Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

◼ Sa unsang paagi maila sa Kristohanon ang kalainan tali sa paghiphip (nga ginatunglo sa Bibliya) ug paghatag ug “tip” o “gasa” alang sa serbisyong gibuhat?

Kinahanglang atong ilhong ang mga batasan nagkalainlain gikan sa usa ka dapit ngadto sa lain. Ang mga paaging dinawat sa pila ka nasod basin ngil-ad o dili maayo sa laing dapit. Pananglitan, ang mga tawo sa usa ka nasod tingali moyukbo atubangan sa usa ka opisyal, apan sa laing nasod kana pagaisipong idolatriya o pagsimbag diyosdiyos.a Sa susama, ang batasan sa “tipping” nga dinawat sa usa ka yuta basin makapakurat o supak sa balaod sa lain. Bisan tuod magbutang sa maong mga kalainan sa hunahuna, ang tanang Kristohanon angay magpadapat sa tambag sa Diyos batok sa paghiphip.

Unsa ang paghiphip, ug unsay ginaingon sa Bibliya mahitungod niana? Ang The World Book Encyclopedia nagasaysay: “Ang paghiphip nagkahulogan sa paghatag o pagtanyag sa butang may bili ngadto sa usa ka tawong may sinaligang katungdanan, kinsa sa baylo molapas sa iyang katungdanan o sa balaod aron makabenepisyo sa naghatag.” Busa maoy paghiphip ang paghatag ug kuwarta (o gasa) ngadto sa usa ka maghuhukom sa pag-impluwensiya sa iyang desisyon ug pagtuis sa hustisya. Paghiphip usab ang pagtanyag ug kuwarta aron sa paglapas sa balaod, sama sa paghangyo sa usa ka inspektor sa tinukod o kotse aron dili panumbalingon ang usa ka paglapas.

Ang Diyos nagatunglo sa paghiphip, nga nagsulti sa Israelinhong mga maghuhukom: “Dili ninyo pagtuison ang paghukom. Kinahanglan kamo dili magpili ug tawo o modawat ug hiphip, kay ang hiphip magabuta sa mga mata sa mga makinaadmanon ug magatuis sa mga pulong sa mga matarong.” (Deuteronomio 16:19; itandi ang Proverbio 17:23; Isaias 1:23; 5:23; 1 Samuel 8:3-5.) Si Jehova mismo ang nagahatag sa sukdanan, kay uban kaniya “walay pagkadili-matarong o pagkamay-pinalabi o pagdawat ug hiphip.” (2 Cronicas 19:7; Deuteronomio 10:17) Ang mga Kristohanong matinguhaon sa pag-uyon sa Diyos dili modangop sa paghiphip.​—Itandi ang Buhat 24:26.

Bisan tuod ang mga tawo sa tibuok kalibotan nagasaway ug adunay mga balaod batok sa paghiphip, daghang tawo nagaatubang sa sulirang gibanaag sa pangutana sa ibabaw. Sila nasayod nga kinahanglan ang “gasa” o “tip” aron ang gagmayng opisyales sa ilang nasod mohimo sa ilang trabaho o buhaton kanang makiangayon. Pananglitan, ang The Wall Street Journal miingon mahitungod sa usa ka nasod nga subsob ang implasyon: “Aron mabatonan ang ekstrang salapi aron mabuhi, ang mga trabahante sa gobyerno modangop sa ginagmayng kahiwian. ‘Kinahanglan nimong bayran sila aron ihatag kanimo ang bisan unsang matang sa porma,’ matud sa pangulo sa usa ka ahensiya sa gobyerno. Kasamtangan, ang opisyales sa imigrasyon mangayog $20 sa nalibog nga langyawng mga turista sa internasyonal nga tugpahanan sa pagtimre sa ilang mga pasaporte aron ang mga biyahedor dili masipyat sa pagsakay sa ilang mga ayroplano.”

Dili pa dugay, ang U.S.News & World Report mikomento bahin sa burokratikanhong mga kalangan ug sa misangpot nga mga suhol nga kasagaran sa tibuok kalibotan. Pananglitan, kini miingon: “Ang usa ka taga-India karong adlawa kinahanglang moyuhot paghatag ug kuwarta nga pakapin sa usa ka opisyal aron ang usa ka bata ilista sa tunghaan, aron makasulod sa ospital, aron makakuhag mga reserbasyon sa tren.” Ang ubang ilustrasyon niini nagaapil sa:—Ang usa ka batid nga magbubuhat kinahanglag lisensiya aron siya makatrabaho. Iyang bayran ang opisyal nga bayranan sa opisina sa gobyerno, apan ang tanan nahibalong kon walay “gasa” ang iyang papeles mailalom sa payl. Bisan pag siya wala maghangyo nga mauna sa uban, kon ihatag niya ang kasagarang “tip,” ang iyang papeles tukmang atimanon.

—Sa usa ka nasod, ang mga tawo nasayod nga gamayg suweldo ang mga polis sa trapiko ug gidahom ang pagdugang niana pinaagig “mga gasa para pamainit.” Pahunongon sa usa ka polis ang usa ka drayber ug moingong nalapas ang usa ka balaod, busa ang tawo kinahanglang mobayad ug multa. Kon moprotesta ang drayber nga siya wala makalapas ug balaod, ang polis magpasidaang kon ang kaso moabot sa korte, iya usab isumbong ang tawo sa pag-atake sa usa ka polis. Busa, daghan ang yanong mobayad sa “multa,” nga isipon kanang dili-opisyal nga buhis. Ang uban modumili, nga mahimong andam sa pagdawat sa mga resulta.

—Ang usa ka munisipyo angay motagana sa paghipos sa basura. Apan normal nga mohatag ug “gasa” ang usa ka tagbalay sa mga tigbasura. Kon may dili mohatag, ang iyang basura “malimtan,” ug siya lagmit multahan tungod sa hugawng mga kondisyon.

Ang maong mga suliran nagapakitang daghang naa sa awtoridad nagagamit sa ilang katungdanan sa gobyerno alang sa dili-makataronganong ganansiya. (Ecclesiastes 8:9) Ang mga Kristohanon nangandoy sa matarong bag-ong sistema sa Diyos, apan hangtod nianang panahona kinahanglang sagubangon nila ang presenteng sistema. (2 Pedro 3:13) Kini mahimong magpasabot sa pag-ila sa lokal nga mga kahimtang diin nagadahom ang mga alagad sa gobyerno ug mga gasa sa pagtuman sa ilang trabaho. Bisan sa mga kayutaan diin kana normal, daghang Saksi ni Jehova nga makiglabot sa mga inspektor ug mga opisyales sa aduwana midumili sa paghatag ug “mga tip” aron makuha ang katungod nga gihatag kanila sa balaod. Tungod kay sila ilado tungod sa maong baroganan, ilang nadawat ang pagtagad nga mabatonan sa kadaghanang tawo pinaagi lamang sa usa ka bayad. (Proverbio 10:9) Bisan pa niana, ang matag Kristohanon kinahanglang giyahan sa iyang konsensiyang naedukar sa Bibliya sumala sa lokal nga kahimtang.

Ang gugma sa silingan maoy usa ka butang tagdon. (Mateo 22:39) Dili mahigugmaon ang paggamit sa “gasa” aron mabatonan ang pinalabing pagtagad, sama sa pagkamauna sa linya, nga masayloan kadtong naghulat. Si Jesus mitambag kanato sa pagtagad sa uban sama nga buot natong pagatagdon. (Mateo 7:12) Tingali mobati ang pila ka Kristohanon nga sa pag-abot sa ilang turno sa linya, sila makasunod sa batasan sa nasod sa paghatag ug “gasa” aron buhaton sa usa ka opisyal ang butang gikinahanglan sa iyang trabaho nga buhaton. Hinuon, sa mga kayutaan diin ang maong “mga gasa” dili naandan o sila makapakurat sa mga salabotan sa publiko, ang mahigugmaong Kristohanon molihok sa paaging dili magpandol sa uban.​—1 Corinto 10:31-33.

Ang laing butang mao ang pagkamasinugtanon sa balaod. Si Jesus miawhag: “Ibayad pagbalik ang mga butang ni Cesar ngadto kang Cesar, apan ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.”b (Marcos 12:17; tan-awa usab ang Mateo 17:24-27.) Usa ka butang kon ang Kristohanong wala makalapas ug balaod dahomon sa “pagtip” sa usa ka empliyado sa gobyerno o sa ubang opisyal. Apan komosta kon ang Kristohanon nakalapas sa aktuwal ug balaod? Nianang kasoha, sa unsang paagi siya makahatag ug hiphip sumala sa maayong konsensiya aron hayloon ang polis sa dili pagpanumbaling sa paglapas? Si apostol Pablo misulat nga angay natong kahadlokan ang labawng mga awtoridad sa kagamhanan, kinsa gihatagag gahom sa “pagpahayag sa kapungot diha sa nagabuhat sa daotan.” (Roma 13:3, 4) Ang kaugalingong posisyon ni Pablo mao: Kon siya nakabuhat ug daotan, siya modawat sa nahiangayng silot. (Buhat 25:10, 11) Busa, ang Kristohanong nakalapas ug balaod sa trapiko mahimong kinahanglang mobayad ug multa o bayad, sumala sa imando sa usa ka polis o huwes.

Si Pablo miingon usab nga ang mga gobyerno maoy ‘mga ministro alang sa inyong kaayohan.’ Bisan pa sa kadalo sa pila ka opisyal, ang mga gobyerno nagatagana gayod ug mga serbisyo sa kaayohan sa publiko. Pananglitan, ang mga opisyal nagasusi sa mga kotse bahin sa ilang pagkaangay modagan sa karsada, ug sila nagasusi kon ang mga tinukod nagasunod ba sa mga lagda sa sunog. Busa, kon ang Kristohanon mibati nga, sulod sa balaod, siya maka “tip” sa usa ka opisyal nga nagdahom ug “bayad sa serbisyo,” dayag nga kini lahi sa paghiphip sa inspektor aron dili panumbalingon ang mga paglapas sa balaod.

Diha sa bisan unsang nasod sila nagapuyo, ang mga Kristohanon angay mogamit ug praktikal nga kaalam sa pagsagubang sa lokal nga mga kahimtang. Ang mga alagad sa Diyos angay maghinumdom nga kadtong ‘mahimong mga dinapit sa balongbalong sa Diyos ug mopuyo sa iyang balaang bukid’ dili makadangop sa panghiphip. (Salmo 15:1, 5) Bahin sa paghatag ug “tips” aron madawat ang nahiangayng mga serbisyo o paglikay sa dili-makataronganong pagtagad sa opisyales, ang Kristohanon maghukom kon unsay itugot sa iyang konsensiya ug magpas-an sa tulubagon sa bisan unsang mosangpot nga mga komplikasyon. Angay gayong iyang sundon ang dalang mohatag kaniyag maayong konsensiya sa personal ug dili maghugaw sa maayong ngalan sa Kristiyanidad o magpandol sa mga maniniid.​—2 Corinto 6:3.

[Mga footnote]