DAVID, SIYUDAD NI

Ang ngalan nga gihatag sa “salipdanan sa Zion” human kini mailog gikan sa mga Jebusihanon. (2Sa 5:6-9) Kini nga seksiyon gituohan nga mao ang lawis o tagaytay nga milatas sa H gikan sa Bukid sa Moria. Busa kini nahimutang sa H sa templo nga gitukod sa ulahi ni Solomon. Karong adlawa kini maoy usa ka hiktin nga patag sa bukid diha sa habagatan, nga ubos ra kay sa Bukid sa Moria. Daghang pagpangubkob ang gihimo niining dapita, ilabina sa panahon sa paghari ni Emperador Hadrian ug sa pagtukod sa Romanhong siyudad sa Aelia Capitolina niadtong mga 135 K.P. Busa, dayag nga sa karaang mga panahon ang gihabogon niini susama gayod sa Bukid sa Moria, bisan tuod ubos gihapon kay sa nahimutangan sa templo.​—MGA HULAGWAY, Tomo 1, p. 747, ug Tomo 2, p. 947.

Kining dapita haom kaayo ingong usa ka “salipdanan,” sanglit protektado kini sa lawom nga mga walog diha sa tulo ka kiliran, sa K anaa ang Walog sa Tyropoeon, ug sa S ang Walog sa Kidron, nga sumpay sa Walog sa Hinnom sa habagatang tumoy sa lawis. (1Cr 11:7) Ang siyudad nanginahanglan ug dakong panalipod sa dapit lamang sa A, ug dinhi ang tagaytay mas misamot pa ka hiktin, mao nga lisod kaayo kining sulongon. Ang amihanang utlanan niining “Siyudad ni David” wala pa gayod matino, bisan tuod giingon sa pipila ka eskolar nga lagmit kini mao ang hiktin nga dapit nga gihisgotan sa itaas. Paglabay sa mga siglo, ang walog napuno pag-ayo sa mga linumpag, mao nga halos dili na mamatikdan ang maayong pagkapuwesto ug ang kalig-on niining dapita. Ang katibuk-ang gidak-on sa karaang Siyudad ni David gibanabana nga maoy 4 ngadto sa 6 ekt (10 ngadto sa 15 akre).

Diha sa Walog sa Kidron duol sa tiilan sa sidlakang kiliran sa lawis diin nahimutang ang salipdanan, adunay usa ka tubod nga gitawag ug Gihon. (1Ha 1:33) Ang arkeolohikanhong mga pagpangubkob nagpakita nga sa karaang kapanahonan dihay usa ka tunel nga konektado sa usa ka lungag nga gibangag diha sa bato aron kaagian paingon sa tubod mao nga dili na kinahanglang mogawas pa sa paril sa siyudad. Gihunahuna nga pinaagi sa pagkatkat niini nga tunel si Joab ug ang iyang mga tawo nakasulod sa salipdanan ug nailog kini.​—2Sa 5:8; 1Cr 11:​5, 6.

Ang ngalang “Siyudad ni David” namugna tungod sa pagtukod ni David sa iyang harianong puloy-anan didto, human siya magmando sa pito ug tunga ka tuig didto sa Hebron. Dinhi, uban sa mga amot gikan ni Hiram sa Tiro, ang “balay nga sedro” ni David gitukod. (2Sa 5:​5, 9, 11; 7:2) Gisugo ni David nga dad-on ang arka sa pakigsaad gikan sa balay ni Obed-edom ngadto sa Siyudad ni David, diin ang iyang asawa nga si Mikal nakakita sa pag-abot sa parada gikan sa bentana sa balay ni David. (2Sa 6:10-16; 1Cr 15:​1, 29) Sa dihang siya namatay, ang hari gilubong didto sa siyudad, usa ka kostumbre nga gisunod sa ubang mga monarko sa linya ni David.​—1Ha 2:10.

Sukad sa Paghari ni Solomon. Gibalhin ni Solomon ang Arka ngadto sa bag-ong natukod nga templo ibabaw sa mas halapad nga patag sa bukid dapit sa A sa Siyudad ni David. Ang ekspresyon nga ilang ‘gidala patungas ang arka gikan sa Siyudad ni David’ nagpakita nga ang templo nahimutang sa mas habog nga dapit, sanglit ang Bukid sa Moria mas habog kay sa habagatan nga lawis. (1Ha 8:1) Human minyoi ni Solomon ang anak nga babaye ni Paraon, kini iyang gidala sa Siyudad ni David. (1Ha 3:1) Apan, sa dihang natapos ang bag-ong puloy-anan nga mas duol sa templo, gibalhin ni Solomon ang iyang asawa gikan sa Siyudad ni David kay kini giisip nga balaan, sanglit didto gidala ang Arka. (1Ha 9:24; 2Cr 8:11) Si Solomon mihimog dugang pagpanukod didto sa Siyudad ni David, ug si Ezequias mihimog pagpang-ayo didto ingong pagpangandam sa pagsulong ni Senakerib nga Asiryanhon. (1Ha 11:27; 2Cr 32:5) Gipatipas usab ni Ezequias ang tubig sa tubod sa Gihon ug gipaagos kini ngadto sa K nga bahin sa Siyudad ni David, lagmit nga pinaagi sa tunel nga gikubkob diha sa dakong bato nga nadiskobrehang nagkonektar niana nga tubod ngadto sa Linaw sa Siloam sa HK nga bakilid sa maong lawis. (2Cr 32:30) Ang iyang anak nga lalaki ug manununod nga si Manases nagtukod ug panggawas nga paril ubay sa bakilid sa sidlakan atbang sa Walog sa Kidron.​—2Cr 33:14.

Pinasukad sa mga teksto nga gihisgotan, dayag nga bisan tuod ang luna sa Jerusalem midako paglabay sa panahon, ang Siyudad ni David nagpabiling nalain nga seksiyon. Kini nahilain gihapon bisan pa human sila makabalik gikan sa pagkadestiyero sa Babilonya, sanglit may pipila ka bahin sa siyudad nga gihisgotan maylabot sa mga trabahador nga nag-ayo sa mga paril sa siyudad. (Neh 3:​15, 16) Ang “Hagdanan sa Siyudad ni David” mopatim-aw nga padulhog gikan sa habagatang tumoy sa siyudad. (Neh 12:37) Sa mga pagpangubkob niini nga dapit may nakaplagang nahibilin nga mga bahin sa maong hagdanan, ug may mga ang-ang nga gisapsap diha sa bato nga nagsukad gihapon sa bungtod niining dapita.

Diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan ang terminong “siyudad ni David” gigamit sa pagtumong sa Betlehem, ang dapit nga natawhan ni David ug ni Jesus.​—Luc 2:​4, 11; Ju 7:42; tan-awa ang JERUSALEM.