundayag sa iyang gahom, hustisya, ug kaalam sa mahigugmaong paagi. Sa pagkamatuod, dunay talagsaong giingon ang Bibliya bahin sa Diyos ug sa maong hiyas. Kini nag-ingon: “Ang Diyos gugma.” (1 Juan 4:8) Matikdi nga kini wala mag-ingon nga ang Diyos adunay gugma o nga ang Diyos mahigugmaon. Hinunoa, kini nag-ingon nga ang Diyos gugma. Ang gugma, nga iyang kinaiya mismo, magpalihok kaniya sa tanang niyang buhaton.
“Tan-awa! Kini ang Atong Diyos!”
21. Unsay bation nato samtang mas mahibalo kita sa mga hiyas ni Jehova?
21 Nakakita ba ka sukad ug bata nga gitudlo ang iyang amahan unya miingon sa iyang mga higala uban ang dakong pahiyom, “Siya ang akong papa”? Ang mga magsisimba sa Diyos adunay daghang katarongan nga mobatig sama niana bahin kang Jehova. Ang Bibliya nagtagna sa usa ka panahon sa dihang ang matinumanong katawhan moingon: “Tan-awa! Kini ang atong Diyos!” (Isaias 25:8, 9) Kon mas masabtan nimo ang mga hiyas ni Jehova, mas mobati ka nga ikaw adunay kinamaayohang Amahan.
22, 23. Sa unsang paagi ang Bibliya naghulagway sa atong langitnong Amahan, ug sa unsang paagi nahibalo kita nga gusto niyang masuod kita kaniya?
22 Kini nga Amahan mahigugmaon ug mapinanggaon. Dili siya layo ug walay pagtagad kanato, sumala sa giingon sa mga tawo. Dili gayod kita madani sa dili mahigugmaong Diyos, ug dili ingon niana ang paghulagway sa Bibliya bahin sa atong langitnong Amahan. Sa kasukwahi, kini nagtawag kaniya nga “malipayong Diyos.” (1 Timoteo 1:11) Siya adunay mga pagbati. Dihang ang iyang intelihenteng mga linalang milapas sa giya nga iyang gitagana para sa ilang kaayohan, “naguol ang iyang kasingkasing.” (Genesis 6:6; Salmo 78:41) Apan sa dihang kita molihok nga maalamon sumala sa iyang Pulong, atong ‘gilipay ang iyang kasingkasing.’—Proverbio 27:11.
23 Gusto sa atong Amahan nga kita masuod kaniya. Ang iyang Pulong nagdasig kanato nga “manlimbasog sa pagpangita kaniya, [kay] sa pagkatinuod, siya dili layo sa matag usa kanato.” (Buhat 17:27) Apan, sa unsang paagi posible nga ang ordinaryong mga tawo masuod sa Soberanong Ginoo sa uniberso?