ABIATAR

[Amahan sa Kahamili; Amahan sa Kadagaya (Nag-awas)].

Usa ka anak nga lalaki sa Hataas nga Saserdoteng si Ahimelek, sa tribo ni Levi ug sa linya sa kaliwat ni Eli. (1Sa 14:3; 22:11; 23:6) Siya nabuhi sa panahon sa paghari ni Saul, David, ug Solomon, ug nahimo siyang hataas nga saserdote panahon sa paghari ni David. Siya adunay duha ka anak nga lalaki, si Jonatan ug Ahimelek (sama ug ngalan sa amahan ni Abiatar).​—2Sa 15:​27, 36; 8:17.

Si Abiatar nagpuyo sa Nob, “nga siyudad sa mga saserdote,” duol sa Jerusalem, sa dihang si Doeg nga Edomhanon gisugo ni Haring Saul sa pagpatay sa amahan ni Abiatar, ang hataas nga saserdote, ug sa ubang mga saserdote (85 tanan), tungod kay sila gituohang nagpaluyo kang David. Gipatay usab ni Doeg pinaagi sa espada ang tanang uban pang mga pumoluyo sa siyudad. Si Abiatar lamang ang nakaikyas. Siya mikalagiw ngadto kang David, nga usa usab ka kagiw, dayag didto sa Keila, pipila ka milya paingon sa HK. Si David, nga mibatig personal nga responsibilidad sa maong trahedya, miingon kang Abiatar: “Nasayod ako pag-ayo niadtong adlawa, tungod kay didto si Doeg nga Edomhanon, nga sultihan gayod niya si Saul. Ako ang nakaingon sa kadaot sa tanang kalag sa balay sa imong amahan. Puyo lang uban kanako. Ayaw kahadlok, kay ang nagapangita sa akong kalag nagapangita usab sa imong kalag, kay ikaw nagkinahanglan ug panalipod kanako.”​—1Sa 22:12-23; 23:6.

Nianang panahona si Abiatar mipanaw uban kang David sulod sa nahibiling panahon sa iyang pagkakagiw ug nag-alagad ingong saserdote alang sa mga tawo ni David. Gipakita sa 1 Samuel 23:6 nga nagdala si Abiatar ug usa ka epod, ug bisan tuod nga sa kasagaran ang mga saserdote magsul-ob ug epod nga lino (1Sa 22:18), gipakita sa bersikulo 9-12 sa kapitulo 23 nga lagmit mao kini ang epod sa amahan ni Abiatar, ang hataas nga saserdote, nga diha niini ang Urim ug Tumim.

Panahon sa Paghari ni David ug Solomon. Mopatim-aw nga sa dihang si David sa kataposan nakalingkod na sa trono, si Abiatar gihimong hataas nga saserdote. Gihunahuna sa ubang mga eskolar nga human mamatay ang Hataas nga Saserdoteng si Ahimelek, gitudlo ni Haring Saul si Zadok ingong hataas nga saserdote puli kang Ahimelek, sa ingon wala mag-ila kang Abiatar, nga kauban sa umalabot nga manununod ni Saul nga si David. Gituohan nila nga, human sa iyang paglingkod sa trono, gihimo ni David si Abiatar nga kaubang hataas nga saserdote ni Zadok. Ilang gihunahuna kana tungod kay si Zadok ug Abiatar kanunayng duyog nga gihisgotan nga morag managsama sila ug hataas nga katungdanan sa pagkasaserdote. (2Sa 15:​29, 35; 17:15; 19:11; 20:25; 1Ha 1:​7, 8, 25, 26; 4:4; 1Cr 15:11) Hinunoa, ang inspiradong rekord wala maghisgot nga gitudlo si Zadok ingong hataas nga saserdote ilalom ni Haring Saul. Lagmit nga ang pagkaprominente ni Zadok maoy tungod kay siya usa ka tigpatin-aw sa panan-awon o manalagna, maingon nga si Samuel mas subsob nga gihisgotan diha sa balaang rekord kay sa hataas nga saserdote sa iyang panahon. (2Sa 15:27) Ang ebidensiya nagpakita nga si Abiatar mao lamang ang hataas nga saserdote sa dihang naghari si David ug nga si Zadok naghupot ug katungdanan nga segundaryo kaniya.​—1Ha 2:​27, 35; Mar 2:26.

Ang teksto sa 2 Samuel 8:17 nakapatunghag pipila ka pangutana niining bahina, sanglit kini nag-ingon nga “si Zadok nga anak nga lalaki ni Ahitub ug si Ahimelek nga anak nga lalaki ni Abiatar maoy mga saserdote” niadtong tungora, apan wala maghisgot kang Abiatar ingong hataas nga saserdote. Gihunahuna sa pipila nga ang mga ngalan ni Ahimelek ug Abiatar nabaylo gumikan sa sayop sa magkokopya nga tungod niana ang teksto angayng mabasa nga “si Abiatar nga anak nga lalaki ni Ahimelek,” sama usab sa mabasa sa Syriac nga Peshitta. Apan, ang rekord sa 1 Cronicas (18:16; 24:​3, 6, 31) nagpamatuod sa pagkahan-ay sa maong mga ngalan niining bersikuloha sumala sa makita sa Masoretikong teksto. Busa lagmit gayod nga gihisgotan lamang si Zadok ug Ahimelek ingong segundaryong mga saserdote ubos sa Hataas nga Saserdoteng si Abiatar, ug nga ang katungdanan ni Abiatar niini nga kaso gituohan nga masabot na.​—1Cr 16:37-40; itandi ang Num 3:32.

Si Abiatar, duyog sa ubang mga saserdote, nakaambit sa pribilehiyo sa pagdala sa arka ni Jehova ngadto sa Jerusalem gikan sa balay ni Obed-edom. (2Sa 6:12; 1Cr 15:​11, 12) Gawas pa nga siya hataas nga saserdote, apil usab siya sa grupo sa mga magtatambag ni David.​—1Cr 27:​33, 34.

Sa ulahing bahin sa paghari sa iyang amahan nga si David, si Absalom mihimog panagkunsabo batok kaniya. Sa makausa pa si Abiatar nagpabilin uban kang David sa dihang ang mga panghitabo nagpugos sa hari nga mokalagiw gikan sa Jerusalem. Ingong bahin sa laraw sa pagpakgang sa tambag sa maluibong si Ahitopel, nga kanhing magtatambag ni David, si Abiatar ug Zadok ingong maunongon nga mga saserdote gipabalik sa Jerusalem sa pag-alagad ingong mga opisyal nga kontak aron mapasidan-an si David bahin sa mga laraw sa iyang rebeldeng anak. (2Sa 15:24-36; 17:15) Human mamatay si Absalom, si Abiatar ug Zadok nag-alagad ingong mga tigpataliwala aron hikayon ang pagbalik ni David ngadto sa kaulohan.​—2Sa 19:11-14.

Tungod sa iyang rekord sa pagkamatinumanon sa paglahutay sa daghang kalisdanan kauban ni David sa panahon nga siya nahimong kagiw gikan kang Saul ug usab sa panahon sa pagrebelde ni Absalom, ug sanglit iyang napahimuslan ang pagsalig, panaghigala, ug pabor ni David sulod sa mga upat ka dekada, makapakurat kaayo ang pagkasayod nga si Abiatar nakig-abin sa laing anak nga lalaki ni David, si Adonias, sa ulahing panagkunsabo sa pag-ilog sa trono. Bisan tuod nga ang laraw gipaluyohan usab ni Joab ingong pangulo sa kasundalohan, kini napakyas; ug si Solomon gitudlo ingong hari ug gidihogan sa maunongon nga saserdoteng si Zadok ubos sa sugo ni David. (1Ha 1:​7, 32-40) Si Jonatan nga anak nga lalaki ni Abiatar, kinsa nag-alagad ingong magdadagan aron sa pagdalag balita kang David panahon sa pag-alsa ni Absalom, milakaw dayon aron sa pagpahibalo kang Adonias bahin sa pagkapakyas sa laraw. Si Haring Solomon wala dayon mohimo ug aksiyon batok kang Abiatar, apan sa dihang milutaw ang ebidensiya nga nagpadayon pa gihapon ang laraw, iyang gisugo nga patyon si Adonias ug Joab ug gihinginlan ang saserdoteng si Abiatar gikan sa Jerusalem, nga nag-ingon: “Lakaw ngadto sa Anatot sa imong kayutaan! Kay ikaw takos sa kamatayon; apan karong adlawa dili ko ikaw patyon, tungod kay ikaw nagdala sa arka sa Soberanong Ginoong Jehova atubangan kang David nga akong amahan, ug tungod kay ikaw nakaagom ug kasakitan sa tanang panahon nga ang akong amahan nakaagom ug kasakitan.” (1Ha 2:26) Niadtong tungora gitudlo si Zadok nga mopuli kang Abiatar sa iyang katungdanan ingong saserdote, ug pinaagi niini ang katungdanan sa pagkahataas nga saserdote gipasa pag-usab ngadto sa kaliwat sa anak nga lalaki ni Aaron nga si Eleasar; ug ang kaliwat sa pagkasaserdote sa banay ni Eli bug-os nga natapos, ingong katumanan sa tagna sa 1 Samuel 2:31.​—1Ha 2:27; 1Sa 3:​12-14.

Bisan tuod nga ang rekord sa ulahi, sa 1 Hari 4:4, nagtawag pag-usab kang “Zadok ug Abiatar” ingong mga saserdote sa paghari ni Solomon, lagmit nga gitala lamang si Abiatar isip pasidungog sa katungdanan o tungod sa makasaysayanhong katarongan. Gituohan sa pipila ka eskolar nga si Solomon, human ipaubos si Abiatar sa iyang katungdanan, nagtudlo kaniya sa pag-alagad ingong luyoluyo ni Zadok, ug nga samtang ang usa nangatungdanan didto sa Bukid sa Zion, diin gitipigan ang Arka, ang usa nag-alagad sa tabernakulo, nga pabiling nahimutang sa Gabaon sa wala pa ang pagtukod sa templo. (Tan-awa ang 1Cr 16:37-40.) Hinunoa, ang 1 Hari 2:26 nagpakita nga si Abiatar gipaadto ni Solomon ngadto sa iyang kayutaan sa Anatot, ug kay duol ra man ang Anatot gikan sa Gabaon, ang sugo ni Solomon nagpakita nga si Abiatar gitangtang gikan sa bisan unsang aktibong buluhaton sa pagkasaserdote.

Sa Marcos 2:26 makaplagan sa kadaghanang mga hubad ang mga pulong ni Jesus nga si David misulod sa balay sa Diyos ug mikaon sa pasundayag nga tinapay “sa dihang si Abiatar mao ang hataas nga saserdote.” Sanglit ang amahan ni Abiatar nga si Ahimelek mao ang hataas nga saserdote sa dihang nahitabo kadto, ang maong hubad mopatunghag usa ka sayop sa kasaysayan. Angayng matikdan nga daghang unang mga manuskrito ang wala maglakip niini nga prase, ug dili kini makaplagan sa katumbas nga mga asoy sa Mateo 12:4 ug Lucas 6:4. Apan, ang susamang Gregong kahan-ayan makita diha sa Marcos 12:26 ug Lucas 20:​37, ug dinhi daghang hubad ang naggamit sa prase nga “sa panghitabo bahin.” (RS; AT; JB) Busa, mopatim-aw nga ang Marcos 2:26 tukmang motugot sa hubad nga gihimo sa Bag-ong Kalibotang Hubad, diin mabasa: “Nga siya misulod man sa balay sa Diyos, diha sa asoy bahin kang Abiatar nga pangulong saserdote.” Sanglit ang asoy sa unang mga nahimo ni Abiatar nagsugod dayon human sa rekord sa pagsulod ni David sa balay sa Diyos aron sa pagkaon sa pasundayag nga tinapay, ug sanglit si Abiatar nahimo sa ulahi nga hataas nga saserdote sa Israel sa paghari ni David, gihuptan niini nga hubad ang pagkatukma sa rekord sa kasaysayan.