SEKEM

[Bahin [nga Yuta]].

1. Ang anak nga lalaki sa Hivihanong pangulo nga si Hamor. (Gen 33:19; Jos 24:32) Human mopuyo si Jacob duol sa siyudad sa Sekem (tan-awa ang Num. 4), ang iyang anak nga babayeng si Dina misugod sa pagpakig-uban sa mga babaye sa maong siyudad. Ang lalaki nga si Sekem, nga gihubit ingong “ang labing dungganon sa tibuok balay sa iyang amahan,” nakakita kang Dina ug “mihigda uban kaniya ug miamong-among kaniya.” Dayon nahigugma siya kang Dina ug buot makigminyo kaniya. Apan nangasuko pag-ayo ang mga anak nga lalaki ni Jacob tungod sa nahitabo ug, “uban ang limbong,” miingon nga ngadto lamang sa tinuling mga lalaki makahimo sila ug mga kahikayan sa kaminyoon. Miuyon niini si Sekem ug ang iyang amahan nga si Hamor, ug ilang gikombinsir ang mga Sekemnon nga magpatuli. Apan, sa wala pa mamaayo ang kalalakin-an sa Sekem tungod sa pagpatuli, ang mga anak nga lalaki ni Jacob nga si Simeon ug Levi miatake sa siyudad, ug ilang gipatay si Hamor, Sekem, ug ang tanang ubang kalalakin-an.​—Gen 34:1-31.

2. Usa ka anak nga lalaki ni Gilead sa tribo ni Manases. Si Sekem nahimong pangulo sa banay sa mga Sekemnon, nga lahi ra sa Canaanhong mga molupyo sa Sekem.​—Num 26:​28, 30, 31; Jos 17:2.

3. Usa ka anak nga lalaki ni Semida sa tribo ni Manases.​—1Cr 7:19.

4. Usa ka karaang siyudad nga gituohang mao ang Nablus o sa mas tukma, ang kasikbit nga Tell Balata. (Sal 60:6; 108:7; HULAGWAY, Tomo 1, p. 530) Kay anaa sa S nga tumoy sa hiktin nga walog nga milatas tali sa Bukid sa Gerizim ug sa Bukid sa Ebal, ang Tell Balata nahimutang mga 48 km (30 mi) sa A sa Jerusalem. Kini adunay daghang suplay sa tubig, ug sa S mismo sa maong dapit adunay usa ka tabunok nga patag. Sa kakaraanan maayo kaayo ang nahimutangan sa Sekem sanglit anha man moagi niini ang mga mopanaw paingon sa S-K ug sa A-H nga mga dalan nga milatas sa sentro sa Palestina. (Itandi ang Huk 21:19.) Sanglit wala man kini makabentaha sa militaryong paagi tungod kay wala kini matukod ibabaw sa usa ka bukid, ang siyudad nagdepende sa mga kuta niini alang sa seguridad.​—Huk 9:35.

Sa dihang si Abram (Abraham) unang misulod sa Yutang Saad, siya mipanaw hangtod sa “dapit sa Sekem” ug nagkampo duol sa dagkong mga kahoy sa More, diin sa ulahi siya nagtukod ug usa ka halaran. (Gen 12:6-9) Duolan sa duha ka siglo human niadto, si Jacob, sa dihang mibalik gikan sa Padan-aram, nagkampo atubangan sa Sekem ug mipalit ug yuta didto. Tungod kay si Dina nga ilang igsoong babaye giamong-amongan ni Sekem nga anak nga lalaki ni Hamor, gipatay sa mga anak nga lalaki ni Jacob​—si Simeon ug Levi​—ang kalalakin-an sa siyudad. (Gen 33:18–​34:31) Ubos sa sugo sa Diyos, si Jacob mibiya sa Sekem, apan sa wala pa siya mobiya, iyang gikuha ang tanang langyawng mga diyos ug mga ariyos nga gipanag-iya sa iyang panimalay ug gilubong kini ilalom sa dakong kahoy nga haduol sa Sekem. (Gen 35:1-4) Sa ulahi, ang mga anak nga lalaki ni Jacob nagpasibsib sa ilang mga panon sa kahayopan haduol sa siyudad, ug nahimo nila kadto nga walay kapeligrohan, sa walay duhaduha tungod kay ang “kalisang sa Diyos,” nga nakapugong sa silingang mga katawhan sa paggukod kang Jacob, may epekto pa gihapon kanila.​—Gen 35:5; 37:12-17.

Sa dihang ang mga kaliwat ni Jacob, ang mga Israelinhon, misulod sa Yutang Saad human mopuyo ug kapin sa duha ka siglo didto sa Ehipto, ilang gilubong ang mga bukog ni Jose didto “sa Sekem sa luna sa yuta nga nabatonan ni Jacob gikan sa mga anak ni Hamor.” (Jos 24:32) Apan, sa iyang pagdepensa atubangan sa mga Hudiyo, si Esteban miingon nga si Jose gilubong didto “sa lubnganan nga pinalit ni Abraham . . . gikan sa mga anak ni Hamor sa Sekem.” (Buh 7:16) Tingali gilaktod lamang ni Esteban ang iyang gipamulong. Kon kini dili laktoron, ang gipamulong ni Esteban mahimong mabasa: ‘Si Jacob miadto sa Ehipto. Ug siya namatay; ug ingon man ang atong mga katigulangan, ug sila gibalhin ngadto sa Sekem ug gipahiluna sa lubnganan nga pinalit ni Abraham sa usa ka bili sa salaping plata [ug pinaagi niana mipalit] gikan sa mga anak ni Hamor sa Sekem.’ (Buh 7:​15, 16) Adunay posibilidad usab nga sanglit si Jacob apong lalaki man ni Abraham, ang pagpalit mahimong gipasidungog kang Abraham ingong ang pangulong patriarka. Usa kini ka pananglitan nga gigamit ang ngalan sa katigulangan sa pagtumong ug sa paghawas sa mga kaliwat, sa samang paagi nga ang ngalang Israel (Jacob) ug sa uban pa gigamit sa ulahi.​—Itandi ang Os 11:​1, 3, 12; Mat 2:15-18.

Taliwala sa tribonhong mga pahat didto sa Yutang Saad, ang Sekem mopatim-awng sakop sa teritoryo sa Manases nga nahimutang mga 3 km (2 mi) sa AK sa utlanang lungsod sa Mikmetat. (Jos 17:7) Sanglit ang Sekem gihubit ingong nahimutang “sa bukirong rehiyon sa Epraim,” lagmit nga usa kini ka sakop nga siyudad sa Epraim diha sa teritoryo sa Manases. (Jos 16:9; 1Cr 6:67) Human niadto ang siyudad uban sa laing mga siyudad sa Epraim gihatag ngadto sa mga Levihanon ug gihimong sagrado ingong usa ka siyudad nga dalangpanan. (Jos 21:​20, 21) Sa wala pa siya mamatay, gitigom ni Josue ang tanang tribo sa Israel didto sa Sekem, ug gidasig sila sa pag-alagad kang Jehova.​—Jos 24:1-29.

Bisag ang mga Israelinhon nakigsaad didto sa Sekem nga ituboy ang matuod nga pagsimba, ang mga molupyo niana nga siyudad misugod sa pagsimba kang Baal-berit. (Huk 8:33; 9:4) Gipaluyohan usab nila ang mga paningkamot ni Abimelek (ang anak nga lalaki ni Maghuhukom Gideon ug sa iyang puyopuyo nga Sekemnon) nga mahimong hari. Apan sa kadugayan, sila mialsa batok kang Haring Abimelek. Aron mapukgo ang pag-alsa, gilaglag ni Abimelek ang siyudad ug gisabwagan kini ug asin, tingali kini maoy usa ka simbolo sa iyang tinguha nga malaglag kini sa bug-os.​—Huk 8:31-33; 9:1-49; itandi ang Sal 107:​33, 34; tan-awa ang ABIMELEK Num. 4; BAAL-BERIT.

Sa ulahi ang Sekem gitukod pag-usab. Ang pagpalingkod kang Rehoboam didto ingong hari nagpakita nga kini nahimong usa ka iladong siyudad. (1Ha 12:1) Human mabahin ang gingharian, si Jeroboam, ang unang hari sa amihanang gingharian, naghimog pagpanukod didto sa Sekem ug lagmit nagmando gikan didto sulod sa usa ka yugto sa panahon. (1Ha 12:25) Kasiglohan sa ulahi, niadtong 607 W.K.P., human laglaga sa mga Babilonyanhon ang Jerusalem, ang mga tawo gikan sa Sekem miabot sa Jerusalem aron sa pagsimba.​—Jer 41:5.