Basahon sa Bibliya Numero 4—Numeros
Magsusulat: Moises
Dapit Gisulatan: Kamingawan ug Kapatagan sa Moab
Sinulat Nahuman: 1473 W.K.P.
Gikobrehang Panahon: 1512-1473 W.K.P.
1. Ngano ang mga hitabo sa Numeros girekord, ug unsa ang gisilsil niini kanato?
ANG mga hitabo sa pagpanaw sa kamingawan sa mga Israelita girekord sa Bibliya alang sa atong kaayohan karon.a Sama sa giingon ni apostol Pablo: “Karon kining mga butanga nahimong atong panig-ingnan, alang kanato nga mahimong mga tawo nga dili mangandoy sa makadaot nga mga butang.” (1 Cor. 10:6) Gipasiugda sa buhing rekord sa Numeros kanato nga ang kaluwasan depende sa pagbalaan sa ngalan ni Jehova, sa pagsugot kaniya ubos sa tanang sirkumstansiya, ug sa pagpakitag pagtahod sa iyang mga hawas. Ang iyang pabor moabot dili tungod sa bisan unsang kaayo o merito sa iyang katawhan kondili tungod sa iyang dakong kaluoy ug dili takos nga kalolot.
2. Sa unsa ang ngalan Numeros mipunting, apan unsang mas haom nga titulo ang gihatag sa mga Hudiyo sa basahon?
2 Ang ngalan Numeros dunay reperensiya sa pagnumero o pag-ihap sa katawhan nga nahitabo una sa Bukid Sinai ug sa ulahi sa Kapatagan sa Moab, sumala sa rekord sa kapitulo 1-4 ug 26. Kining ngalan gidala gikan sa titulong Numeri sa Latin Vulgate ug gikuha sa A·rith·moiʹ sa Gregong Septuagint. Bisan pa, ang mga Hudiyo mas haom nga mitawag sa basahon Bemidh·barʹ, nagkahulogan “Sa Kamingawan.” Gipasabot sa Hebreohanong pulong midh·barʹ ang bukas nga dapit, walay siyudad ug lungsod. Didto sa kamingawan sa habagatan ug silangan sa Kanaan nga ang mga hitabo sa Numeros nahitabo.
3. Unsa ang nagmatuod si Moises misulat sa Numeros?
3 Ang Numeros dayag bahin sa orihinal lima ka tomo nga milakip sa basahon sa Genesis ngadto sa Deuteronomio. Ang unang bersikulo mibukas uban sa panugtong “ug,” misumpay niini uban sa kon unsa ang naa sa unahan. Busa, mahimong gisulat kini ni Moises, ang misulat sa unang rekord. Kini klaro usab gikan sa pahayag sa basahon nga “si Moises nagpadayon sa pagrekord,” ug sa kolophon, “Kini ang mga sugo ug mga desisyon hudisyal nga gisugo ni Jehova kang Moises.”—Num. 33:2; 36:13.
4. Unsang hugna sa panahon ang gikobrehan sa Numeros, ug kanus-a nahuman ang basahon?
4 Ang mga Israelita nakabiya sa Egipto kapin na ug tuig sa una. Gisugdan ang talaan sa ikaduhang bulan sa ikaduhang tuig tapos sa Exodo, gikobrehan sa Numeros ang sunod 38 ka tuig ug siyam ka bulan, gikan sa 1512 ngadto sa 1473 W.K.P. (Num. 1:1; Deut. 1:3) Bisan pa dihaom niining hugna sa panahon, ang mga hitabo sa Numeros 7:1-88 ug 9:1-15 gilakip isip luyong impormasyon. Ang unang bahin sa basahon waydudang gisulat samtang ang mga hitabo nahitabo, apan kini dayag si Moises wala makahuman sa Numeros hangtod ngadto sa kataposan sa ika-40 ka tuig sa kamingawan, sayo sa tuig 1473 W.K.P. sa kalendaryo.
5. Unsang bahina nagmatuod sa pagkakasaligan sa Numeros?
5 Wayduda mahitungod sa pagkakasaligan sa talaan. Mahitungod sa kasagaran malang yuta diin sila mipanaw, miingon si Moises nga kini “dako ug makadasig-kahadlok nga kamingawan,” ug kini matuod bisan karong adlawa nga ang katag nga molupyo kanunay milalin sa pagpangitag katugwayan ug tubig. (Deut. 1:19) Dugang pa, ang detalyadong instruksiyon sa pagkampo sa nasod, han-ay sa martsa, ug sinyal sa trumpeta sa pagdumala sa kalihokan sa kampo nagmatuod nga ang talaan gisulat “sa kamingawan.”—Num. 1:1.
6. Sa unsang paagi ang kaplag arkiyolohikal misuporta sa Numeros?
6 Bisan ang makahadlok nga report sa mga espiya sa dihang mibalik sila sa ilang panaw sa Kanaan, nga “ang kinutaang mga siyudad dako gayod,” gimatud-an sa arkiyolohiya. (13:28) Gipakita sa modernong-adlaw nga diskobre nga ang mga molupyo sa Kanaan nianang panahona milig-on sa ilang puwesto pinaagi sa kutay sa mga kuta latas sa yuta sa daghang dapit, gikan sa Ubos Kapatagan sa Jesreel sa amihanan ngadto sa Gerar sa habagatan. Dili lamang ang mga siyudad kinutaan apan kini kasagaran gitukod sa tumoy sa kabungtoran, uban sa mga torre nga misulbong ibabaw sa mga pader niini, nga makapahinuklog kaayo sa katawhan sama sa mga Israelita, nga nagkinabuhi sulod sa daghang kaliwatan sa patag nga yuta sa Egipto.
7. Unsang patik sa kamatinud-anon ang naa sa Numeros?
7 Ang mga nasod sa yuta may hilig sa pagtakuban sa ilang kapakyasan ug sa pagpadako sa ilang kadaogan, apan uban sa kamatinud-anon nga gipahayag sa kasaysayanhong kamatuoran, gitug-an sa talaan sa Numeros nga ang Israel sa bug-os naparot sa mga Amalekanhon ug mga Kanaanhon. (14:45) Kini waylikolikong mikumpisal nga ang katawhan waypagtuo ug waypagtahod sa Diyos. (14:11) Uban sa talagsaong kaprangka, ang manalagna sa Diyos si Moises miyagyag sa sala sa nasod, sa iyang mga pag-umangkong-lalaki ug sa iyang kaugalingon igsoon-lalaki ug igsoon-babaye. Ni gipalingkawas niya ang iyang kaugalingon, kay siya mitug-an sa panahon nga siya napakyas sa pagbalaan kang Jehova sa dihang ang tubig gitagana sa Meriba, nga nawad-an sa pribilihiyo sa pagsulod sa Yutang Saad.—3:4; 12:1-15; 20:7-13.
8. Sa unsang paagi ang ubang magsusulat sa Bibliya nagmatuod sa kadinasig sa Numeros?
8 Nga ang talaan matuod bahin sa Kasulatan nga dinasig sa Diyos ug mapuslanon gipaluyohan sa kamatuoran nga halos tanan sa dagkong hitabo niini, ingon man sa daghan ubang detalye, direktang gipunting sa ubang magsusulat sa Bibliya, daghan kanila mipasiugda sa ilang kahinongdanon. Pananglitan, sila Josue (Jos. 4:12; 14:2), Jeremias (2 Hari 18:4), Nehemias (Neh. 9:19-22), Asap (Sal. 78:14-41), David (Sal. 95:7-11), Isaias (Isa. 48:21), Ezequiel (Ezeq. 20:13-24), Oseas (Ose. 9:10), Amos (Amos 5:25), Miqueas (Miq. 6:5), Lucas sa iyang rekord sa diskurso ni Esteban (Buh. 7:36), Pablo (1 Cor. 10:1-11), Pedro (2 Ped. 2:15, 16), Judas (Jud. 11), ug Juan sa pagrekord sa mga pulong ni Jesus sa kongregasyon sa Pergamo (Pin. 2:14), tanan mikuha sa rekord sa Numeros, sama sa gibuhat ni Jesu-Kristo mismo.—Juan 3:14.
9. Unsa ang gipasiugda sa Numeros maylabot kang Jehova?
9 Unsang katuyoan, nan, ang gialagad sa Numeros? Matuod ang talaan niini kapin pa kay sa kasaysayanhong bili. Gipasiugda sa Numeros nga si Jehova Diyos sa kahusay, nga nanginahanglan sa ekslusibong debosyon sa iyang linalang. Kini buhing gipasiugda sa hunahuna sa magbabasa samtang siya naniid sa pag-ihap, pagsulay, ug pag-ayag sa Israel ug nakita sa unsang paagi ang masupakon ug rebelyosong kurso sa nasod gigamit sa pagpasiugda sa hinongdanong panginahanglan sa pagsugot kang Jehova.
10. Kang kinsang kaayohan ang Numeros gitipigan, ug ngano?
10 Ang rekord gitipigan alang sa kaayohan sa umaabot kaliwatan, ingon sa gitin-aw ni Asap, “aron sila magpahaluna sa ilang pagsalig sa Diyos mismo ug dili malimot sa mga buhat sa Diyos kondili magbantay sa iya mismong mga sugo” ug “sila dili unta mahisama sa ilang mga amahan, usa ka kaliwatan nga gahig-ulo ug masukihon, usa ka kaliwatan nga wala magtul-id sa ilang kasingkasing ug kansang espiritu dili matinumanon sa Diyos.” (Sal. 78:7, 8) Sa makadaghan, ang mga hitabo sa Numeros gisubli sa mga salmo, sagradong mga awit taliwala sa mga Hudiyo ug busa subsob sublion isip mapuslanon sa nasod.—Salmo 78, 95, 105, 106, 135, 136.
KAUNDAN SA NUMEROS
11. Sa unsang tulo ka bahin ang kaundan sa Numeros mahimong bahinon?
11 Ang Numeros lohikal nga nahulog sa tulo ka bahin. Ang una niini, hangtod sa kapitulo 10, bersikulo 10, mikobre sa mga hitabo samtang ang mga Israelita mikampo sa gihapon sa Bukid Sinai. Ang sunod bahin, hangtod sa kapitulo 21, mitug-an sa nahitabo sulod sa sunod 38 ka tuig ug usa o duha ka bulan pa, samtang sila didto sa kamingawan ug hangtod sila miabot sa Kapatagan sa Moab. Ang kataposang bahin, hangtod sa kapitulo 36, maylabot sa mga hitabo sa Kapatagan sa Moab samtang ang mga Israelita nangandam sa pagsulod sa Yutang Saad.
12. Unsa ka dako ang kampo Israelita sa Sinai, ug sa unsang paagi ang kampo giorganisar?
12 Mga hitabo sa Bukid Sinai (1:1–10:10). Ang mga Israelita diha sa rehiyon sa kabukiran sa Sinai mga tuig na. Dinhi sila naumol ngadto sa usa ka suod nga organisasyon. Sa sugo ni Jehova usa ka sensus ang gikuha sa tanang lalaki 20 ka tuig ang panuigon pataas. Ang mga tribo nakaplagang lainlain sa gidaghanon gikan sa 32,200 ka lalaking maayog-lawas kang Manases ngadto sa 74,600 kang Juda, nga mikabat sa total nga 603,550 ka lalaking kalipikado sa pag-alagad sa kasundalohan sa Israel, gawas sa mga Levihanon ug sa mga babaye ug mga bata—usa ka kampo nga miihap tingali sa tulo ka milyon o kapin. Ang balongbalong sa miting nahaluna, uban sa mga Levihanon, sa sentro sa kampo. Sa gitudlong dapit sa matag kilid mikampo ang ubang mga Israelita, sa tulo ka tribong dibisyon, matag tribo duna sa instruksiyon sa han-ay sa martsa sa dihang mobiya na ang kampo. Gihatag ni Jehova ang instruksiyon, ug ang rekord miingon: “Ang mga anak sa Israel nagpadayon sa pagbuhat sumala sa tanan nga gisugo ni Jehova kang Moises.” (2:34) Ilang gisugot si Jehova ug mipakitag pagtahod kang Moises, makitang hawas sa Diyos.
13. Sumala sa unsang kahikayan ang mga Levihanon gitudlo sa pag-alagad?
13 Ang mga Levihanon gilain alang sa pag-alagad kang Jehova, isip lukat alang sa panganay sa Israel. Gibahin sila sa tulo ka grupo, sumala sa ilang kagikanan sa tulo ka anak ni Levi: Gerson, Kohat, ug Merari. Ang luna sa kampo ug responsabilidad sa pag-alagad gitino sa pasukaranan niining dibisyon. Gikan sa panuigon nga 30 ka tuig pataas, sila ang mobuhat sa bug-at nga bulohaton sa pagbalhin sa tabernakulo. Aron mahimo ang gaang bulohaton, ang tagana gihimo sa uban sa pag-alagad, gikan sa panuigon nga 25 ka tuig. (Kini gipakunhod sa panahon ni David sa panuigon nga 20 ka tuig.)—1 Cron. 23:24-32; Esd. 3:8.
14. Unsang instruksiyon ang gihatag sa pagpaneguro sa kaputli sa kampo?
14 Aron ang kampo mahimong putli, gihatag ang instruksiyon sa pagkwarentinas sa nasakit, sa pagtabon-sa-sala sa mga buhat sa pagluib, sa pagsulbad sa mga kaso diin ang lalaki mahimong dudoso sa paggawi sa iyang asawa, sa pagpaneguro sa hustong paggawi sa bahin niadtong gilain pinaagi sa panaad nga magkinabuhi isip mga Nasareo kang Jehova. Sanglit ang katawhan nagbaton sa ngalan sa ilang Diyos diha kanila, kinahanglan sila maggawi sumala sa iyang kasugoan.
15. (a) Maylabot sa inagurasyon sa altar, unsang amot ang gihimo? (b) Unsang relasyon ang kinahanglan hinumdoman sa Israel, ug sa unsa ang Paskuwa mopahinumdom kanila?
15 Sa pagpuno sa pipila ka detalye gikan sa unang bulan (Num. 7:1, 10; Ex. 40:17), sunod gisugid ni Moises ang amot sa materyales sa 12 ka pangulo sa katawhan latas sa hugna sa 12 ka adlaw gikan sa panahon sa inagurasyon sa altar. Walay kompetisyon o pagpaningkamot sa himaya sa kaugalingon niini; ang matag usa eksaktong miamot sa kon unsa ang giamot sa uban. Tanan karon kinahanglan mohupot sa hunahuna nga ibabaw niining mga pangulo, ug ibabaw ni Moises mismo, naa si Jehova nga Diyos, nga namolong sa instruksiyon kang Moises. Bisan kanus-a kinahanglan sila dimalimot sa ilang relasyon kang Jehova. Ang Paskuwa mopahinumdom kanila sa kahibudnganang kaluwasan ni Jehova gikan sa Egipto, ug sila misaulog niini dinhi sa kamingawan sa tinudlong panahon, tuig tapos makabiya sa Egipto.
16. Sa unsang paagi si Jehova nanguna sa nasod, ug unsang sinyal sa trumpeta ang gihikay?
16 Sa samang paagi gidumala niya ang kalihokan sa Israel pagawas sa Egipto, gipadayon ni Jehova ang pagtultol sa nasod samtang kini mipanaw pinaagi sa panganod nga mitabon sa tabernakulo sa balongbalong sa Pagpamatuod sa maadlaw ug kalayo sa magabii. Sa dihang molihok ang panganod, ang nasod molihok. Sa dihang ang panganod mohunong ibabaw sa tabernakulo, ang nasod mopabilin sa kampo, sulod sa pipila ka adlaw o usa ka bulan o taas pa, kay ang talaan mitug-an kanato: “Sa sugo ni Jehova sila mopabilin sa kampo, ug sa sugo ni Jehova sila mobiya. Ilang gituman ang ilang obligasyon kang Jehova sa sugo ni Jehova pinaagi kang Moises.” (Num. 9:23) Samtang ang panahon sa pagbiya sa Sinai haduol na, ang sinyal sa trumpeta gihikay sa pagtigom sa katawhan ug sa pagtultol sa lainlaing dibisyon sa kampo sa ilang panaw sa kamingawan.
17. Batbata ang paagi sa martsa.
17 Mga hitabo sa kamingawan (10:11–21:35). Sa kaulahian, sa ika-20 ka adlaw sa ikaduhang bulan, gipataas ni Jehova ang panganod ibabaw sa tabernakulo, misinyal sa pagbiya sa Israel sa rehiyon sa Sinai. Uban sa arka sa tugon ni Jehova sa ilang taliwala, mipanaw sila pa Kades-barnea, mga 240 ka kilometro pa amihanan. Samtang sila mimartsa sa maadlaw, ang panganod ni Jehova ibabaw kanila. Matag panahon ang Arka mogula, si Moises moampo kang Jehova sa pagbangon ug pagkatag sa iyang mga kaaway, ug sa matag panahon kini mopahulay, siya moampo kang Jehova sa pagbalik “sa mga napulo ka libo ka linibo sa Israel.”—10:36.
18. Unsang reklamo ang miulbo sa dalan pa Kades-barnea, ug sa unsang paagi gipahaom ni Jehova ang teokratikong paagi sa kampo?
18 Bisan pa, ang kasamok mitungha sa kampo. Sa panaw pa amihanan sa Kades-barnea, dunay dili momenos tulo ka okasyon sa pagreklamo. Sa pagpalong sa unang ulbo, gipadala ni Jehova ang kalayo sa paglamoy sa pipila sa katawhan. Unya gipahinabo sa “sagol nga panon” ang Israel sa paghinugon nga wala na sila makakaon sa isda, pipino, melon, bawang, sibuyas, ug ahos sa Egipto, gawas sa mana lamang. (11:4) Si Moises hilabihang naguol nga siya mihangyo kang Jehova sa pagpatay kaniya inay kay tugtan siya sa pagpadayon isip lalaking nars niining tanang katawhan. Agig konsiderasyon, gikuha ni Jehova ang pipila ka espiritu gikan kang Moises ug gibutang kini sa 70 ka tigulang lalaki, nga mipadayon sa pag-abag kang Moises isip mga manalagna sa kampo. Unya abundang miabot ang karne. Sama sa nahitabo makausa sa una, ang hangin gikan kang Jehova midalag buntog gikan sa dagat, ug ang katawhan hakog nga nanakop sa dakong gidaghanon, dalong mitago niini. Misilaob ang kasuko ni Jehova batok sa katawhan, mipatay sa daghan tungod sa ilang hakog nga pangandoy.—Ex. 16:2, 3, 13.
19. Sa unsang paagi gitagad ni Jehova ang pagpangitag-sayop nila Miriam ug Aaron?
19 Ang kasamok mipadayon. Napakyas sa hustong panlantaw sa ilang manghod nga igsoon, si Moises, isip hawas ni Jehova, sila Miriam ug Aaron nangitag sayop kaniya tungod sa iyang asawa, nga bag-o pa misulod sa kampo. Nangayo sila ug dugang awtoridad, susama nianang kang Moises, bisan pa “ang tawong si Moises mao ang labing maaghop sa tanang tawo ibabaw sa nawong sa yuta.” (Num. 12:3) Si Jehova mismo mitul-id sa butang ug gipahibalo kini nga giokupar ni Moises ang espesyal nga puwesto, gihapak si Miriam, nga dayag mao ang mihulhog sa reklamo, sa sanla. Pinaagi lamang sa pagpakiluoy ni Moises nga siya sa ulahi naayo.
20, 21. Unsang mga hitabo mitultol sa baod ni Jehova nga ang Israel maglaaglaag sa 40 ka tuig sa kamingawan?
20 Pag-abot sa Kades, ang Israel mikampo sa tugkaran sa Yutang Saad. Karon gisugo ni Jehova si Moises sa pagpadalag mga espiya sa pagsusi sa yuta. Misulod gikan sa habagatan, sila mipanaw pa amihanan hangtod “sa ganghaan sa Hamat,” nga mibaktas sa gatosan ka milya sa 40 ka adlaw. (13:21) Sa dihang mibalik sila uban sa mabungahong abot sa Kanaan, napulo sa mga espiya sa kawalay pagtuo miergo nga binuang ang pagtungas batok sa mao ka kusganong katawhan ug sa mao ka dako kinutaang mga siyudad. Si Caleb naningkamot sa pagpahilom sa katilingban uban sa paborableng report, apan wala magmalamposon. Ang rebelyosong mga espiya mitisok ug kahadlok sa mga kasingkasing sa mga Israelita, miangkon nga ang yuta usa nga “mokaon sa mga molupyo niini” ug miingon, “Ang tanang tawong among nakita sa taliwala niini mga tawong talagsaon ang gidak-on.” Samtang ang bagulbol sa rebelyon mibanlas latas sa kampo, si Josue ug Caleb nangaliyupo, “Si Jehova uban kanato. Ayaw kahadlok kanila.” (13:32; 14:9) Bisan pa, ang katilingban misugod sa paghisgot sa pagbato kanila.
21 Unya si Jehova direktang miinterbener, miingon kang Moises: “Hangtod kanus-a kining katawhan motratar kanako nga walay pagtahod, ug hangtod kanus-a sila dili mobutang ug pagtuo kanako alang sa tanang ilhanan nga akong gibuhat sa taliwala nila?” (14:11) Si Moises nangaliyupo kaniya nga dili laglagon ang nasod, sanglit ang ngalan ug kabantog ni Jehova nalangkit. Busa si Jehova mibaod nga ang Israel maglaaglaag sa kamingawan hangtod ang tanan niadtong girehistro taliwala sa katawhan, gikan sa panuigon nga 20 ka tuig ug pataas, mamatay. Sa girehistrong mga lalaki, sila Caleb ug Josue lamang ang tugtan sa pagsulod sa Yutang Saad. Sa kakawangan ang katawhan misulay sa pagtungas sa ilang kaugalingon, aron lamang mag-antos sa makalilisang kapildihan sa mga Amalekanhon ug mga Kanaanhon. Kataas nga bili ang gibayad sa katawhan alang sa ilang kawalay pagtahod kang Jehova ug sa iyang maunongong mga hawas!
22. Sa unsang paagi ang importansiya sa pagsugot gipasiugda?
22 Matuod, daghan ang ilang tun-an pa maylabot sa pagsugot. Haom, si Jehova mihatag kanila sa dugang kasugoan nga mipasiugda niining panginahanglan. Iyang gipahibalo sila nga sa dihang sila makadangat sa Yutang Saad, ang pagtabon-sa-sala kinahanglan himoon alang sa mga sayop, apan ang tinuyong dimasinugtanon putlon sa waypakyas. Busa, sa dihang ang usa ka tawo nakaplagang nanigom ug kahoy sa paglapas sa sugo sa Igpapahulay, si Jehova misugo: “Sa waypakyas ang tawo kinahanglan patyon.” (15:35) Ingon tigpahinumdom sa kasugoan ni Jehova ug sa importansiya sa pagsugot niini, si Jehova misugo nga ang katawhan mobutang ug borlas sa sidsid sa ilang mga bisti.
23. Unsa ang sangpotanan sa rebelyon nila Kore, Datan, ug Abiram?
23 Bisan pa niana, ang rebelyon mibuto na usab. Sila Kore, Datan, Abiram, ug 250 ka iladong tawo sa katilingban mitigom sa pagsukol sa awtoridad nila Moises ug Aaron. Gitugyan ni Moises ang isyu kang Jehova, miingon sa mga rebelde: ‘Magkuhag sudlanan sa kalayo ug insenso ug ipresentar kini kang Jehova, ug pasagdi siya nga mopili.’ (16:6, 7) Karon ang himaya ni Jehova mipakita sa tanan sa katilingban. Sa katulin iyang gipakanaog ang hukom, gipahinabo ang yuta sa pagliki ug paglamoy sa panimalay nila Kore, Datan, ug Abiram, ug gipadala ang kalayo sa paglamoy sa 250 ka tawo, lakip kang Kore, nga mihalad sa insenso. Sunod adlaw mismo, ang katawhan misugod pagkondenar kang Moises ug Aaron alang sa gihimo ni Jehova, ug sa makausa pa Iyang gihampak sila, gipapas ang 14,700 ka reklamador.
24. Unsang ilhanan ang gihimo ni Jehova sa pagtapos sa karebelyoso?
24 Tungod niining mga hitabo, gisugo ni Jehova nga ang matag tribo mopresentar ug sungkod kaniya, lakip ang usa ka sungkod uban sa ngalan ni Aaron alang sa tribo ni Levi. Sunod adlaw gipakita nga si Aaron mao ang gipili ni Jehova alang sa saserdote, kay ang iyang sungkod lamang ang nakaplagang namulak ug namungag hinog nga almendras. Kini tipigan sa arka sa tugon “alang sa usa ka ilhanan sa mga anak sa kamasupilon.” (Num. 17:10; Heb. 9:4) Human sa dugang instruksiyon sa pagsuporta sa saserdote pinaagi sa ikapulo ug mahitungod sa paggamit sa tubig sa pagpanghinlo uban sa abo sa pulang baka, gidala kita sa talaan balik sa Kades. Dinhi si Miriam namatay ug gilubong.
25. Sa unsang paagi sila Moises ug Aaron napakyas sa pagbalaan kang Jehova, ug uban sa unsang resulta?
25 Sa makausa pa sa tugkaran sa Yutang Saad ang katilingban nakig-away kang Moises tungod sa kakulang sa tubig. Giisip kini ni Jehova nga pagpakig-away batok Kaniya, ug siya mipadayag sa Iyang himaya, gisugo si Moises sa pagkuha sa iyang sungkod ug sa pagpagulag tubig gikan sa bato. Karon gibalaan ba nila Moises ug Aaron si Jehova? Hinonoa, si Moises makaduha mibunal sa bato sa kasuko. Ang katawhan ug ang ilang kahayopan nakabaton ug tubig ilimnon, apan sila Moises ug Aaron napakyas sa pagpasidungog kang Jehova. Bisan pa ang makabuong-kasingkasing panaw sa kamingawan hapit nang matapos, silang duha nakabaton sa kawalay kahimuot ni Jehova ug gisultihan nga sila dili makasulod sa Yutang Saad. Si Aaron namatay sa ulahi sa Bukid Hor, ug ang iyang anak si Eleasar mipuli sa katungdanan sa hataas saserdote.
26. Unsang mga hitabo mitimaan sa pagtipas libot sa Edom?
26 Ang Israel miliso pa silangan ug misulay sa pagtabok sa yuta sa Edom apan gisumpo. Samtang mitipas ug layo libot sa Edom, nasamok na usab ang katawhan sa dihang sila mireklamo batok sa Diyos ug kang Moises. Gipul-an na sila sa mana, ug giuhaw sila. Tungod sa ilang karebelyoso gipadala ni Jehova ang malalang mga bitin taliwala kanila, nga daghan ang namatay. Sa kaulahian, sa dihang si Moises mipakiluoy, si Jehova misugo kaniya sa paghimog mapintas bitin nga tumbaga ug ibutang kini sa tukon. Kadtong hipaakan ug motan-aw sa bitin nga tumbaga dili mamatay. Padulong sa amihanan, ang mga Israelita gibabagan, sa baylo, sa nagpanggubat nga mga hari Sihon sa mga Amorehanon ug Og sa Basan. Gipildi sa Israel kining duruha sa away, ug giokupar sa Israel ang ilang teritoryo ngadto sa silangan sa Walog Liki.
27. Sa unsang paagi giwakli ni Jehova ang plano ni Balak uban ni Balaam?
27 Mga hitabo sa Kapatagan sa Moab (22:1–36:13). Sa mahinamong pagpaabot sa ilang pagsulod sa Kanaan, ang mga Israelita karon mitigom sa disyertong kapatagan sa Moab, amihanan sa Patay nga Dagat ug ngadto sa silangan sa Jordan tabok sa Jerico. Pagkakita niining dakong kampo nga nakatag sa atubangan nila, ang mga Moabihanon mibati sa makapasakit nga kahadlok. Ang ilang hari si Balak, sa pagkonsulta sa mga Midianhon, mipadala kang Balaam sa pagpanagna ug pagtunglo sa Israel. Bisan pa ang Diyos direktang miingon kang Balaam, “Dili ka moadto kanila,” buot niyang moadto. (22:12) Buot niya ang ganti. Sa kaulahian siya miadto, aron lamang babagan sa manolonda ug sa pagpahinabo sa iyang kaugalingong asno sa milagrosong pagsulti sa pagbadlong kaniya. Sa dihang sa kaulahian si Balaam nakahimo sa paglitok sa mga pahayag sa Israel, ang espiritu sa Diyos mitukmod kaniya, sa pagkaagi nga ang upat ka sambingay nanagna lamang sa panalangin sa nasod sa Diyos, bisan sa pagtagna nga moabot ang bituon gikan kang Jacob ug ang setro motindog sa Israel sa pagmando ug paglaglag.
28. Unsang malansisong lit-ag ang gidala sa Israel sa sugyot ni Balaam, apan sa unsang paagi ang kamatay nahunong?
28 Nga nakapasuko kang Balak tungod sa iyang kapakyasan sa pagtunglo sa Israel, si Balaam karon naningkamot sa pagbaton sa maayong buot sa hari pinaagi sa pagsugyot nga gamiton sa mga Moabihanon ang ilang kababayen-an sa paghaylo sa kalalakin-an sa Israel sa pag-apil sa ngil-ad nga mga rito sa pagsimba kang Baal. (31:15, 16) Dinhi, mismo sa utlanan sa Yutang Saad, ang mga Israelita nahulog sa makauulaw nga imoralidad ug pagsimba sa bakak nga mga diyos. Samtang misilaob ang kasuko ni Jehova sa kamatay, si Moises nangayo sa grabeng silot sa makasasala. Sa dihang si Pinehas, anak sa hataas saserdote, nakakita sa usa ka pangulo nga midalag babayeng Midianhon sa iyang balongbalong mismo sulod sa kampo, misunod siya ug mipatay kanila, miduslak sa babaye lagbas sa iyang kinatawo. Niini, nahunong ang kamatay, apan 24,000 ang nakalas una niini.
29. (a) Unsa ang gibutyag sa sensus sa kataposan sa ika-40 ka tuig? (b) Unsang pagpangandam karon ang gihimo sa pagsulod sa Yutang Saad?
29 Karon gisugo usab ni Jehova sila Moises ug Eleasar sa pagsensus sa katawhan, ingon sa gihimo duolan na sa 39 ka tuig una sa Bukid Sinai. Gipakita sa ulahing ihap nga waytubo sa ilang ranggo. Sa kasukwahi, dunay kunhod sa 1,820 ka lalaking girehistro. Walay nahabilin niadtong girehistro sa Sinai sa pag-alagad sa kasundalohan, gawas kang Josue ug Caleb. Sama sa gipasabot ni Jehova nga mahitabo, tanan sila namatay sa kamingawan. Sunod gihatag ni Jehova ang instruksiyon maylabot sa dibisyon sa yuta isip panulondon. Iyang gisubling si Moises dimakasulod sa Yutang Saad tungod sa iyang kapakyasan sa pagbalaan kang Jehova sa mga tubig sa Meriba. (20:13; 27:14, mga nota sa ubos) Si Josue gikomisyon isip ilis ni Moises.
30. Sa unsang paagi gipanimaslan ang mga Midianhon, ug unsang teritoryo ang gitudlo silangan sa Jordan?
30 Pinaagi kang Moises, gipahinumdom sunod ni Jehova ang Israel sa importansiya sa Iyang kasugoan maylabot sa halad ug pista ug sa kaseryoso sa panaad. Gipahinabo usab niya si Moises sa pagpanimalos sa mga Midianhon tungod sa ilang paghaylo sa Israel kang Baal sa Peor. Ang tanan lalaking Midianhon gipatay sa gubat, uban kang Balaam, ug ang ulay nga mga babaye lamang ang nakalibre, 32,000 niini kanila gidalang bihag uban sa inagaw nga milakip sa 808,000 ka mananap. Walay Israelita ang nakalas sa gubat. Ang mga anak nila Ruben ug Gad, nga mibuhig hayop, nangayo sa teritoryo silangan sa Jordan, ug human sila miuyon sa pagtabang sa pagdaog sa Yutang Saad, gitugot ang gihangyo, sa pagkaagi nga kining duha ka tribo, uban sa katunga sa tribo ni Manases, gihatagan niining tabunok ibabaw-patag nga yuta isip ilang kabtangan.
31. (a) Sa pagsulod sa yuta, sa unsang paagi ang Israel mopadayon sa pagpakitag pagsugot? (b) Unsang instruksiyon ang gihatag maylabot sa tribonhong panulondon?
31 Human sa repaso sa mga dapit gihunongan sa 40 ka tuig nga panaw, ang rekord sa makausa pa misentro sa pagtagad sa panginahanglan sa pagsugot kang Jehova. Ang Diyos mihatag kanila sa yuta, apan kinahanglan sila mahimong Iyang mga berdugo, sa pagpalayas sa ngil-ad, misimba-demonyong mga molupyo ug sa paglaglag ngadto sa kataposang lakra sa ilang idolatrosong relihiyon. Ang detalyadong utlanan sa ilang hatag-Diyos nga yuta gipahayag. Kini bahinon kanila pinaagi sa ripa. Ang mga Levihanon, nga walay tribonhong panulondon, hatagan sa 48 ka siyudad uban sa ilang natad pastohan, 6 niini mahimong siyudad dalangpanan alang sa watuyoang mamumuno. Ang teritoryo kinahanglan mopabilin sulod sa tribo, bisan kanus-a dili balhinon sa laing tribo pinaagi sa kaminyoon. Kon walay lalaking heredero, nan ang mga anak-babaye nga nakadawat sa panulondon—pananglitan, ang mga anak-babaye ni Salpaad—kinahanglan maminyo sulod sa ilang kaugalingong tribo. (27:1-11; 36:1-11) Ang Numeros mitiklop uban niining kasugoan ni Jehova pinaagi ni Moises ug uban sa mga anak sa Israel nga andam na sa kaulahian sa pagsulod sa Yutang Saad.
NGANONG MAPUSLANON
32. Sa unsang paagi si Jesus ug ang iyang halad gihulagway sa Numeros?
32 Si Jesus mipunting sa Numeros sa daghang okasyon, ug ang iyang mga apostol ug ubang magsusulat sa Bibliya klarong midemostrar kon unsa ka makahuloganon ug mapuslanon ang rekord niini. Ang apostol Pablo labi na mitandi sa matinumanong pag-alagad ni Jesus uban kang Moises, nga sa dakong bahin girekord sa Numeros. (Heb. 3:1-6) Sa halad mananap ug pagwisik sa abo sa nati pulang baka sa Numeros 19:2-9, atong makita usab ang hulagway sa mas dakong tagana sa paghinlo sa halad ni Kristo.—Heb. 9:13, 14.
33. Ngano ang pagpatungha sa tubig sa kamingawan makapainteres kanato karon?
33 Mao man, gipakita ni Pablo nga ang pagpatungha sa tubig sa bato sa kamingawan puno sa kahulogan alang kanato, nga miingon: “ Sila miinom gikan sa espirituwal nga bato nga misunod kanila, ug kanang bato nagkahulogan si Kristo.” (1 Cor. 10:4; Num. 20:7-11) Haom, si Kristo mismo miingon: “Si bisan kinsa nga moinom gikan sa tubig nga akong ihatag kaniya bisan kanus-a dili na gayod uhawon, apan ang tubig nga akong ihatag kaniya mahimong diha sa sulod niya usa ka tuboran sa tubig nga mobulabula sa paghatag sa kinabuhing walay kataposan.”—Juan 4:14.
34. Sa unsang paagi gipakita ni Jesus nga ang tumbagang bitin dunay matagnaong kahulogan?
34 Si Jesus usab mihimog direktang reperensiya sa insidenteng girekord sa Numeros nga milandong sa kahibudnganang tagana nga gihimo sa Diyos pinaagi kaniya. “Maingon nga giisa ni Moises ang bitin sa kamingawan,” matod niya, “busa mao man ang Anak sa tawo kinahanglan iisa, aron nga ang tanang mituo kaniya mahimong may kinabuhing walay kataposan.”—Juan 3:14, 15; Num. 21:8, 9.
35. (a) Batok sa unsa ang mga Kristohanon kinahanglan mobantay, sama sa giilustrar sa mga Israelita sa kamingawan, ug ngano? (b) Sa ilang mga sulat, sa unsang mga panig-ingnan sa kahakog ug rebelyon sila Judas ug Pedro mipunting?
35 Ngano ang mga Israelita gisentensiyahan sa paglaaglaag sa 40 ka tuig sa kamingawan? Alang sa kakulang sa pagtuo. Ang apostol Pablo mihatag sa gamhanang tambag niining punto: “Magmatngon, mga igsoon, sa kahadlok nga basin maugmad diha sa bisan kinsa kaninyo ang usa ka daotang kasingkasing kulang ug pagtuo pinaagi sa pagpahilayo gikan sa buhing Diyos; apan magpadayon sa pagtinambagay sa usa ug usa matag adlaw.” Tungod sa ilang kamasupilon ug sa ilang kakulang sa pagtuo, kadtong mga Israelita namatay sa kamingawan. “Busa panlimbasogan nato kutob sa mahimo ang pagsulod sa pahulay [sa Diyos], sa kahadlok nga si bisan kinsa mahimong mahulog sa samang sundanan sa kamasupilon.” (Heb. 3:7–4:11; Num. 13:25–14:38) Sa pagpasidaan batok sa didiyosnong mga tawo nga abusadong namolong sa balaang butang, gipunting ni Judas ang kahakog ni Balaam sa ganti ug sa rebelyosong pulong ni Kore batok sa alagad ni Jehova si Moises. (Jud. 11; Num. 22:7, 8, 22; 26:9, 10) Si Balaam gipunting usab ni Pedro isip usa “nga nahigugma sa ganti sa sayop nga buhat,” ug sa hinimayang Jesus sa iyang bugna kang Juan isip usa nga ‘mibutang atubangan sa Israel sa kapangdolan sa idolatriya ug pagpakighilawas.’ Dayag nga ang Kristohanong kongregasyon karon napasidan-an batok sa maong mga dili balaan.—2 Ped. 2:12-16; Pin. 2:14.
36. Batok sa unsang makadaot nga mga batasan si Pablo mipasidaan, ug sa unsang paagi kita karon makapulos sa iyang tambag?
36 Sa dihang mitungha ang imoralidad sa kongregasyon sa Corinto, si Pablo misulat kanila mahitungod sa “pagpangandoy sa makadaot nga mga butang,” labi na mipunting sa Numeros. Mitambag siya: “Ni kita magbatasan sa pagpakighilawas, ingon sa pagpakighilawas sa uban kanila, aron lamang mahulog, kawhaag-tulo ka libo kanila sa usa ka adlaw.” (1 Cor. 10:6, 8; Num. 25:1-9; 31:16)b Unsa na man ang okasyon diin ang katawhan mireklamo nga ang pagsugot sa kasugoan sa Diyos milangkit sa personal nga kalisod ug nga sila wala matagbaw sa tagana ni Jehova sa mana? Mahitungod niini, si Pablo miingon: “Ni kita magbutang kang Jehova sa pagsulay, ingon sa pagbutang sa pagsulay kaniya sa uban, aron lamang malaglag pinaagi sa mga bitin.” (1 Cor. 10:9; Num. 21:5, 6) Unya si Pablo mipadayon: “Ni mahimong mga bagulbolan, ingon sa pagbagulbol kaniya sa uban, aron lamang malaglag sa maglalaglag.” Kapait sa kasinatian sa Israel ingon resulta sa ilang pagbagulbol batok kang Jehova, sa iyang mga hawas, ug sa iyang mga tagana! Kining mga butang “nagpadayon nga nahitabo kanila isip panig-ingnan” kinahanglan mosilbing klarong pasidaan kanatong tanan karon, aron kita mahimong magpadayon sa pag-alagad kang Jehova sa kabug-osan sa pagtuo.—1 Cor. 10:10, 11; Num. 14:2, 36, 37; 16:1-3, 41; 17:5, 10.
37. Iilustrar sa unsang paagi ang Numeros mitabang kanato sa pagsabot sa ubang pasahe sa Bibliya.
37 Ang Numeros usab mitaganag luyong impormasyon diin ang daghan ubang pasahe sa Bibliya mas masabtan.—Num. 28:9, 10—Mat. 12:5; Num. 15:38—Mat. 23:5; Num. 6:2-4—Luc. 1:15; Num. 4:3—Luc. 3:23; Num. 18:31—1 Cor. 9:13, 14; Num. 18:26—Heb. 7:5-9; Num. 17:8-10—Heb. 9:4.
38. Sa unsang partikular nga paagi ang basahon sa Numeros mapuslanon, ug sa unsa kini mipunting sa atong pagtagad?
38 Kon unsa ang girekord sa Numeros matuod dinasig sa Diyos, ug kini mapuslanon sa pagpanudlo kanato sa importansiya sa pagsugot kang Jehova ug sa pagtahod niadtong kinsa iyang gihimong mga magtatan-aw taliwala sa iyang katawhan. Pananglitan, kini mibadlong sa sayop nga buhat, ug pinaagi sa mga hitabo uban sa matagnaong kahulogan, kini midapit sa atong pagtagad sa Usa kinsa gitagana ni Jehova isip Manluluwas ug Lider sa Iyang katawhan karon. Kini mitagana sa kinahanglanon ug matulon-anong talikala sa rekord nga mitultol sa katukoran sa matarong Gingharian ni Jehova sa mga kamot ni Jesu-Kristo, nga Iyang gitudlo isip Tigpataliwala ug Hataas Saserdote.
[Mga footnote]
a Insight on the Scriptures, Tomo 1, panid 540-2.
b Insight on the Scriptures, Tomo 1, panid 233.