MALUIBON

Usa ka tawong nagbudhi sa pagsalig sa laing tawo, dili maunongon sa usa ka katungdanan, o nagbudhi sa iyang nasod o magmamando. Ang labing daotag-dungog nga maluibon diha sa Bibliya mao “si Judas Iskariote, nga nahimong maluibon.” (Luc 6:16) Ang Gregong nombre nga pro·doʹtes (“magbubudhi; maluibon,” gikan sa berbo nga nagkahulogang “pagtugyan; pagbudhi”) tukmang naghubit kang Judas, kay human pilia ingong usa ka apostol, siya nahimong dalo nga kawatan (Ju 12:6) ug sa kataposan nagbudhi kang Jesus ngadto sa mga awtoridad baylo sa gamayng kantidad. (Mat 26:14-16, 25, 48, 49) Ang iyang pagbudhi dili lamang usa ka temporaryong pagsalikway kang Kristo pinaagi sa pagkalagiw gikan sa daw usa ka peligrosong kahimtang (Mar 14:50) kondili usa ka kinabubut-ong pagbudhi kang Jesus aron itugyan siya ngadto kanilang nagtinguha sa iyang kamatayon.

Ang Hudiyong relihiyosong mga pangulo hustong gitawag nga “mga magbubudhi ug mga mamumuno,” kay ilang gigamit ang maluibong si Judas, personal nilang gitugyan ang ilang katagilungsod nga si Kristo ngadto sa mga Romano, ug dayon, ingong pagtuis sa hustisya, gisupak ang pahayag nga inosente si Jesus ug gipangayo ang iyang kamatayon.​—Ju 18:28–​19:16; Buh 3:13-15; 7:52.

Ang laing ilado nga pananglitan sa usa ka maluibon nga gitala sa Bibliya mao si Ahitopel. Bisan tuod nga nahimong sinaligang magtatambag ni Haring David, siya miduyog kang Absalom sa pagrebelde. (2Sa 15:​12, 31; 16:20-23; itandi ang Sal 55:​20, 21.) Gipakgang sa Diyos ang tambag sa maluibong magtatambag, nga mitultol sa kamatayon ni Ahitopel pinaagi sa paghikog. (2Sa 17:23) Dayag nga si David adunay ubang mga kasinatian sa mga tawong mibudhi kaniya. Ang ubay-ubayng modernong mga hubad sa Bibliya naghubad sa plural nga Hebreohanong participial form sa ba·ghadhʹ (nagkahulogang “nagmaluibon”) ingong “mga maluibon” diha sa Salmo 59:5: “Ayaw pakitaig kaluoy si bisan kinsa nga madaotong mga maluibon.” (JB, NE, NW, Mo) Ang superskripsiyon sa salmo nagsugyot nga kini nagtumong sa panahong si Saul nagpadalag mga tawo sa pagbantay sa balay ni David aron sa pagpatay kaniya. (1Sa 19:11-18) Busa ang “mga maluibon” nga gihisgotan sa Salmo 59:5 lagmit maoy mga kaubanan ni David nga mibiya kaniya o nga andam sa pagbudhi kaniya sa maong takna sa pagsulay. O, sanglit ang nag-unang mga pulong nag-awhag sa Diyos sa pagliso sa iyang pagtagad ngadto sa “tanang kanasoran,” ang terminong “mga maluibon” mahimong magtumong sa tanang magsusupak sa kabubut-on sa Diyos, sa sulod man o sa gawas sa Israel.

Ang tagna sa 2 Timoteo 3:1-5 bahin sa mga kahimtang nga maglungtad sa “kataposang mga adlaw” nagpakita nga motungha ang daghang mabudhion, o mga maluibon (Gr., pro·doʹtai). Ang mga Kristohanon gitambagan nga “magpahilayo” gikan kanila, nga nahiangay sa mga tawong naningkamot nga magmaunongon ug magmatinud-anon sa tanang butang.​—1Te 2:10; Heb 13:18.