Siya Maalamon, Maisogon, ug Dili-Mahakogon

SI Ester hinayhinayng miduol sa trono, ang iyang dughan nagbutobuto. Handurawa ang kalit nga kahilom sa harianong lawak diha sa Persianhong palasyo sa Susan. Hilom kaayo kini nga madungog ni Ester ang iyang mga tunob ug ang kasikas sa iyang besting pang-rayna. Kinahanglang dili siya malinga sa kahalangdon sa maong lawak, ang nindot nga mga haligi, ang kinulitang kisame nga sedro nga gikan pa sa halayong Lebanon. Iyang gisentro ang iyang pagtagad sa naglingkod sa trono, kinsa maoy mohukom kon patyon ba siya o dili.

Gitutokan siya sa hari samtang siya nagkaduol, ug gitunol kaniya ang bulawang setro. Simple lang kadto, apan nakaluwas kini sa kinabuhi ni Ester, kay pinaagi niana gipasaylo siya sa hari sa sala nga bag-o lang niyang nahimo—ang pag-atubang sa hari bisag wala paadtoa. Sa iyang pagduol sa trono, gihikap ni Ester ang tumoy sa setro, nga mapasalamaton sa kaluoy sa iyang bana.—Ester 5:1, 2.a

Ang tanan bahin kang Haring Ahasuero nagpakita sa iyang dakong bahandi ug gahom. Ang harianong besti sa Persianong mga magmamando niadtong panahona mokantidad ug gatosan ka milyong dolyar karon. Bisan pa niana, nakita ni Ester sa mga mata sa iyang bana ang pagmahal kaniya; oo, gimahal siya niini. Ang hari miingon: “Unsay imong tuyo, Oh Ester nga rayna, ug unsa ang imong ihangyo? Hangtod sa katunga sa gingharian—bisan gani kini ihatag kanimo!”—Ester 5:3.

Si Ester nakapakita nag talagsaong pagtuo ug kaisog; siya miatubang sa hari aron panalipdan ang iyang katawhan batok sa laraw nga puohon silang tanan. Hangtod niining gutloa, siya nagmalamposon, apan daghan pang hagit ang anaa sa unahan. Kinahanglang kombinsihon niya kining mapahitas-ong hari nga ang labing sinaligang magtatambag niini maoy daotang tawo nga naglimbong kaniya aron masentensiyahag kamatayon ang katawhan ni Ester. Unsaon man niya pagkombinsir ang hari, ug unsay atong makat-onan sa iyang pagtuo?

Siya Maalamong Nagpilig “Panahon sa Pagsulti”

Angay bang ibutyag ni Ester sa hari ang maong problema atubangan sa trono? Kon buhaton niya kana, maulawan ang hari ug makahigayon ang magtatambag niini nga si Haman sa pagpanghimakak sa sumbong ni Ester. Busa unsay gihimo ni Ester? Kasiglohan una pa niana, ang maalamong Haring Solomon giinspirar sa pagsulat: “Adunay tinudlong panahon alang sa tanang butang, . . . panahon sa paghilom ug panahon sa pagsulti.” (Ecclesiastes 3:1, 7) Atong mahanduraw ang nagsagop kang Ester, ang matinumanong tawo nga si Mardokeo, nga nagtudlo niya sa maong prinsipyo samtang siya nagdako. Tinong nasabtan ni Ester ang kahinungdanon sa pagpilig maayong “panahon sa pagsulti.”

Si Ester miingon: “Kon daw maayo alang sa hari, moadto ang hari uban kang Haman karong adlawa sa bangkete nga akong gihimo alang kaniya.” (Ester 5:4) Ang hari miuyon ug gipatawag si Haman. Nakita ba nimo kon unsa ka maalamon si Ester sa iyang pagsulti? Iyang giampingan ang dignidad sa iyang bana, ug siya nagpilig haom nga dapit sa pagpadayag sa iyang mga problema.

Sa walay duhaduha gipangandaman pag-ayo ni Ester ang maong kombira, nga gitinong ang tanan niyang idalit maangayan sa iyang bana. Lakip sa iyang giandam ang maayong bino nga makapalipay sa kasingkasing. (Salmo 104:15) Si Ahasuero nalipay, busa gipangutana niya pag-usab si Ester kon unsay hangyo niini. Panahon na kaha ni sa pagsulti?

Para kang Ester dili pa kini ang panahon. Hinunoa, gidapit niya pag-usab ang hari ug si Haman sa ikaduhang bangkete, pagkasunod adlaw. (Ester 5:7, 8) Nganong wala pa man siya mosulti? Hinumdomi, ang katawhan ni Ester nag-atubang ug kamatayon tungod sa mando sa hari. Mao nga kinahanglan niyang pilion ang hustong panahon. Busa siya naghulat, nga nangitag laing higayon nga ipakita kon unsa kadako ang iyang pagtahod sa iyang bana.

Ang pailob maoy hiyas nga talagsaon ug bililhon. Bisag nabalaka siya pag-ayo ug gusto na gyong mosulti, si Ester mapailobong naghulat sa hustong panahon. Daghan tag makat-onan kaniya, kay kitang tanan lagmit nakakitag kasaypanan nga kinahanglang tul-iron. Kon gusto natong kombinsihon ang usa nga may awtoridad sa pagsulbad sa usa ka problema, puwede natong sundogon si Ester ug magpailob. Ang Proverbio 25:15 nag-ingon: “Pinaagi sa pagpailob ang komandante malukmay, ug ang malumo nga dila makabali ug bukog.” Kon mapailobon tang maghulat sa hustong panahon ug mosulti sa malumong paagi, sama kang Ester, bisan ang pagsupak nga sama kagahi sa bukog mahimong mabali. Gipanalanginan ba si Ester sa iyang Diyos, si Jehova, tungod sa iyang pailob ug kaalam?

Ang Pailob Nagbukas sa Dalan Alang sa Hustisya

Ang pagkamapailobon ni Ester nagbukas sa dalan alang sa sunodsunod nga dagkong panghitabo. Human sa unang bangkete, si Haman mibiya nga “malipayon ug masadyaon sa kasingkasing” kay nagtuong gipaboran siya sa hari ug rayna. Apan pag-agi niya sa ganghaan sa palasyo, nakita niya si Mardokeo, ang Hudiyo nga wala gihapon mohatag kaniya ug linaing pasidungog. Ang rason ni Mardokeo dili kay wala siyay pagtahod kang Haman kondili tungod kini sa iyang tanlag ug sa iyang relasyon kang Jehova nga Diyos. Bisan pa niana, si Haman ‘dihadiha napuno sa kaaligutgot.’—Ester 5:9.

Sa gisuginlan ni Haman ang iyang asawa ug mga higala bahin niini, sila nag-awhag niya sa pagpahimog dakong estaka, nga kapig 22 metros ang gitas-on, ug dayon hangyoon ang hari nga ibitay diha niana si Mardokeo. Si Haman nakaangay sa ilang sugyot ug dihadiha gipahimo kana.—Ester 5:12-14.

Sa kasamtangan, nag-alingasa ang hari nianang gabhiona. “Wala makatulog ang hari,” nag-ingon ang Bibliya, busa gipabasa niyag kusog ang opisyal nga rekord sa nasod. Lakip sa gibasa mao ang bahin sa larawng pagpatay kang Ahasuero. Iya kanang nahinumdoman; ang iya untang mga mamumuno gidakop ug gipatay. Apan komosta ang nagbutyag sa maong laraw—si Mardokeo? Ang hari kalit nga nakahunahuna ug nangutana kon unsay giganti kang Mardokeo. Ang tubag? Wala pa diay kini magantihi.—Ester 6:1-3.

Kay nahasol, nangutana ang hari kon kinsang opisyala ang makatabang niya sa pagtul-id niini. Sa tanang tawo, si Haman ang anaa sa lawak—tingali misayo siya kay naghinamhinam na sa pagpangayog permiso sa pagpatay kang Mardokeo. Apan sa wala pa siya makabungat sa iyang hangyo, gipangutana siya sa hari kon unsay kinamaayohang pasidungog alang sa usang gipaboran sa hari. Abi ni Haman nga siyay gihunahuna sa hari. Busa si Haman nakaideyag magarbohong pasidungog: Sul-oban ang tawo ug harianong besti, ug magsugog taas nga opisyal aron iparada siya palibot sa Susan sakay sa kabayo mismo sa hari, nga magsinggit ug mga pasidungog kaniya nga madunggan sa tanan. Handurawa ang reaksiyon ni Haman sa dihang iyang nahibaloan nga ang pasidunggan diay mao si Mardokeo! Ug kinsay gitudlo sa hari sa pagsinggit ug mga pasidungog kang Mardokeo? Si Haman!—Ester 6:4-10.

Kontra gusto ning gibuhat ni Haman nga nakapasamot sa iyang kasuko kang Mardokeo ug dayon mipauli siyang magul-anon. Ang iyang asawa ug mga higala miingon nga kini maoy daotang tilimad-on; siya seguradong mapildi sa iyang pagpakig-away sa Hudiyong si Mardokeo.—Ester 6:12, 13.

Kay mapailobon si Ester, nga naghulat ug laing adlaw sa pagsulti sa iyang hangyo sa hari, si Haman nahatagag panahon sa paghimog laraw nga misangpot hinuon sa iyang dakong kaulawan. Ug dili kaha si Jehova nga Diyos ang nagpahinabo nga wala makatulog ang hari? (Proverbio 21:1) Dili ikatingala nga ang Pulong sa Diyos nagdasig kanato sa pagpakitag “mahulatong tinamdan.” (Miqueas 7:7) Kon kita maghulat sa Diyos, hayan atong makita nga ang iyang solusyon sa atong mga problema mas maayo pa kay sa bisan unsa nga atong mahunahunaan.

Siya Misulting May Kaisog

Wala na sulayi ni Ester ang pailob sa hari; sa iyang ikaduhang bangkete, kinahanglang isulti na niya ang tanan. Apan sa unsang paagi? Ingon sa nahitabo, gihatagan siya sa hari ug kahigayonan, nga gipangutana siya pag-usab kon unsay iyang hangyo. (Ester 7:2) Miabot na ang “panahon sa pagsulti” ni Ester.

Atong mahanduraw si Ester nga hilom nga nag-ampo sa iyang Diyos sa wala pa kini isulti: “Kon ako nakakaplag ug pabor sa imong mga mata, Oh hari, ug kon daw maayo alang sa hari, ihatag unta kanako ang akong kalag sumala sa akong gipangayo ug ang akong katawhan sumala sa akong gihangyo.” (Ester 7:3) Matikdi nga iyang gipasaligan ang hari nga tahoron niya ang desisyon niini bahin sa kon unsay maayo. Pagkalahi gayod ni Ester kang Vasti, ang unang asawa sa hari, kinsa tinuyong nagpakaulaw sa iyang bana! (Ester 1:10-12) Dugang pa, wala sawaya ni Ester ang kawang nga pagsalig sa hari kang Haman. Hinunoa, siya nagpakiluoy sa hari nga panalipdan siya kay nameligro ang iyang kinabuhi.

Seguradong ang hari natandog ug nakurat niana. Kinsa god tawoy mangahas sa pagpameligro sa iyang rayna? Si Ester mipadayon: “Kami gibaligya, ako ug ang akong katawhan, aron puohon, patyon ug laglagon. Karon kon kami gibaligya pa ingong mga ulipon lamang nga lalaki ug ingong mga sulugoon lamang nga babaye, ako magpakahilom na lamang unta. Apan ang maong kasakit dili angay kon may kadaot nganha sa hari.” (Ester 7:4) Matikdi nga prangkang gibutyag ni Ester ang problema, apan miingon sab siya nga magpakahilom ra unta siya kon himoon lang silang ulipon. Apan, kini nga pagpuo sa kaliwat dako kaayog kadaot sa hari maong dili siya puwedeng magpakahilom.

Dako tag makat-onan sa paagi ni Ester sa pagkombinsir. Kon may seryosong problema nga kinahanglan nimong ibutyag sa usa ka minahal o bisan sa usa nga taas ug awtoridad, ang pagkamapailobon, pagkamatinahoron, ug pagkaprangka makatabang gayod.—Proverbio 16:21, 23.

Si Ahasuero nangutana: “Kinsa kini, ug hain gayod kining usa nga nangahas sa pagbuhat niana?” Handurawa si Ester nga mitudlo samtang siya miingon: “Ang tawo, ang kontra ug ang kaaway, mao kining daotan nga Haman.” Unsa kahay sunod nga mahitabo? Nalisang pag-ayo si Haman. Handurawa ang hari nga namula sa kasuko sa dihang iyang naamgohan nga ang iyang sinaligang magtatambag naglingla kaniya sa pagpirmag sugo nga mopukan sa iyang hinigugmang asawa! Ang hari mitindog ug miadto sa tanaman aron magpakalma sa kasuko.—Ester 7:5-7.

Si Haman, nga nayagyag ingong malinglahong talawan, mihapa sa tiilan sa rayna. Pagbalik sa hari sa lawak ug pagkakita niya kang Haman nga nagpakiluoy kang Ester diha sa lingkoranan niini, siya masuk-anong nag-akusar kang Haman ug paglugos unta sa rayna diha sa panimalay mismo sa hari. Kana nagpasabot ug seguradong kamatayon kang Haman. Siya gidala sa gawas, nga tinabonan ang nawong. Dayon, usa sa mga opisyal ang misulti sa hari nga si Haman may gipahimo nga dakong estaka para kang Mardokeo. Si Ahasuero mimando dayon nga si Haman mismo ang ibitay diha niana.—Ester 7:8-10.

Niining kalibotan nga walay hustisya, makahunahuna dayon ta nga imposibleng makab-ot ang hustisya. Mibati ka ba sukad ug ingon niana? Si Ester wala gayod mawad-ig paglaom, pagsalig, ug pagtuo. Pag-abot sa panahon, siya misulting may kaisog kon unsay matarong, ug iyang gisalig kang Jehova ang uban. Hinaot nga buhaton sab nato kana! Si Jehova wala mausab sukad sa panahon ni Ester. Siya makahimo gihapon sa pagmaniobra nga ang mga daotan maoy maunay sa ilang mga lit-ag, sama sa iyang gihimo kang Haman.—Salmo 7:11-16.

Siya Milihok nga Dili-Mahakogon Alang Kang Jehova ug sa Iyang Katawhan

Sa kataposan, nahibaloan sa hari kon kinsa si Mardokeo—dili lang kini iyang maunongong tigpanalipod batok sa laraw nga pagpatay kaniya kondili mao usab ang nagsagop kang Ester. Gihatag ni Ahasuero kang Mardokeo ang pagka-primer ministro ni Haman. Ang balay ni Haman—lakip na ang iyang dakong bahandi—gihatag sa hari kang Ester, kinsa nagpiyal kang Mardokeo ingong tagdumala niini.—Ester 8:1, 2.

Karon nga luwas na si Ester ug Mardokeo, mahimutang na kaha ang rayna? Aw, kon kaugalingon ra niyay gihunahuna. Nianang tungora, ang mando ni Haman nga patyon ang mga Hudiyo gipadala na sa tanang suok sa imperyo. Si Haman migamit ug ripa, o Pur—dayag nga usa ka matang sa espiritismo—sa pagtino sa eksaktong panahon nga himoon ang pag-atake. (Ester 9:24-26) Bisag may pipila pa ka bulan una kana mahitabo, kana nagkaduol na. Masanta pa ba ang maong kapeligrohan?

Gipameligro na usab ni Ester ang iyang kinabuhi, nga sa makausa pa miatubang sa hari bisag wala paadtoa. Niining panahona, siya mihilak alang sa iyang katawhan, nga naghangyo sa iyang bana nga bakwion ang maong mangilngig nga mando. Apan ang mga balaod nga gipakanaog sa ngalan sa Persianong hari dili na mabakwi. (Daniel 6:12, 15) Busa, gihatagan sa hari si Ester ug Mardokeo ug awtoridad sa pagpatuman ug bag-ong mga balaod. Gipadala ang ikaduhang mando, nga naghatag sa mga Hudiyo ug katungod sa pagdepensa sa ilang kaugalingon. Ang mga magkakabayo nagdali pag-adto sa tibuok imperyo, nga nagdala niining maayong balita sa mga Hudiyo. Karon, may paglaom na sila. (Ester 8:3-16) Atong mahanduraw ang mga Hudiyo sa tibuok imperyo nga nangandam sa pagpakiggubat, nga dili unta nila mahimo kon wala pa kanang bag-ong balaod. Apan ang pangutana, ‘si Jehova sa mga panon’ magauban ba sa iyang katawhan?—1 Samuel 17:45.

Sa dihang miabot na ang piniling adlaw, ang katawhan sa Diyos andam na. Daghan ganing Persianong opisyal ang midapig nila, kay nabaniog sa tibuok imperyo ang bahin sa bag-ong primer ministro, si Mardokeo nga Hudiyo. Gihatag ni Jehova sa iyang katawhan ang dakong kadaogan. Sa walay duhaduha, gitino niya nga ang ilang mga kaaway mapildi gayod aron dili na kini makapahinabog kadaot sa iyang katawhan.b—Ester 9:1-6.

Dugang pa, si Mardokeo dili gayod luwas nga magdumala sa panimalay ni Haman samtang buhi pa ang mga anak nga lalaki nianang daotang tawo. Sila usab gipamatay. (Ester 9:7-10) Busa, natuman ang usa ka tagna sa Bibliya, kay gitagna sa Diyos ang bug-os nga kalaglagan sa mga Amalekanhon, kinsa napamatud-an nga daotang mga kaaway sa iyang katawhan. (Deuteronomio 25:17-19) Lagmit ang mga anak ni Haman nahilakip sa kataposang membro nianang hinukmang nasod.

Kinahanglang abagahon usab sa batan-ong si Ester ang dagkong responsabilidad—sama sa pagpagawas ug harianong mga mando nga naglangkit sa gubat ug pagpamatay. Dili kadto sayon. Apan kabubut-on ni Jehova nga ang iyang katawhan dili mapuo; ang nasod sa Israel maoy magpatungha sa sinaad nga Mesiyas, ang bugtong paglaom sa tanang katawhan! (Genesis 22:18) Ang mga alagad sa Diyos karon malipay sa pagkahibalo nga sa dihang ang Mesiyas, si Jesus, mianhi sa yuta, iya nang gidid-an ang iyang mga sumusunod nga makigbahin sa pisikal nga pakiggubat.—Mateo 26:52.

Bisan pa niana, ang mga Kristohanon makigbahin sa espirituwal nga pakiggubat; si Satanas misamot kaporsigido sa pagbungkag sa atong pagtuo kang Jehova nga Diyos. (2 Corinto 10:3, 4) Pagkadakong panalangin nga dunay panig-ingnan sama kang Ester! Sama niya, hinaot nga ipasundayag nato ang atong pagtuo pinaagi sa maalamon ug mapailobong paagi sa pagkombinsir, sa kamaisogon, ug pinaagi sa dili-mahakogong pagkaandam nga mobarog dapig sa katawhan sa Diyos.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 28]

Mga Pangutana Bahin sa Ester

Nganong gitugotan ni Mardokeo si Ester nga magminyog pagano?

Dili mapamatud-an ang gisulti sa mga eskolar nga si Mardokeo oportunista, nga gipaminyo lang si Ester sa hari aron mainila. Ingong matinumanong Hudiyo, lagmit dili gyod niya uyonan ang maong kaminyoon. (Deuteronomio 7:3) Matod sa karaang tradisyon sa mga Hudiyo, gisulayan pagpugong ni Mardokeo ang maong kaminyoon. Daw imposible nga siya o si Ester, nga mga langyaw lang sa dapit nga gimandoan sa usa ka diktador kinsa giisip nga usa ka diyos, makadesisyon bahin niini. Sa ngadtongadto, nahimong tin-aw nga gigamit ni Jehova ang kaminyoon ni Ester aron panalipdan ang iyang katawhan.—Ester 4:14.

Nganong wala hisgoti sa basahon sa Ester ang ngalan sa Diyos, si Jehova?

Dayag nga si Mardokeo ang inspiradong magsusulat niining basahona. Lagmit kini unang gitipigan uban sa opisyal nga Persianhong rekord sa wala pa kini dad-ag balik sa Jerusalem. Kon gigamit pa ang ngalan ni Jehova, lagmit sunogon kini sa mga magsisimba sa Persianhong mga diyos. Bisag unsa pay kahimtang, tin-awng nalangkit si Jehova niini nga asoy. Makapainteres nga ang ngalan sa Diyos gitagoan sa orihinal nga Hebreohanong mga manuskrito diha sa upat ka teksto pinaagig mga akrostik, diin ang mga tudling morag gituyo paghan-ay aron ang una o kataposang mga letra sa sunodsunod nga mga pulong maporma nga ngalan sa Diyos.

Tukma ba sa kasaysayan ang Ester?

Ang mga kritiko nag-ingon nga dili. Apan nakita sa pipila ka eskolar nga ang magsusulat niini nga basahon duna gyoy detalyadong kahibalo bahin sa mga hari, arkitektura, ug mga kostumbre sa Persia. Tinuod, wala hisgoti sa presenteng sekular nga mga dokumento ang ngalan ni Rayna Ester, apan dili lang si Ester ang membro sa harianong banay nga wala hisgoti diha sa publikong mga rekord. Dugang pa, gipakita sa sekular nga rekord nga dihay lalaking ginganlag Mardukâ, ang Persianhong katumbas sa Mardokeo, nga nag-alagad ingong opisyal sa palasyo sa Susan sa yugtong gihisgotan diha sa basahon.

[Kahon sa panid 29]

Tagna nga Natuman

Sa pagpakig-away alang sa katawhan sa Diyos, gituman ni Ester ug Mardokeo ang laing tagna sa Bibliya. Kapig 1,200 ka tuig una pa niana, giinspirar ni Jehova ang patriarkang si Jacob sa pagtagna bahin sa usa sa iyang mga anak: “Si Benjamin magpadayon sa pagkuniskunis sama sa usa ka lobo. Sa buntag siya mokaon sa nadakpang hayop ug sa gabii siya magbahin sa inagaw.” (Genesis 49:27) Sa “buntag” sa kasaysayan sa mga hari sa Israel, ang kaliwat ni Benjamin naglakip kang Haring Saul ug sa ubang kusgang manggugubat alang sa katawhan ni Jehova. Sa “gabii” niana nga kasaysayan, human mosalop ang adlaw diha sa kaliwat sa mga hari sa Israel, si Ester ug Mardokeo nga gikan sa tribo ni Benjamin nagmadaogon sa pagpakiggubat sa mga kaaway ni Jehova. Sa diwa, gibahin usab nila ang mga inagaw kay ang dakong katigayonan ni Haman nahiadto kanila.

[Hulagway sa panid 25]

Mapainubsanong giila ni Ester ang kaluoy sa hari

[Hulagway sa panid 26, 27]

Maisogong giyagyag ni Ester ang pagkadaotan ni Haman

[Hulagway sa panid 28, 29]

Si Ester ug Mardokeo nagpadalag mando ngadto sa mga Hudiyo sa Imperyo sa Persia