NAHAS
[Halas].
1. Ang hari sa mga Ammonhanon sa panahong nagsugod si Saul sa iyang paghari. Si Nahas nagdala sa iyang kasundalohan batok sa Jabes sa Gilead. Ang asoy mabasa: “Niana ang tanang taga-Jabes miingon kang Nahas: ‘Paghimo ug pakigsaad uban kanamo aron kami mag-alagad kanimo.’ Unya si Nahas nga Ammonhanon miingon kanila: ‘Niini nga kondisyon maghimo ako ug pakigsaad uban kaninyo, sa kondisyon nga luskon ang tanan ninyong tuo nga mata, ug ibutang ko kini nga kaulawan ibabaw sa tibuok Israel.’ Sa baylo ang mga ansiyano sa Jabes miingon kaniya: ‘Hatagi kamig pito ka adlaw, ug magpadala kamig mga mensahero ngadto sa tibuok teritoryo sa Israel ug, kon walay manluluwas kanamo, manganhi kami kanimo.’” Ang Israel naghiusa sa pagpaluyo kang Saul, miadto sa Jabes, ug nagpildi kang Nahas. Pipila lamang ang nakalingkawas sa kasundalohan ni Nahas.—1Sa 11:1-11; 12:11, 12.
Diha sa linukot nga basahon sa Patayng Dagat, nga gitawag ug 4QSama ug gituohang sukad pa sa unang siglo W.K.P., ang mosunod nga impormasyon gisal-ot una pa ang 1 Samuel 11:1: “Si [Na]has, nga hari sa mga anak sa Ammon, nagdaogdaog pag-ayo sa mga anak ni Gad ug sa mga anak ni Ruben, ug siya naglugit sa t[anan] nilang tuong mga mata ug naghatag ug kali[sang ug kahadlok] sa Israel. Walay nahibilin taliwala sa mga anak sa Israel nga say[lo sa Jordan kan]sang tuong mata wa[la lugi]ta ni Naha[s nga hari] sa mga anak sa Ammon; gawas sa pito ka libong tawo nga [mikalagiw gikan] sa mga anak sa [A]mmon ug misulod sa [J]abes-Gilead. Mga usa ka bulan sa ulahi . . .” (Bible Review, 1985, Tomo 1, Num. 3, p. 28) Sa katibuk-an ingon usab niana ang impormasyon nga gihatag ni Josephus.—Jewish Antiquities, VI, 68-70 (v, 1).
Sumala kang Josephus (Jewish Antiquities, VI, 79 [v, 3]), kini nga Nahas napatay sa pagpakiggubat batok sa kasundalohan ni Saul. Kon husto ang impormasyon ni Josephus, nan ang Nahas nga nagpakitag kaayo kang David pipila ka tuig sa ulahi maoy usa ka anak nga lalaki ug manununod sa Nahas nga napildi ni Saul. Sa maong kahimtang, ang ngalang Nahas mahimong usa ka titulo nga gihatag sa sunodsunod nga mga tawo, sama sa mga titulo nga “Abimelek,” “Paraon,” ug “Jabin.” Sa dihang namatay kining ikaduhang ginganlan ug Nahas, si David nagpadalag mga embahador ngadto sa iyang anak nga lalaki nga si Hanun, kinsa nasayop pagsabot sa dungganong katuyoan ni David ug nagpakaulaw pag-ayo sa iyang mga hawas. Kini, sa baylo, ang nakaingon sa sunodsunod nga panag-away nga sa kataposan nakapildi sa mga Ammonhanon diha sa mga kamot ni David.—2Sa 10:1-5; 11:1; 12:26-31; 1Cr 19:1-5; 20:1-3.
2. Ang amahan ni Abigail nga igsoong babaye o igsoon ni David sa inahan ug lagmit ang amahan ni Zeruia. Siya ang apohan ni Amasa, ug lagmit usab ni Abisai, Asahel, ug Joab. (2Sa 17:25; 1Cr 2:16, 17) Si Abigail gitawag nga “anak nga babaye ni Nahas,” apan siya ug ang iyang igsoong babaye wala hisgoting direkta ingong mga anak nga babaye ni Jese, ang amahan ni David, bisan tuod sila gihisgotan ingong “mga igsoong babaye” sa mga anak nga lalaki ni Jese, lakip kang David. Kini magpresentar ug pipila ka posibleng mga relasyon: (1) Si Nahas maoy usa ka babaye, ang asawa ni Jese ug inahan sa tanan nilang anak (lalaki man o babaye), apan lagmit nga dili gayod ingon niana ang kahimtang, sanglit ang mga babaye sagad gihisgotan lamang diha sa talaan sa kaliwatan tungod sa espesyal nga mga katarongan, ug dili ingon niini ang kahimtang ni Nahas. (2) Ang Nahas maoy laing ngalan ni Jese, ingon sa gisugyot sa unang Hudiyohanong tradisyon. Gigamit sa Gregong Septuagint (Lagardian nga edisyon) ang “Jese” inay ang Nahas diha sa 2 Samuel 17:25. (3) Si Nahas maoy bana kanhi sa asawa ni Jese (nga mas dako ang kalagmitan) ug siya nanganak ug duha ka anak nga babaye kang Nahas, si Abigail ug Zeruia, sa wala pa maminyo kang Jese ug nanganak kaniya ug ubay-ubayng mga anak nga lalaki.—Tan-awa ang ABIGAIL Num. 2.
3. Usa ka molupyo sa Ammonhanong siyudad sa Raba. Ang iyang anak nga lalaki nga si Sobi nagpakitag kaayo kang David pinaagi sa pagpadalag mga suplay alang kaniya sa dihang siya mikalagiw didto sa Mahanaim tungod sa pagrebelde ni Absalom. (2Sa 17:27-29) Lagmit nga siya usa ka Israelinhon nga mipuyo sa Raba human mapildi sa Israel ang mga Ammonhanon didto.—2Sa 12:26-31.