MAKILILIMOS, PAGPAKILIMOS

Kini pangunang nagtumong sa usa ka tawo nga nagpakilimos o sa naandang buhat nga pagpangayog limos diha sa publiko.

Ang patriarkanhong kahikayan, nga gipakita sa Bibliya nga naglungtad na sa wala pa ug human sa tibuok-yutang Lunop sa adlaw ni Noe, sa walay duhaduha nakatabang ug dako sa pagpugong sa mga kahimtang diin ang mga indibiduwal mahimong mag-inusara, maanaa sa malisod nga mga kahimtang, ug magdepende sa limos sa publiko, ug busa nagsanta kini sa pagdaghan sa kabos kaayong mga tawo. Sukad pa sa karaang mga panahon, ang pagkamaabiabihon ngadto sa mga estranyo o sa mga magpapanaw nabatasan na; ang maong pagkamaabiabihon gihisgotan diha sa mga asoy sa Bibliya, uban sa panagsang mga eksepsiyon. (Gen 19:1-3; Ex 2:18-20; Huk 19:15-21) Ang pagkaugmad sa mga siyudad nakaamot sa paghuyang sa patriarkanhong kahikayan ug lagmit kini, duyog sa mahakogong kiling sa pagpahimulos sa pagkamaabiabihon o sa pagkamanggihatagon sa uban, maoy nakaingon sa pagtungha sa batasan sa pagpakilimos taliwala sa katawhan.

Ang pagpakilimos, o ang batasan sa pagpangayog limos, mopatim-aw nga dugay na kaayong nagsugod sa mga yuta sa Sidlakan. Pero walay gihisgotan sa Hebreohanong Kasulatan nga nagpailang may nagpakilimos o nga kini nahimong usa ka problema sa nasod sa Israel sukad sa panahon nga natukod ang nasod hangtod nga kini nadestiyero sa Babilonya. Sa dihang migula gikan sa Ehipto ug sa ilang pagkaulipon nianang yutaa, ang mga Israelinhon ‘nangayo [usa ka porma sa Heb. nga berbong sha·ʼalʹ] gikan sa mga Ehiptohanon ug mga butang nga plata ug mga butang nga bulawan ug mga kupo. . . . ug gihukasan nila ang mga Ehiptohanon.’ (Ex 12:​35, 36) Apan, kini nahiuyon sa sugo ug sa tagna sa Diyos, ug dayag nga gilantaw kini ingong nahiangay nga bayad alang sa ilang dugayng katuigan sa pagtrabaho ingong ulipon ug sa mga inhustisya nga ilang giantos diha sa kamot sa mga Ehiptohanon. (Ex 3:​21, 22; itandi ang Deu 15:12-15.) Kini wala maghatag ug sumbanan sa batasan sa pagpakilimos.

Ang Moisesnong Balaod naundan ug epektibong lagda alang sa kabos, nga kon sundon, magwagtang sa tanang hinungdan sa pagpakilimos. (Lev 19:​9, 10; Deu 15:7-10; 24:19-21; tan-awa ang GASA SA KALUOY.) Gipasiugda sa Hebreohanong Kasulatan ang pagsalig nga tagan-an sa Diyos kadtong nangupot sa pagkamatarong, sama sa gipahayag ni David sa dihang siya tigulang na: “Wala ako makakita ug matarong nga gibiyaan sa bug-os, ni sa iyang kaliwat nga nagapangita [“nagpakilimos,” KJ; usa ka porma sa Heb. nga biq·qeshʹ] ug tinapay,” bisan tuod ang maong mga matarong gipakita nga mahinatagon kaayo. (Sal 37:​25, 26; itandi ang kasinatian sa apostatang Jerusalem diha sa Lam 1:11; 4:4.) Sa laing bahin, ang Proverbio 20:4 naghulagway sa tapolan ingong “magapakilimos sa ting-ani,” ug ang Salmo 109:10 nag-ingon nga tungod sa pagsilot sa daotan mapugos ‘ang iyang mga anak sa paglatagaw; ug magpakilimos sila, ug mangita silag pagkaon gikan sa ilang awaaw nga mga dapit.’ Niining duha ka ulahing mga teksto ang pulong nga “pagpakilimos” gihubad gikan sa Hebreohanong pulong nga sha·ʼalʹ, diin kini nga termino sa paninugdan nagkahulogang “mangayo” o “mohangyo” (Ex 3:22; 1Ha 3:11); apan, gipakita niining duha ka kahimtang nga ang pagpangayo gihimo sa aktibo, ug tingali sa dayag nga paagi, nga nagpaila sa pagpakilimos.

Mopatim-aw nga sukad sa paghibalik sa mga Hudiyo gikan sa pagkadestiyero (537 W.K.P.) hangtod sa panahon sa pagtungha ni Jesus sa yuta, naugmad taliwala sa mga Hudiyo ang ideya nga ang paghatag ug mga limos, o mga gasa sa kaluoy, adunay merito nga makatabang alang sa kaluwasan. Kini makita sa mga pulong nga mabasa sa Apokripal nga basahon sa Ecclesiasticus (3:30) (gisulat sa sayong bahin sa ikaduhang siglo W.K.P.) nga ang “paghatag ug limos nagtabon sa mga sala.” Ang maong panglantaw sa walay duhaduha nagdasig sa pagpakilimos. (Itandi ang gibandilyo pag-ayo nga pagpanghatag nga gisaway ni Jesus diha sa Mat 6:2.)

Tungod sa pagmando sa langyawng mga gahom gilupigan ang Hudiyong katawhan ug sa walay duhaduha nakabalda gayod sa pagpadapat sa Moisesnong Balaod labot sa mga katungod sa panulondong yuta ug sa susamang mga probisyon. Kini, lakip sa bakak nga relihiyosong mga pilosopiya, nga wala magpatisok sa tinuod ug may-prinsipyong gugma sa silingan (Mat 23:23; Luc 10:29-31), lagmit nakaamot usab sa pagkaylap sa pagpakilimos diha sa Palestina. Busa kita makakaplag ug ubay-ubayng mga paghisgot sa mga makililimos nianang yutaa diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan.

Ang buta, bakol, ug ang masakiton maoy lakip sa mga makililimos nga gihubit sa panahon ni Jesus ug sa mga apostoles. Ang ophthalmia (usa ka sakit sa mata nga komon gihapon sa Tungang Sidlakan) tingali maoy hinungdan sa pagkabuta sa pipila niining mga tawhana. (Mar 10:46-49; Luc 16:​20, 22; 18:35-43; Ju 9:1-8; Buh 3:2-10) Sama sa mga makililimos karong adlawa, sila sagad makita diha sa publikong mga dalan o duol sa mga dapit nga kanunayng adtoan sa daghang tawo, sama sa templo. Bisan tuod gilantaw nga dalayegon ang paghatag ug mga limos, ang mga makililimos maoy mga tinamay, mao nga ang piniyalan sa sambingay ni Jesus miingon, “Maulaw ako nga magpakilimos.”​—Luc 16:3.

Ang duha ka Gregong berbo nga gigamit alang sa batasan sa pagpakilimos maoy susama sa pulong nga ai·teʹo, nga nagkahulogang “pagpangayo.”​—Mat 7:7.

Ang Gregong pulong nga pto·khosʹ, nga gigamit ni Lucas (16:​20, 22) sa pagtala bahin sa paghisgot ni Jesus kang Lazaro ingong makililimos, naghubit sa usa ka tawong nagyuko ug nagtikubo, ug kini nagpunting sa mga kabos kaayo, sa mga timawa, sa mga makililimos. Kining samang termino gigamit sa Mateo 5:3 maylabot niadtong “mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan [“kadtong kinsa makililimos sa espiritu,” ftn sa Rbi8]” (“kabos sa espiritu,” KJ). Labot sa paggamit sa pulong nga pto·khosʹ niining tekstoha, ang Word Studies in the New Testament (1957, Tomo I, p. 36) ni M. R. Vincent nag-ingon nga “tin-aw ug tukma kaayo dinhi ang gipasabot, nga nagpaila sa tumang kakabos sa espirituwal, ang pagkamahunahunaon niana gikinahanglan aron makasulod sa gingharian sa Diyos, ug kini dili malingkawasan pinaagi sa kaugalingong mga paningkamot, kondili pinaagi lamang sa walay bayad nga kaluoy sa Diyos.”

Kining terminoha gigamit usab ni Pablo sa Galacia 4:9 sa pagpahayag sa iyang kabalaka alang niadtong ‘namalik pag-usab sa mahuyang ug walay bili [pto·khaʹ] nga paninugdang mga butang’ nga ilang gibuhat kanhi. Ang maong mga butang “walay bili” kon itandi sa espirituwal nga mga bahandi nga mabatonan pinaagi ni Kristo Jesus.

Bisan tuod si Jesus ug ang iyang mga apostoles nagpakitag kalulot sa mga makililimos, sila wala magdasig sa pagpakilimos; bisan tuod sila mapasalamatong midawat sa pagkamaabiabihon sa uban, sila wala magpakilimos. Gisultihan ni Jesus kadtong misunod kaniya aron lamang makakaon ug tinapay nga ang ilang angayng kabalak-an dili mao “ang pagkaon nga mahanaw, kondili ang pagkaon nga magpabilin alang sa kinabuhing walay kataposan.” (Ju 6:​26, 27) Gisultihan ni Pedro ang bakol nga makililimos sa templo: “Ako walay plata ug bulawan, apan unsay ania kanako maoy akong ihatag kanimo,” nga migamit sa iyang espirituwal nga mga gasa aron ayohon ang tawo. (Buh 3:6) Bisan tuod may mga panahon nga gigutom, walay puloy-anan, ug kulang sa besti, ang mga apostoles naghago, ‘nagtrabaho pinaagi sa ilang kaugalingong mga kamot, sa magabii ug sa maadlaw, aron dili mahimong pabug-at ngadto sa uban.’ (1Co 4:​11, 12; 1Te 2:9) Ang sukdanan taliwala sa mga Kristohanon mao: “Kon adunay dili buot magtrabaho, ayaw usab siya pakan-a.”​—2Te 3:10-12.