PAKIGHILAWAS

Gidiling mga relasyon sa sekso sa gawas sa Kasulatanhong kaminyoon. Ang Hebreohanong berbo nga za·nahʹ ug ang kaamgid nga mga porma niini nagpasabot sa pagpamampam, imoral nga pakigsekso, pakighilawas, o prostitusyon. (Gen 38:24; Ex 34:16; Os 1:2; Lev 19:29) Ang Gregong pulong nga gihubad nga “pakighilawas” mao ang por·neiʹa. Mahitungod sa mga kahulogan sa por·neiʹa, si B. F. Westcott diha sa iyang librong Saint Paul’s Epistle to the Ephesians (1906, p. 76) nag-ingon: “Kini mao ang termino nga gigamit alang sa tanang supak sa balaod nga pakigsekso, (I) panapaw: Os. ii. 2, 4 (LXX.); Mat. v. 32; xix. 9; (2) supak sa balaod nga kaminyoon, I Cor. v. I; (3) pakighilawas, ang komon nga diwa sumala dinhi [Efe 5:3].” Ang Greek-English Lexicon of the New Testament ni Bauer (girebisar ni F. W. Gingrich ug F. Danker, 1979, p. 693) naghubit sa por·neiʹa ingong “pagpamampam, pagkadili-putli, pakighilawas, sa tanang matang sa supak sa balaod nga pakigsekso.” Ang porneia gisabot nga naglangkit sa hilabihan ka imoral nga paggamit sa (mga) kinatawo sa labing menos usa ka tawo; usab kinahanglang adunay duha o labaw pa nga nalangkit (naglakip sa laing mikonsentir nga tawo o usa ka mananap), sa samang sekso o kaha sa kaatbang nga sekso. (Jud 7) Ang supak sa balaod nga buhat sa usa ka manglulugos maoy pakighilawas, apan, siyempre, kana wala maghimo sa tawo nga gilugos ingong makihilawason usab.

Sa dihang gihimo sa Diyos ang unang tawhanong kaminyoon siya miingon: “Mao nga ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan ug siya kinahanglang moipon sa iyang asawa ug sila mahimong usa ka unod.” (Gen 2:24) Dinhi ang sukdanan nga gilatid alang sa lalaki ug babaye maoy monogamiya, ug ang mahilayong pagpakigsekso kang bisan kinsa gidili. Dugang pa, walay diborsiyo ug pagminyo pag-usab sa lain ang gidahom nga buhaton.​—Tan-awa ang DIBORSIYO.

Sa katilingban sa mga patriarka ang matinumanong mga alagad sa Diyos nagdumot sa pakighilawas, tali sa mga tagsaanon, sinayoran, o kaha sa minyong mga tawo, ug kini giisip nga usa ka sala batok sa Diyos.​—Gen 34:​1, 2, 6, 7, 31; 38:24-26; 39:7-9.

Ubos sa Balaod. Ubos sa Moisesnong Balaod, ang usa ka lalaki nga nakighilawas sa usa ka dili-sinayorang babaye kinahanglang makigminyo sa babaye ug mobayad sa amahan sa babaye sa kantidad sa pagpalit alang sa mga pangasaw-onon (50 ka siklong plata; $110), ug siya dili makadiborsiyo kaniya sa tanan niyang mga adlaw. Bisan kon ang amahan sa babaye modumili nga ihatag siya sa lalaki diha sa kaminyoon, ang lalaki kinahanglang mobayad ngadto sa amahan sa kantidad sa pagpalit. (Ex 22:​16, 17; Deu 22:​28, 29) Apan, kon ang babaye sinayoran, ang lalaki pagabatoon hangtod nga mamatay. Kon ang babaye misinggit sa dihang siya giamong-amongan, siya dili pagasilotan, apan kon ang babayeng sinayoran wala mosinggit (sa ingon nagpakitang mikonsentir), siya pagapatyon usab.​—Deu 22:23-27.

Ang pagkabalaan sa kaminyoon gipasiugda sa balaod nga nagsilot ug kamatayon sa usa ka babaye nga nakigminyo ubos sa pagpakaaron-ingnon nga usa ka ulay, sa ingon nakighilawas sa tago. Kon ang iyang bana sa binakak mag-akusar kaniya sa maong salaod, kini giisip nga magdalag dakong kaulawan sa balay sa amahan sa babaye. Tungod sa iyang pagbutangbutang, ang lalaki kinahanglang ‘disiplinahon’ sa mga maghuhukom, lagmit pinaagig pagbunal, ug pamultahon ug 100 ka siklo nga plata ($220), dayon ang salapi ihatag ngadto sa amahan. (Deu 22:13-21) Ang pagpamampam sa anak nga babaye sa usa ka saserdote nagpakaulaw sa iyang sagradong katungdanan. Ang anak nga babaye pagapatyon, dayon sunogon ingong usa nga dulumtanan. (Lev 21:9; tan-awa usab ang Lev 19:29.) Ang pakighilawas tali sa minyong mga tawo (panapaw) maoy paglapas sa ikapitong sugo ug ang duha nga nalangkit takos sa silot nga kamatayon.​—Ex 20:14; Deu 5:18; 22:22.

Kon ang usa ka lalaki nakighilawas sa usa ka sulugoong babaye nga gikasaad alang sa laing lalaki, apan wala pa matubos o mapahigawas, ang silot ipahamtang, apan sila dili pagapatyon. (Lev 19:20-22) Dayag nga kini maoy tungod kay ang babaye wala pa mahigawas ug bug-os nga kontrolado pa ang iyang mga buhat, dili sama sa nahigawas na nga babayeng sinayoran. Ang pangtubos wala pa ikabayad, o kaha wala pa sa bug-os mabayri, ug siya nailalom pa gihapon ingong usa ka sulugoon ngadto sa iyang agalon.

Sa dihang ang sinuholang manalagna nga si Balaam dili makatunglo sa Israel pinaagig pagpanag-an, nakakita siya ug paagi nga mapailalom sila sa kapungot sa Diyos pinaagi sa pag-agni sa sayop nga pangibog alang sa seksuwal nga mga relasyon. Pinaagi sa mga babaye sa Moab iyang gihaylo ang mga Israelinhon sa pagbuhat sa mahugaw nga pagsimba sa kinatawo sa lalaki sa Baal sa Peor, nga tungod niana 24,000 sa mga anak sa Israel ang nangamatay.​—Num 25:1-9; 1Co 10:8 (lagmit 1,000 ka pangulo sa katawhan ang gipamatay ug gibitay diha sa mga estaka [Num 25:4] ug ang uban gilaglag pinaagig espada o hampak).

Gidili sa mga Kristohanon. Gipasig-uli ni Jesu-Kristo ang orihinal nga sukdanan sa Diyos sa monogamiya (Mat 5:32; 19:9) ug gipakita ang pagkadaotan sa pakighilawas pinaagi sa paglakip niini uban sa pagbuno, pagpangawat, daotang pangatarongan, bakak nga pagpamatuod, ug pagpasipala. Iyang gipunting nga kini naggikan sa sulod sa tawo, gikan sa iyang kasingkasing, ug nagpahugaw kaniya. (Mat 15:​19, 20; Mar 7:21-23) Sa ulahi, ang nagamandong lawas sa Kristohanong kongregasyon, nga gilangkoban sa mga apostoles ug mga ansiyano sa Jerusalem, misulat ngadto sa mga Kristohanon niadtong mga 49 K.P., nga nagpasidaan kanila batok sa pakighilawas, ug naglakip niini uban sa idolatriya ug sa pagkaon ug dugo.​—Buh 15:​20, 29; 21:25.

Gipunting ni apostol Pablo nga ang pakighilawas maoy usa sa mga buhat sa unod, ang kaatbang sa bunga sa espiritu sa Diyos, ug nagpasidaan nga ang pagbatasan sa unodnong mga buhat maoy mobabag sa usa ka tawo sa pagpanunod sa Gingharian. (Gal 5:19-21) Siya nagtambag nga kinahanglang patyon sa Kristohanon ang iyang lawas “maylabot sa pakighilawas.” (Col 3:5) Ngani, siya nagpasidaan nga dili gayod kini angayng hisgotan taliwala sa mga Kristohanon, kinsa kinahanglang magmabalaan. Sa susama, ang mga Israelinhon dili angayng maghisgot sa mga ngalan sa paganong mga diyos​—dili buot ingnon nga dili nila pasidan-an ang ilang mga anak mahitungod niini nga mga diyos, kondili sila dili maghisgot niini nga may pagtamod.​—Efe 5:3; Ex 23:13.

Ang pakighilawas maoy usa ka sala nga tungod niana ang usa ka tawo mahimong ipalagpot gikan sa Kristohanong kongregasyon. (1Co 5:9-13; Heb 12:​15, 16) Gipatin-aw sa apostol nga ang usa ka Kristohanon nga nakighilawas nakasala batok sa iyang kaugalingong lawas, nga naggamit sa mga sangkap sa pagsanay alang sa sayop nga katuyoan. Siya apektado kaayo sa espirituwal sa mapait nga paagi, nga nagdalag kahugawan nganha sa kongregasyon sa Diyos, ug nagladlad sa iyang kaugalingon sa kapeligrohan sa makamatay nga mga sakit nga gipasa sa pagpakigsekso. (1Co 6:​18, 19) Siya naglapas sa mga katungod sa iyang Kristohanong mga igsoon (1Te 4:3-7) pinaagi sa (1) pagdalag kahugawan ug makauulaw nga kabuangan, lakip ang pagpakaulaw, nganha sa kongregasyon (Heb 12:​15, 16), (2) paghikaw sa usa nga iyang gipakighilawasan sa mahinlong moral nga baroganan ug, kon siya dili-minyo, sa pagkahinlo inigsulod sa kaminyoon, (3) paghikaw sa iyang pamilya sa usa ka mahinlong moral nga rekord, ingon man (4) pagdaot sa mga ginikanan, sa bana, o sa pamanhonon sa usa nga iyang gipakighilawasan. Iyang gibalewala ang Diyos, kinsa magpahamtang ug silot tungod sa iyang sala, ug dili ang tawo, kansang mga balaod niini tingali nagkonsentir o tingali nagkondenar sa pakighilawas.​—1Te 4:8.

Simbolikong Paggamit. Gihisgotan ni Jehova nga Diyos ingong “usa ka asawa” ang nasod sa Israel nga may relasyon kaniya tungod sa pakigsaad. (Isa 54:​5, 6) Sa dihang ang nasod wala magmatinumanon kaniya, nga nagsalikway kaniya ug midangop sa ubang mga nasod sama sa Ehipto ug Asirya alang sa tabang ug nakig-alyansa kanila, ang Israel nahisamag usa ka dili-matinumanong asawa, usa ka babayeng mananapaw, usa ka pampam, usa nga mahilayong nakighilawas kang bisan kinsa. (Eze 16:​15, 25-29) Sa susama, kon ang mga Kristohanon nga anaa sa napahinungod nga relasyon sa Diyos, o nangangkon nga nagbaton sa maong relasyon, wala magmatinumanon tungod sa pagkalangkit sa bakak nga pagsimba o sa pagpakighigala sa kalibotan, sila gitawag nga mga mananapaw.​—San 4:4.

Mahitungod sa simbolikong kahulogan sa por·neiʹa diha sa pipila ka teksto, si F. Zorell (Lexicon Graecum Novi Testamenti, Paris, 1961, lin. 1106) nag-ingon: “Ang pag-apostata gikan sa matuod nga pagtuo, nga gihimo sa bug-os o kaha sa dili-bug-os, ang pagbiya gikan sa bugtong matuod nga Diyos nga si Jahve aron modangop sa langyawng mga diyos [4Ha 9:22; Jer 3:​2, 9; Os 6:10 ubp.; kay ang panaghiusa sa Diyos uban sa iyang katawhan giisip nga samag usa ka espirituwal nga panagtiayon]: Pin 14:8; 17:​2, 4; 18:3; 19:2.”​—Mga braket iyaha; ang 4Ha diha sa Gregong Septuagint maoy katumbas sa 2Ha diha sa Masoretikong teksto.

Ang Dakong Babilonya, nga gihubit ingong bigaon diha sa basahon sa Bibliya sa Pinadayag, maoy usa ka simbolo maylabot sa relihiyon. Ang lainlaing mga sekta niini, “Kristohanon” ug pagano, nangangkon nga maoy mga organisasyon sa matuod nga pagsimba. Apan siya nakig-uban sa mga magmamando niini nga kalibotan aron makabaton ug gahom ug materyal nga bentaha, ug kaniya “nakighilawas ang mga hari sa yuta.” Ang iyang mahugaw ug malaw-ay nga binuhatan sa pagpakighilawas nahimong dulumtanan sa panan-aw sa Diyos ug maoy hinungdan sa hilabihang pag-ula sa dugo ug kagul-anan sa yuta. (Pin 17:1-6; 18:3) Tungod sa iyang binuhatan siya makaagom sa paghukom sa Diyos alang niadtong nagbatasan sa pakighilawas, nga mao, ang kalaglagan.​—Pin 17:16; 18:​8, 9.