Ang Katingalahang Kalalangan Nagahimaya Kang Jehova
DILI matukib sa dili-hingpit nga mga tawo ang pagkabinayaw ni Jehova nga Diyos. Ang iyang mga gilalang dinhi sa yuta ug sa langit nagadayeg kaniya ug nakapahingangha kanato.—Salmo 19:1-4.
Ingong Maglalalang ug Soberano sa Uniberso, si Jehova takos gayong paminawon kon siya mosulti. Apan mas mahingangha pa kita kon siya mismo ang makigsulti kanatong mga tawo dinhi sa yuta! Ibutang ta nga makigsulti siya kanimo pinaagi tingalig usa ka manulonda. Seguradong maminaw gyod kag maayo. Ang matul-id nga tawong si Job naminaw pag-ayo sa dihang nakigsulti ang Diyos kaniya mga 3,500 ka tuig kanhi. Unsay atong makat-onan gikan sa mga gisulti sa Diyos kang Job bahin sa yuta ug sa literal nga kalangitan?
Kinsay Nagtukod sa Yuta, ug Kinsay Nagkontrolar sa Dagat?
Gikan sa unos, gipangutana sa Diyos si Job bahin sa yuta ug sa dagat. (Job 38:1-11) Walay tawhanong arkitekto ang midesisyon bahin sa angayng gidak-on sa yuta ug unya mitabang sa paghimo niini. Nga gitandi ang yuta sa usa ka tinukod, gipangutana sa Diyos si Job: “Kinsay nagpahiluna sa bato nga pamag-ang niini?” Dili tawo ang nagpahiluna niana! Ang manulondang mga anak sa Diyos nagtan-aw ug nalipay samtang gilalang ni Jehova kining planetaha.
Ang dagat nahisamag usa ka masuso kon itandi sa Diyos, kinsa masambingayong nagbesti niini. Kini “misugwak gikan sa tagoangkan.” Gialihan sa Diyos ang dagat nga samag siya migamit ug mga pultahan nga may mga trangka ug kandado, ug ang mga paghunas ug pagtaob gikontrolar pinaagi sa pagbira sa bulan ug adlaw.
Ang The World Book Encyclopedia nag-ingon: “Hangin ang nagpatungha sa kadaghanang balod sa dagat, gikan sa gagmay ngadto sa higanteng mga balod nga moabot ug kapin sa 100 ka piye (30 ka metros) ang gihabogon. . . . Iniglurang sa hangin, ang mga balod magpadayon sa pag-irog ibabaw sa dagat ug mopanawg lagyong mga distansiya gikan sa ilang gigikanan. Kini mahimong mas hapsay ug tag-as. Sa kataposan, ang mga balod moabot sa lapyahan, diin kini mahimong tag-as nga bulaong mga balod ug mapusgay sa lapyahan.” Ginatuman sa dagat ang sugo sa Diyos: “Dinhi ka ra kutob, ug dili na mosaylo; ug gikutohan taman dinhi ang imong magarbohong mga balod.”
Kinsay Mopadan-ag sa Banagbanag?
Sunod, gipangutana sa Diyos si Job bahin sa mga epekto sa kahayag ug uban pang mga butang. (Job 38:12-18) Walay tawo nga makakontrolar sa siklo sa gabii ug adlaw. Sa masambingayong paagi, ang kahayag sa kabuntagon morag nagkupot sa mga tumoy sa yuta ug nagyabyab niini mao nga mahigawas ang mga daotan. Ang mga makasasala tingali mohimog daotang mga butang sa “kangitngit sa kagabhion.” (Job 24:15, 16) Apan sa pagbanagbanag, ang daghang mamumuhat ug daotan magkatibulaag.
Diha sa kamot sa Diyos, ang kahayag sa kabuntagon nahisamag timbre nga pinaagi niana ang yuta makabaton ug maanindot nga marka. Tungod sa kahayag sa adlaw makita ang daghang kolor, mao nga ang yuta morag gidayandayanan ug maanindot nga besti. Walay kalabotan si Job niini ug wala pa usab siya makasuhid sa ilalom sa kadagatan aron iphon ang mga bahandi niini. Ngani, hangtod karon ang mga tigdukiduki diyutay rag nasayran bahin sa kinabuhi sa kadagatan!
Kinsay Adunay mga Balay-Tipiganan sa Niyebe ug sa Ulan nga Yelo?
Walay tawo nga nakakuyog sa kahayag o sa kangitngit ngadto sa pinuy-anan niini o nakasulod sa balay-tipiganan sa niyebe ug sa ulan nga yelo nga gitagana sa Diyos alang “sa adlaw sa panag-away ug sa gubat.” (Job 38:19-23) Sa dihang gigamit ni Jehova ang ulan nga yelo batok sa iyang mga kaaway didto sa Gabaon, “mas daghan ang nangamatay sa ulan nga yelo kay sa napatay sa espada sa mga anak sa Israel.” (Josue 10:11) Mahimo niyang gamiton ang ulan nga yelo nga wala pa ibutyag ang gidak-on aron sa paglaglag sa daotang mga tawo nga pangunahan ni Gog, o si Satanas.—Ezequiel 38:18, 22.
Ang ulan nga yelo nga ingon ka dagko sa itlog nakapatay ug 25 ka tawo ug nakaangol ug laing 200 didto sa sentral Henan Province, Tsina, niadtong Hulyo 2002. Mahitungod sa ulan nga yelo niadtong 1545, ang Italyanong eskultor nga si Benvenuto Cellini misulat: “Usa ka adlaw na lang ang among panawon aron makaabot sa Lyons . . . sa dihang ang kalangitan misugod sa pagdalugdog nga may kusog nga mga paglipak. . . . Human sa dalugdog may grabe ka kusog ug makalilisang nga daguok sa kalangitan nga abi nakog miabot na ang kataposan sa kalibotan; gipahunong ko kadiyot ang akong kabayo, samtang misugod ang talisik nga yelo nga walay usa ka tulo nga tubig. . . . Ang ulan nga yelo niadtong tungora sama nag dagkong lemon. . . . Nataudtaoran ang kusog nga ulan sa yelo, apan sa kataposan kadto milurang . . . Nagpakitaay kami sa among mga garas ug samadsamad; apan mga usa ka milya sa unahan kami nakakitag kadaot nga mas grabe pa kay sa among naagoman, ug dili gayod ikabatbat. Naharosan sa kadahonan ang tanang kakahoyan ug kana nangabali; nanghay-ad ang mga patayng hayop diha sa kapatagan; daghang magbalantay sa kahayopan ang nangamatay usab; nakakita kamig ubay-ubayng yelo nga dili mahakop sa duha ka kamot.”—Autobiography (Book II, 50), Harvard Classics, Tomo 31, mga panid 352-3.
Unsa kahay mahitabo kon ablihan ni Jehova ang mga balay-tipiganan sa niyebe ug sa ulan nga yelo aron gamiton batok sa iyang mga kaaway? Dili gayod sila makalingkawas sa dihang gamiton ang niyebe o ulan nga yelo sa pagtuman sa iyang kabubut-on.
Kinsay Nagbuhat sa Ulan, Yamog, Tun-og, ug Yelo?
Dayon gipangutana ni Jehova si Job bahin sa ulan, yamog, tun-og, ug yelo. (Job 38:24-30) Ang Diyos mao ang dakong Tigpaulan, ug bisan ang “kamingawan nga walay yutan-ong tawo” nakabenepisyo gikan sa ulan. Ang ulan, yelo, ug tun-og walay tawhanong amahan o tagmugna.
Ang Nature Bulletin nag-ingon: “Ang labing katingad-anan ug tingali ang labing hinungdanong kinaiyahan [sa yelo] mao nga ang tubig modako inigkayelo niini . . . Tungod sa lapad nga yelo nga maporma ug molutaw diha sa lim-aw panahon sa tingtugnaw, ang mga tanom ug mga mananap sa tubig (isda, ug uban pa) makapabiling buhi ilalom sa tubig. Kon . . . ang tubig mokupos ug mas modasok inigkagahi niini, ang yelo mas mobug-at kay sa tubig ug mounlod kini sa ilalom. Mas daghang yelo ang maporma sa ibabaw hangtod mayelo ang tibuok lim-aw. . . . Diha sa mas bugnawng mga dapit sa kalibotan, ang mga suba, lim-aw, lanaw, ug bisan ang kadagatan permanenteng mayelo.”
Mapasalamaton gayod kita nga ang katubigan dili bug-os nga mayelo! Ug dayag nga pasalamatan nato ang mga buhat ni Jehova, ang ulan ug yamog nga naghatag ug kinabuhi sa katanoman sa yuta.
Kinsay Naghatag ug mga Lagda Diha sa Kalangitan?
Sunod gipangutana sa Diyos si Job bahin sa kalangitan. (Job 38:31-33) Ang konstelasyong Kima giila karon nga mao ang Pleiades, usa ka hugpong sa pito ka dagkong mga bituon ug ubay-ubayng gagmayng mga bituon nga may gilay-ong mga 380 ka light-year gikan sa adlaw. Ang tawo dili ‘makahigot nga hugot sa mga bugkos sa konstelasyong Kima,’ nga daw magbugkos sa maong mga bituon. Walay tawo nga ‘makabadbad sa mga tagkos sa konstelasyong Kesil,’ nga karon giila nga mao ang konstelasyong Orion. Bisag unsa pay pag-ila karon sa mga konstelasyong Mazzaroth ug Ash, ang tawo dili gayod makakontrolar ug makagiya kanila. Ang mga tawo dili makausab sa “mga lagda sa kalangitan,” sa mga balaod nga nagmando sa uniberso.
Ang Diyos nagtukod ug mga balaod nga magagiya sa langitnong mga butang, nga makaapekto sa klima, sa paghunas ug pagtaob, sa atmospera sa yuta, ug sa mismong kalungtaran sa kinabuhi niining planetaha. Tagda ang adlaw. Mahitungod niini, ang The Encyclopedia Americana (1996 nga Edisyon) nag-ingon: “Ang mga bidlisiw sa adlaw motagana sa kainit ug kahayag sa yuta, makapatubo sa mga tanom, makapaalisngaw sa tubig gikan sa kadagatan ug sa ubang katubigan, adunay dakong bahin sa pagpatunghag hangin, ug naghimog daghan pang mga obra nga hinungdanon sa kalungtaran sa kinabuhi sa yuta.” Ang mao ra gihapong basahon nag-ingon: “Aron masabtan ang kadako sa puwersa nga anaa sa kahayag sa adlaw, hunahunaa lang nga ang tanang puwersa nga anaa sa hangin ug kanang anaa sa mga dike ug mga suba ug ang tanang puwersa nga anaa sa kinaiyanhong mga sugnod sama sa kahoy, karbon, ug aseite maoy mga enerhiya lamang gikan sa kahayag sa adlaw nga gitipigan sa usa ka gamitoyng planeta [ang yuta] nga 150 ka milyong kilometros ang gilay-on gikan sa adlaw.”
Kinsay Naghatag ug Kaalam Diha sa Kapanganoran?
Gisultihan ni Jehova si Job sa pagtagad sa mga panganod. (Job 38:34-38) Ang tawo dili makasugo bisan sa usa ka panganod aron motungha ug ibundak ang tubig niini. Apan ang mga tawo nagdepende gayod sa siklo sa tubig nga gipalihok sa Maglalalang!
Unsa ang siklo sa tubig? Usa ka reperensiyang basahon nag-ingon: “Ang siklo sa tubig gilangkoban ug upat ka lainlaing mga hugna: pagtigom, pag-alisngaw, pagpanibug-ok ug unya pag-ulan, ug pag-agos nganha sa mga suba. Ang tubig mahimong temporaryong matigom diha sa yuta; sa kadagatan, mga lanaw, ug mga suba; ug diha sa mga yelo sa tumoy sa kabukiran ug sa dagkong mga bukid nga yelo. Moalisngaw kini gikan sa yuta, mahimong mga panganod, mahulog balik sa yuta pinaagi sa ulan o niyebe, ug sa kataposan moagos ngadto sa kadagatan o moalisngaw na usab ngadto sa atmospera. Halos tanang tubig sa yuta moagi sa siklo sa tubig sa makadaghang higayon.”—Microsoft Encarta Reference Library 2005.
Ang punog-ulan nga mga panganod maoy samag mga tadyaw nga punog tubig sa langit. Kon iyabo kini ni Jehova, ibundak niini ang daghang ulan nga ang mga abog mahimong lapok ug mobagtok. Ang Diyos makapatungha ug ulan o makapugong niana.—Santiago 5:17, 18.
Ang ulan sagad dunganan ug kilat, apan ang tawo dili makabuot sa kilat sa pagtuman sa iyang gusto. Ang mga kilat morag motaho ngadto sa Diyos ug moingon, “Ania na mi!” Ang Compton’s Encyclopedia nag-ingon: “Ang kilat nagpatunghag hinungdanong mga kausaban sa kemikal diha sa atmospera. Sa dihang ang kilat motadlas diha sa kahanginan, kini mopatunghag dakong kainit nga maghiusa sa nitroheno ug oksiheno ug uban pang mga elemento. Kining mga elementoha mahulog sa Yuta uban sa ulan. Tungod niini, ang atmospera makatabang kanunay sa pagpasig-uli sa suplay sa mga sustansiya nga gikinahanglan sa yuta sa pagpatubo sa mga tanom.” Diyos ray bugtong nasayod bahin sa bug-os nga kinaiyahan sa kilat apan kini nagpabiling misteryo sa mga tawo.
Ang Katingalahang Kalalangan Nagadayeg sa Diyos
Ang katingalahang kalalangan nagahimaya gayod sa Maglalalang sa tanang butang. (Pinadayag 4:11) Nakadayeg gayod si Job sa giingon ni Jehova bahin sa yuta ug sa dagkong mga butang diha sa kawanangan!
Mas daghan pa ang katingalahang kalalangan kay nianang bag-o pa natong gihisgotan nga gipangutana ug gihubit kang Job. Bisan pa niana, bisan kadtong atong nahisgotan motukmod na kanato sa pagpatugbaw: “Tan-awa! Ang Diyos labi pang binayaw kay sa atong arang nga mahibaloan.”—Job 36:26.
[Picture Credit Line sa panid 14]
Snowflake: snowcrystals.net
[Picture Credit Lines sa panid 15]
Pleiades: NASA, ESA and AURA/Caltech; fish: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./William W. Hartley