MENAHEM
[Usa nga Naghupay].
Anak nga lalaki ni Gadi ug hari sa Israel sulod sa napulo ka tuig sukad sa mga 790 W.K.P. Sa pagkasayod nga gipatay ni Salum si Haring Zacarias, si Menahem miadto sa Samaria gikan sa Tirza ug gipatay didto ang mamumuno. Unya mipuli siya sa pagmando. Dayag nga sa unang bahin sa iyang paghari gipukan ni Menahem ang Tipsa “ug ang tanan nga diha niana ug ang teritoryo niini gikan sa Tirza, tungod kay kini wala magbukas.” Ang lungsod dayag nga nagpanuko sa pagbukas sa ganghaan niini alang kaniya. (LXX, Vg, Sy) Ang mabangis nga pagtratar gipahamtang ngadto sa mga molupyo: “Ang tanang babayeng mabdos iyang giyasyasan.”—2Ha 15:10, 13-17.
Gibuhat ni Menahem ang daotan sa mga mata ni Jehova. Iyang gipalambo ang pagsimba sa nating baka, ug wala mobiya sa mga sala ni Jeroboam, ang unang hari sa napulo-ka-tribong gingharian. Panahon sa iyang paghari, gisulong ni Haring Pul (Tiglat-pileser III) ang Israel, ug si Menahem napugos sa pagbayad sa maong Asiryanhong monarko ug “usa ka libo ka talanton nga plata.” ($6,606,000) Nakuha niya kini nga kantidad pinaagi sa pagpabayad ug buhis nga 50 ka siklo gikan sa tagsatagsa ka “maisog, gamhanang mga tawo” sa Israel. Sanglit ang usa ka talanton nga plata katumbas sa mga 3,000 ka siklo, ang plata iyang gikuha gikan sa mga 60,000 ka tawo. Gihatag ni Menahem ang plata ngadto sa hari sa Asirya, “aron ang iyang mga kamot magauban kaniya aron sa paglig-on sa gingharian sa iyang kamot.” Sa pagkadawat niini nga kantidad, si Pul mibiya gikan sa yuta.—2Ha 15:19, 20.
Si Menahem ginganlan diha sa usa ka inskripsiyon ni Tiglat-pileser III ingong “Menahem sa Samaria” (Me-ni-hi-im-me alSa-me-ri-na-a-a), nga gitala diha niana, lakip kang Haring Rezon (Ra-hi-a-nu) sa Sirya ug Haring Hiram (Hi-ru-um-mu) sa Tiro (lahi sa Hiram sa adlaw ni David), ingong usa ka magmamando nga giingon sa maong Asiryanhong monarko nga nakadawat siyag tributo gikan kaniya. (Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. Pritchard, 1974, pp. 282, 283) Si Menahem namatay niadtong mga 781 W.K.P., ug ang iyang anak nga lalaking si Pekahias mipuli kaniya sa trono sa Israel.—2Ha 15:22.