AROER
[Kahoyng Junipero].
1. Usa ka siyudad nga nahimutang sa A nga kiliran sa lawom nga lugot nga nahimong bul-oganang walog sa Arnon. Sa panahon sa pagpanakop sa Israel (mga 1474 W.K.P.) kini mao ang kinahabagatang siyudad sa Amorihanong gingharian. (Deu 2:36; 4:47, 48; Jos 12:2) Human niadto kini nahimong bahin sa tribo ni Ruben, bisan tuod ang tribo ni Gad maoy gihisgotan nga nagtukod (lagmit, nag-ayo) sa siyudad. (Num 32:33, 34; Deu 3:12; Jos 13:8, 9, 15, 16; 1Cr 5:8) Kini nagtimaan sa habagatang utlanan sa Israel sa S sa Jordan ug sa ingon katumbas sa Beer-seba, usa ka pangunang siyudad sa habagatan sa K sa Jordan.
Human masakop sa Israel sulod sa 300 ka tuig, giangkon sa mga Ammonhanon ang rehiyon nga nahimutang taliwala sa Arnon ug sa Jabok, apan gipanghimakak ni Maghuhukom Jepte ang ilang pangangkon pinaagi sa pagpakita nga gisakop sa Israel ang yuta, lakip ang Aroer, gikan sa mga Amorihanon.—Huk 11:13, 22, 26.
Mopatim-aw nga sa siyudad sa Aroer nagsugod ang pagsenso nga gimando ni Haring David, nga human niadto mipadayon sa A ngadto sa Dan-jaan ug milibot ngadto sa Tiro ug Sidon ug dayon sa H ngadto sa Beer-seba sa Negeb. (2Sa 24:4-8) Ang paghisgot sa “siyudad nga anaa sa taliwala sa bul-oganang walog” mohaom sa susamang paghisgot diha sa Deuteronomio 2:36 ug Josue 13:9, 16. Kining wala hinganli nga siyudad giisip sa uban nga mao ang Khirbet el-Medeiyineh, mga 11 km (7 mi) sa HS sa Aroer.
Sa panahon sa paghari ni Haring Jehu sa Israel (mga 904-877 W.K.P.), si Haring Hazael sa Sirya nagsakop sa mga teritoryo sa Gad ug Ruben, hangtod sa H sa Aroer nga didto sa Arnon. (2Ha 10:33) Tingali sulod niining panahona, ang Moabihanon nga si Haring Mesa nagpalig-on sa siyudad ug nagtukod sa iyang dalan duol sa Arnon, ingon sa giasoy diha sa linya 26 sa Bato sa Moab. Sa panahon sa pagpanagna ni Jeremias batok sa Moab, ang siyudad gikontrolar sa mga Moabihanon.—Jer 48:19.
Ang nahimutangan sa karaang siyudad gituohan nga mao ang Khirbet ʽAraʽir, mga 23 km (14 mi) sa S sa Patayng Dagat, mga 6 km (3.5 mi) sa HS sa Dibon, ug duol sa Dakong Dalan sa Hari, ang pangunang A-H nga ruta diha sa maong kiliran sa Jordan. Lakip sa mga ebidensiya nga nakaplagan mao ang usa ka karaang kuta nga, gikan sa bantaaw nga dapit niini sa daplin sa dakong lugot, lagmit nagkontrolar sa mga agianan diha sa Arnon.
2. Usa ka lungsod sa teritoryo sa Gad, nga gihubit ingong “anaa atubangan sa Raba” (modernong ʽAmman), ang pangunang siyudad sa mga Ammonhanon. (Jos 13:24, 25) Lagmit kini mao ang Aroer nga gihisgotan sa paghubit sa pagpanakop ni Jepte batok sa mga Ammonhanon diha sa Maghuhukom 11:33. Ang nahimutangan sa maong dapit dili matino sanglit ang ekspresyon nga “anaa atubangan sa” dili gayod limitado ug kahulogan, bisan tuod ang kahulogan sagad giisip nga “sa sidlakan sa.”
3. Usa ka lungsod sa habagatang bahin sa teritoryo sa Juda. Human sa kadaogan ni David batok sa Amalekanhong mga manunulong, siya nanghatag ug bahin sa mga inagaw ngadto sa mga ansiyano sa siyudad. (1Sa 30:26, 28) Kini gituohan nga mao ang Khirbet ʽArʽarah (Horvat ʽAroʽer), mga 17 km (11 mi) sa HS sa Beer-seba, diin nagpabilin ang mga kagun-oban sa usa ka kuta. Ang pipila ka eskolar nagtuo nga lagmit kini mao ra ang dapit nga gitawag ug “Adada” sa Josue 15:22, diin ang Hebreohanon nga letrang daʹleth (ד) giilis sa letrang rehsh (ר) sa duha ka higayon.
Ang paghisgot sa “mga siyudad sa Aroer” diha sa Isaias 17:2 ikapadapat bisan hain sa unang duha ka siyudad nga gihisgotan dinhi. Ang tagna ilabinang nagtumong sa Damasco, ug tungod sa Siryanhong pagsakop sa Israel nga nakaabot hangtod sa Aroer didto sa Arnon, ang ekspresyon mahimong magtumong sa kinahabagatang dapit nga ilang gimandoan sa S sa Jordan.—2Ha 10:33.