“Maayo Kaayo nga Babaye”

1, 2. (a) Unsang matanga sa trabaho ang gihimo ni Ruth? (b) Unsang positibong bahin sa Balaod sa Diyos ug sa iyang katawhan ang nahibaloan ni Ruth?

SI Ruth miluhod atubangan sa tinapok nga mga lindog sa sebada nga iyang nahagdaw nianang adlawa. Nagkilumkilom na sa kaumahan palibot sa Betlehem, ug daghang trabahador ang nagpaingon na sa ganghaan sa gamayng siyudad nga nahimutang ibabaw sa haduol nga tagaytay. Si Ruth gipamaolan na tungod sa tibuok-adlawng pagpanghagdaw, kay wala siyay pahulay sukad pa sa buntag. Bisan pa niana, nagpadayon siya paggiok gamit ang gamayng pudlos o pangdagpas aron matangtang ang lugas gikan sa lindog. Bisag kapoy, mabungahon kadtong adlawa—nga mas maayo pa gani kay sa iyang gidahom.

² Miarang-arang na ba ang kahimtang niining batan-ong biyuda? Siya midesidir sa pag-uban sa iyang ugangang si Noemi, nga nanaad nga mounong niini ug himoong iyang Diyos ang Diyos niini nga si Jehova. Ang duha ka nagbangotang babaye nangabot sa Betlehem gikan sa Moab, ug wala madugay nasayran sa Moabihanong si Ruth nga ang Balaod ni Jehova may praktikal ug maayong probisyon alang sa mga kabos sa Israel, lakip na sa mga langyaw. Ug iyang nahibaloan nga ang pipila sa katawhan ni Jehova, nga nailalom sa Balaod ug nabansay niana, nagpakita nga gihigugma nila ang Diyos pinaagi sa ilang panggawi ug pagkamaluloton, ug kini nakatandog niya.

3, 4. (a) Giunsa pagdasig ni Boaz si Ruth? (b) Sa unsang paagi ang panig-ingnan ni Ruth makatabang nato niining malisod nga panahon?

³ Ang usa kanila mao si Boaz, ang adunahang tigulang kansang umahan siya nanghagdaw. Nagpakita kinig amahanong pagtagad kaniya. Nakapahiyom siya sa tago sa dihang naghunahuna siya sa malulotong mga pulong ni Boaz nga nagdayeg kaniya tungod sa pag-atiman niya sa tigulang nga si Noemi ug sa pagdesidir nga modangop sa matuod nga Diyos, si Jehova.—Basaha ang Ruth 2:11-14.

⁴ Bisan pa niana, si Ruth naghunahuna gihapon tingali sa iyang kaugmaon. Ingong kabos nga langyaw nga walay bana o anak, unsaon kaha niya pagsuportar ang iyang kaugalingon ug si Noemi sa sunod nga katuigan? Igo na ba ang pagpanghagdaw? Ug kinsay moatiman niya kon matigulang na siya? Normal lang kon mabalaka siya niana. Niining malisod nga panahon, daghan ang mibatig sama niana. Samtang atong mahibaloan kon sa unsang paagi ang pagtuo ni Ruth nakatabang niya sa pag-atubang sa maong mga hagit, daghan tag masundog kaniya.

5, 6. (a) Unsa ka daghan ang nahagdaw ni Ruth sa umahan ni Boaz sa unang adlaw? (b) Unsay reaksiyon ni Noemi pagkakita niya kang Ruth?

⁵ Sa dihang nahuman na si Ruth paggiok ug paghipos sa mga lugas, iyang nakita nga siya nakahagdaw ug mga usa ka ephah, o 22 litros nga sebada. Lagmit mitimbang kinig mga 14 kilos! Iya kining giputos ug panapton ug gilukdo, ug dayon siya mipauli sa Betlehem nga kilumkilom na.—Ruth 2:17.

⁶ Nalipay si Noemi nga makita ang iyang pinalanggang umagad, ug tingali nahingangha siya sa kabug-at sa sebadang gilukdo ni Ruth. Nagdala usab si Ruth ug wala-mahurot nga pagkaon nga gitagana ni Boaz sa iyang mga trabahador, ug gisalohan nila kining simpleng panihapon. Si Noemi nangutana: “Diin ka man nanghagdaw niining adlawa, ug diin ka man nagtrabaho? Hinaot panalanginan siya nga nagtagad kanimo.” (Ruth 2:19) Si Noemi namati pag-ayo; dayag sa gidala ni Ruth nga may nagpakitag kalulot sa batan-ong biyuda.

7, 8. (a) Para ni Noemi, kang kinsa naggikan ang kalulot ni Boaz, ug ngano? (b) Sa unsa pang paagi gipakita ni Ruth sa iyang ugangan ang maunongong gugma?

⁷ Gisuginlan ni Ruth si Noemi bahin sa pagkamaluloton ni Boaz. Kay natandog, si Noemi miingon: “Panalanginan unta siya ni Jehova, nga wala magbiya sa iyang mahigugmaong-kalulot sa mga buhi ug sa mga patay.” (Ruth 2:20) Iyang nakita nga ang kalulot ni Boaz naggikan kang Jehova, kinsa nagpalihok sa Iyang mga alagad nga mahimong manggihatagon ug nagsaad nga gantihan ang Iyang katawhan sa kalulot nga ilang gipakita.a—Basaha ang Proverbio 19:17.

⁸ Giawhag ni Noemi si Ruth nga dawaton ang tanyag ni Boaz nga diha lang manghagdaw sa umahan niini ug magpabilin uban sa batan-ong mga babaye sa panimalay niini aron dili siya samokon sa mga mag-aani. Gisunod kana ni Ruth. “Nagpadayon [usab] siya sa pagpuyo uban sa iyang ugangang babaye.” (Ruth 2:22, 23) Makita na usab nato dinhi ang talagsaong hiyas ni Ruth—ang maunongong gugma. Ang iyang panig-ingnan mahimong magpalihok nato sa pagsukna sa atong kaugalingon kon gitahod ba nato ang bugkos sa pamilya, nga maunongong magpaluyo sa atong mga minahal ug motabang nila kon gikinahanglan. Mamatikdan gayod ni Jehova ang maong maunongong gugma.

 9. Unsay atong makat-onan kang Ruth ug Noemi bahin sa pamilya?

⁹ Si Ruth ug Noemi ba dili tinuod nga pamilya? Sa pipila ka kultura kinahanglang may bana, asawa, anak, apohan, ug uban pa aron matawag kining pamilya. Apan ang panig-ingnan ni Ruth ug Noemi nagpahinumdom nato nga ang mga alagad ni Jehova makapakitag gugma aron bisan diha sa kinagamyang pamilya molungtad gihapon ang kalipay, kalulot, ug gugma. Gipabilhan ba nimo ang imong pamilya? Gipahinumdoman ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga ang Kristohanong kongregasyon puwedeng mahimo natong pamilya.—Mar. 10:29, 30.

10. Sa unsang paagi gustong tabangan ni Noemi si Ruth?

¹⁰ Sukad sa pag-ani sa sebada sa mga bulan sa Abril hangtod sa pag-ani sa trigo, sa mga bulan sa Hunyo, si Ruth padayong nanghagdaw sa umahan ni Boaz. Sa paglabay sa mga semana, lagmit nagsigeg hunahuna si Noemi kon unsay iyang mahimo alang sa iyang minahal nga umagad. Sa didto pa sa Moab, kombinsido si Noemi nga dili siya makatabang kang Ruth sa pagpangitag laing bana. (Ruth 1:11-13) Apan karon nausab ang iyang hunahuna. Iyang giduol si Ruth ug giingnan: “Anak ko, dili ba ako angay nga mangitag kapahulayan alang kanimo?” (Ruth 3:1) Naandan na niadtong panahona nga ang ginikanan maoy mangitag kapikas alang sa ilang anak, ug si Ruth nahisama nag tinuod nga anak ni Noemi. Buot niyang mangitag “kapahulayan” alang kang Ruth—nga nagtumong sa kasegurohan ug proteksiyon nga ikatagana sa usa ka panimalay ug bana. Apan unsay mahimo ni Noemi?

11, 12. (a) Dihang gitawag ni Noemi si Boaz ug usa ka “manlulukat,” unsang mahigugmaong probisyon sa Balaod sa Diyos ang iyang gitumong? (b) Unsay sanong ni Ruth sa tambag sa iyang ugangan?

¹¹ Sa unang paghisgot ni Ruth kang Boaz, si Noemi miingon: “Ang maong tawo iglabot kanato. Siya usa sa atong mga manlulukat.” (Ruth 2:20) Unsay kahulogan niana? Ang Balaod sa Diyos sa Israel naglakip ug mahigugmaong mga probisyon alang sa mga pamilyang nagkalisodlisod tungod sa kakabos o pagbangotan. Kon ang babaye mabalo nga wala pay anak, mahugno kaayo siya kay ang ngalan ug kaliwat sa iyang bana mawala sa dayon. Apan, ang Balaod sa Diyos nagtugot sa igsoong lalaki sa bana sa pagpangasawa sa biyuda aron makapatunghag manununod nga maoy magdala sa ngalan sa namatayng bana niini ug mag-atiman sa propidad sa pamilya.b—Deut. 25:5-7.

¹² Gisaysay ni Noemi kon sa unsang paagi kana buhaton. Mahanduraw nato ang katingala sa batan-ong babaye samtang nagsulti ang iyang ugangan. Lagmit nabag-ohan si Ruth sa Balaod sa Israel, ug bag-o kaniya ang kadaghanan sa mga kostumbre niini. Bisan pa niana, dako siyag pagtahod kang Noemi maong namati siya pag-ayo sa gisulti niini. Ang gitambag ni Noemi nga iyang buhaton daw makauulaw—basin makapaubos pa gani sa dignidad—apan gisunod kana ni Ruth. Mapainubsanon siyang miingon: “Ang tanan mong gisulti kanako akong pagabuhaton.”—Ruth 3:5.

13. Unsay atong makat-onan kang Ruth bahin sa pagdawat sa tambag sa mga tigulang? (Tan-awa usab ang Job 12:12.)

¹³ Usahay malisdan ang mga batan-on sa pagpamati sa tambag sa mga tigulang ug sa mas eksperyensiyado. Moingon dayon sila nga ang mga tigulang dili makasabot sa mga hagit ug problema sa mga batan-on. Ang mapainubsanong panig-ingnan ni Ruth nagpahinumdom nato nga mapuslanon gayod ang pagpamati sa tambag sa mga tigulang nga nahigugma nato ug naghunahuna sa atong kaayohan. (Basaha ang Salmo 71:17, 18.) Apan unsay gitambag ni Noemi, ug gigantihan ba gyod si Ruth sa pagsunod niana?

14. Unsa ang giokanan, ug unsay himoon didto?

¹⁴ Nianang gabhiona, si Ruth miadto sa giokanan—usa ka patag nga dapit nga bantok ang yuta diin dad-on sa mga mag-uuma ang ilang inani aron giokon ug paliron. Ang dapit nga gipili sagad nahimutang sa bakilid o sa tumoy sa bungtod, diin kusog ang huros sa hangin sa hapon ug sayong kagabhion. Aron mabulag ang lugas gikan sa tahop ug uhot, ang mga trabahador naggamit ug dagkong kahig o pala sa pag-itsa niini, diin ang tahop mapadpad sa hangin samtang ang lugas mangahulog.

15, 16. (a) Isaysay ang nahitabo sa giokanan dihang si Boaz mipahulay pagkagabii. (b) Sa unsang paagi nahibaloan ni Boaz nga si Ruth naghigda sa iyang tiilan?

¹⁵ Si Ruth hilom nga naniid hangtod natapos ang buluhaton nianang gabhiona. Si Boaz ang nagdumala sa pagpalid sa inani, nga nahimong dakong tinapok. Human makapanihapon, si Boaz mihigda sa usa ka tumoy sa tinapok. Dayag nga naandan nila kini, tingali aron dili makawat ang bililhong inani. Nakita ni Ruth si Boaz nga mihigda. Panahon nang himoon niya ang plano ni Noemi.

¹⁶ Si Ruth mihinok pagduol, ang iyang dughan nagbutobuto. Nakita niya nga nahinanok na si Boaz. Busa, sama sa giingon ni Noemi, siya miduol kang Boaz, gibuksan ang tiilan niini, ug didto mihigda. Dayon siya naghulat. Para kang Ruth, daw dugay kaayong nanglabay ang mga gutlo. Pagkatungang gabii, si Boaz milihok. Kay nagkurog sa katugnaw, kini mibakod, lagmit aron tabonan pag-usab ang iyang tiil. Apan iyang namatikdan nga dihay naghigda sa iyang tiilan. Ang asoy nag-ingon: “Tan-awa! usa ka babaye ang naghigda sa iyang tiilan!”—Ruth 3:8.

17. Unsang duha ka tin-awng kamatuoran ang wala hunahunaa sa mga naghatag ug dili maayong kahulogan sa gibuhat ni Ruth?

¹⁷ “Kinsa ka man?” siya nangutana. Si Ruth mitubag, nga tingali nagkurog ang tingog: “Ako si Ruth nga imong ulipong babaye, ug ibukhad mo ang ubos nga bahin sa imong besti ibabaw sa imong ulipong babaye, kay ikaw usa ka manlulukat.” (Ruth 3:9) Ang pipila ka maghuhubad karon naghatag ug dili maayong kahulogan sa gibuhat ug gisulti ni Ruth, apan wala nila hunahunaa ang duha ka tin-awng kamatuoran. Una, si Ruth milihok sumala sa kostumbre nianang panahona, nga ang kadaghanan niana wala nato maandi karon. Busa, sayop ang pagsabot sa iyang mga lihok sumala sa ubos nga sukdanan sa moral karon. Ikaduha, dayag sa sanong ni Boaz nga ang gihimo ni Ruth dalayegon kaayo ug dili imoral.

18. Unsay giingon ni Boaz sa paghupay kang Ruth, ug unsang duha ka higayon ang iyang gitumong nga si Ruth nagpakitag mahigugmaong-kalulot?

¹⁸ Si Boaz misulti sa malumong tingog, ug sa walay duhaduha nahupayan si Ruth. Siya miingon: “Panalanginan ka unta ni Jehova, anak ko. Nagpakita ka ug mahigugmaong-kalulot nga labaw sa ulahing higayon kay sa nahauna, sa dili pagsunod sa batan-ong mga lalaki, timawa man o adunahan.” (Ruth 3:10) Ang pamulong nga “sa nahauna [nga higayon]” nagtumong sa maunongong gugma nga gipakita ni Ruth pinaagi sa pag-uban niya kang Noemi sa pagbalik sa Israel ug pag-atiman niini. Ang “ulahing higayon” mao ang presenteng panghitabo. Namatikdan ni Boaz nga ang usa ka batan-ong sama kang Ruth dali ra untang makakitag bana taliwala sa batan-ong mga lalaki, adunahan man o kabos. Hinunoa, buot niyang mohimog maayo dili lang kang Noemi kondili sa namatayng bana ni Noemi, aron dili mahanaw ang ngalan niini diha sa iyang yutang natawhan. Dili ikatingala kon nganong nakadayeg si Boaz sa pagkadili-mahakogon niining batan-ong babaye.

19, 20. (a) Nganong wala dayon minyoi ni Boaz si Ruth? (b) Sa unsang paagi si Boaz nagpakitag kalulot ug pagkamahunahunaon kang Ruth ug sa reputasyon niini?

¹⁹ Si Boaz nagpadayon pag-ingon: “Ug karon, anak ko, ayaw kahadlok. Ang tanan nga imong gisulti akong buhaton alang kanimo, kay ang tanan nga anaa sa ganghaan sa akong katawhan nasayod nga ikaw maayo kaayo nga babaye.” (Ruth 3:11) Nalipay siya sa posibilidad nga maminyo kang Ruth; tingali wala kaayo siya matingala nga hangyoon nga mahimong manlulukat niini. Apan, si Boaz maoy matarong nga tawo, ug wala siya molihok sumala sa iyang gusto. Iyang giingnan si Ruth nga may laing manlulukat nga mas duol nga paryente sa namatayng bana ni Noemi. Duolon una ni Boaz ang maong tawo ug ihatag kaniya ang kahigayonan nga mahimong bana ni Ruth.

²⁰ Giingnan ni Boaz si Ruth nga mohigdag balik ug mopahulay hangtod sa kadlawon; unya siya makauli nga dili mamatikdan. Buot ni Boaz nga protektahan ang reputasyon nila ni Ruth, kay basig maghunahuna ang mga tawo nga may nahitabo nila. Si Ruth mihigdag balik sa tiilan ni Boaz, nga tingali mas malinawon nag hunahuna human kini mosanong sa iyang hangyo. Dayon, samtang ngitngit pa siya mibangon. Gibutangan ni Boaz ang kupo ni Ruth ug daghang sebada, ug kini mipauli sa Betlehem.—Basaha ang Ruth 3:13-15.

21. Nganong nailhan si Ruth ingong “maayo kaayo nga babaye,” ug sa unsang paagi nato siya masundog?

²¹ Seguradong nalipay si Ruth nga namalandong sa giingon ni Boaz—nga siya nailhan sa tanan ingong “maayo kaayo nga babaye”! Sa walay duhaduha, naangkon niya ang maong reputasyon tungod sa iyang pagkaandam moila ug moalagad kang Jehova. Siya nagpakita usab ug dakong kalulot ug pagkamabination kang Noemi ug sa katawhan niini, nga andam mosagop sa mga kostumbre nga seguradong bag-o alang niya. Kon atong sundogon ang pagtuo ni Ruth, maningkamot ta sa pagpakitag lalom nga pagtahod sa uban ug sa ilang mga kostumbre. Kon ato nang buhaton, kita usab makabatog maayong reputasyon.

22, 23. (a) Unsa tingaliy kahulogan sa gasa nga gihatag ni Boaz kang Ruth? (Tan-awa usab ang footnote.) (b) Unsay giawhag ni Noemi kang Ruth?

²² “Kinsa ba ikaw, anak ko?” miingon si Noemi pag-uli ni Ruth. Lagmit nangutana siya kay ngitngit pa kadto, apan buot sab tingali niyang masayran kon mao ra ba gihapon ang kahimtang ni Ruth o may paglaom na kining maminyo. Gisulti dayon ni Ruth sa iyang ugangan ang tanang nahitabo. Gitunol sab niya kang Noemi ang daghang gasa nga sebada nga gipahatag ni Boaz kang Noemi.c—Ruth 3:16, 17.

²³ Sa kamaalamon, giawhag ni Noemi si Ruth sa pagpabilin sa balay nianang adlawa imbes manghagdaw. Iyang gipasaligan si Ruth: “Ang maong tawo dili mopahulay hangtod nga matapos niya kining butanga karong adlawa.”—Ruth 3:18.

24, 25. (a) Sa unsang paagi gipakita ni Boaz nga siya matarong ug dili mahakogon? (b) Sa unsang paagi gipanalanginan si Ruth?

²⁴ Husto si Noemi bahin kang Boaz. Si Boaz miadto sa ganghaan sa siyudad, diin sagad magpundok ang mga ansiyano, ug naghulat hangtod molabay ang mas duol nga paryente. Atubangan sa mga saksi, gitanyag ni Boaz kaniya ang kahigayonan nga mahimong manlulukat pinaagi sa pagpangasawa kang Ruth. Apan, mibalibad ang maong lalaki, nga nag-ingong madaot ang iyang panulondon kon buhaton niya kana. Dayon, atubangan sa mga saksi didto sa ganghaan sa siyudad, si Boaz miingon nga siya ang mobarog nga manlulukat, pinaagi sa pagpalit sa yuta sa namatayng bana ni Noemi, si Elimelek, ug sa pagpangasawa kang Ruth, ang biyuda sa anak ni Elimelek nga si Malon. Si Boaz malaomon nga sa pagbuhat niana “ang ngalan sa tawong namatay pagabangonon ibabaw sa iyang panulondon.” (Ruth 4:1-10) Si Boaz usa gayod ka tawong matarong ug dili mahakogon.

²⁵ Si Ruth gipangasawa ni Boaz. Human niana atong mabasa: “Gitugot ni Jehova nga siya manamkon ug siya nanganak ug lalaki.” Ang mga babaye sa Betlehem nagpanalangin kang Noemi ug nagdayeg kang Ruth tungod sa kaayo nga gipakita niini kang Noemi nga labaw pa kay sa pito ka anak nga lalaki. Sa ulahi, atong nahibaloan nga ang anak ni Ruth nahimong katigulangan sa bantogang hari nga si David. (Ruth 4:11-22) Si David usab maoy katigulangan ni Jesu-Kristo.—Mat. 1:1.d

26. Unsay gipahinumdom kanato sa panig-ingnan ni Ruth ug Noemi?

²⁶ Si Ruth gipanalanginan gayod, maingon man si Noemi, kinsa mitabang sa pagmatuto sa bata nga sama sa iyang kaugalingong anak. Ang kinabuhi niining duha ka babaye nagsilbing tin-awng pahinumdom nga si Jehova nga Diyos nakakita niadtong tanang mapainubsanong naghago aron matagan-an ang ilang panimalay ug niadtong maunongong nag-alagad kaniya uban sa iyang piniling katawhan. Gantihan gayod niya ang mga matinumanon sama kang Boaz, Noemi, ug Ruth.