Kapitulo 4
Si Jesu-Kristo—Ang Yawi sa Kahibalo sa Diyos
1, 2. Sa unsang paagi ang mga relihiyon sa kalibotan nagdaot sa yawi sa kahibalo sa Diyos?
NAGATINDOG ka sa pultahan, nga naghilamhilam sa imong mga yawi. Tugnaw ang panahon ug ngitngit, ug nagdali kang makasulod—apan dili makaabli ang yawi. Daw husto man ang yawi nga gigamit, apan ang kandado dili mabuksan. Pagkamakapahigawad! Gitan-aw na usab nimo ang imong mga yawi. Husto ba ang imong gigamit? Duna bay nagdaot sa yawi?
2 Kana maoy haom nga ilustrasyon sa nahimo sa relihiyosong kalibog niining kalibotana sa kahibalo sa Diyos. Sa ato pa, daghan ang nagdaot sa yawi nga nagabukas aron atong masabtan kini—si Jesu-Kristo. Ang pipila ka relihiyon nagkuha sa yawi, nga sa bug-os nagsalikway kang Jesus. Ang uban nagtuis sa papel ni Jesus, nga nagsimba kaniya ingong ang Labing-Gamhanang Diyos. Sa bisan unsang kahimtang, ang kahibalo sa Diyos sarado kanato kon walay tukmang pagsabot niining pangunang persona, si Jesu-Kristo.
3. Nganong mahimong tawgon si Jesus ingong yawi sa kahibalo sa Diyos?
3 Imong mahinumdoman nga si Jesus nag-ingon: “Kini nagakahulogan ug kinabuhing walay-kataposan, ang ilang pagkuha ug kahibalo kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug sa usa nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Sa pag-ingon niini, si Jesus dili kay mapangandakon. Ang Kasulatan balikbalik nga nagapasiugda sa panginahanglan ug tukmang kahibalo mahitungod kang Kristo. (Efeso 4:13; Colosas 2:2; 2 Pedro 1:8; 2:20) “Nganha [kang Jesu-Kristo] ang tanang propeta nagapanaksi,” matud ni apostol Pedro. (Buhat 10:43) Ug si apostol Pablo misulat: “Maampingong natakpan diha [kang Jesus] ang tanang bahandi sa kaalam ug sa kahibalo.” (Colosas 2:3) Si Pablo miingon pa gani nga ang tanang saad ni Jehova matuman tungod kang Jesus. (2 Corinto 1:20) Busa si Jesu-Kristo mao ang pinakayawi sa kahibalo sa Diyos. Ang atong kahibalo bahin kang Jesus kinahanglang walay bisan unsang tinuis nga mga butang maylabot sa iyang kinaiyahan ug sa iyang papel diha sa kahikayan sa Diyos. Apan nganong ang mga sumusunod ni Jesus nag-isip kaniya ingong kinauyokan sa mga katuyoan sa Diyos?
ANG GISAAD NGA MESIYAS
4, 5. Unsang mga paglaom ang nasentro sa Mesiyas, ug giunsa si Jesus pag-isip sa iyang mga tinun-an?
4 Sukad pa sa mga adlaw sa matinumanong tawo nga si Abel, ang mga alagad sa Diyos maikagong nagpaabot sa Binhi nga gitagna mismo ni Jehova nga Diyos. (Genesis 3:15; 4:1-8; Hebreohanon 11:4) Gipadayag nga ang Binhi mosilbi sa katuyoan sa Diyos ingong Mesiyas, nga nagkahulogang “Dinihogang Usa.” Iyang “pagataposon ang kasal-anan,” ug ang mga himaya sa iyang Gingharian gitagna diha sa mga salmo. (Daniel 9:24-26; Salmo 72:1-20) Kinsay mapamatud-ang Mesiyas?
5 Hunahunaa ang kalipay nga gibati sa usa ka batan-ong Hudiyo nga ginganlag Andres sa dihang siya namati sa mga pulong ni Jesus nga Nazaretnon. Si Andres midali pag-adto sa iyang igsoong lalaki nga si Simon Pedro ug miingon kaniya: “Among nakaplagan ang Mesiyas.” (Juan 1:41) Ang mga tinun-an ni Jesus kombinsido nga siya mao ang gisaad nga Mesiyas. (Mateo 16:16) Ug ang tinuod nga mga Kristohanon andam nga mamatay tungod sa ilang pagtuo nga si Jesus sa pagkatinuod mao ang gitagna nga Mesiyas, o Kristo. Unsay ilang pamatuod? Atong tagdon ang tulo ka matang sa ebidensiya.
EBIDENSIYA NGA SI JESUS MAO ANG MESIYAS
6. (a) Unsang kaliwatan ang mopatunghag gisaad nga Binhi, ug sa unsang paagi kita nasayod nga si Jesus miabot pinaagi sa maong banay? (b) Nganong imposible alang kang bisan kinsang buhi human sa 70 K.P. nga makapamatuod sa usa ka pangangkon nga siya mao ang Mesiyas?
6 Ang kaliwatan ni Jesus nagpahiluna sa unang pasikaranan sa pag-ila kaniya ingong ang gisaad nga Mesiyas. Giingnan ni Jehova ang Iyang alagad nga si Abraham nga ang gisaad nga Binhi magagikan sa iyang banay. Ang anak nga lalaki ni Abraham nga si Isaac, ang anak nga lalaki ni Isaac nga si Jacob, ug ang anak nga lalaki ni Jacob nga si Juda matag usa samang gisaaran niini. (Genesis 22:18; 26:2-5; 28:12-15; 49:10) Ang han-ay sa kaliwatan sa Mesiyas napagamyan mga siglo sa ulahi sa dihang si Haring David giingnan nga ang iyang banay maoy mopatungha niining Usa. (Salmo 132:11; Isaias 11:1, 10) Ang mga asoy sa Ebanghelyo ni Mateo ug Lucas nagpamatuod nga si Jesus miabot pinaagi nianang maong banay. (Mateo 1:1-16; Lucas 3:23-38) Bisan tuod nga si Jesus daghag mabangis nga mga kaaway, walay mausa kanila ang misupak sa iyang nasayran-kaayong han-ay sa kaliwatan. (Mateo 21:9, 15) Nan, dayag nga ang iyang kaliwatan dili malalis. Ugaling, ang mga talaan sa mga banayng Hudiyo nawagtang sa dihang gilaglag sa mga Romano ang Jerusalem niadtong 70 K.P. Sa ulahing mga panahon, walay mausa ang makapamatuod sa pangangkon nga mao ang gisaad nga Mesiyas.
7. (a) Unsay ikaduhang matang sa ebidensiya nga si Jesus mao ang Mesiyas? (b) Sa unsang paagi ang Miqueas 5:2 natuman may kalabotan kang Jesus?
7 Ang nangatumang propesiya maoy ikaduhang matang sa ebidensiya. Kawhakawhaang propesiya sa Hebreohanong Kasulatan naghubit sa lainlaing mga bahin sa dalan sa kinabuhi sa Mesiyas. Sa ikawalong siglo W.K.P., ang propetang si Miqueas mitagna nga kining dakong magmamando matawo sa dili-iladong lungsod sa Betlehem. Duha ka lungsod sa Israel ang ginganlag Betlehem, apan kining maong propesiya nagpaila kon hain: Betlehem sa Efrata, diin natawo si Haring David. (Miqueas 5:2) Ang mga ginikanan ni Jesus, si Jose ug Maria, nagpuyo sa Nazaret, mga 150 kilometros sa amihanan sa Betlehem. Apan, samtang nagsabak si Maria, ang Romanong magmamando nga si Cesar Agusto mimando sa tanang katawhan sa pagparehistro sa ilang lungsod nga natawhan.a Busa si Jose kinahanglang magdala sa mabdos niyang asawa ngadto sa Betlehem, diin si Jesus natawo.—Lucas 2:1-7.
8. (a) Kanus-a ug pinaagi sa unsang hitabo nagsugod ang 69 ka “mga semana”? (b) Unsa ka dugay ang 69 ka “mga semana,” ug unsay nahitabo sa dihang kini natapos?
8 Sa ikaunom nga siglo W.K.P., ang propetang si Daniel mitagna nga ang “Mesiyas nga Pangulo” mopakita sa 69 ka “mga semana” human ipagula ang mando nga ipasig-uli ug tukoron pag-usab ang Jerusalem. (Daniel 9:24, 25) Ang matag usa niining maong “mga semana” maoy pito ka tuig ang gidugayon.b Sumala sa Biblikanhon ug sekular nga kasaysayan, ang mando nga pagatukoron pag-usab ang Jerusalem gihatag niadtong 455 W.K.P. (Nehemias 2:1-8) Busa ang Mesiyas mopakita 483 (69 pil-on ug 7) ka tuig human sa 455 W.K.P. Kana modala kanato ngadto sa 29 K.P., ang tuig mismo nga gidihogan ni Jehova si Jesus pinaagi sa balaang espiritu. Sa ingon si Jesus nahimong “ang Kristo” (nagkahulogang “Dinihogang Usa”), o Mesiyas.—Lucas 3:15, 16, 21, 22.
9. (a) Sa unsang paagi natuman ang Salmo 2:2? (b) Unsay pipila ka ubang propesiya nga nangatuman kang Jesus? (Tan-awa ang tsart.)
9 Tinuod, dili tanan midawat kang Jesus ingong ang gisaad nga Mesiyas, ug ang Kasulatan nagtagna niini. Ingon sa natala sa Salmo 2:2, si Haring David inspirado sa Diyos sa pagtagna: “Ang mga hari sa yuta nanagpahamutang sa ilang kaugalingon ug ang mga punoan nanagsabotsabot sa tingob batok kang Jehova ug batok sa iyang dinihogan.” Kining maong propesiya nagpaila nga ang mga pangulo gikan sa kapin sa usa ka yuta magkahiusa sa pag-atake sa Dinihogang Usa, o Mesiyas, ni Jehova. Ug mao kanay nahitabo. Ang Hudiyong relihiyosong mga pangulo, si Haring Herodes, ug ang Romanong gobernador nga si Poncio Pilato tanan may bahin sa pagpapatay kang Jesus. Ang kanhing mga magkaaway nga si Herodes ug Pilato nahimong suod nga mga higala sukad niadto. (Mateo 27:1, 2; Lucas 23:10-12; Buhat 4:25-28) Alang sa dugang pamatuod nga si Jesus mao ang Mesiyas, palihog tan-awa ang nagaubang tsart nga nag-ulohang “Pila ka Talagsaong Mesiyanikong mga Propesiya.”
10. Sa unsang mga paagi si Jehova nagpamatuod nga si Jesus mao ang iyang gisaad nga Dinihogang Usa?
10 Ang pamatuod ni Jehova nga Diyos maoy ikatulong matang sa ebidensiya nga nagpaluyo sa pagka-Mesiyas ni Jesus. Si Jehova nagpadalag mga manulonda aron ang mga tawo masayod nga si Jesus mao ang gisaad nga Mesiyas. (Lucas 2:10-14) Sa pagkatinuod, sa panahon sa yutan-ong kinabuhi ni Jesus, si Jehova mismo misulti gikan sa langit, nga mipahayag sa iyang pag-uyon kang Jesus. (Mateo 3:16, 17; 17:1-5) Si Jehova nga Diyos naghatag kang Jesus sa gahom sa paghimog mga milagro. Ang matag usa niini maoy dugang balaang pamatuod nga si Jesus mao ang Mesiyas, tungod kay ang Diyos dili gayod mohatag ug gahom sa usa nga mini sa paghimog mga milagro. Gigamit usab ni Jehova ang iyang balaang espiritu sa pagdasig sa mga asoy sa Ebanghelyo, mao nga ang ebidensiya sa pagka-Mesiyas ni Jesus nahimong bahin sa Bibliya, ang labing kaylap nga nahubad ug naapod-apod nga basahon sa kasaysayan.—Juan 4:25, 26.
11. Unsa ka daghan ang ebidensiya nga si Jesus mao ang Mesiyas?
11 Tanantanan, kining mga matanga sa ebidensiya naglakip sa gatosan ka hitabo nga nagpaila kang Jesus ingong ang gisaad nga Mesiyas. Nan, dayag nga ang tinuod nga mga Kristohanon hustong naglantaw kaniya ingong ‘ang usa kang kinsa ang tanang propeta nagapanaksi’ ug ang yawi sa kahibalo sa Diyos. (Buhat 10:43) Apan duna pay daghang makat-onan mahitungod kang Jesu-Kristo kay sa kamatuoran nga siya ang Mesiyas. Diin siya gikan? Sama siya sa unsa?
ANG UNA-TAWHANONG PAGLUNGTAD NI JESUS
12, 13. (a) Sa unsang paagi kita nasayod nga si Jesus naglungtad sa langit una pa siya moanhi sa yuta? (b) Kinsa “ang Pulong,” ug unsay iyang gihimo una siya mahimong tawo?
12 Ang dalan sa kinabuhi ni Jesus mahimong bahinon sa tulo ka hugna. Ang una dugay nang nagsugod sa wala pa siya matawo sa yuta. Ang Miqueas 5:2 nag-ingon nga ang kagikan sa Mesiyas maoy “gikan pa sa kanhing mga panahon, gikan sa mga adlaw sa panahong walay-tino.” Ug si Jesus tin-aw nga miingon nga siya gikan sa “mga dapit sa itaas,” nga sa ato pa, gikan sa langit. (Juan 8:23; 16:28) Unsa ka dugay siya naglungtad sa langit una pa moanhi sa yuta?
13 Si Jesus gitawag nga “bugtong-gianak nga Anak” sa Diyos tungod kay si Jehova direktang naglalang kaniya. (Juan 3:16) Ingong “ang panganay sa tanang kalalangan,” si Jesus gigamit niadto sa Diyos sa paglalang sa tanang ubang mga butang. (Colosas 1:15; Pinadayag 3:14) Ang Juan 1:1 nagaingon nga “ang Pulong” (si Jesus sa iyang una-tawhanong paglungtad) maoy kauban sa Diyos “sa sinugdan.” Busa ang Pulong maoy kauban ni Jehova sa dihang “ang mga langit ug ang yuta” gilalang. Ang Diyos nakigsulti sa Pulong sa dihang Siya miingon: “Atong buhaton ang tawo sumala sa atong dagway.” (Genesis 1:1, 26) Dugang pa, ang Pulong mao gayod ang hinigugmang “batid nga magbubuhat” sa Diyos, nga gihubit sa Proverbio 8:22-31 ingong kaalam nga gipakapersona, nga nagbudlay sa kiliran ni Jehova sa pagbuhat sa tanang butang. Human siya lalanga ni Jehova, ang Pulong migugol ug dugay kaayong kapanahonan uban sa Diyos sa langit una pa mahimong tawo sa yuta.
14. Nganong si Jesus gitawag nga “ang larawan sa dili-makita nga Diyos”?
14 Dili ikatingala nga ang Colosas 1:15 nagtawag kang Jesus nga “ang larawan sa dili-makita nga Diyos”! Latas sa dili-maihap nga katuigan sa suod nga pakig-uban, ang masinugtanong Anak nahimong sama gayod sa iyang Amahan, si Jehova. Kini maoy laing katarongan kon nganong si Jesus mao ang yawi sa nagahatag-kinabuhing kahibalo sa Diyos. Ang tanang gihimo ni Jesus samtang dinhi pa sa yuta mao gayod ang pagahimoon ni Jehova. Busa, ang pagkaila kang Jesus nagkahulogan usab ug pagpalambo sa atong kahibalo kang Jehova. (Juan 8:28; 14:8-10) Nan, tin-aw nga mahinungdanon nga mokat-on ug dugang mahitungod kang Jesu-Kristo.
ANG DALAN SA KINABUHI NI JESUS SA YUTA
15. Sa unsang paagi si Jesus natawo ingong usa ka hingpit nga masuso?
15 Ang ikaduhang hugna sa dalan sa kinabuhi ni Jesus maoy dinhi sa yuta. Andam siya nga nagpasakop sa dihang gibalhin sa Diyos ang iyang kinabuhi gikan sa langit ngadto sa tagoangkan sa usa ka matinumanong Hudiyong ulay nga ginganlag Maria. Ang gamhanang balaang espiritu, o aktibong puwersa, ni Jehova ‘naglandong’ kang Maria, nga nagpahinabo nga siya nagsabak ug ngadtongadto nanganak ug usa ka hingpit nga masuso. (Lucas 1:34, 35) Si Jesus walay gipanunod nga pagkadili-hingpit, sanglit ang iyang kinabuhi gikan sa hingpit nga Tinubdan. Siya gimatuto sa usa ka kasarangang panimalay ingong sinagop nga anak nga lalaki sa karpenterong si Jose ug maoy panganay sa daghang anak diha sa pamilya.—Isaias 7:14; Mateo 1:22, 23; Marcos 6:3.
16, 17. (a) Diin si Jesus mikuha ug gahom sa paghimog mga milagro, ug unsay pipila niini? (b) Unsay pipila ka hiyas nga gipakita ni Jesus?
16 Ang halalom nga debosyon ni Jesus kang Jehova nga Diyos dayag na sa dihang siya nag-edad ug 12 anyos. (Lucas 2:41-49) Sa iyang pagdako ug pagsugod sa iyang ministeryo sa pangedarong 30, gipasundayag usab ni Jesus ang iyang dakong gugma alang sa iyang isigkatawo. Sa dihang gihatagan siyag gahom sa balaang espiritu sa Diyos sa paghimog mga milagro, sa kamanggiluy-on iyang giayo ang masakiton, bakol, kimay, buta, bungol, sanlahon. (Mateo 8:2-4; 15:30) Gipakaon ni Jesus ang linibong gigutom. (Mateo 15:35-38) Iyang gipakalma ang usa ka unos nga nagpameligro sa kaluwasan sa iyang mga higala. (Marcos 4:37-39) Sa pagkatinuod, iya ganing gibanhaw ang patay. (Juan 11:43, 44) Kining maong mga milagro napamatud-an gayod nga mga hitabo sa kasaysayan. Bisan gani ang mga kaaway ni Jesus midawat nga siya ‘mihimog daghang mga ilhanan.’—Juan 11:47, 48.
17 Gisuroy ni Jesus ang tanang dapit sa iyang yutang natawhan, nga nagpanudlo sa mga tawo mahitungod sa Gingharian sa Diyos. (Mateo 4:17) Naghatag usab siya ug kinamaayohang pananglitan sa pailob ug pagkamakataronganon. Bisan sa dihang gipakyas siya sa iyang mga tinun-an, siya sa mabination miingon: “Ang espiritu, sa dayag, maikagon, apan ang unod maluya.” (Marcos 14:37, 38) Apan, si Jesus maisogon ug prangka uban niadtong nagtamay sa kamatuoran ug nagdaogdaog sa mga walay mahimo. (Mateo 23:27-33) Labaw sa tanan, sa hingpit iyang giawat ang panig-ingnan sa iyang Amahan sa gugma. Si Jesus andam pa ganing mamatay aron ang dili-hingpit nga katawhan makabaton ug paglaom sa umaabot. Nan, dili ikahibulong nga makapunting gayod kita kang Jesus ingong ang yawi sa kahibalo sa Diyos! Oo, siya ang buhing yawi! Apan nganong moingon kita nga usa ka buhing yawi? Kini magadala kanato sa ikatulong hugna sa iyang kinabuhi.
SI JESUS KARONG ADLAWA
18. Unsay atong panghunahuna kang Jesu-Kristo karong adlawa?
18 Bisan tuod gitaho sa Bibliya ang kamatayon ni Jesus, siya sa pagkakaron buhi! Sa pagkatinuod, gatosan ka tawo nga nagkinabuhi niadtong unang siglo K.P. maoy mga saksing-nakakita sa kamatuoran nga siya gibanhaw. (1 Corinto 15:3-8) Sumala sa propesiya, human niadto siya milingkod sa tuong kamot sa iyang Amahan ug naghulat nga makadawat ug harianong gahom sa langit. (Salmo 110:1; Hebreohanon 10:12, 13) Busa unsay atong panghunahuna kang Jesus karong adlawa? Angay ba nato siyang hunahunaon ingong walay-mahimong masuso sa pasungan? O ingong nagaantos nga tawo nga patyonon? Dili. Siya usa ka gamhanan, nagamandong Hari! Ug sa dili gayod madugay, iyang ipadayag ang iyang pagkamagmamando ibabaw sa atong masamok nga yuta.
19. Unsang aksiyon ang pagahimoon ni Jesus sa haduol nga umaabot?
19 Sa Pinadayag 19:11-15, ang Hari nga si Jesu-Kristo tataw nga gihubit ingong moanhi uban sa dakong gahom aron sa paglaglag sa daotan. Pagkamaikagon niining mahigugmaong langitnong Magmamando nga taposon ang pag-antos nga nagahampak sa minilyon karong adlawa! Ug siya samang ikag gayod nga motabang niadtong naningkamot sa pag-awat sa hingpit nga panig-ingnan nga iyang gihatag samtang dinhi sa yuta. (1 Pedro 2:21) Buot niyang luwason sila latas sa tuling nagasingabot nga “gubat sa dakong adlaw sa Diyos nga Labing-Gamhanan,” subsob gitawag ug Armageddon, aron nga sila mabuhi nga walay kataposan ingong yutan-ong mga sakop sa langitnong Gingharian sa Diyos.—Pinadayag 7:9, 14; 16:14, 16.
20. Unsay buhaton ni Jesus alang sa katawhan sulod sa iyang Usa
20 Sulod sa gitagnang Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Jesus sa kalinaw, siya mohimog mga milagro alang sa tanang katawhan. (Isaias 9:6, 7; 11:1-10; Pinadayag 20:6) Si Jesus magaayo sa tanang sakit ug magatapos sa kamatayon. Iyang banhawon ang binilyon aron nga sila usab mahimong makabaton ug kahigayonan nga mabuhing walay kataposan sa yuta. (Juan 5:28, 29) Malipay ka nga motuon ug dugang bahin sa iyang Mesiyanikong Gingharian sa usa ka kapitulo sa ulahi. Magmasaligon niini: Dili gani nato mahanduraw kon unsa ka kahibulongan ang atong mga kinabuhi ubos sa pagmando sa Gingharian. Pagkahinungdanon nga mas masinati kita kang Jesu-Kristo! Oo, mahinungdanon nga dili gayod kita makalimot kang Jesus, ang buhing yawi sa kahibalo sa Diyos nga motultol sa kinabuhing walay kataposan.
[Mga footnote]
a Kining maong pagparehistro mas nakapaarang sa Romanong Empiryo sa pagkolekta ug buhis. Busa, si Agusto sa wala tuyoa nakatabang sa pagtuman sa propesiya may kalabotan sa usa ka magmamando nga ‘mopaagi sa usa ka maniningil sa buhis latas sa gingharian.’ Ang samang propesiya nagtagna nga “ang Pangulo sa tugon,” o Mesiyas, “pagabungkagon” sa kapanahonan sa mopuli niining maong magmamando. Si Jesus gipatay sa panahon sa pagmando sa puli ni Agusto, si Tiberio.—Daniel 11:20-22.
b Ang karaang mga Hudiyo kasagarang naghunahuna sa mga panahon nga mga semana sa mga tuig. Pananglitan, maingon nga ang matag ikapitong adlaw maoy adlawng Igpapahulay, ang matag ikapitong tuig maoy tuig nga Igpapahulay.—Exodo 20:8-11; 23:10, 11.
TAKSA ANG IMONG KAHIBALO
Sa unsang paagi ang kaliwatan ni Jesus nagpaluyo sa iyang pangangkon ingong ang Mesiyas?
Unsay pila ka Mesiyanikong mga propesiya nga nangatuman kang Jesus?
Sa unsang paagi direktang gipakita sa Diyos nga si Jesus mao ang iyang Dinihogang Usa?
Nganong si Jesus mao ang buhing yawi sa kahibalo sa Diyos?
ka Libo ka Tuig nga Pagmando?
[Chart sa panid 37]
PILA KA TALAGSAONG MESIYANIKONG MGA PROPESIYA
PROPESIYA HITABO KATUMANAN
IYANG SAYONG KINABUHI
Isaias 7:14 Matawo sa usa ka ulay Mateo 1:18-23
Jeremias 31:15 Mga bata patyon human sa Mateo 2:16-18
iyang pagkatawo
IYANG MINISTERYO
Isaias 61:1, 2 Siya gitahasan sa Diyos Lucas 4:18-21
Isaias 9:1, 2 Ministeryo mopahinabo sa Mateo 4:13-16
mga tawo nga makakita ug
dakong kahayag
Salmo 69:9 Masiboton alang sa balay Juan 2:13-17
ni Jehova
Isaias 53:1 Dili tuohan Juan 12:37, 38
Zacarias 9:9; Mosulod sa Jerusalem sakay sa Mateo 21:1-9
Salmo 118:26 nati sa asno; dayegon ingong hari
ug ingong ang usa nga moanhi sa
ngalan ni Jehova
PAGBUDHI UG PAGPATAY KANIYA
Salmo 41:9; 109:8 Usa ka apostol dili Buhat 1:15-20
matinumanon; mobudhi kang
Jesus ug sa ulahi pulihan
Zacarias 11:12 Luiban ilis sa 30 ka buok Mateo 26:14, 15
nga salapi
Salmo 27:12 Bakak nga mga saksi gamiton Mateo 26:59-61
batok kaniya
Salmo 22:18 Iyang mga biste ripahan Juan 19:23, 24
Isaias 53:12 Isipon uban sa mga makasasala Mateo 27:38
Salmo 22:7, 8 Yubiton samtang himalatyon Marcos 15:29, 32 Salmo 69:21 Hatagan ug suka Marcos 15:23, 36
Isaias 53:5; Duslakon Juan 19:34, 37
Isaias 53:9 Ilubong uban sa mga dato Mateo 27:57-60
Salmo 16:8-11, potnot Banhawon sa dili pa
madunot Buhat 2:25-32; 13:34-37
[Hulagway sa panid 35]
Gihatagan sa Diyos si Jesus ug gahom sa pag-ayo sa mga masakiton