PORTIKO

Sa Hebreohanong Kasulatan ang pulong alang sa portiko, ʼeh·lamʹ (o ʼu·lamʹ), wala gamita alang sa usa ka bahin sa arkitektura sa indibiduwal nga mga puloy-anan o pribadong mga balay. Lisod matino kon ang Israelinhong mga puloy-anan aduna bay portiko o wala. Apan ang arkeolohikanhong mga nahibilin sa pipila ka balay sa Megido nagpakita nga kini gitukod sa palibot sa usa ka sawang ug nga ang “usa ka lawak sa unang andana nagsilbing usa ka ganghaan.” (The Biblical Archaeologist, Mayo 1968, pp. 46, 48) Diha sa Kasulatan ang ʼeh·lamʹ gipadapat sa duha sa publikong mga bilding nga gitukod ni Solomon, ang atubangan nga bahin sa templo ni Solomon, ug ang pipila ka bahin sa mga ganghaan ug sa templo nga gipakita kang Ezequiel diha sa panan-awon.

Portiko sa mga Haligi. Ang usa sa opisyal nga mga bilding nga gitukod ni Solomon sa dapit sa templo human nga iyang natapos ang templo mao ang Portiko sa mga Haligi. (1Ha 7:​1, 6) Sanglit gihisgotan ang Portiko sa mga Haligi tali sa mga komento bahin sa Balay sa Lasang sa Lebanon ug sa mga komento bahin sa Portiko sa Trono, lagmit gayod nga ang Portiko sa mga Haligi nahimutang sa H sa templo ug tali niining laing duha ka opisyal nga mga bilding. Busa, ang usa nga naggikan sa H lagmit nga moagi o molibot sa Balay sa Lasang sa Lebanon ug dayon mosulod sa Portiko sa mga Haligi, nga molatas niini paingon sa Portiko sa Trono.

Ang bilding maoy 50 ka maniko (22.3 m; 72.9 p) ang gitas-on ug 30 ka maniko (13.4 m; 43.7 p) ang gilapdon. Ang mismong ngalan niini nagpakita nga gilangkoban kini ug mga laray sa maanindot nga mga haligi. Ang 1 Hari 7:6 naghisgot ug laing portiko atubangan sa mga haligi ug sa atop-atop. Lagmit nga kini nagkahulogan nga ang usa moagi una sa usa ka portiko nga may atop-atop nga gisangga sa mga haligi. Ug kini nga portiko sumpay ra sa mismong Portiko sa mga Haligi. Kon ang sukod nga gihisgotan mapadapat lamang sa Portiko sa mga Haligi, nan wala hisgoti ang gidak-on sa bahin nga may atop-atop.

Kini nga bilding tingali nagsilbing usa ka dakong ganghaan padulong sa Portiko sa Trono ug ingong usa ka dapit diin himoon sa hari ang naandang kalihokan sa gingharian ug dawaton ang pipila ka bisita.

Portiko sa Trono. Ang laing bilding nga gitukod ni Solomon human matapos ang templo mao ang Portiko sa Trono. (1Ha 7:​1, 7) “Ang portiko sa paghukom” nga gihisgotan diha sa teksto daw mao ra usab ang “Portiko sa Trono.” Busa ang “Portiko sa Trono” dayag nga mao ang dapit diin gibutang ni Solomon ang iyang maluhong trono nga garing ug bulawan ug mihimo sa pagpanghukom.​—1Ha 10:18-20.

Ang katibuk-ang kahubitan niini nga bilding mao: “Iyang gihimo ang portiko sa paghukom; ug ilang gihaklapan kini ug kahoyng sedro gikan sa salog hangtod sa mga salagunting.” (1Ha 7:7) Ang Masoretikong teksto sa pagkatinuod nag-ingon, “gikan sa salog ngadto sa laing salog,” nga tungod niana ang pipila nagtuo nga gigamit ang sedro gikan sa salog sa maong bilding ngadto sa salog sa Portiko sa mga Haligi nga gihisgotan sa nag-unang bersikulo. Apan, ang Syriac nga Peshitta mabasa nga “gikan sa salog ngadto sa kisame,” ug ang Latin nga Vulgate nag-ingong “gikan sa salog ngadto sa ibabaw.” Busa, ang pipila ka maghuhubad nagtuo nga ang sedro maoy usa ka matang sa maanindot nga bungbong gikan sa salog sa Portiko ngadto sa mga salagunting o sa kisame niini. (NW, RS, JB, Ro) Bisan tuod kulang ang ubang mga detalye sa arkitektura, kini magpasabot nga kini maoy usa ka bilding nga dili dayag ang mga haligi diha sa usa ka kilid o mga kilid, sama sa kahimtang sa Balay sa Lasang sa Lebanon ug sa Portiko sa mga Haligi.

Sanglit ang Portiko sa Trono gitala human mismo sa Portiko sa mga Haligi, posible nga ang Portiko sa mga Haligi nagsilbing usa ka dakong ganghaan paingon sa Portiko sa Trono. Ang usa ka tawo nga naggikan sa H lagmit kinahanglang molatas sa Portiko sa mga Haligi aron makasulod sa portiko sa paghukom.

Templo ni Solomon. Bisan tuod nga ang pangunang mga bahin sa templo mao ang Balaan ug ang Labing Balaan nga mga lawak, sa atubangan sa Balaan (dapit sa S) dihay usa ka dakong portiko nga nagsilbing usa ka ganghaan paingon sa templo. Ang portiko maoy 20 ka maniko (8.9 m; 29.2 p) ang gitas-on (ubay sa gilapdon sa templo) ug 10 ka maniko (4.5 m; 14.6 p) ang gilapdon pasulod. (1Ha 6:3) Kini maoy 120 ka maniko (53.4 m; 175 p) ang gihabogon. Ang 2 Cronicas 3:4 naghisgot sa gihabogon sa portiko may kalabotan sa ubang mga sukod alang sa balay, mga sukod nga kasagarang gidawat ug nga nahiuyon sa sukod nga gihisgotan sa Unang Hari. (Itandi ang 2Cr 3:​3, 4 sa 1Ha 6:​2, 3, 17, 20.) Busa ang portiko mopatim-aw nga usa ka habog, lagmit rektanggulo nga torre nga lapaw pa sa ubang mga bilding sa templo. Sa atubangan niini nagbarog ang duha ka dagkong haligi nga tumbaga nga ginganlan ug Jakin ug Boaz. (1Ha 7:15-22; 2Cr 3:15-17) Ang portiko adunay mga pultahan usab (gisirad-an kini ni Haring Ahaz, apan sa ulahi kini gibuksan ug giayo sa iyang anak nga lalaking si Ezequias). (2Cr 28:24; 29:​3, 7) Ilabina sa kabuntagon sa dihang ang adlaw mosubang sa S ug modan-ag nga direkta nganha niana, ang habog nga portiko sa templo maanindot gayod kaayong tan-awon.

Panan-awon ni Ezequiel sa Templo. Ubay-ubay nga mga portiko ang gihisgotan diha sa panan-awon ni Ezequiel bahin sa templo sa sangtuwaryo. Ang bilding sa templo mismo adunay usa ka portiko sa atubangan (dapit sa S), sama sa templo ni Solomon. Apan kini nga portiko maoy 20 ka maniko (10.4 m; 34 p) ang gitas-on ug 11 ka maniko (5.7 m; 18.7 p) ang gilapdon; ang gihabogon wala hisgoti. (Kini nga mga sukod maoy pinasukad sa taas nga maniko nga mga 51.8 sm [20.4 pul.]; tan-awa ang Eze 40:​5, ftn sa Rbi8.) Kini nga portiko adunay mga haligi sa tunga ug mga haligi sa kilid, ug dihay atop-atop nga kahoy, lagmit duol sa tumoy. (Eze 40:​48, 49; 41:​25, 26) Ang matag usa sa tulo ka maanindot pagkadisenyo nga mga ganghaan sa gawas (kon maggikan sa S, H, ug A) adunay portiko nga may mga bentana nga pahiktin ang mga bayanan. Dayag, kon ang usa mosaka paingon sa ganghaan siya moagi ug tulo ka lawak bantayanan sa matag kilid ug dayon, pinaagi sa pagtabok sa usa ka bakanan, moabot ngadto sa portiko sa dili pa mosulod sa gawas nga sawang. (Eze 40:6-17) Ang matag usa sa tulo ka ganghaan sa sulod adunay portiko usab, tingali sa pagsaka gayod sa mga ang-ang ug sa pagsulod sa ganghaan. Ang portiko diha sa ganghaan kon maggikan sa A adunay upat ka lamesa alang sa pag-ihaw sa tibuok halad-nga-sinunog.​—Eze 40:35-42.