OSTRIK

[Heb., bath hai·ya·ʽanahʹ; rena·nimʹ (plural)].

Ang una niining duha ka Hebreohanong mga ngalan gituohan nga nagkahulogang “anak nga babaye sa usa ka tawong dalo” o kaha “anak nga babaye sa umaw nga yuta,” mga terminong haom nga mapadapat sa ostrik. Ang ikaduhang ngalan, nga giisip nga nagpaila sa usa ka “langgam nga kusog moiyagak,” haom usab sa ostrik, nga ang iyagak gihubit ingong “pagaw, masulub-on nga pag-agumod nga gipakasama sa pagngulob sa usa ka leyon.”​—The Smithsonian Series, 1944, Tomo 9, p. 105; itandi ang Miq 1:8.

Ang ostrik (Struthio camelus) mao ang kinadak-ang buhing langgam nga nailhan, nga usahay ang gitas-on niini maoy kapin sa 2 m (7 p) hangtod sa tuktok sa ulo ug may gibug-aton nga moabot ug 140 kg (300 lb). Gamay ug lapad ang ulo niini nga may dagko kaayong mga mata, ug ang mabawogbawog nga liog maoy duolan sa 1 m (3 p) ang gitas-on, ug sama sa kusgang mga tiil niini, ang ulo ug liog walay mga balhibo. Apan, baga ang balhibo sa lawas ug ang taas, humokon nga mga balhibo sa pako ug ikog gipabilhan pag-ayo sa karaan ug sa modernong kapanahonan. Ang sinawong balhibo sa laki maoy itom ug puti samtang abohon nga pagkakape ang balhibo sa baye. Sa tanang langgam ang ostrik talagsaon tungod kay kini adunay duha ka tudlo sa matag tiil nga ang matag usa niini may samag kuyamoy nga mga kuko nga mahimong peligroso nga hinagiban sa dihang kining langgama mapugos sa pagdepensa sa kaugalingon niini. Apan tungod sa taas nga barog ug sa hait nga panan-aw niini, sagad dali rang makita niini ang iyang mga kaaway gikan sa halayo, ug busa kini nga dakong langgam mainampingon nang molikay.

Bisan tuod mga tanom ang pangunang pagkaon sa ostrik, kini usab mokaon ug mga hayop, sama sa mga bitin, tabili, ug bisan sa gagmayng mga langgam tungod kay kini dili pilian ug pagkaon. Gilakip kini diha sa talaan sa ‘mahugaw’ nga mga langgam nga gidili sa Moisesnong Balaod. (Lev 11:​13, 16; Deu 14:​12, 15) Gitawag kaniadto ingong kamelyo nga langgam, ang ostrik makasugakod sa hataas nga panahon bisag dili makainom ug tubig ug busa mabuhi sa hilit ug umaw nga kayutaan. Gihisgotan kini sa Bibliya uban sa mga irong ihalas ug sa susamang mga linalang aron ilarawan ang kinabuhi sa desyerto (Isa 43:20) ug aron ihulagway ang grabeng kagun-oban nga midangat sa Edom ug Babilonya. (Isa 13:21; 34:13; Jer 50:39) Si Job, nga gisalikway ug giayran, naglingkod taliwala sa mga abo, ug mabakhoon nga nagatuaw, nag-isip sa iyang kaugalingon ingong “igsoon sa mga irong ihalas” ug “kauban sa mga bayeng anak sa ostrik.”​—Job 30:29.

Gipalahi sa Cigueña. Sa ulahi giliso ni Jehova nga Diyos ang pagtagad ni Job ngadto sa ostrik, ug ang mga butang nga tin-aw niyang gihisgotan nagpakita gayod sa pipila ka talagsaong mga kinaiyahan niini nga langgam. (Job 39:13-18) Lahi kaayo sa taas, maanindot ug lupad nga mga cigueña nga may dagko ug kusgang mga pako, ang ostrik dili makalupad; ang mga pako sa ostrik dili makaalsa sa bug-at nga lawas niini, ug ang lapad nga bukog niini sa dughan walay “kilya” o sangga nga maoy nagsuportar sa kaunoran sa mga langgam nga makalupad. Ang mga balhibo sa ostrik, bisag maanindot, walay gagming nga samag-kaw-it nga mga buhokbuhok nga hiusang nagtapot ug naghatag sa balhibo sa makalupad nga mga langgam ug pangontra sa hangin aron makahimo kini sa paglupad.​—Job 39:13.

Dugang pa, dili sama sa cigueña, nga lig-ong maghimo sa dakong salag niini diha sa mga tumoy sa mga kahoy (Sal 104:17), mga tinukod, o sa habog nga mga bato, ang ostrik magkalot lamang ug mabaw nga lungag diha sa yuta nga palibotan ug mugbo nga mga salipod. Dinhi niini mangitlog ang mga baye, nga motimbang ug mga 1.5 kg (3 lb) ang kada itlog, ug sanglit ang ostrik sagad nga daghan ug paris (dili sama sa cigueña, nga nabantog sa pagkamaunongon niini sa usa lamang ka paris), aduna gayoy daghang itlog nga ipangitlog diha sa salag sa duha o tulo ka bayeng ostrik. Ang laking ostrik maoy maglumlom sa mga itlog diha sa salag sa magabii ug ang baye maoy maglumlom niini sa maadlaw, apan giingon nga kini mobiya sa salag sa maadlaw sa dihang init na ang adlaw. Nianang panahona ang mga itlog, bisan tuod baga kaayog kabhang, dali rang madaot sa mga hayop o sa tawo.​—Job 39:​14, 15.

‘Maharasharason sa mga Anak.’ Ang giingon nga ang ostrik “maharasharason sa iyang mga anak, nga daw dili iyaha” (Job 39:16) ug ang paghisgot nga sila “mabangis” ngadto sa ilang mga piso (Lam 4:3) gisupak sa pipila nga nangangkon nga ang ginikanang mga ostrik matinguhaon sa pag-atiman sa ilang mga piso. Bisag tinuod nga ang Hebreohanong termino (rena·nimʹ) nga gigamit sa Job 39:13 mahimong ipadapat sa gramatikanhong paagi ngadto sa laki o kaha sa baye nga mga ostrik, ang pipila ka leksikograpo nagtuo nga kini nagtumong sa baye nga mga langgam. Lagmit nga kini ang gitumong tungod kay gihisgotan man ang pagpangitlog, nga dayag nga gihimo sa baye nga langgam. Kon sabton nga nagtumong sa baye, aduna gayoy maayong katarongan alang niining balaknong mga pulong nga naghisgot sa ‘kabangis’ niini nga langgam tungod kay sa dihang mapusa ang itlog, ang laki maoy “moabaga sa pag-atiman niini samtang ang mga baye sagad mag-uban sa pagbiya.” (All the Birds of the Bible, ni Alice Parmelee, 1959, p. 207) Tinuod usab nga kining kusgang mga langgam, ang laki ug baye, mobiya dayon sa ilang salag ug sa ilang mga kuyabog kon makamatikod ug kapeligrohan, ug bisan tuod sila mogamit ug mga taktika sa paglingla sa mga manunukob aron ipahilayo kini gikan sa salag, kini sa gihapon maoy ‘maharason’ nga pagtagad sa ilang walay panalipod nga mga kuyabog. Ang bulok lamang nga gihatag sa Maglalalang mao ang magsilbing proteksiyon alang niining walay panalipod ug gibiyaang mga kuyabog, nga tungod niana ang manunukob nga mga mananap dili na magtagad kanila ug mogukod sa ilang nangalagiw nga mga ginikanan. Busa, ang ostrik haom nga tawgong “mabangis” kon itandi sa ubang mga langgam ug ilabina sa cigueña, nga ang pagkamabination ug pagkamahangawaon niini sa iyang mga kuyabog nahimong panultihon.

‘Nahikalimot sa Kaalam.’ Ang ostrik giingon nga ‘nahikalimot sa kaalam’ ug ‘wala hatagig bahin sa pagsabot.’ (Job 39:17) Ang modernong mga tig-obserbar miuyon niini. Ang mga Arabo adunay panultihon nga “mas buangbuang pa kay sa ostrik.” (Soncino Books of the Bible, giedit ni A. Cohen, London, 1946, Job, p. 205) Ang ostrik modagan nga pakurba, nga kon daghan ang naggukod niini ilang mapalibotan kini. Apan kon deretso ang dagan niini, ang kusgang mga tiil sa ostrik magpaarang niini nga “kataw-an ang kabayo ug ang nagasakay niini.” (Job 39:18) Samtang nagdagan, ang matag lakang niini moabot ug 3.5 m (11 p), ug ang gikusgon niini moabot ug 70 km/oras (44 mko). Ang mga pako, bisag dili magamit sa paglupad, makatabang sa pagbalanse sa bug-at nga lawas niini samtang kini modagan.

Ang pipila ka kinaiya sa ostrik nakapalibog sa mga siyentipiko, nga nag-isip sa ostrik ingong lakip sa ‘mas ubos o mas karaan’ nga buhing mga langgam. Kini adunay pantog nga nagkolektag uric acid, usa ka organo sa lawas nga makita diha sa mga hayop nga sus-an apan dili makita diha sa bisan unsang ubang pamilya sa mga langgam. Kini usab adunay mga pilok nga manalipod sa mga mata niini gikan sa balas nga gipadpad sa hangin. Busa, bisan tuod ubos ug kaalam, ang kusgan, tulin kaayong modagan nga ostrik mohatag ug kadayeganan tungod sa kaalam sa Maglalalang niini.

Ang Arabianhong ostrik (Struthio camelus syriacus), nga daghan kaniadto sa Palestina ug Arabia, karon napuo na. Sukad niadtong 1973, ang susamang matang gikan sa Aprika gipamuhi pag-usab didto sa Israel.