Maugmad ba Nimo ang Dugang Pagkamailahon?

ANG pagkamailahon mao “ang gahom o katakos sa hunahuna nga pinaagi niana kini mag-ila sa usa ka butang gikan sa lain.” Mahimo usab kining “kalantip sa paghukom” o ang “gahom sa pag-ila sa mga kalainan sa mga butang o mga ideya.” Mao kanay giingon sa Webster’s Universal Dictionary. Tin-aw, ang pagkamailahon maoy kalidad nga tilinguhaon. Ang bili niini masabtan diha sa mga pulong ni Solomon: “Sa dihang ang kaalam mosulod sa imong kasingkasing ug ang kahibalo mismo makapahimuot sa imong kalag, . . . ang pagkamailahon mismo magabantay kanimo, nga magaluwas kanimo gikan sa daotang dalan.”​—Proverbio 2:10-12.

Oo, ang pagkamailahon motabang kanato sa pagsukol sa “daotang dalan,” nga kaylap karong adlawa. Ug kini magdala ug daghang ubang mga kaayohan. Pananglitan, ang mga ginikanan sagad makadungog sa ilang mga anak nga moingon, ‘Wala lang mo makasabot!’ Uban sa diyutayng pag-usisa, ang mga ginikanan nga mailahon mahibalo kon sa unsang paagi mapagawas ang mga pagbati ug mga isyu nga naghasol sa ilang mga anak. (Proverbio 20:5) Ang usa ka mailahong bana maminaw sa iyang asawa ug makasabot sa iyang hunahuna ug mga pagbati inay kay mohimog hinanaling mga konklusyon bisag wala pa masayod sa mga kamatuoran. Ang asawa samang mohimo niana ngadto sa iyang bana. Busa, “pinaagi sa kaalam matukod ang usa ka panimalay, ug pinaagi sa pagkamailahon kini mahimong lig-on.”​—Proverbio 24:3.

Ang pagkamailahon makatabang sa usa ka tawo sa pagdumalang malamposon sa mga kahimtang. Ang Proverbio 17:27 nag-ingon: “Si bisan kinsa nga nagpugong sa iyang mga pulong adunay kahibalo, ug ang usa ka tawong mailahon adunay mabugnawng espiritu.” Ang usa ka tawong mailahon dili init ug ulo, nga magdalidali sa matag kahimtang nga wala maghunahuna. Mainampingon siyang mamalandong sa posibleng mga sangpotanan sa dili pa manaad. (Lucas 14:28, 29) Makapahimulos usab siya ug mas malinawong mga relasyon sa uban tungod kay ang usa ka “baba nga mabinantayon” motultol kaniya sa pagpili nga mainampingon sa iyang mga pulong. (Proverbio 10:19; 12:8) Apan, labing hinungdanon, ang tawong mailahon mapaubsanong mag-ila sa iyang kaugalingong mga limitasyon ug molantaw sa Diyos inay sa mga tawo alang sa giya. Kini makapahimuot kang Jehova ug maoy laing katarongan sa pag-ugmad ug pagkamailahon.​—Proverbio 2:1-9; Santiago 4:6.

Kakulang ug Pagkamailahon sa Israel

Ang kapeligrohan nga mapakyas sa pagbaton ug pagkamailahon makita diha sa usa ka hitabo sa unang kasaysayan sa Israel. Sa pagpalandong nianang panahona, ang dinasig nga salmista miingon: “Mahitungod sa among mga amahan sa Ehipto, sila wala makasabot sa imong kahibulongang mga buhat. Sila wala mahinumdom sa gidaghanon sa imong dakong mahigugmaong-kalulot, kondili sila nagmasinupakon didto sa dagat, didto sa Pulang Dagat.”​—Salmo 106:7.

Sa dihang si Moises nanguna sa Israel paggawas sa Ehipto, si Jehova nakapakita na sa iyang gahom ug sa iyang determinasyon sa pagpagawas sa iyang katawhan pinaagi sa pagpahamtang ug napulo ka hampak nianang gamhanang gahom sa kalibotan. Human palakwa ni Paraon ang mga Israelinhon, gidala sila ni Moises ngadto sa mga tampi sa Pulang Dagat. Hinunoa, ang kasundalohan sa Ehipto migukod kanila. Daw natanggong ang mga Israelinhon ug nga ang ilang bag-ong-nakaplagang kagawasan dili magdugay. Busa ang asoy sa Bibliya nag-ingon: “Ang mga anak sa Israel nangahadlok pag-ayo ug misugod sa pagtuaw kang Jehova.” Ug gisumbalik nila si Moises, nga nag-ingon: “Unsa kining imong gihimo kanamo sa pagpagawas kanamo sa Ehipto? . . . Kay labing maayo pa kanamo ang mag-alagad sa mga Ehiptohanon kay sa mangamatay kami sa kamingawan.”​—Exodo 14:10-12.

Ang ilang kahadlok daw masabtan hangtod mahinumdoman nato nga nakita na nila ang napulo ka talagsaong kapasundayagan sa gahom ni Jehova. Personal nilang nasinati ang gipahinumdom kanila ni Moises mga 40 ka tuig sa ulahi: “Gikuha kami ni Jehova gikan sa Ehipto pinaagi sa malig-on nga kamot ug tinuy-od nga bukton ug pinaagi sa dakong pagkamakalilisang ug sa mga ilhanan ug mga milagro.” (Deuteronomio 26:8) Busa, ingon sa gisulat sa salmista, sa dihang ang mga Israelinhon misupak sa pagtultol ni Moises, “sila wala magpakita ug pagsabot.” Bisan pa niana, si Jehova, nagtuman sa iyang saad, nagpahinabo ug makapakurat nga kapildihan sa mga kasundalohan sa Ehipto.​—Exodo 14:19-31.

Ang atong pagtuo susamang matarog kon atong atubangon ang mga pagsulay nga may pagduhaduha o pagkadili-makadesisyon. Ang pagkamailahon motabang kanato nga kanunayng lantawon ang mga butang sa tukmang kahimtang, nga hinumdoman nga mas gamhanan pa kaayo si Jehova kay kang bisan kinsa nga mosupak kanato. Ang pagkamailahon motabang usab kanato sa paghinumdom kon unsa nay nabuhat ni Jehova alang kanato. Motabang kini kanato nga dili gayod malimot sa kamatuoran nga siya mao ang Usa nga “nagabantay niadtong tanan nga nahigugma kaniya.”​—Salmo 145:18-20.

Pagbaton ug Espirituwal nga Pagkamailahon

Ang pagkamailahon dili awtomatikong moduyog sa pangedaron. Kinahanglang ugmaron kini. Ang maalamong Haring Solomon, kinsa nailhan sa tibuok kalibotan gumikan sa iyang pagkamailahon, miingon: “Malipayon ang tawo nga nakakaplag ug kaalam, ug ang tawo nga nakakab-ot ug pagkamailahon, kay ang pagbaton niini mas maayo kay sa pagbaton ug salapi ug ang pagbaton niini ingong manggad kay sa bulawan mismo.” (Proverbio 3:13, 14) Diin makuha ni Solomon ang iyang pagkamailahon? Gikan kang Jehova. Sa dihang nangutana si Jehova kang Solomon kon unsang panalangina ang gusto niya, si Solomon mitubag: “Igahatag mo unta sa imong alagad ang masinundanong kasingkasing sa paghukom sa imong katawhan, sa pag-ila tali sa maayo ug daotan.” (1 Hari 3:9) Oo, si Solomon naglantaw kang Jehova ingong iyang tigtabang. Gipangayo niya ang pagkamailahon, ug si Jehova naghatag niana kaniya sa talagsaong sukod. Ang resulta? “Ang kaalam ni Solomon mas dako pa kay sa kaalam sa tanang taga-Sidlakan ug sa tanang kaalam sa Ehipto.”​—1 Hari 4:30.

Ang kasinatian ni Solomon nagpakita kanato kon asa modangop sa atong pagpangita ug pagkamailahon. Sama kang Solomon, kinahanglang molantaw kita kang Jehova. Sa unsang paagi? Aw, si Jehova nagtagana sa iyang Pulong, ang Bibliya, aron masabtan nato ang iyang hunahuna. Sa dihang nagbasa kita sa Bibliya, nagakalot kita sa bililhong tinubdan sa kahibalo nga magtagana ug pasikaranan sa espirituwal nga pagkamailahon. Ang impormasyon nga atong matigom gikan sa atong pagbasa sa Bibliya kinahanglang palandongon. Unya, magamit kini sa paghimog hustong mga desisyon. Ngadtongadto, ang atong mga gahom sa pag-ila maugmad sa gilapdon nga kita nahimong ‘hingkod diha sa mga kagahom sa pagsabot,’ nga makahimo sa “pag-ila nga mailhan ang [o, pag-ila tali sa] husto ug sayop.”​—1 Corinto 14:20; Hebreohanon 5:14; itandi ang 1 Corinto 2:10.

Makaiikag, makabaton gihapon kitag kaayohan gikan sa pagkamailahon nga gihatag ni Jehova kang Solomon. Sa unsang paagi? Si Solomon nahimong hanas sa pagpahayag ug kaalam sa dagway sa mga proverbio, nga sa pagkatinuod, maoy mga minugbo sa dinasig-sa-Diyos nga kaalam. Daghan niining maong mga panultihon gipreserbar sa basahon sa Bibliya nga Mga Proverbio. Ang pagtuon nianang basahona makatabang kanato sa pagbaton ug kaayohan gikan sa pagkamailahon ni Solomon ug sa pag-ugmad usab ug pagkamailahon sa atong kaugalingon mismo.

Sa pagtabang kanato sa atong pagtuon sa Bibliya, magamit nato ang mga giya sa pagtuon sa Bibliya, sama sa mga magasing Bantayanang Torre ug Pagmata! Sulod sa kapin sa 116 ka tuig, Ang Bantayanang Torre nagapahayag sa Gingharian ni Jehova ngadto sa mga matinud-anog kasingkasing. Ang magasing Pagmata! ug ang mga nag-una niini nagakomento bahin sa mga kahimtang sa kalibotan sukad niadtong 1919. Kining duha ka magasin nagsusi sa mga kamatuoran sa Bibliya ug nagtagana ug mauswagong espirituwal nga kalamdagan nga motabang kanato sa pag-ila sa kasaypanan, gitudlo man kini sa Kakristiyanohan o nakaplagan diha sa atong kaugalingong mga laraw sa hunahuna.​—Proverbio 4:18.

Ang laing tabang sa pag-ugmad ug pagkamailahon mao ang hustong panagkauban. Usa sa mga proverbio ni Haring Solomon nag-ingon: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga nakiglabot sa mga buangbuang mosangpot sa kadaotan.” (Proverbio 13:20) Ikasubo nga ang anak lalaki ni Haring Solomon nga si Rehoboam wala mahinumdom niining maong proverbio sa usa ka hinungdanong yugto sa iyang kinabuhi. Pagkamatay sa iyang amahan, ang mga tribo sa Israel miadto kaniya sa paghangyo nga pagaanan ang ilang mga palas-anon. Una, si Rehoboam nagpakitambag sa mga tigulang, ug kini sila nagpakitag pagkamailahon sa dihang gidasig nila siya sa pagpaminaw sa iyang mga ginsakpan. Unya, siya miadto sa mga batan-ong lalaki. Kini sila nagpakitag kawalay-kasinatian ug kakulang sa pagkamailahon, nga nagdasig kang Rehoboam sa pagtubag sa mga Israelinhon pinaagig mga hulga. Si Rehoboam naminaw sa mga batan-ong lalaki. Ang resulta? Ang Israel mirebelde, ug si Rehoboam nawad-ag dakong bahin sa iyang gingharian.​—1 Hari 12:1-17.

Ang usa ka hinungdanong bahin sa pag-ugmad sa pagkamailahon mao ang pagtinguha sa tabang sa balaang espiritu. Sa pagsubli sa mga pakiglabot ni Jehova sa mga Israelinhon human sa ilang pagkalingkawas gikan sa pagkaulipon sa Ehipto, ang magsusulat sa Bibliya nga si Nehemias miingon: “Ang imong maayong espiritu imong gihatag aron sila mahimong igmat.” (Nehemias 9:20) Ang espiritu ni Jehova makatabang usab sa paghimo kanato nga labi pang igmat. Samtang ikaw mag-ampo alang sa espiritu ni Jehova sa paghatag kanimog pagkamailahon, pag-ampo uban ang pagsalig tungod kay si Jehova “nagahatag nga madagayaon ngadto sa tanan ug sa walay pagpamuyboy.”​—Santiago 1:5; Mateo 7:7-11; 21:22.

Pagkamailahon ug Pagsabot

Si apostol Pablo nagpakitag pagkamailahon sa dihang nagsangyaw siya sa kamatuoran ngadto sa mga tawo sa kanasoran. Kas-a, pananglitan, samtang didto sa Atenas, siya “miagi ug naniid pag-ayo” sa ilang mga galamiton sa pagsimba. Si Pablo gilibotan sa mga diyosdiyos, ug ang iyang espiritu giabot ug kalagot sa sulod kaniya. Karon kinahanglang modesisyon siya. Iya bang subayon ang luwas nga dalan ug magpakahilom? O moprangka ba siya bahin sa kaylap nga idolatriya nga nakapalagot kaayo kaniya, bisan pag ang pagbuhat niadto mahimong peligroso?

Si Pablo milihok uban ang pagkamailahon. Nakita niya ang usa ka halaran nga may sinulat: “Alang sa Usa ka Diyos nga Wala-Mailhi.” Sa kamataktikanhon, giila ni Pablo ang ilang debosyon ngadto sa mga diyosdiyos ug dayon migamit niadtong maong halaran ingong paagi sa pagpailaila sa ulohan bahin sa “Diyos nga naghimo sa kalibotan ug sa tanang butang diha niana.” Oo, si Jehova mao ang Diyos nga wala nila hiilhi! Sa ingon gihunahuna ni Pablo ang ilang pagkasensitibo sa maong butang ug nakahimog katingalahang pamatuod. Uban sa unsang resulta? Ubay-ubayng katawhan ang misagop sa kamatuoran, lakip kang “Dionisio, usa ka maghuhukom sa korte sa Areopago, ug usa ka babaye nga ginganlag Damaris, ug uban pa gawas kanila.” (Buhat 17:16-34) Pagkamaayong panig-ingnan sa pagkamailahon si Pablo!

Sa walay duhaduha, ang pagkamailahon dili awtomatiko o kinaiyanhon. Apan uban ang pailob, pag-ampo, malugotong paningkamot, maalamong panagkauban, pagtuon sa Bibliya ug pagpalandong niana, ug pagsalig sa balaang espiritu ni Jehova, ikaw usab makaugmad niana.