SAMUEL, MGA BASAHON NI

Duha ka basahon sa Hebreohanong Kasulatan nga mopatim-awng wala mabahin diha sa orihinal nga Hebreohanong kanon. Gipaila kini sa usa ka nota diha sa Masora nga nagpakitang ang mga pulong sa Unang Samuel, kapitulo 28 (usa sa paniklop nga mga kapitulo sa Unang Samuel), anaa sa tungatunga sa basahon.

Mga Magsusulat ug Gikobrehang Panahon. Sumala sa karaang Hudiyohanong tradisyon, si Samuel ang nagsulat sa unang bahin sa basahon, ug si Natan ug Gad ang nagsulat sa nahibiling bahin sa basahon. Ang pamatuod nga gisulat gayod niining tulo ka manalagna ang basahon gikompirmar sa 1 Cronicas 29:29. Ang basahon mismo nag-ingon: “Si Samuel misulti sa katawhan mahitungod sa katungod sa pagkahari ug gisulat kini sa usa ka basahon ug gibutang kini sa atubangan ni Jehova.” (1Sa 10:25) Apan, pinasukad sa 1 Samuel 27:​6, diin gihisgotan ang “mga hari sa Juda,” daghang eskolar ang nagtuo nga nahitabo ang kataposang paghipos sa mga basahon ni Samuel sa dihang naglungtad na ang napulo-ka-tribong gingharian sa Israel. Kon ang ekspresyon nga “mga hari sa Juda” nagtumong lamang sa Judeanhong mga hari sa duha-ka-tribong gingharian, kini nagpakita nga ang mga sinulat ni Samuel, Natan, ug Gad gikompleto gayod sa laing tawo. Sa laing bahin, kon ang “mga hari sa Juda” nagtumong lamang sa mga hari gikan sa tribo ni Juda, kining mga pulonga lagmit gisulat ni Natan, sanglit siya nagkinabuhi ubos sa pagmando sa duha ka hari sa Juda, si David ug Solomon.​—1Ha 1:32-34; 2Cr 9:29.

Bisan tuod nga si Ana ug ang wala nganli nga “tawo sa Diyos” migamit sa mga ekspresyon nga “hari” ug “dinihogan” daghang tuig una pa gayod magmando ang usa ka hari ibabaw sa Israel, kini wala magpaluyo sa argumento sa pipila nga kining maong asoy maoy sukad pa sa yugto nga mas ulahi kay sa gipaila sa basahon. (1Sa 2:​10, 35) Ang ideya bahin sa umaabot nga hari pamilyar kaayo alang sa mga Hebreohanon. Giingon sa saad sa Diyos labot kang Sara, ang katigulangang babaye sa mga Israelinhon, nga ang “mga hari sa mga katawhan” magagikan kaniya. (Gen 17:16) Lain pa, ang tagna ni Jacob sa dihang siya himalatyon na (Gen 49:10), ang matagnaong mga pulong ni Balaam (Num 24:17), ug ang Moisesnong Balaod (Deu 17:14-18) nagpunting sa panahon sa dihang ang mga Israelinhon makabaton ug hari.

Ang makasaysayanhong asoy nga anaa sa duha ka basahon ni Samuel nagsugod sa panahon sa Hataas nga Saserdoteng si Eli ug natapos sa mga panghitabo gikan sa paghari ni David. Busa kini nagkobre sa yugto nga mga 140 ka tuig (mga 1180 hangtod sa mga 1040 W.K.P.). Sanglit ang kamatayon ni David wala hisgoti diha sa rekord, ang asoy (gawas lamang sa editoryal nga mga pagdugang) lagmit natapos sa mga 1040 W.K.P.

Pagkatinuod. Dili gayod kaduhaduhaan ang pagkatinuod sa asoy nga anaa sa mga basahon ni Samuel. Si Kristo Jesus mismo, sa dihang nangatarongan sa pagtutol nga gipatungha sa mga Pariseo, naghisgot sa hitabo nga girekord sa 1 Samuel 21:3-6 bahin sa pagkadawat ni David ug pasundayag nga tinapay gikan kang Ahimelek nga saserdote. (Mat 12:1-4) Didto sa sinagoga sa Antioquia sa Pisidia, si apostol Pablo mikutlo gikan sa 1 Samuel 13:14 samtang daklit niyang gisubli ang mga hitabo gikan sa kasaysayan sa Israel. (Buh 13:20-22) Kini nga apostol, diha sa iyang sulat ngadto sa mga taga-Roma, migamit ug mga pulong gikan sa salmo ni David, diin kini nga mga pulong makaplagan sa 2 Samuel 22:50 ug sa Salmo 18:​49, aron pamatud-an nga ang ministeryo ni Kristo ngadto sa mga Hudiyo nagkompirmar sa mga saad sa Diyos ug naghatag ug pasukaranan alang sa mga dili-Hudiyo sa ‘paghimaya sa Diyos tungod sa iyang kaluoy.’ (Rom 15:​8, 9) Ang mga pulong ni Jehova kang David diha sa 2 Samuel 7:14 gikutlo ug gipadapat kang Kristo Jesus diha sa Hebreohanon 1:​5.

Talagsaon gayod usab ang pagkaprangka sa rekord. Kini nagbutyag sa mga kasaypanan sa saserdotehanong balay ni Eli (1Sa 2:12-17, 22-25), sa pagkadaotan sa mga anak nga lalaki ni Samuel (1Sa 8:1-3), ug sa mga sala ug mga kasamok sa banay ni Haring David (2Sa 11:2-15; 13:1-22; 15:​13, 14; 24:10).

Ang laing pamatuod sa pagkatinuod sa asoy mao ang katumanan sa mga tagna. Kini naghisgot labot sa paghangyo sa Israel ug usa ka hari (Deu 17:14; 1Sa 8:5), sa pagsalikway ni Jehova sa balay ni Eli (1Sa 2:31; 3:12-14; 1Ha 2:27), ug sa pagpadayon sa pagkahari diha sa linya ni David (2Sa 7:16; Jer 33:17; Eze 21:25-27; Mat 1:1; Luc 1:​32, 33).

Ang rekord bug-os nga nahiuyon sa ubang bahin sa Kasulatan. Kini ilabinang mamatikdan kon susihon ang mga salmo, nga ang daghan niini gipatin-aw kon unsay anaa sa mga basahon ni Samuel. Ang pagpadala ni Haring Saul ug mga mensahero sa pagbantay sa balay ni David aron sa pagpatay kaniya nagtaganag paninugdang impormasyon sa Salmo 59. (1Sa 19:11) Ang mga kasinatian ni David didto sa Gat, diin siya nagtakoban sa iyang pagkahustog-pangisip aron makalikay sa kamatayon, gihisgotan diha sa Salmo 34 ug 56. (1Sa 21:10-15; dayag nga ang ngalang Abimelek nga makita diha sa superskripsiyon sa Salmo 34 pagaisipon ingong titulo alang kang Haring Akis.) Ang Salmo 142 lagmit nagpabanaag sa mga hunahuna ni David samtang siya nagtagotago gikan kang Saul didto sa langob sa Adulam (1Sa 22:1) o sa langob didto sa Kamingawan sa En-gedi. (1Sa 24:​1, 3) Lagmit mao usab kini nga kahimtang ang gihisgotan sa Salmo 57. Apan, kon itandi ang Salmo 57:6 sa 1 Samuel 24:2-4 daw ang langob nga didto sa Kamingawan sa En-gedi mao ang dapit nga gihisgotan sa Salmo 57, kay didto si Saul, ingnon ta, nahulog sa gikalot niya nga gahong alang kang David. Ang Salmo 52 naghisgot kang Doeg nga nagpahibalo kang Saul bahin sa mga pagpakiglabot ni Ahimelek kang David. (1Sa 22:​9, 10) Ang gibuhat sa mga Ziphanon sa pagpahibalo kang Haring Saul kon diin nagtago si David naghatag ug kalig-onan sa Salmo 54. (1Sa 23:19) Ang Salmo 2 mopatim-aw nga naghisgot sa mga pagsulay sa mga Filistehanon sa pagpalagpot kang David ingong hari human niya mailog ang salipdanan sa Zion. (2Sa 5:17-25) Ang kasamok batok sa mga Edomhanon sa panahon sa pagpakiggubat kang Hadadezer mao ang panghitabo nga gihisgotan sa Salmo 60. (2Sa 8:​3, 13, 14) Ang Salmo 51 maoy usa ka pag-ampo ni David, nga nangaliyupo ug kapasayloan tungod sa iyang sala uban ni Bat-seba. (2Sa 11:2-15; 12:1-14) Ang pagkalagiw ni David gikan kang Absalom naghatag ug kalig-onan sa Salmo 3. (2Sa 15:12-17, 30) Lagmit nga ang Salmo 7 maoy makasaysayanhong impormasyon maylabot sa pagtunglo ni Simei kang David. (2Sa 16:5-8) Mahimong gipunting sa Salmo 30 ang mga hitabo labot sa pagtukod ni David ug halaran diha sa giokanan ni Arauna. (2Sa 24:15-25) Ang Salmo 18 maoy susama ug asoy sa 2 Samuel 22 ug naghisgot sa pagluwas ni Jehova kang David gikan kang Saul ug sa ubang mga kaaway.

Mga Seksiyon nga Dili Makita Diha sa Gregong “Septuagint.” Ang 1 Samuel 17:12-31, 1Sa 17:55–18:6a dili makita diha sa Gregong Septuagint ingon sa makita diha sa Vatican Manuscript Num. 1209. Busa, daghang eskolar ang mihinapos nga kini nga seksiyon maoy ulahing mga pagdugang ngadto sa Hebreohanong teksto. Nangatarongan batok niini nga panglantaw, si C. F. Keil ug F. Delitzsch mikomento: “Ang ideya nga kining gikuwestiyon nga mga seksiyon maoy mga dinugang nga nakayuhot diha sa teksto, dili mapaluyohan pinaagi lamang sa awtoridad sa bersiyon sa Septuagint; sanglit ang binuotbuot nga mga pagtangtang o mga pagdugang sa mga maghuhubad niini nga bersiyon maoy dayag sa tanan.”​—Commentary on the Old Testament, 1973, Tomo II, 1 Samuel, p. 177, ftn.

Kon matino unta nga diha gayoy kalainan tali sa gitangtang nga mga seksiyon ug sa ubang mga bahin sa basahon, ang pagkatinuod sa 1 Samuel 17:12-31, 1Sa 17:55–18:6a mahimong kaduhaduhaan gayod. Ang pagtandi sa 1 Samuel 16:18-23 ug sa 1 Samuel 17:55-58 nagbutyag kon unsay daw panagsumpaki, kay sa ulahing mga teksto gihulagway si Saul nga nangutana bahin sa pagkatawo sa iyang kaugalingong maghohoni sa palasyo ug tigdala sa armadura nga si David. Apan, angayng matikdan nga ang posibleng pasukaranan nga gihubit si David una pa niini ingong ‘usa ka maisog, gamhanan nga tawo ug usa ka manggugubat’ maoy tungod sa iyang kaisog sa pagpatay sa usa ka leyon diin siya nag-inusara lamang ug sa pagpatay sa usa ka oso aron luwason ang mga karnero sa iyang amahan. (1Sa 16:18; 17:34-36) Dugang pa, ang Kasulatan wala maghisgot nga si David aktuwal nga miapil sa gubat ingong tigdala-sa-armadura ni Saul sa wala pa niya patya si Goliat. Ang hangyo ni Saul kang Jese mao: “Itugot, palihog, nga magpadayon si David sa pag-alagad kanako, kay siya nakapahimuot sa akong mga mata.” (1Sa 16:22) Kini nga hangyo wala magsalikway sa posibilidad nga si Saul sa ulahi mitugot kang David nga mopauli sa Betlehem mao nga, sa dihang miulbo ang gubat batok sa mga Filistehanon, si David niadtong higayona nagbantay pa sa mga karnero sa iyang amahan.

Labot sa pangutana ni Saul, “Kinsang anak kadtong bataa, Abner?” ang gihisgotang komentaryo nag-ingon (p. 178, ftn.): “Bisan kon si Abner wala na magtuki pa sa linya sa kagikan sa manunugtog ug alpa ni Saul, si Saul mismo dili gayod mahikalimot nga si David maoy usa ka anak nga lalaki sa taga-Betlehem nga si Jese. Apan adunay daghan pang gipasabot sa pangutana ni Saul. Dili ang ngalan lamang sa amahan ni David ang buot niyang masayran, kondili kon unsang matanga gayod sa tawo ang amahan sa usa ka batan-on nga nakabaton sa talagsaong kaisog sa pagbuhat sa maong kahibulongan nga bayanihong buhat; ug ang pangutana gisukna dili lamang aron ipahigawas ang iyang balay sa buluhisan ingong ganti nga gisaad sa pagbuntog kang Goliat (ber. 25), kondili usab ang posibilidad gayod nga iyang mahimong sakop ang maong tawo sa iyang palasyo, sanglit siya nagtuo nga ang kaisog ug ang kawalay-kahadlok nga nabatonan sa anak nahuptan gayod usab sa amahan. Tinuod nga si David mitubag lamang, ‘Ang anak sa imong sulugoon nga si Jese nga taga-Betlehem;’ apan dayag kaayo gikan sa ekspresyon sa kap. xviii. 1, ‘sa dihang siya nahuman na sa pagpakigsulti kang Saul,’ nga si Saul nakigsulti pa kaniya ug dugay bahin sa iyang pamilya, sanglit ang mismong mga pulong nagpasabot ug taudtaod nga panagsultihanay.” (Alang sa ubang mga teksto diin ang pulong nga “kinsa” nagpasabot ug labaw pa kay sa pagkaila lamang sa ngalan sa usa ka tawo, tan-awa ang Ex 5:2; 1Sa 25:10.)

Busa adunay maayong katarongan sa paglantaw nga ang 1 Samuel 17:12-31, 1Sa 17:55–​18:6a maoy bahin sa orihinal nga teksto.

[Kahon sa panid 1088]

MGA PANGUNANG PUNTO SA UNANG SAMUEL

Ang rekord bahin sa sinugdanan sa paghari diha sa Israel, nga gipasiugda ang pagkamasinundanon kang Jehova

Gisulat ni Samuel, Natan, ug Gad; gikobrehan sa Unang Samuel ang panahon sukad sa pagkatawo ni Samuel hangtod sa kamatayon sa unang hari sa Israel, si Saul

Si Jehova nagpatindog kang Samuel ingong manalagna sa Israel (1:1–​7:17)

Si Samuel natawo ingong tubag sa pag-ampo sa iyang inahan nga si Ana; human siya malutas, siya gitanyag alang sa pag-alagad sa sangtuwaryo ingong pagtuman sa panaad ni Ana

Si Jehova nakigsulti kang Samuel, nagpahayag ug paghukom batok sa balay ni Eli tungod sa daotang binuhatan sa iyang mga anak nga lalaki nga si Hopni ug Pinehas ug si Eli wala magbadlong kanila

Samtang nagdako si Samuel, giila siya ingong manalagna ni Jehova

Ang pulong ni Jehova batok kang Eli nagsugod sa pagkatuman: giilog sa mga Filistehanon ang Arka ug gipatay ang mga anak ni Eli; si Eli namatay sa pagkadungog sa balita

Katuigan sa ulahi, si Samuel nag-awhag sa mga Israelinhon nga mobiya sa idolatriya ug moalagad kang Jehova lamang; si Jehova naghatag kanilag kadaogan batok sa mga Filistehanon

Si Saul nahimong unang hari sa Israel (8:1–​15:35)

Ang mga ansiyano sa Israel miduol sa tigulang na nga si Samuel, mihangyog usa ka tawhanong hari; si Jehova nagsulti kaniya nga mamati sa ilang tingog

Si Jehova nagsugo kang Samuel sa pagdihog kang Saul, usa ka Benjaminhon, ingong hari

Si Samuel nagpresentar kang Saul ngadto sa nagkatigom nga mga Israelinhon didto sa Mizpa; dili tanan midawat kaniya

Gipildi ni Saul ang mga Ammonhanon; ang iyang pagkahari gikompirmar pag-usab didto sa Gilgal; giawhag ni Samuel ang katawhan nga magpabiling masinugtanon kang Jehova

Nakaatubang ug pagpanghasi sa mga Filistehanon, si Saul wala mosunod kang Jehova ug wala mohulat sa pag-abot ni Samuel, ug kinaugalingong mitanyag ug mga halad; gisultihan siya ni Samuel nga tungod niini ang iyang gingharian dili molungtad

Gipildi ni Saul ang mga Amalekanhon, apan sa pagkadili-masinugtanon iyang gitipigang buhi si Haring Agag ug ang kinamaayohan sa mga hayop; si Samuel nagsulti kang Saul nga siya gisalikway ni Jehova ingong hari ug nga ang pagsunod mas maayo pa kay sa halad

Si David nabantog, ug kini nakapasuko kang Saul (16:1–​20:42)

Gidihogan ni Samuel si David, ug ang espiritu ni Jehova mibiya kang Saul; si David nahimong manunugtog ug alpa alang kang Saul aron sa paghupay kaniya sa dihang siya matugaw

Gipatay ni David ang bantogang manggugubat sa mga Filistehanon nga si Goliat, ug naugmad ang suod kaayo nga panaghigalaay tali kang David ug Jonatan nga anak ni Saul

Gipadumala sa mga manggugubat ni Saul, naangkon ni David ang daghang kadaogan ug diha sa mga awit siya gipasidunggan labaw pa kay kang Saul; si Saul nangabugho

Sa duha ka higayon napakyas si Saul sa pagpatay kang David, mao man usab ang iyang laraw sa pagpatay kang David pinaagi sa mga kamot sa mga Filistehanon sa dihang nangayog bugay alang sa anak nga babaye ni Saul nga si Mikal

Bisan pa sa iyang saad ngadto kang Jonatan, si Saul sa ikatulong higayon misulay sa pagpatay kang David, ug si David mikalagiw ngadto kang Samuel didto sa Rama

Si Jonatan nangamuyo sa iyang amahan alang kang David apan kini wala molampos; siya nagpasidaan kang David, ug siya ug si David mihimog usa ka pakigsaad

Kinabuhi ni David ingong kagiw (21:1–​27:12)

Sa Nob, ang Hataas nga Saserdoteng si Ahimelek naghatag kang David ug pagkaon ug naghatag usab sa espada ni Goliat; dayon si David mikalagiw ngadto sa Gat, diin siya wala unsaa tungod kay siya nagpabuangbuang

Siya nagtago didto sa langob sa Adulam ug dayon didto sa lasang sa Heret; gipapatay ni Saul si Ahimelek ug ang tanan nga didto sa Nob; ang anak nga lalaki ni Ahimelek nga si Abiatar nakaikyas ug miadto kang David

Giluwas ni David ang Keila gikan sa mga Filistehanon, apan human niana siya mibiya sa siyudad aron dili ikatugyan ngadto kang Saul

Gibutyag sa mga tawo sa Zip kon diin nahimutang si David; siya hapit madakpi

Si David nakahigayon unta sa pagpatay kang Saul apan nagpalingkawas sa iyang kinabuhi

Si Samuel namatay

Ang maalamong pagpangilabot ni Abigail nagpugong kang David sa pag-ula ug dugo tungod sa grabeng kasuko

Si David nagpalingkawas sa kinabuhi ni Saul sa ikaduhang higayon ug midangop sa teritoryo sa mga Filistehanon

Ang kataposan sa paghari ni Saul (28:1–​31:13)

Si Saul nagtigom ug kasundalohan batok sa misulong nga mga Filistehanon

Si Jehova wala motubag sa mga pagpakisayod ni Saul tungod sa iyang pagkadili-masinugtanon, busa si Saul nagpakisayod pinaagi sa usa ka espiritista sa En-dor

Sa pagpakiggubat batok sa mga Filistehanon, si Saul grabeng nasamdan ug nagpakamatay; ang iyang mga anak nga si Jonatan, Abinadab, ug si Malki-sua napatay usab

[Kahon sa panid 1090]

MGA PANGUNANG PUNTO SA IKADUHANG SAMUEL

Ang rekord sa pagkahari ni David​—ang mga panalangin nga iyang natagamtam, ingon man ang disiplina nga iyang nadawat sa dihang siya nakasala

Sa sinugdan kini maoy bahin sa usa lamang ka linukot nga basahon kauban sa Unang Samuel; ang bahin sa Ikaduhang Samuel gitapos ni Gad ug Natan sa kataposan sa kinabuhi ni David sa mga 1040 W.K.P.

Si David nahimong hari ug nagmando sa Hebron (1:1–​4:12)

Si David nagbangotan sa kamatayon ni Saul ug Jonatan; siya mipuyo sa Hebron ug gidihogan ingong hari sa mga tawo sa Juda

Si Abner naghimo kang Is-boset nga anak nga lalaki ni Saul ingong hari sa nahibiling bahin sa Israel; nahitabo ang panag-away tali sa magkaatbang nga mga gingharian

Si Abner mitalikod aron sa pagdapig kang David apan gipatay siya ni Joab

Si Is-boset gibuno; gimando ni David nga patyon ang mga mipatay kaniya

Si David nagmando ingong hari sa tanang tribo sa Israel (5:1–​10:19)

Si David gidihogan ingong hari sa tibuok Israel; iyang giilog ang salipdanan sa Zion ug gihimo ang Jerusalem nga iyang kaulohang siyudad

Ang mga Filistehanon kaduha misulong apan napildi sa matag pagsulong

Si David misulay sa pagdala sa Arka ngadto sa Jerusalem; wala kadto madayon sa dihang si Uzah namatay tungod sa pagkupot niini aron kini dili malintuwad

Ang iyang ikaduhang pagsulay sa pagdala niini milampos sa dihang ang Arka gidala sa hustong paagi

Si David mipahayag kang Natan sa iyang tinguha sa pagtukod ug usa ka templo alang kang Jehova; si Jehova mihimog pakigsaad kaniya alang sa usa ka gingharian

Si David nakasala uban kang Bat-seba; ang katalagman miabot kaniya gikan sa iyang kaugalingong balay (11:1–​20:26)

Ang mga Israelinhon nakiggubat sa Ammon; si David nanapaw uban kang Bat-seba, kansang bana nga si Urias nag-alagad sa kasundalohan; sa dihang napakyas ang mga paningkamot sa paglilong sa iyang sala, gimaniobra ni David nga si Urias mamatay sa panggubatan ug giminyoan ang nabalo nga si Bat-seba

Pinaagi sa batid nga paggamit ug sambingay, si Natan nagbadlong kang David tungod sa iyang sala ug nagpahibalo sa paghukom ni Jehova: Ang katalagman motungha gikan sa iyang kaugalingong balay, ang iyang kaugalingong mga asawa panamastamasan, ang anak nga lalaki kang Bat-seba mamatay

Ang bata namatay; si Bat-seba, nagmabdos pag-usab, nanganak kang Solomon

Ang anak nga lalaki ni David nga si Amnon naglugos kang Tamar nga iyang igsoon sa amahan; ang anak nga lalaki ni David nga si Absalom, ang pursoso nga igsoong lalaki ni Tamar, nanimalos kaniya pinaagi sa pagpatay kang Amnon; dayon siya mikalagiw ngadto sa Gesur

Human bug-os mapasaylo ni David, si Absalom nagsugod sa paglaraw batok sa iyang amahan; sa kataposan giproklamar niya ang iyang kaugalingon nga hari didto sa Hebron

Si David ug ang iyang mga tigpaluyo mikalagiw gikan sa Jerusalem aron makalingkawas gikan kang Absalom ug sa iyang mga tigpaluyo; sa Jerusalem, si Absalom nakigrelasyon sa napulo ka puyopuyo ni David; ang kasundalohan ni Absalom migukod kang David ug nakaagom ug kapildihan; si Absalom gipatay sukwahi sa espesipikong mga sugo ni David

Si David gipasig-uli ingong hari; ang Benjaminhong si Sheba mialsa, ug gisugo ni David si Amasa nga mangulo sa kasundalohan aron sa pagpukgo sa rebelyon; gipatay ni Joab si Amasa ug siya ang nangulo; si Sheba gipatay

Kataposang mga hitabo sa paghari ni David (21:1–​24:25)

Gitugyan ni David ang pito ka anak nga lalaki ni Saul ngadto sa mga Gabaonhon aron patyon ug ipanimalos kanila ang pagkasad-an sa dugo sa balay ni Saul

Si David mitagik ug mga awit sa pagdayeg kang Jehova, nga miila kaniya ingong ang tuboran sa pag-inspirar kaniya

Si David nakasala sa pagsugo nga mohimog pagsenso, ug kini misangpot sa pagkahanaw sa kinabuhi sa mga 70,000 tungod sa kamatay

Gipalit ni David ang giokanan ni Arauna nga Jebusihanon ingong dapit nga tukoran ug halaran alang kang Jehova