DIBORSIYO

Ang legal nga pagkabungkag sa kaminyoon. Busa kini mao ang pagkaputol sa bugkos sa kaminyoon tali sa bana ug asawa. Ang lainlaing mga termino sa orihinal nga pinulongan alang sa “diborsiyo” sa literal nagkahulogang “paghingilin” (Deu 22:​19, ftn sa Rbi8), “pagpahigawas” o “pagbuhi” (Mat 1:​19, Int; 19:​3, ftn sa Rbi8), “pag-abog; pagpapahawa” (Lev 22:​13, ftn sa Rbi8), ug “pagputol.”​—Itandi ang Deu 24:​1, 3, diin ang ekspresyon nga “sulat-pamatuod sa diborsiyo” sa literal nagkahulogang “usa ka basahon sa pagputol.”

Sa dihang gikasal ni Jehova si Adan ug Eva, siya walay gihimong probisyon alang sa diborsiyo. Gitin-aw kini ni Jesu-Kristo sa dihang gitubag niya ang pangutana sa mga Pariseo: “Subay ba sa balaod nga ang usa ka lalaki makigdiborsiyo sa iyang asawa sa bisan unsang matang sa pasikaranan?” Gipakita ni Kristo nga katuyoan sa Diyos nga ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan ug moipon sa iyang asawa, ug ang duha mahimong usa ka unod. Dayon si Jesus midugang: “Mao nga dili na sila duha, kondili usa ka unod. Busa, kon unsay gihiusa pagyugo sa Diyos ayaw ipabulag ni bisan kinsang tawo.” (Mat 19:3-6; itandi ang Gen 2:22-24.) Dayon ang mga Pariseo nangutana: “Nan, nganong naglagda man si Moises nga maghatag kaniya ug sulat-pamatuod sa pagbulag ug sa pagdiborsiyo kaniya?” Sa pagtubag, si Kristo miingon: “Si Moises, tungod sa katig-a sa inyong kasingkasing, nagtugot kaninyo sa pagdiborsiyo sa inyong mga asawa, apan dili ingon niana ang kahimtang sukad sa sinugdan.”​—Mat 19:​7, 8.

Bisan tuod ang diborsiyo gitugotan taliwala sa mga Israelinhon sa nagkalainlaing pasikaranan, si Jehova nga Diyos nagkontrolar niini diha sa iyang Balaod nga gihatag ngadto sa Israel pinaagi kang Moises. Ang Deuteronomio 24:1 mabasa: “Kon ang usa ka lalaki magkuhag babaye ug mangasawa kaniya, mahitabo usab nga kon ang iyang mga mata dili makakaplag ug kahimuot kaniya tungod kay iyang nakaplagan diha kaniya ang butang nga malaw-ay, siya magsulat usab ug sulat-pamatuod sa diborsiyo alang kaniya ug ibutang kini sa iyang kamot ug pabiyaon siya sa iyang balay.” Kon unsa ang “butang nga malaw-ay” (sa literal, “ang pagkahubo sa usa ka butang”) wala isulti nga espesipiko. Kini dili usa ka pagpanapaw sanglit gilatid sa balaod sa Diyos nga gihatag ngadto sa Israel nga kadtong sad-an sa pagpanapaw pagapatyon, dili lamang diborsiyohan. (Deu 22:22-24) Sa walay duhaduha, ang ‘kalaw-ayan’ nga maghatag sa Hebreohanong bana ug pasikaranan sa pagdiborsiyo sa iyang asawa naglangkit sa seryosong mga butang, tingali ang asawa nagpakitag hilabihang pagkawalay-pagtahod sa bana o nagpakaulaw sa iyang panimalay. Sanglit ang Balaod nag-ingon nga “higugmaon mo ang imong isigkatawo sama sa imong kaugalingon,” dili-makataronganong isipon nga ang ginagmayng mga kasaypanan mahimong gamiton ingong pasangil sa pagdiborsiyo sa asawa ug dili ra manubag sa balaod.​—Lev 19:18.

Sa mga adlaw ni Malaquias daghang Hudiyong mga bana ang nagmaluibon sa ilang mga asawa, nagdiborsiyo kanila sa bisan unsang matang sa mga pasikaranan, nagpapahawa sa mga asawa sa ilang pagkabatan-on, lagmit aron makaminyo ug mas batan-on, paganong mga babaye. Imbes nga ipatuman ang balaod sa Diyos, ang mga saserdote nagtugot niini, ug si Jehova wala gayod mahimuot niini. (Mal 2:10-16) Ang paggamit sa Hudiyong mga bana ug daghang pasikaranan sa pagdiborsiyo sa dihang si Jesu-Kristo dinhi pa sa yuta gipakita sa pangutana sa mga Pariseo ngadto kang Jesus: “Subay ba sa balaod nga ang usa ka lalaki makigdiborsiyo sa iyang asawa sa bisan unsang matang sa pasikaranan?”​—Mat 19:3.

Taliwala sa mga Israelinhon naandan nga ang usa ka lalaki magbayad ug bugay alang sa babaye nga mahimo niyang asawa, ug siya giisip nga iyang kabtangan. Bisan tuod nakapahimulos sa daghang panalangin ug mga pribilehiyo, ang asawa naghupot ug mas ubos nga papel diha sa kaminyoon. Ang katungdanan sa asawa dugang gipakita diha sa Deuteronomio 24:1-4, nga nagpunting nga mahimong diborsiyohan sa bana ang iyang asawa apan walay giingon bahin sa asawa nga mahimong diborsiyohan niya ang iyang bana. Kay giisip nga kabtangan sa bana, ang asawa dili makadiborsiyo kaniya. Sa sekular nga kasaysayan, ang unang natala nga pananglitan diin ang usa ka babaye sa Israel misulay sa pagdiborsiyo sa iyang bana mao kadtong panghitabo diin si Salome nga igsoong babaye ni Haring Herodes nagpadalag dokumento sa diborsiyo ngadto sa iyang bana, ang gobernador sa Idumea, aron sa pagbungkag sa ilang kaminyoon. (Jewish Antiquities, XV, 259 [vii, 10]) Ang pamatuod nga ang maong lakang sa mga babaye sa pagpakigdiborsiyo nagsugod na sa dinhi pa si Jesus sa yuta o nga siya nakapanglantawng daan sa pagtungha niini gipaila sa mga pulong ni Kristo: “Kon ugaling ang usa ka babaye, human makigdiborsiyo sa iyang bana, magminyog lain, siya makapanapaw.”​—Mar 10:12.

Sulat-pamatuod sa Diborsiyo. Dili angayng hunahunaon pinasukad sa ulahing mga pag-abuso nga ang pagdiborsiyo nga gitugot sa sinugdan sa panahon ni Moises nagpasayon sa Israelinhong bana sa pagdiborsiyo sa iyang asawa. Aron makahimo niini, siya kinahanglang mohimog pormal nga mga lakang. Gikinahanglan nga mosulat ug usa ka dokumento, nga ‘magsulat ug sulat-pamatuod sa diborsiyo alang kaniya.’ Ang nakigdiborsiyong bana ‘magbutang niini sa iyang kamot ug pabiyaon siya sa iyang balay.’ (Deu 24:1) Bisag wala itagana sa Kasulatan ang dugang mga detalye bahin niini nga pamaagi, kining legal nga lakang dayag nga naglangkit ug mga konsultasyon uban sa awtorisadong mga lalaki, nga lagmit maningkamot una nga sila magkauliay. Ang panahon nga nalangkit sa pag-andam sa sulat-pamatuod ug pagpatuman sa diborsiyo sa legal nga paagi mohatag ug higayon sa bana nga palandongon ang iyang desisyon. Kinahanglang adunay pasikaranan sa pagdiborsiyo, ug sa dihang tumanon ang maong regulasyon, kini sa makataronganong paagi mosanta sa pagdalidali sa pagpakigdiborsiyo. Busa, sa ingon maprotektahan usab ang mga katungod ug mga intereses sa asawa. Ang Kasulatan wala magbutyag kon unsay giingon sa “sulat-pamatuod sa diborsiyo.”

Pagminyo Pag-usab sa Gidiborsiyohan nga mga Kapikas. Ang Deuteronomio 24:1-4 naglatid usab nga ang gidiborsiyohan nga babaye “mobiya sa iyang balay ug molakaw ug mahimong asawa sa laing lalaki,” nga nagkahulogan nga siya mahimong magminyo pag-usab. Kini usab nag-ingon: “Kon ang ulahing lalaki magdumot kaniya ug magsulat ug sulat-pamatuod sa diborsiyo alang kaniya ug ibutang kini sa iyang kamot ug pabiyaon siya sa iyang balay, o kon mamatay ang ulahing lalaki nga nagkuha kaniya ingong iyang asawa, ang unang tag-iya kaniya nga nagpabiya kaniya dili tugotan sa pagkuha kaniyag balik aron mahimong iyang asawa human siya mahugawi; kay kana butang nga dulumtanan sa atubangan ni Jehova, ug ayaw dad-a sa pagpakasala ang yuta nga ihatag ni Jehova nga imong Diyos kanimo ingong panulondon.” Ang unang bana gidid-an sa pagkuhag balik sa gidiborsiyohan nga asawa, tingali aron mapugngan ang bisan unsang laraw tali kaniya ug niining naminyo pag-usab nga asawa sa pagpugos kaniya sa pagdiborsiyo sa iyang ikaduhang bana o sa pagpatay sa iyang ikaduhang bana aron siya maminyo pag-usab sa iyang unang bana. Kon siya kuhaon ug balik sa iyang unang bana, mahugaw kini nga butang sa panan-aw sa Diyos; ang unang bana maghimo sa iyang kaugalingon nga buangbuang tungod kay iya nang gihinginlan siya ingong usa ka babaye nga kaniya iyang nakaplagan ang “butang nga malaw-ay” ug dayon, human nga siya naminyo sa laing tawo sumala sa balaod ug nahimong iyang asawa, kuhaon na pod niya kini pag-usab.

Walay duhaduha nga tungod kay ang orihinal nga bana dili makaminyo pag-usab sa iyang gidiborsiyohan nga asawa human nga siya mahimong asawa sa laing tawo, bisan kon ang maong tawo nagdiborsiyo kaniya o namatay, ang bana nga nagplanong makigdiborsiyo mamalandong una pag-ayo sa dili pa siya molihok sa pagtapos sa ilang kaminyoon. (Jer 3:1) Hinuon, walay gisulti sa Balaod nga nagdili kaniya sa pagminyo pag-usab sa iyang gidiborsiyohan nga asawa kon siya wala magminyo pag-usab human sa legal nga pagputol sa bugkos sa ilang kaminyoon.

Pagpapahawa sa Paganong mga Asawa. Sa wala pa mosulod ang mga Israelinhon sa Yutang Saad, sila gisultihan nga dili makig-alyansa sa kaminyoon uban sa paganong mga molupyo niini. (Deu 7:​3, 4) Bisan pa niana, sa mga adlaw ni Esdras, ang mga Hudiyo nagkuhag langyaw nga mga asawa, ug sa pag-ampo ngadto sa Diyos, giila ni Esdras ang ilang pagkasad-an niining butanga. Ingong sanong sa iyang pag-awhag ug sa pag-ila sa ilang mga kasaypanan, ang mga lalaki sa Israel nga nagkuhag langyawng mga asawa nagpapahawa kanila “uban sa mga anak.”​—Esd 9:10–​10:44.

Bisan pa niana, ang mga Kristohanon sa bisan unsa nga nasod (Mat 28:19) kinahanglang dili makigdiborsiyo sa ilang mga kapikas nga dili mga magsisimba ni Jehova, ni tinguhaon nila nga makigbulag gikan sa maong mga kapikas, ingon sa gipakita sa dinasig nga tambag ni Pablo. (1Co 7:10-28) Apan, kon bahin sa pagkuhag bag-ong asawa, ang mga Kristohanon gitambagan sa pagminyo “lamang diha sa Ginoo.”​—1Co 7:39.

Si Jose Nagplano nga Makigdiborsiyo. Samtang si Maria gikasaad sa kaminyoon kang Jose, apan wala pa sila mag-ipon, siya nakaplagan nga nagmabdos pinaagi sa balaang espiritu, ug ang asoy nag-ingon: “Hinunoa, si Jose nga iyang bana, tungod kay siya matarong ug dili buot nga siya mahimong usa ka talan-awon sa publiko, naghunahuna sa pagdiborsiyo kaniya sa tago.” (Mat 1:​18, 19) Sanglit sa maong panahon ang kasabotan sa pagminyo taliwala sa mga Hudiyo kinahanglang sundon, ang pulong “diborsiyo” hustong gigamit dinhi.

Kon ang usa ka sinayoran nga babaye mouyon nga makigrelasyon sa laing lalaki, siya batoon hangtod mamatay sama sa usa ka mananapaw nga babaye. (Deu 22:22-29) Sa mga kaso nga lagmit moresultag pagbato hangtod mamatay ang usa ka tawo, duha ka saksi ang gikinahanglan aron maestablisar ang iyang pagkasad-an. (Deu 17:​6, 7) Dayag, si Jose walay mga saksi batok kang Maria. Si Maria nagmabdos, apan wala bug-os masabti ni Jose ang maong butang hangtod nga kini gipatin-aw kaniya sa manulonda ni Jehova. (Mat 1:​20, 21) Wala isulti kon ang ‘pagdiborsiyo sa tago’ nga iyang giplano naglakip ba sa paghatag ug sulat-pamatuod sa diborsiyo o dili; apan lagmit nga si Jose molihok uyon sa mga prinsipyo nga gilatid diha sa Deuteronomio 24:1-4, nga lagmit maghatag kang Maria ug sulat-pamatuod sa diborsiyo atubangan sa duha ka saksi aron mahusay ang mga butang sa legal nga paagi nga dili maghatag ug wala kinahanglana nga kaulawan kang Maria. Bisag wala ihatag ni Mateo ang matag detalye labot sa pamaagi nga buot sundon ni Jose, iyang gipakita gayod nga si Jose buot makiglabot kang Maria sa maluluy-ong paagi. Wala isipa si Jose nga tawong dili-matarong tungod niini, apan hinunoa, “tungod kay siya matarong ug dili buot nga siya mahimong usa ka talan-awon sa publiko,” siya “naghunahuna sa pagdiborsiyo kaniya sa tago.”​—Mat 1:19.

Mga Kahimtang nga Makapugong sa Pagdiborsiyo sa Israel. Sumala sa balaod sa Diyos nga gihatag ngadto sa Israel, adunay mga kahimtang nga imposible ang pagdiborsiyo. Mahitabo tingali nga ang usa ka lalaki mangasawa, makigrelasyon kaniya, ug dayon magdumot kaniya. Lagmit manghimakak ang lalaki nga ang babaye dili na ulay sa dihang siya nakigminyo kaniya, sa ingon sayop nga nagsumbong kaniya sa makauulaw nga mga buhat ug nagdaot sa iyang reputasyon. Sa dihang ang mga ginikanan sa babaye makapatunghag pamatuod nga ang ilang anak nga babaye maoy usa ka ulay sa dihang siya nagminyo, ang mga tawo sa siyudad magdisiplina sa bakak nga magsusumbong. Sila magmulta kaniyag usa ka gatos ka siklo nga plata ($220), nga maghatag niini ngadto sa amahan sa babaye, ug ang babaye magpadayon ingong asawa sa maong lalaki, nga labot kaniya kini giingon: “Dili siya tugotang makigdiborsiyo kaniya sa tanan niyang mga adlaw.” (Deu 22:13-19) Lain pa, kon madiskobrehan nga ang usa ka tawo nagsakmit ug usa ka ulay nga dili sinayoran ug nakigrelasyon kaniya, kini gilatid: “Ang lalaki nga nakigdulog kaniya kinahanglan usab nga maghatag sa amahan sa babaye ug kalim-an ka siklo nga plata [$110], ug siya mahimong asawa niya tungod kay siya nagpakaulaw kaniya. Dili siya tugotang makigdiborsiyo kaniya sa tanan niyang mga adlaw.”​—Deu 22:​28, 29.

Unsa ang bugtong Kasulatanhong pasikaranan sa diborsiyo taliwala sa mga Kristohanon?

Si Jesu-Kristo, diha sa iyang Wali sa Bukid, nag-ingon: “Dugang pa kini giingon, ‘Bisan kinsa nga makigdiborsiyo sa iyang asawa, pahataga siya kaniya ug usa ka sulat-pamatuod sa diborsiyo.’ Apan, ako magaingon kaninyo nga ang matag usa nga nagdiborsiyo sa iyang asawa, gawas kon tungod sa pakighilawas, magladlad kaniya sa pagpanapaw, ug si bisan kinsa nga magminyo sa gidiborsiyohan nga babaye makapanapaw.” (Mat 5:​31, 32) Dugang pa, human sultihi ang mga Pariseo nga ang pagtugot ni Moises sa pagdiborsiyo sa ilang mga asawa dili mao ang kahikayan “sukad sa sinugdan,” si Jesus miingon: “Ako magaingon kaninyo nga bisan kinsa nga makigdiborsiyo sa iyang asawa, gawas kon tungod sa pakighilawas, ug magminyog lain makapanapaw.” (Mat 19:​8, 9) Sa katibuk-an, adunay kalainan karong adlawa tali sa “mga makihilawason” ug “mga mananapaw.” Sumala sa modernong paggamit, kadtong sad-an sa pakighilawas mao ang mga tawong dili-minyo nga kinabubut-ong nakigsekso sa usa ka tawo sa kaatbang nga sekso. Ang mga mananapaw maoy mga tawong minyo nga kinabubut-ong nakigsekso sa usa ka tawo sa kaatbang nga sekso nga dili nila legal nga kapikas sa kaminyoon. Apan, ingon sa gipakita sa artikulong PAKIGHILAWAS, ang terminong “pakighilawas” maoy usa ka hubad sa Gregong pulong nga por·neiʹa ug naglakip sa tanang matang sa gidiling seksuwal nga mga relasyon gawas sa Kasulatanhong kaminyoon. Busa, ang mga pulong ni Jesus sa Mateo 5:32 ug 19:9 nagkahulogan nga ang bugtong pasikaranan sa diborsiyo nga magputol gayod sa bugkos sa kaminyoon mao ang por·neiʹa nga nabuhat sa kapikas sa usa ka tawo. Ang sumusunod ni Kristo makapahimulos sa maong probisyon sa diborsiyo kon kini buot niya, ug kana nga diborsiyo magpahigawas kaniya aron makaminyo pag-usab ngadto sa usa ka takos nga Kristohanon.​—1Co 7:39.

Ang gidiling mga buhat sa sekso nga gihimo sa tawong minyo uban sa usa ka tawo nga kaparehog sekso (homoseksuwalidad) maoy mahugaw ug dulumtanan. Ang dili-mahinulsolong mga tawo nga sama niini dili makapanunod sa Gingharian sa Diyos. Mao man usab, ang bestialidad o pagpakigsekso uban sa hayop gihukman sa Kasulatan. (Lev 18:​22, 23; Rom 1:24-27; 1Co 6:​9, 10) Kining mahugaw kaayong mga buhat maoy lakip sa lapad ug kahulogan nga por·neiʹa. Angay usab nga matikdan nga ubos sa Moisesnong Balaod ang homoseksuwalidad ug bestialidad adunay silot nga kamatayon, ug tungod niana ang inosenteng kapikas libreng makaminyo pag-usab.​—Lev 20:​13, 15, 16.

Gipasiugda ni Jesu-Kristo nga “ang matag usa nga magpadayon sa pagtan-aw sa usa ka babaye aron sa pagbaton ug kaibog kaniya nakapanapaw na uban kaniya diha sa iyang kasingkasing.” (Mat 5:28) Apan wala moingon si Jesus nga kon unsay anaa sa kasingkasing, apan wala pa buhata, mahimong pasikaranan alang sa pagdiborsiyo. Ang mga pulong ni Kristo nagpakitang ang kasingkasing kinahanglang hinlo ug angay nga ang usa ka tawo dili maghambin ug dili-hustong mga hunahuna ug mga pangibog.​—Flp 4:8; San 1:​14, 15.

Ang rabbinikong balaod sa mga Hudiyo nagpasiugda sa katungdanan sa tawong minyo sa paghatag kon unsay nahiangay sa kaminyoon ug nagtugot sa bana sa pagdiborsiyo sa iyang asawa kon siya dili manganak. Bisan pa niana, ang Kasulatan wala maghatag sa mga Kristohanon ug katungod sa pagdiborsiyo sa ilang mga kapikas tungod niana nga hinungdan. Ang pagkaapuli sa daghang katuigan wala magtukmod kang Abraham sa pagdiborsiyo kang Sara, mao man usab sa mga kaso maylabot kang Isaac ug Rebeca, kang Jacob ug Raquel, o sa saserdoteng si Zacarias ug Elisabet.​—Gen 11:30; 17:17; 25:19-26; 29:31; 30:​1, 2, 22-25; Luc 1:5-7, 18, 24, 57.

Walay giingon ang Kasulatan nga magtugot sa usa ka Kristohanon sa pagdiborsiyo sa iyang kapikas tungod kay siya sa pisikal nga paagi dili makahatag sa kon unsay nahiangay sa kaminyoon, o nabuang o natakdan sa dili na mamaayo o grabeng sakit. Ang gugma nga kinahanglang ipakita sa mga Kristohanon magtukmod kaniya, dili sa pagdiborsiyo, kondili sa pagpakitag kaluoy sa maong kapikas. (Efe 5:28-31) Ang Bibliya wala usab maghatag ug katungod sa mga Kristohanon sa pagdiborsiyo sa ilang mga kapikas tungod kay magkalahi ug relihiyon; kini nagpakita hinuon nga pinaagi sa pagpabilin uban sa dili-magtutuo nga kapikas, mahimong makabig sa Kristohanon kini nga indibiduwal ngadto sa matuod nga pagtuo.​—1Co 7:12-16; 1Pe 3:1-7.

Sa iyang Wali sa Bukid, si Jesus miingon nga “ang matag usa nga nagdiborsiyo sa iyang asawa, gawas kon tungod sa pakighilawas, magladlad kaniya sa pagpanapaw, ug si bisan kinsa nga magminyo sa gidiborsiyohan nga babaye makapanapaw.” (Mat 5:32) Pinaagi niini, gipakita ni Kristo nga kon ang bana magdiborsiyo sa iyang asawa tungod sa mga katarongan gawas sa “pakighilawas” (por·neiʹa), siya magladlad sa iyang asawa sa pagpanapaw sa umaabot. Mahitabo kini tungod kay ang dili mananapaw nga asawa wala pa mahimulag sa hustong paagi gikan sa iyang bana pinaagi sa maong diborsiyo ug walay kagawasan sa pagminyo sa laing lalaki ug makigrelasyon sa laing bana. Sa dihang si Kristo miingon nga si bisan kinsa nga “magminyo sa gidiborsiyohan nga babaye makapanapaw,” siya naghisgot sa usa ka babaye nga gidiborsiyohan tungod sa ubang mga pasikaranan dili “tungod sa pakighilawas” (por·neiʹa). Ang maong babaye, bisan tuod gidiborsiyohan sa legal nga paagi, dili diborsiyada sa Kasulatanhong paagi.

Si Marcos, sama kang Mateo (Mat 19:3-9), nagrekord sa gipahayag ni Jesus ngadto sa mga Pariseo labot sa diborsiyo ug nagkutlo kang Kristo nga nag-ingon: “Si bisan kinsa nga makigdiborsiyo sa iyang asawa ug magminyog lain makapanapaw batok kaniya, ug kon ugaling ang usa ka babaye, human makigdiborsiyo sa iyang bana, magminyog lain, siya makapanapaw.” (Mar 10:​11, 12) Ang samang pahayag gitala sa Lucas 16:​18, nga mabasa: “Ang matag usa nga modiborsiyo sa iyang asawa ug magminyog lain makapanapaw, ug siya nga magminyog usa ka babaye nga diniborsiyohan sa bana makapanapaw.” Kon sabton, kining mga bersikuloha daw nagdili sa tanang sumusunod ni Kristo sa pagdiborsiyo, o mahimong magpaila nga ang gidiborsiyohan nga tawo dili mahimong magminyo pag-usab gawas kon patay na ang gidiborsiyohan nga kapikas. Bisan pa niana, ang mga pulong ni Jesus nga girekord ni Marcos ug Lucas kinahanglang sabton sumala sa kahayag sa mas kompletong pahayag nga girekord ni Mateo. Iyang gilakip ang prase nga “gawas kon tungod sa pakighilawas” (Mat 19:9; tan-awa usab ang Mat 5:32), nga nagpakita nga ang gisulat ni Marcos ug Lucas sa pagkutlo kang Jesus bahin sa diborsiyo mapadapat kon ang hinungdan sa pagdiborsiyo maoy dili tungod sa “pakighilawas” (por·neiʹa) nga nahimo sa dili-maunongong kapikas.

Apan, ang usa ka tawo wala obligaha sa Kasulatan sa pagdiborsiyo sa mananapaw apan mahinulsolon nga kapikas. Ang Kristohanong bana o asawa mahimong magpakitag kaluoy sa maong kahimtang, sama kang Oseas nga mopatim-awng nagkuhag balik sa iyang mananapawng asawa nga si Gomer ug sama kang Jehova nga nagpakitag kaluoy sa mahinulsolong Israel nga sad-an sa espirituwal nga pagpanapaw.​—Os 3.

Gipasig-uli ang orihinal nga sukdanan sa Diyos. Tin-aw nga ang pahayag ni Jesu-Kristo nagpunting sa pagpasig-uli sa hataas nga sukdanan sa kaminyoon nga gilatid ni Jehova nga Diyos sa sinugdan, ug kini nagpakita nga kadtong mahimong mga tinun-an ni Jesus mosunod sa maong hataas nga sukdanan. Bisan tuod nga nianang panahona naglungtad pa gihapon ang mga pagtugot nga gitagana sa Moisesnong Balaod, kadtong mahimong tinuod nga mga tinun-an ni Jesus, nga nagbuhat sa kabubut-on sa iyang Amahan ug ‘nagbuhat’ o nagtuman sa mga pulong ni Jesus (Mat 7:21-29), dili na mogamit pa niana nga mga pagtugot aron ipakita ang “pagkatig-a sa kasingkasing” ngadto sa ilang mga kapikas sa kaminyoon. (Mat 19:8) Ingong tinuod nga mga tinun-an, dili nila lapason ang orihinal nga mga prinsipyo sa Diyos labot sa kaminyoon pinaagi sa pagdiborsiyo sa ilang mga kapikas tungod sa bisan unsang pasikaranan gawas sa espesipikong giingon ni Jesus, nga mao ang “pakighilawas” (por·neiʹa).

Ang dili-minyong tawo nga makighilawas sa usa ka pampam maghimo sa iyang kaugalingon nga “usa ka lawas” uban niana nga tawo. Sa susamang paagi, ang mananapaw maghimo sa iyang kaugalingon nga “usa ka lawas,” dili uban sa iyang legal nga asawa, kondili uban sa imoral nga tawo nga kaniya siya nakigsekso. Busa ang mananapaw nakasala dili lamang batok sa iyang kaugalingong unod kondili usab batok sa iyang legal nga asawa kinsa hangtod niadtong higayona nahimong “usa ka unod” uban kaniya. (1Co 6:16-18) Tungod niana, ang pagpanapaw nagtaganag tinuod nga pasikaranan sa pagbugto sa bugkos sa kaminyoon nga nahiuyon sa mga prinsipyo sa Diyos, ug kon naglungtad kana nga pasikaranan, ang himoon nga diborsiyo magpahinabo sa pormal ug kataposang pagkabungkag sa legal nga kaminyoon, nga magpahigawas sa inosenteng kapikas aron makaminyo pag-usab nga may kadungganan.​—Heb 13:4.

Mahulagwayong Diborsiyo. Ang relasyon sa kaminyoon gigamit sa simbolikong paagi diha sa Kasulatan. (Isa 54:​1, 5, 6; 62:1-6) Gihisgotan usab ang simbolikong pagdiborsiyo, o paghingilin sa usa ka asawa.​—Jer 3:8.

Ang gingharian sa Juda napukan ug ang Jerusalem gilaglag niadtong 607 W.K.P., ug ang mga molupyo sa yuta gibihag ngadto sa pagkadestiyero sa Babilonya. Katuigan una pa niana, pinaagi sa tagna si Jehova miingon sa mga Hudiyo nga niadtong panahona idestiyero pa: “Nan, hain ang sulat-pamatuod sa diborsiyo sa inyong inahan, kinsa akong gihinginlan?” (Isa 50:1) Ang ilang “inahan” o nasodnong organisasyon gipapahawa nga may matarong nga hinungdan, dili tungod kay si Jehova ang milapas sa iyang pakigsaad ug mihimog mga lakang sa pagdiborsiyo, kondili tungod sa kasaypanan sa nasod batok sa pakigsaad sa Balaod. Apan ang nahibilin sa mga Israelinhon naghinulsol ug miampo nga ipasig-uli ang relasyon uban kang Jehova ingong bana didto sa ilang yutang natawhan. Si Jehova, tungod sa iyang ngalan, nagpasig-uli sa iyang katawhan ngadto sa ilang yutang natawhan ingon sa gisaad, niadtong 537 W.K.P., sa kataposan sa 70 ka tuig nga pagkaawaaw.​—Sal 137:1-9; tan-awa ang KAMINYOON.