PAGKAMATARONG

Ang Hebreohanong pulong nga tseʹdheq ug tsedha·qahʹ ingon man ang Gregong pulong nga di·kai·o·syʹne nagkahulogan ug “katul-id,” “katarong,” nga nagpaila sa usa ka sukdanan o sumbanan nga magtino kon unsay matarong. Ang “pagkamatarong” sagad nga gigamit labot sa usa ka maghuhukom, o sa paghukom, ug tungod niini kini nga termino adunay legal nga diwa (busa, ang mga termino sa orihinal nga pinulongan usahay gihubad nga “hustisya”). (Sal 35:24; 72:2; 96:13; Isa 11:4; Pin 19:11) Diha sa Moisesnong Balaod, sa Levitico 19:​36, ang tseʹdheq gigamit kaupat labot sa mga transaksiyon sa negosyo: ‘Kinahanglan nga magbaton kamo ug tukma [“matarong,” AT, KJ, Le] nga timbangan, tukma nga mga bato sa timbangan, tukma nga ephah ug tukma nga hin.’

Ang Diyos Nagbutang sa Sukdanan. Ang Gregong eskolar nga si Kenneth S. Wuest nag-ingon: “Ang Diyos mao ang hingpit nga sukdanan nga magtino sa kahulogan sa dikaios [matarong], ug sa samang higayon maghupot niana nga kahulogan nga permanente ug walay kausaban, sanglit Siya ang Usa nga walay kausaban.” Dayon siya mikutlo kang Cremer nga nag-ingon: “Ang pagkamatarong sumala sa Bibliya maoy usa ka kahimtang nga matul-id nga ang sukdanan mao ang Diyos, nga gipasukad sumala sa sukdanan sa Diyos, nga madayag diha sa panggawi nga inuyonan sa Diyos, ug labaw sa tanan maylabot sa relasyon niini sa Diyos, ug sa paglakaw atubangan Kaniya. Kini mao, ug kini gitawag nga dikaiosune theou (pagkamatarong sa Diyos) (Rom. 3:​21, 1:17), ang pagkamatarong nga iya sa Diyos, ug bililhon sa Iyang atubangan, ang samag-Diyos nga pagkamatarong, tan-awa ang Efe. 4:24; pinaagi niini nga paghubit sa pagkamatarong, ang ebanghelyo (Rom. 1:17) midangat ngadto sa kalibotan sa mga nasod nga nakiling sa pagsunod sa usa ka lahing sukdanan.”​—Studies in the Vocabulary of the Greek New Testament, 1946, p. 37.

Gipakita ni Lucas ang kahulogan sa pagkamatarong sa usa ka tawo pinaagi sa paghisgot sa saserdoteng si Zacarias ug sa iyang asawa nga si Elisabet (ang mga ginikanan ni Juan nga Tigbawtismo): “Silang duha matarong atubangan sa Diyos tungod sa paglakaw nga walay-ikasaway uyon sa tanang sugo ug legal nga mga kinahanglanon ni Jehova.” (Luc 1:6) Ang pagkamatarong gisukod pinaagi sa pagpahiuyon sa kabubut-on sa Diyos ug sa iyang mga sugo. Ang iyang espesipikong mga sugo mahimong magkalahi sa nagkalainlaing panahon ug sa nagkalainlaing tawo​—ang iyang sugo kang Noe nga magtukod ug arka wala na isugo pag-usab ni ang iyang sugo labot sa pagpatuli gipatuman sa mga Kristohanon. Bisan pa niana, ang personal nga mga sukdanan sa Diyos, ang iyang personalidad, ug kon unsa siya, ingon sa gipadayag sa iyang mga pulong ug mga paagi, nagpabiling wala mausab ug busa nagtaganag hingpit nga sukdanan, ‘samag-bato’ sa kagahi ug kalig-on, nga pinaagi niini sukdon ang panggawi sa tanan niyang mga linalang.​—Deu 32:4; Job 34:10; Sal 92:15; Eze 18:25-31; 33:17-20.

Pagkamaayo ug Pagkamatarong. Mopatim-awng gipakita ni apostol Pablo ang kalainan tali sa pagkamaayo ug pagkamatarong sa dihang, sa paghisgot sa haladnong kamatayon ni Kristo, siya miingon: “Kay makuli nga magpakamatay ang si bisan kinsa alang sa tawong matarong; sa pagkatinuod, alang sa maayong tawo, tingali, aduna pay mangahas pagpakamatay. Apan ang Diyos nagrekomendar sa iyang kaugalingong gugma kanato sa pagkaagi nga, samtang kita mga makasasala pa, si Kristo namatay alang kanato.” (Rom 5:​7, 8) Ang usa ka tawo matawag nga “matarong” kon iyang gituman ang iyang nahiangayng mga obligasyon, kon siya maki-angayon, dili mapihigon, matinud-anon, dili sad-an sa pagbuhat ug daotan o imoralidad, busa usa nga nailhan tungod sa kaligdong sa panggawi ug katul-id. Apan, gipasabot sa mga pulong ni Pablo nga nakalabaw ang usa ka “maayong” tawo. Siyempre, aron matawag nga ‘maayo,’ ang indibiduwal kinahanglang dili mobuhat sa pagkadili-matarong o pagkadaotan; apan adunay ubang mga hiyas nga magpalahi kaniya gikan sa tawo nga nailhan sa iyang pagkamatarong. Ang paggamit sa Gregong termino nagpakita nga ang tawo nga ilado o nailhan sa pagkamaayo mao ang usa nga manggihatagon (matinguhaon sa pagbuhat ug maayo o sa paghatag ug kaayohan sa uban) ug matinabangon (aktibong nagpakita sa maong pagkamaayo). Siya dili lamang mahunahunaon sa pagbuhat sa kon unsay gikinahanglan sa hustisya apan mohimog labaw pa niini, kay gitukmod sa pagpakitag konsiderasyon sa uban ug sa tinguha nga makahatag ug kaayohan ug makatabang kanila.​—Itandi ang Mat 12:35; 20:10-15; Luc 6:​9, 33, 35, 36; Ju 7:12; Buh 14:17; Rom 12:​20, 21; 1Te 5:15.

Busa, si Pablo tatawng nagpakita nga bisan tuod ang usa ka tawo nga nailhan ingong “matarong” mahimong makabaton ug pagtahod, ug dayegon pa gani sa uban, tingali siya dili kaayo makatandog sa ilang kasingkasing aron maaghat ang bisan kinsa nga magpakamatay alang kaniya. Apan, ang usa ka tawo nga nailhan sa iyang pagkamaayo, kinsa mainiton, matinabangon, nagpakitag konsiderasyon, maluluy-on, naghimog kaayohan alang sa uban, makaangkon ug pagmahal; ug ang iyang pagkamaayo makatandog gayod sa kasingkasing sa usa ka tawo aron kanang tawhana andam magpakamatay alang kaniya.

Mamatikdan nga diha sa Kasulatan, ang “maayo” gipalahi gikan sa “mangil-ad” (Ju 5:29; Rom 9:11; 2Co 5:10) ug sa “daotan” (Mat 5:45; Rom 12:9; Rom 16:19; 1Pe 3:11; 3Ju 11). Sa laing bahin, ang usa ka tawong “matarong” gipalahi gikan sa “makasasala” (sa tawong dili-matarong). (Mar 2:17; Luc 15:7) Maingon nga ang usa ka tawo mahimong usa ka makasasala (tungod sa pagkapakyas nga maabot ang matarong nga mga sukdanan) apan dili matawag o maklasipikar ingong “mangil-ad” o “daotan,” mao man usab, ang usa ka tawo mahimong “matarong” apan dili matawag o maklasipikar ingong “maayo,” sumala sa diwa nga gihubit na.

Si Jose nga taga-Arimatea nailhan nga “maayo ug matarong,” siyempre, kini nga mga termino kanunayng gigamit sa diwa nga relatibo sa dihang ipadapat sa mga tawong dili hingpit. (Luc 23:50; itandi ang Mat 19:​16, 17; Mar 10:​17, 18; tan-awa ang PAGKAMAAYO [Ang Pagkamaayo ni Jehova].) Ang mga sugo sa balaod sa Diyos ngadto sa Israel maoy “balaan [kay gikan sa Diyos] ug matarong [kay hingpit sa hustisya] ug maayo [kay mapuslanon sa tanang bahin alang niadtong nagasunod niini].”​—Rom 7:12; itandi ang Efe 5:9.

Si Jehova, ang Usa nga Matarong. Ang Hebreohanong mga pulong nga tseʹdheq ug tsedha·qahʹ ug ang Gregong pulong nga di·kai·o·syʹne sagad nga makita maylabot sa pagkamatarong sa mga dalan sa Diyos: ingong Soberano (Job 37:23; Sal 71:19; 89:14), sa pagdumala ug pagpahamtang sa hukom ug hustisya (Sal 9:8; 85:11; Isa 26:9; 2Co 3:9), sa pagsilot sa iyang nag-angkong katawhan (Isa 10:22), sa pagbayaw sa iyang kaugalingon sa paghukom (Sal 51:4; Rom 3:​4, 5), ug sa pagbayaw sa iyang katawhan (Miq 7:9).

Si Jehova gitawag nga “ang puloy-anang dapit sa pagkamatarong.” (Jer 50:7) Busa siya ang Usa nga Matarong, ug ang tanang pagkamatarong sa iyang mga linalang maoy gumikan sa ilang relasyon kaniya. Si Jehova bug-os nga nagasunod sa iyang kaugalingong sukdanan sa pagkamatarong. Busa, ang iyang mga linalang makasalig gayod kaniya. Labot kaniya kini gisulat: “Ang pagkamatarong ug ang paghukom mao ang pihong dapit sa imong trono.”​—Sal 89:14.

Matarong samtang nagpakitag kaluoy. Ang pagkamatarong, hustisya, pagkabalaan, ug kaputli ni Jehova hingpit gayod nga tungod niana walay kasal-anan nga iyang konsentihon. (Sal 5:4; Isa 6:​3, 5; Hab 1:13; 1Pe 1:15) Busa dili niya pasayloon ang mga sala sa katawhan kon dili makab-ot ang gikinahanglan sa hustisya​—buot ingnon, kon walay legal nga pasukaranan. Apan pinaagi sa iyang dili-takos nga kalulot iyang gihimo kining makataronganong kahikayan pinaagi sa paghatag sa iyang Anak ingong halad, usa ka halad pasig-uli, o usa ka pagtabon alang sa mga sala. Niining paagiha siya makapakitag kaluoy sa matarong nga paagi ngadto sa mga makasasala nga modawat niini nga kahikayan. Gipahayag ni Pablo kining butanga niini nga paagi: “Apan karon bulag sa balaod napadayag ang pagkamatarong sa Diyos, . . . oo, ang pagkamatarong sa Diyos pinaagi sa pagtuo kang Jesu-Kristo . . . Kay ang tanan nakasala ug wala makaabot sa himaya sa Diyos, ug ingong walay bayad nga gasa nga sila gipahayag nga matarong pinaagi sa iyang dili-takos nga kalulot tungod sa pagpagawas pinaagi sa lukat nga gibayad ni Kristo Jesus. . . . aron nga siya [ang Diyos] mahimong matarong bisan sa dihang nagpahayag nga matarong sa tawo [ang kinaiyanhong makasasala nga tawo] nga may pagtuo kang Jesus.”​—Rom 3:21-26; tan-awa ang IPAHAYAG NGA MATARONG.

Pangitaa ang Pagkamatarong sa Diyos. Si Jesus nagtambag sa iyang mga mamiminaw: ‘Nan, magpadayon sa pagpangita pag-una sa gingharian ug sa pagkamatarong sa Diyos, ug kining tanang ubang mga butang igadugang ra kaninyo.’ (Mat 6:33) Ang usa ka tawo kinahanglang magpadayon sa pagpangita sa Gingharian; kinahanglang tinguhaon niya ang maong kagamhanan ug magmaunongon niana. Apan dili niya kalimtan nga kini maoy Gingharian sa Diyos; angay siyang mopahiuyon sa kabubut-on sa Diyos, sa sukdanan sa Diyos sa matarong ug daotan labot sa paggawi, ug magpadayon siya sa ‘pagbag-o sa iyang hunahuna’ aron nga ang tanang bahin sa iyang kinabuhi mahiuyon sa pagkamatarong sa Diyos. (Rom 12:2) Kinahanglang siya “magsul-ob sa bag-ong pagkatawo nga gilalang sumala sa kabubut-on sa Diyos sa matuod nga pagkamatarong ug pagkamaunongon.”​—Efe 4:​23, 24.

Gihunahuna sa mga Hudiyo nga sila may kasegurohan ug makadawat sa Gingharian sa Diyos pinaagi sa pagpaningkamot sa pag-establisar sa ilang kaugalingong pagkamatarong, apan sila wala magpasakop sa pagkamatarong sa Diyos. (Rom 10:1-3) Mao nga si Jesus miingon sa iyang mga tinun-an: “Kay ako magaingon kaninyo nga kon ang inyong pagkamatarong dili modagaya nga labaw nianang sa mga eskriba ug sa mga Pariseo, dili gayod kamo makasulod sa gingharian sa mga langit.” Kini nga mga tawo adunay usa ka porma sa pagkamatarong pinaagi sa ilang pagsunod sa pipila ka kinahanglanon sa Balaod ug sa ilang gidugang nga mga tradisyon. Apan sa pagkatinuod gihimo nilang walay pulos ang pulong sa Diyos tungod sa ilang tradisyon, ug ilang gisalikway si Kristo, ang dalan nga gitagana sa Diyos nga pinaagi kaniya ilang mabatonan ang tinuod nga pagkamatarong.​—Mat 5:17-20; 15:3-9; Rom 10:4.

Ang pagkamatarong dili pinaagi sa kaugalingong mga buhat. Busa, tataw nga ang mga tawong dili hingpit dili gayod makakab-ot sa tinuod nga pagkamatarong​—dili nila maabot ang sukdanan sa pagkamatarong sa Diyos​—pinaagi sa pag-agad sa mga buhat sa Moisesnong Balaod o pinaagi sa ilang mga buhat sa pagpakamatarong-sa-kaugalingon. (Rom 3:10; 9:30-32; Gal 2:21; 3:21; Tit 3:5) Ang mga tawo nga gitawag sa Diyos nga “matarong” maoy mga tawo nga nagpasundayag ug pagtuo sa Diyos ug wala mosalig sa ilang kaugalingong mga binuhatan apan gipaluyohan kana nga pagtuo pinaagig mga buhat nga nahiuyon sa iyang matarong nga sukdanan.​—Gen 15:6; Rom 4:3-9; San 2:18-24.

Ang Balaod maoy matarong. Wala kini magpasabot nga ang sukdanan sa Diyos sa pagkamatarong wala diha sa Balaod nga gihatag pinaagi kang Moises. Sa pagkatinuod kini diha niini. Ang apostol nangatarongan: “Busa, sa bahin niini, ang Balaod balaan, ug ang sugo balaan ug matarong ug maayo.” (Rom 7:12; Deu 4:8) Kini nag-alagad sa katuyoan sa Diyos sa pagpadayag sa mga kalapasan ug ingong magtutudlo nga nagtultol sa matinud-anon ug kasingkasing nga mga Hudiyo ngadto kang Kristo, ug usab naglandong sa maayong mga butang nga moabot. (Gal 3:​19, 24; Heb 10:1) Apan kini dili makahatag ug tinuod, bug-os nga pagkamatarong alang niadtong nailalom niini. Silang tanan mga makasasala; dili nila hingpit nga masunod ang Balaod; ug ang ilang hataas nga saserdote dili makahimo sa pagpapas sa ilang mga sala pinaagi sa iyang mga halad ug mga pag-alagad. Busa, pinaagi lamang sa pagdawat sa tagana sa Diyos pinaagi sa iyang Anak nga sila makakab-ot sa pagkamatarong. (Rom 8:​3, 4; Heb 7:18-28) Kadtong midawat kang Kristo gipahayag nga matarong, dili ingong bayad sa paghago, kondili ingong gasa, ug ngadto kanila si Kristo nahimong “kaalam gikan sa Diyos, usab pagkamatarong ug pagkabalaan ug kagawasan pinaagi sa lukat.” Busa, ang tinuod nga pagkamatarong modangat lamang pinaagi ni Kristo. Bayawon niini si Jehova, nga naghatag kaniya, dili sa tawo o sa kaugalingong mga paghago, sa dungog ingong Tinubdan sa tanang pagkamatarong, “aron kini mahimong ingon sa nahisulat: ‘Siya nga nagapanghambog, manghambog siya diha kang Jehova.’”​—1Co 1:​30, 31; Rom 5:17.

Mga Kaayohan sa Pagkamatarong. Gihigugma sa Diyos ang mga matarong ug siya nahangawa kanila. Si David misulat: “Batan-on ako kaniadto, ako natigulang na usab, apan wala ako makakita ug matarong nga gibiyaan sa bug-os, ni sa iyang kaliwat nga nagapangita ug tinapay.” (Sal 37:25) Si Solomon miingon: “Dili itugot ni Jehova nga ang kalag sa matarong magutman, apan ang pangandoy sa mga daotan iyang ipahilayo.” (Pr 10:3) Hukman sa Diyos ang gipuy-ang yuta diha sa pagkamatarong pinaagi ni Jesu-Kristo, ug siya maglalang ug “bag-ong mga langit ug usa ka bag-ong yuta” nga niana magapuyo ang pagkamatarong. (Buh 17:31; 2Pe 3:13) Gisaad ngadto sa mga matarong nga sa kataposan ilang mapanag-iya ang yuta; ang mga daotan papason gikan sa yuta ingong “lukat” alang sa mga matarong, kay samtang magagahom ang mga daotan, ang mga matarong dili makabaton ug kalinaw. Ug ang mga katigayonan sa mga daotan mahiadto sa mga matarong, sama sa giingon sa proverbio: “Ang bahandi sa makasasala gitipigan alang sa matarong.”​—Pr 13:22; 21:18.

Ang tawo nga molahutay sa pagkamatarong gipasaligan nga makabaton siya sa maayong kabubut-on sa Diyos ug sa pag-uyon sa mga tawong matarong ug kasingkasing karon ug sa tanang panahon nga moabot, kay “ang handomanan sa matarong pagapanalanginan [ug maoy “hangtod sa panahong walay tino”], apan ang ngalan sa mga daotan madunot.”​—Pr 10:7; Sal 112:6.

Tahoron ug Sundon ang mga Matarong. Maalamon ang pagtahod niadtong kinsa giisip ni Jehova nga matarong ug ang pagsunod sa ilang tambag ug pagbadlong, nga mosangpot sa kaayohan niadtong modawat niini. Si David gibadlong ni Jehova pinaagi sa mga tawong matarong, mga alagad ug mga manalagna sa Diyos, ug siya miingon: “Kon hampakon ako sa matarong, kana maoy mahigugmaong-kalulot; ug kon badlongon niya ako, kana maoy lana sa ibabaw sa akong ulo, nga dili dumilian sa akong ulo.”​—Sal 141:5.

Ang “Panagang sa Dughan sa Pagkamatarong.” Tungod kay ang Bibliya nag-ingon kanato, “Labaw sa tanan nga pagabantayan, ampingi ang imong kasingkasing, kay niana nagagikan ang mga tuboran sa kinabuhi,” ang mga Kristohanon kinahanglang magsul-ob sa “panagang sa dughan sa pagkamatarong.” (Pr 4:23; Efe 6:14) Ingong panalipod sa iyang kasingkasing aron dili mahimong daotan, kinahanglan nga ang usa ka tawo mosunod sa pagkamatarong sa Diyos sanglit ang kasingkasing sa makasasalang tawo maoy malimbongon ug desperado. (Jer 17:9) Ang kasingkasing kinahanglang disiplinahon ug bansayon pag-ayo. Ang usa ka Kristohanon makasalig niini nga dalan pinaagi lamang sa hugot nga pagtapot sa Kasulatan, nga sumala sa giingon ni apostol Pablo maoy “mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong, aron ang tawo sa Diyos mahimong takos gayod, bug-os nga masinangkapan alang sa tanang maayong buhat.” Angay niyang dawaton nga mapasalamaton ang disiplina nga naggikan sa mga tawong matarong nga naggamit sa Pulong sa Diyos nianang paagiha.​—2Ti 3:​16, 17.