“Maayo Kaayo nga Babaye”

SI Ruth miluhod atubangan sa tinapok nga mga lindog sa sebada nga iyang nahagdaw nianang adlawa. Nagkilumkilom na sa kaumahan palibot sa Betlehem, ug daghang trabahador ang nagpaingon na sa ganghaan sa gamayng siyudad nga nahimutang ibabaw sa haduol nga tagaytay. Si Ruth gipamaolan na tungod sa tibuok-adlawng pagpanghagdaw, kay wala siyay pahulay sukad pa sa buntag. Bisan pa niana, nagpadayon siya paggiok gamit ang gamayng pudlos o pangdagpas aron matangtang ang lugas gikan sa lindog. Bisag kapoy, mabungahon kadto nga adlaw—nga mas maayo pa gani kay sa iyang gidahom.

Miarang-arang na ba ang kahimtang niining batan-ong biyuda? Siya midesidir sa pag-uban sa iyang ugangang si Noemi, nga nanaad nga mounong kang Noemi ug himoong iyang Diyos ang Diyos niini nga si Jehova. Ang duha ka nagbangotang babaye nangabot sa Betlehem gikan sa Moab, ug sa wala madugay nasayran sa Moabihanong si Ruth nga ang Balaod ni Jehova may praktikal ug maayong probisyon alang sa mga kabos sa Israel, lakip na sa mga langyaw.a Ug iyang nahibaloan nga ang pipila sa katawhan ni Jehova, nga nailalom sa Balaod ug nabansay niana, nagpakita nga gihigugma nila ang Diyos pinaagi sa ilang panggawi ug pagkamaayo, ug kini nakatandog sa iyang kasingkasing.

Ang usa kanila mao si Boaz, ang adunahang tigulang kansang umahan siya nanghagdaw. Nagpakita kinig amahanong pagtagad kaniya. Nakapahiyom siya sa tago sa dihang naghunahuna siya sa malulotong mga pulong ni Boaz nga nagdayeg kaniya tungod sa pag-atiman niya sa tigulang nga si Noemi ug sa pagdesidir nga modangop sa matuod nga Diyos, si Jehova.—Ruth 2:11-13.

Bisan pa niana, si Ruth naghunahuna gihapon tingali bahin sa iyang kaugmaon. Ingong kabos nga langyaw nga walay bana o anak, unsaon kaha niya pagsuportar ang iyang kaugalingon ug si Noemi sa sunod nga katuigan? Igo na ba ang pagpanghagdaw? Ug kinsay moatiman kaniya kon matigulang na siya? Normal lang kon mabalaka siya niana. Niining malisod nga panahon, daghan ang mibatig sama niana. Samtang atong mahibaloan kon sa unsang paagi ang pagtuo ni Ruth nakatabang niya sa pag-atubang sa maong mga hagit, daghan tag makita nga angayng sundogon.

Sa dihang nahuman na si Ruth sa paggiok ug paghipos sa mga lugas, iyang nakita nga siya nakahagdaw ug mga usa ka ephah, o 22 litros nga sebada. Lagmit mitimbang kinig mga 14 kilos! Iya kining giputos ug panapton ug gilukdo, ug dayon siya mipauli sa Betlehem nga kilumkilom na.—Ruth 2:17.

Nalipay si Noemi nga makita ang iyang pinalanggang umagad, ug tingali nahingangha siya sa kabug-at sa sebadang gilukdo ni Ruth. Nagdala usab si Ruth ug wala-mahurot nga pagkaon nga gitagana ni Boaz sa iyang mga trabahador, ug gisalohan nilang duha kining simpleng panihapon. Si Noemi nangutana: “Diin ka man nanghagdaw niining adlawa, ug diin ka man nagtrabaho? Hinaot panalanginan siya nga nagtagad kanimo.” (Ruth 2:19) Si Noemi namati pag-ayo; dayag sa gidala ni Ruth nga may nagpakitag kaayo sa batan-ong biyuda.

Gisuginlan ni Ruth si Noemi bahin sa kaayo ni Boaz. Kay natandog, si Noemi miingon: “Panalanginan unta siya ni Jehova, nga wala magbiya sa iyang mahigugmaong-kalulot sa mga buhi ug sa mga patay.” (Ruth 2:19, 20) Iyang nakita nga ang kaayo ni Boaz naggikan kang Jehova, kinsa nagpalihok sa Iyang mga alagad nga mahimong manggihatagon ug nagsaad nga gantihan ang Iyang katawhan tungod sa kaayo nga ilang gipakita.b—Proverbio 19:17.

Giawhag ni Noemi si Ruth nga dawaton ang tanyag ni Boaz nga diha lang manghagdaw sa umahan niini ug magpabilin uban sa batan-ong mga babaye sa panimalay niini aron dili siya samokon sa mga mag-aani. Gisunod kana ni Ruth. “Nagpadayon [usab] siya sa pagpuyo uban sa iyang ugangang babaye.” (Ruth 2:22, 23) Makita na usab nato dinhi ang talagsaong hiyas ni Ruth—ang maunongong gugma. Ang iyang panig-ingnan mahimong magpalihok nato sa pagsukna sa atong kaugalingon kon gitahod ba nato ang bugkos sa pamilya, nga maunongong magpaluyo sa atong mga minahal ug motabang nila kon gikinahanglan. Mamatikdan gayod ni Jehova ang maong maunongong gugma.

Si Noemi ug Ruth ba dili tinuod nga pamilya? Sa pipila ka kultura kinahanglang dunay bana, asawa, anak, apohan, ug uban pa aron matawag kining “tinuod” nga pamilya. Apan ang kasinatian ni Noemi ug Ruth nagpahinumdom nato nga ang mga alagad ni Jehova makapakitag gugma aron bisan diha sa kinagamyan, dili-kompletong pamilya molungtad gihapon ang kalipay, pagkamaayo, ug gugma. Giapresyar ba nimo ang imong pamilya? Gipahinumdoman ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga ang Kristohanong kongregasyon puwedeng mahimong pamilya niadtong wala niana.—Marcos 10:29, 30.

Sukad sa pag-ani sa sebada, sa mga bulan sa Abril, hangtod sa pag-ani sa trigo, sa mga bulan sa Hunyo, si Ruth nagpadayon pagpanghagdaw sa kaumahan ni Boaz. Sa pagpanglabay sa mga semana, lagmit nagsigeg hunahuna si Noemi kon unsay iyang mahimo alang sa iyang minahal nga umagad. Sa didto pa sila sa Moab, kombinsido si Noemi nga dili siya makatabang kang Ruth sa pagpangitag laing bana. (Ruth 1:11-13) Apan karon nausab ang iyang hunahuna. Iyang giduol si Ruth ug giingnan kini: “Anak ko, dili ba ako angay nga mangitag kapahulayan alang kanimo?” (Ruth 3:1) Naandan na niadtong panahona nga ang ginikanan maoy mangitag kapikas alang sa ilang anak, ug si Ruth nahisama nag tinuod nga anak ni Noemi. Buot niyang mangitag “kapahulayan” alang kang Ruth—nga nagtumong sa kasegurohan ug proteksiyon nga ikatagana sa usa ka panimalay ug bana. Apan unsay mahimo ni Noemi?

Sa unang paghisgot ni Ruth kang Boaz, miingon si Noemi: “Ang maong tawo iglabot kanato. Siya usa sa atong mga manlulukat.” (Ruth 2:20) Unsay kahulogan niana? Ang Balaod sa Diyos sa Israel naglakip ug mahigugmaong tagana alang sa mga pamilyang nagkalisodlisod tungod sa kakabos o pagbangotan. Kon ang babaye mabalo nga wala pay anak, mahugno kaayo siya kay ang ngalan ug kaliwat sa iyang bana mawala sa dayon. Apan, ang Balaod sa Diyos nagtugot sa igsoong lalaki sa bana sa pagpangasawa sa biyuda aron makapatungha siyag manununod nga maoy magdala sa ngalan sa namatayng bana niini ug mag-atiman sa propidad sa pamilya.c—Deuteronomio 25:5-7.

Gisaysay ni Noemi kon sa unsang paagi kana buhaton. Mahanduraw nato ang kahingangha sa batan-ong babaye samtang nagsulti ang iyang ugangan. Lagmit nabag-ohan si Ruth sa Balaod sa Israel ug sa daghang kostumbre niini. Bisan pa niana, dako siyag pagtahod kang Noemi maong namati siya pag-ayo sa gisulti niini. Ang gitambag ni Noemi nga iyang buhaton daw makauulaw—basin makapaubos pa gani sa dignidad—apan si Ruth misugot. Mapainubsanon siyang miingon: “Ang tanan mong gisulti kanako akong pagabuhaton.”—Ruth 3:5.

Usahay malisdan ang mga batan-on sa pagpamati sa tambag sa mga tigulang ug mas eksperyensiyado. Sayon rang isulti nga ang mga tigulang dili gayod makasabot sa mga hagit ug problema nga giatubang sa mga batan-on. Ang mapainubsanong panig-ingnan ni Ruth nagpahinumdom nato nga mapuslanon kaayo ang pagpamati sa tambag sa mga tigulang nga nahigugma nato ug naghunahuna gayod sa atong kaayohan. Apan unsay gitambag ni Noemi, ug gigantihan ba gyod si Ruth sa pagtuman niana?

Nianang gabhiona, si Ruth miadto sa giokanan—usa ka patag nga dapit nga bantok ang yuta diin dad-on sa mga mag-uuma ang ilang inani aron giokon ug paliron. Ang dapit nga gipili sagad nahimutang sa bakilid o sa tumoy sa bungtod, diin kusog ang huros sa hangin sa hapon na ug sayong kagabhion. Aron mabulag ang lugas gikan sa tahop ug uhot, ang mga trabahador mogamit ug dagkong kahig o pala nga pangpalid aron iitsa kini ug mapadpad sa hangin ang tahop samtang ang lugas mangahulog.

Si Ruth hilom nga naniid hangtod natapos ang buluhaton nianang gabhiona. Si Boaz ang nagdumala sa pagpalid sa inani, nga nahimong dakong tinapok. Human makapanihapon, si Boaz mihigda sa usa ka tumoy sa tinapok. Dayag nga naandan na kining buhaton, tingali aron dili makawat ang bililhong inani. Nakita ni Ruth si Boaz nga mihigda. Panahon nang himoon niya ang giplano ni Noemi.

Si Ruth mihinok pagduol, ang iyang dughan nagbutobuto. Nakita niya nga nahinanok na si Boaz. Busa, sama sa giingon ni Noemi, siya miduol kang Boaz, gibuksan ang tiilan niini, ug didto mihigda. Dayon siya naghulat. Nanglabay ang mga gutlo. Para kang Ruth, morag dugay kaayo siyang nagpaabot. Pagkatungang gabii, si Boaz milihok. Kay nagkurog sa katugnaw, kini mibakod, lagmit aron tabonan pag-usab ang iyang tiil. Apan iyang namatikdan nga dihay naghigda sa iyang tiilan. Ang asoy nag-ingon: “Tan-awa! usa ka babaye ang naghigda sa iyang tiilan!”—Ruth 3:8.

“Kinsa ka man?” siya nangutana. Si Ruth mitubag, nga tingali nagkurog ang tingog: “Ako si Ruth nga imong ulipong babaye, ug ibukhad mo ang ubos nga bahin sa imong besti ibabaw sa imong ulipong babaye, kay ikaw usa ka manlulukat.” (Ruth 3:9) Ang pipila ka maghuhubad karon naghatag ug dili-maayong kahulogan sa gibuhat ug gisulti ni Ruth, apan wala nila hunahunaa ang duha ka tin-awng kamatuoran. Una, si Ruth milihok sumala sa kostumbre nianang panahona, nga ang kadaghanan niana wala nato maandi karon. Busa, sayop ang pagsabot sa iyang mga lihok sumala sa ubos nga sukdanan sa moral karon. Ikaduha, si Boaz misanong sa paagi nga tin-awng nagpakita nga iyang nakita nga si Ruth hinlo sa moral ug dalayegon kaayo.

Si Boaz misulti, ug sa walay duhaduha sa malumo ug makapahupayng tingog. Siya miingon: “Panalanginan ka unta ni Jehova, anak ko. Nagpakita ka ug mahigugmaong-kalulot nga labaw sa ulahing higayon kay sa nahauna, sa dili pagsunod sa batan-ong mga lalaki, timawa man o adunahan.” (Ruth 3:10) Ang pamulong nga “sa nahauna [nga higayon]” nagtumong sa maunongong gugma nga gipakita ni Ruth pinaagi sa pag-uban niya kang Noemi sa pagbalik sa Israel ug pag-atiman niini. Ang “ulahing higayon” mao ang presenteng panghitabo. Namatikdan ni Boaz nga ang usa ka batan-ong sama kang Ruth dali ra untang makakitag bana taliwala sa batan-ong mga lalaki, adunahan man o kabos. Hinunoa, buot niyang mohimog maayo dili lang kang Noemi kondili sa namatayng bana ni Noemi, aron dili mahanaw ang ngalan niini diha sa iyang yutang natawhan. Dali rang masabtan kon nganong nakadayeg si Boaz sa pagkadili-mahakogon niining batan-ong babaye.

Si Boaz nagpadayon pag-ingon: “Ug karon, anak ko, ayaw kahadlok. Ang tanan nga imong gisulti akong buhaton alang kanimo, kay ang tanan nga anaa sa ganghaan sa akong katawhan nasayod nga ikaw maayo kaayo nga babaye.” (Ruth 3:11) Nalipay siya sa posibilidad nga maminyo kang Ruth; tingali wala kaayo siya matingala nga hangyoon nga mahimong manlulukat niini. Apan, si Boaz usa ka matarong nga tawo, ug wala siya molihok sumala sa iyang kagustohan. Iyang giingnan si Ruth nga may laing manlulukat nga mas duol nga paryente sa pamilya sa namatayng bana ni Noemi; duolon una ni Boaz ang maong tawo ug ihatag niya ang kahigayonan nga mahimong bana ni Ruth.

Giingnan ni Boaz si Ruth nga mohigdag balik ug mopahulay hangtod sa kadlawon; unya siya makauli nga dili mamatikdan. Buot ni Boaz nga protektahan ang reputasyon nila ni Ruth, kay basig maghunahuna ang mga tawo nga may nahitabo nila. Si Ruth mihigdag balik sa tiilan ni Boaz, nga tingali mas malinawon nag hunahuna human kini mosanong sa iyang hangyo. Dayon, samtang ngitngit pa, gibutangan ni Boaz ang kupo ni Ruth ug daghang sebada, ug kini mipauli sa Betlehem.

Seguradong nalipay si Ruth nga namalandong sa giingon ni Boaz—nga siya nailhan sa tanan ingong “maayo kaayo nga babaye”! Sa walay duhaduha, naangkon niya ang maong reputasyon tungod sa iyang pagkaandam moila ug moalagad kang Jehova. Siya nagpakita usab ug dakong kaayo ug pagkamabination ngadto kang Noemi ug sa katawhan niini, nga andam mosagop sa mga paagi ug kostumbre nga seguradong bag-o alang niya. Kon atong sundogon ang pagtuo ni Ruth, maningkamot ta sa pagpakitag lalom nga pagtahod sa uban ug sa ilang mga kostumbre. Kon ato nang buhaton, kita usab makabatog maayong reputasyon.

“Kinsa ba ikaw, anak ko?” miingon si Noemi pag-uli ni Ruth. Tingali nangutana siya kay ngitngit pa kadto, apan buot usab niyang masayran kon mao ra ba gihapon ang kahimtang ni Ruth o may paglaom na kining maminyo. Gisultian dayon ni Ruth ang iyang ugangan sa tanang nahitabo. Gitunol sab niya kang Noemi ang daghang gasa nga sebada nga gipahatag ni Boaz kang Noemi.d—Ruth 3:16, 17.

Sa kamaalamon, giawhag ni Noemi si Ruth sa pagpabilin lang sa balay nianang adlawa imbes manghagdaw sa kaumahan. Iyang gipasaligan si Ruth: “Ang maong tawo dili mopahulay hangtod nga matapos niya kining butanga karong adlawa.”—Ruth 3:18.

Husto gayod si Noemi bahin kang Boaz. Kini miadto sa ganghaan sa siyudad, diin sagad magpundok ang mga ansiyano sa siyudad, ug naghulat nga molabay ang mas duol nga paryente. Atubangan sa mga saksi, gitanyag ni Boaz ang kahigayonan nga mahimo kining manlulukat pinaagi sa pagpangasawa kang Ruth. Apan, mibalibad ang maong lalaki, nga nag-ingong madaot ang iyang kaugalingong panulondon kon iya kanang buhaton. Dayon, atubangan sa mga saksi didto sa ganghaan sa siyudad, si Boaz miingon nga siya ang mobarog nga manlulukat, pinaagi sa pagpalit sa yuta sa namatayng bana ni Noemi, si Elimelek, ug sa pagpangasawa kang Ruth, ang biyuda sa anak ni Elimelek nga si Malon. Si Boaz malaomon nga sa pagbuhat niana “ang ngalan sa tawong namatay pagabangonon ibabaw sa iyang panulondon.” (Ruth 4:1-10) Si Boaz usa gayod ka tawong matarong ug dili mahakogon.

Gipangasawa ni Boaz si Ruth. Human niana atong mabasa: “Gitugot ni Jehova nga siya manamkon ug siya nanganak ug lalaki.” Ang mga babaye sa Betlehem nagpanalangin kang Noemi ug nagdayeg kang Ruth tungod kay mas maayo pa kini kang Noemi kay sa pito ka anak nga lalaki. Sa ulahi, atong nahibaloan nga ang anak ni Ruth nahimong katigulangan sa bantogang hari nga si David. (Ruth 4:11-22) Si David, sa baylo, maoy katigulangan ni Jesu-Kristo.—Mateo 1:1.e

Si Ruth gipanalanginan gayod, maingon man si Noemi, kinsa mitabang sa pagmatuto sa bata nga daw iyang kaugalingong anak. Ang kinabuhi niining duha ka babaye nagsilbing tin-awng pahinumdom nga si Jehova nga Diyos nakakita niadtong tanang mapainubsanong naghago aron matagan-an ang ilang panimalay ug niadtong maunongong nag-alagad kaniya uban sa iyang piniling katawhan. Gantihan gayod niya ang matinumanong katawhan nga nakabatog maayo kaayong reputasyon sa iyang atubangan, sama kang Ruth.