Magpadayon sa Paglakaw Uban sa Diyos
“Padayon sa paglakaw pinaagi sa espiritu ug kamo dili gayod makahimo ug unodnong tinguha.”—GALACIA 5:16.
1. (a) Taliwala sa unsang mga kahimtang ug unsa ka dugay nga si Enoc naglakaw uban sa Diyos? (b) Unsa ka dugay si Noe naglakaw uban sa Diyos, ug unsang bug-at nga mga responsabilidad ang iyang nabatonan?
ANG Bibliya nagsugid kanato nga si Enoc “nagpadayon sa paglakaw uban sa matuod nga Diyos.” Bisan pa sa mangil-ad nga sinultihan ug di-diyosnong panggawi sa mga tawo alirong kaniya, siya nagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos hangtod sa kataposan sa iyang kinabuhi sa panuigong 365 ka tuig. (Genesis 5:23, 24; Judas 14, 15) Si Noe usab “naglakaw uban sa matuod nga Diyos.” Siya naghimo niana samtang nagbuhi sa iyang pamilya, samtang nagsagubang sa usa ka kalibotang naimpluwensiyahan sa rebelyosong mga manulonda ug sa ilang bangis nga mga liwat, ug samtang nag-atiman sa tanang detalyeng nalambigit sa pagtukod ug labihan ka dakong arka nga dako pa kay sa bisan unsang tiglawig nga sakayan sa karaang kapanahonan. Siya nagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos human sa Lunop, bisan pa sa dihang ang pagrebelde batok kang Jehova mitungha na usab sa Babel. Sa pagkamatuod, si Noe nagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos hangtod sa iyang kamatayon sa edad nga 950 ka tuig.—Genesis 6:9; 9:29.
2. Unsay ipasabot sa ‘paglakaw uban sa Diyos’?
2 Sa pag-ingong kining mga tawhana sa pagtuo “naglakaw” uban sa Diyos, ang Bibliya nagagamit sa termino sa masambingayong diwa. Nagkahulogan kini nga si Enoc ug Noe naggawi sa paaging naghatag ug ebidensiya sa lig-ong pagtuo sa Diyos. Sila nagbuhat kon unsay gisugo kanila ni Jehova ug nagpaayon-ayon sa ilang kinabuhi uyon sa ilang nasayran mahitungod kaniya gikan sa iyang mga pagpakiglabot sa mga tawo. (Itandi ang 2 Cronicas 7:17.) Wala lang sila magpahayag ug pag-uyon diha sa hunahuna sa kon unsay gisulti ug gibuhat sa Diyos kondili milihok sila pinasikad sa tanang butang nga iyang gibaod—dili lang sa pipila niana kondili sa tanan sa sukod nga posible kanila isip di-hingpit nga mga tawo. Sa ingon si Noe, pananglitan, nagbuhat nga eksakto sa gisugo sa Diyos kaniya. (Genesis 6:22) Wala mag-una si Noe sa mga direksiyon nga gihatag kaniya, ug siya wala magpaulahi sa kamapinasagdanon. Ingong usa nga nagtagamtam sa pagkasuod kang Jehova, nga mibating gawasnon sa pag-ampo sa Diyos ug nagmahal sa balaang pagtultol, siya naglakaw uban sa Diyos. Ginabuhat mo ba kana?
Way-Pagkabalhing Dalan sa Kinabuhi
3. Unsay hinungdanon alang sa tanan nga nagpahinungod ug bawtismadong mga alagad sa Diyos?
3 Makalipay sa kasingkasing ang pagtan-aw sa mga tawo nga magsugod sa paglakaw uban sa Diyos. Samtang sila naghimo sa positibong mga lakang nga nahiuyon sa kabubut-on ni Jehova, sila naghatag ug ebidensiya sa pagtuo, nga kon wala kana walay usa nga makapahimuot sa Diyos. (Hebreohanon 11:6) Pagkadako sa atong pagmaya nga kada tuig, sa aberids sulod sa miaging lima ka tuig, kapig 320,000 ka tawo ang nagpahinungod sa ilang kaugalingon kang Jehova ug nagpresentar sa ilang kaugalingon alang sa bawtismo sa tubig! Apan hinungdanon usab nga sila ug kitang tanan magpadayon sa paglakaw uban sa Diyos.—Mateo 24:13; Pinadayag 2:10.
4. Bisan pag sila nagpakitag pagtuo, nganong ang kadaghanan sa mga Israelinhon nga mibiya sa Ehipto wala makasulod sa Yutang Saad?
4 Sa adlaw ni Moises, gikinahanglan ang pagtuo aron ang Israelinhong pamilya magsaulog sa Paskuwa sa Ehipto ug magwisik sa dugo diha sa mga poste sa pultahan ug sa ibabawng bahin sa pultahan sa ilang balay. (Exodo 12:1-28) Bisan pa niana, ang pagtuo sa daghan natarog sa dihang ilang nakita ang kasundalohan ni Paraon nga diha sa ilang luyo sa Pulang Dagat. (Exodo 14:9-12) Ang Salmo 106:12 nagpakita nga sa nakatabok silang luwas sa namad-ang dagat ug nakakitang gilaglag sa naglagasak nga katubigan ang Ehiptohanong kasundalohan, sila sa makausa pa “nakatuo sa pulong [ni Jehova].” Wala madugay sa ulahi didto sa kamingawan, hinunoa, ang mga Israelinhon misugod pagbagulbol bahin sa tubig nga ilimnon, pagkaon, ug pagdumala. Ang negatibong taho sa 10 sa 12 ka espiya nga nahibalik gikan sa Yutang Saad nakapahadlok kanila. Ubos sa maong mga kahimtang, sumala sa giingon sa Salmo 106:24, “sila walay pagtuo sa pulong [sa Diyos].” Buot nilang mobalik sa Ehipto. (Numeros 14:1-4) Ang bisan unsang pagtuo nga diha nila nabuhi lamang sa dihang ilang nakita ang tinong talagsaong mga pasundayag sa balaang gahom. Sila wala magpadayon sa paglakaw uban sa Diyos. Ingong resulta, ang maong mga Israelinhon wala makasulod sa Yutang Saad.—Salmo 95:10, 11.
5. Unsay kalangkitan sa 2 Corinto 13:5 ug sa Proverbio 3:5, 6 sa paglakaw uban sa Diyos?
5 Ang Bibliya nagtambag kanato: “Padayong sulayi kon kamo anaa ba sa pagtuo, padayong pamatud-i kon unsa kamo sa inyong kaugalingon.” (2 Corinto 13:5) Ang pagkahimong ‘anaa sa pagtuo’ nagkahulogan sa pagsunod sa hugpong sa Kristohanong mga tinuohan. Bililhon kini aron molampos kita sa paglakaw uban sa Diyos sa tanang adlaw sa atong kinabuhi. Aron maglakaw uban sa Diyos, kinahanglan usab nga ipakita nato ang de-kalidad nga pagtuo, nga bug-os mosalig kang Jehova. (Proverbio 3:5, 6) Adunay daghang lit-ag ug gahong nga makabitik niadtong mapakyas sa paghimo niana. Unsa ang pipila niini?
Likayi ang Lit-ag sa Pagsalig-sa-Kaugalingon
6. Unsay nahibaloan sa tanang Kristohanon mahitungod sa pakighilawas ug panapaw, ug unsay ilang gibati bahin niining mga salaa?
6 Ang matag usa nga nakatuon sa Bibliya, nakapahinungod sa iyang kinabuhi kang Jehova, ug nabawtismohan nahibalo nga ang Pulong sa Diyos nagsaway sa pakighilawas ug pagpanapaw. (1 Tesalonica 4:1-3; Hebreohanon 13:4) Kana sila mouyon nga kini matarong. Sila nagtinguha sa pagkinabuhi uyon niini. Ugaling, ang seksuwal nga imoralidad nagpadayong usa sa labing epektibong mga lit-ag ni Satanas. Ngano?
7. Sa Kapatagan sa Moab, sa unsang paagi ang Israelinhong mga lalaki nalambigit sa panggawi nga nahibaloan nilang daotan?
7 Sa sinugdan, kadtong malangkit nianang imoral nga panggawi mahimong wala magplano sa pagbuhat niana. Tingali tinuod usab kana sa mga Israelinhon didto sa Kapatagan sa Moab. Alang sa Israelinhong mga lalaki nga gipul-an sa kinabuhi sa kamingawan, ang mga babayeng Moabinhon ug Midianhon nga nagtental kanila tingali sa sinugdan maorag mahigalaon ug maabiabihon. Apan unsay nahitabo sa gidawat sa mga Israelinhon ang mga imbitasyon nga makig-uban sa mga tawong nag-alagad kang Baal ug dili kang Jehova, mga tawong nagtugot sa ilang kababayen-an (bisan gikan sa iladong mga pamilya) nga makigsekso sa mga lalaking dili nila bana? Sa dihang ang mga lalaki gikan sa kampo sa Israel misugod pag-isip sa maong mga pakig-uban ingong tilinguhaon, sila natental sa pagbuhat sa mga butang nga nasayran nilang daotan, ug ang ilang mga kinabuhi maoy ilang gibayad niadto.—Numeros 22:1; 25:1-15; 31:16; Pinadayag 2:14.
8. Sa atong adlaw, unsay mahimong magtultol sa usa ka Kristohanon ngadto sa seksuwal nga imoralidad?
8 Unsa tingaliy makapatumpawak sa usa ka tawo sa susamang lit-ag sa atong adlaw? Bisan pag siya tingali nahibalo sa kaseryoso sa seksuwal nga imoralidad, kon siya dili usab moila sa kapeligrohan sa pagsalig-sa-kaugalingon, basin iyang itugot nga mahisugamak siya sa usa ka kahimtang diin ang panghaylo sa buhat nga daotan mopatigbabaw sa iyang pangatarongan.—Proverbio 7:6-9, 21, 22; 14:16.
9. Unsang Kasulatanhong mga pasidaan ang makapanalipod kanato batok sa imoralidad?
9 Sa yanong pagkasulti ang Pulong sa Diyos nagpasidaan kanato nga dili malimbongan ngadto sa paghunahuna nga kita lig-on kaayo nga dili kita madaot sa daotang mga kauban. Naglakip kana sa pagtan-awg mga programa sa telebisyon nga nagpasundayag sa mga kinabuhi sa mga tawong imoral ug pagtan-awg mga magasin nga magpagimok sa imoral nga mga tinguha. (1 Corinto 10:11, 12; 15:33) Bisan ang pagpakig-uban sa isigkamagtutuo ubos sa daotang mga sirkumstansiya basin mosangpot sa seryosong mga suliran. Kusog ang pangibog tali sa lalaki ug babaye. Busa tungod sa mahigugmaong kabalaka ang organisasyon ni Jehova nagpasidaan batok sa pag-inusara ug nga dili makita sa kadaghanan nga kauban sa usa sa kaatbang nga sekso nga dili nato bana o asawa o nga dili membro sa pamilya. Aron magpadayon sa paglakaw uban sa Diyos, kinahanglang likayan nato ang lit-ag sa pagsalig-sa-kaugalingon ug pamation ang pasidaang tambag nga iyang ginahatag kanato.—Salmo 85:8.
Ayaw Itugot nga ang Kahadlok sa Tawo Mogahom Kanimo
10. Sa unsang paagi ang “pagpangurog tungod sa mga tawo” nagbutang ug usa ka lit-ag?
10 Ang laing kapeligrohan gipaila sa Proverbio 29:25, nga nag-ingon: “Ang pagpangurog tungod sa mga tawo maoy nagbutang ug usa ka lit-ag.” Ang lit-ag sa mangangayam sagad naglangkit sa usa ka laang nga mahugot palibot sa liog o sa mga pising makasabod sa mga tiil sa usa ka hayop. (Job 18:8-11) Ang pagpangurog tungod sa mga tawo susamang makapukgo sa katakos sa usa ka tawo nga mosulting gawasnon ug magagawi sa paaging makapahimuot sa Diyos. Ang tinguha sa pagpahimuot sa uban maoy normal, ug ang way-pagbating dili pagtagad sa hunahuna sa ubang mga tawo dili Kristohanon. Apan gikinahanglan ang katimbang. Kon ang kabalaka bahin sa posibleng mga reaksiyon sa ubang mga tawo magpahinabong ang usa ka tawo magbuhat sa gidili sa Diyos o molikay sa pagbuhat sa gisugo sa Pulong sa Diyos, kanang tawhana nalit-agan.
11.(a) Unsa ang panalipod batok sa pagtugot nga ang kahadlok sa tawo mogahom sa usa ka tawo? (b) Giunsa pagtabang ni Jehova sa iyang mga alagad nga nakigbisog sa kahadlok sa mga tawo?
11 Ang panalipod batok sa maong lit-ag nahiluna, dili sa kinaiya sa usa, kondili diha sa “pagsalig kang Jehova.” (Proverbio 29:25b) Tungod sa pagsalig sa Diyos, bisan ang tawong maulawon ug kinaiya mahimong maisogon ug malig-on. Basta giliyokan kita sa mga kapit-osan niining satanasnong sistema sa mga butang, kinahanglang magbantay kita batok sa makapalit-ag nga kahadlok sa tawo. Bisan pag si propetang Elias may maayong dungog sa maisogong pag-alagad, sa gibaharan siya ni Jezebel nga ipapatay, tungod sa kahadlok siya mikalagiw. (1 Hari 19:2-18) Sa napit-osan, tungod sa kahadlok gilimod ni apostol Pedro nga nakaila kang Jesu-Kristo, ug katuigan sa ulahi iyang gitugotan ang kahadlok nga magpahinabong migawi siya sa paaging sukwahi sa pagtuo. (Marcos 14:66-71; Galacia 2:11, 12) Bisan pa niana, si Elias ug Pedro nakadawat ug espirituwal nga tabang ug, uban sa pagsalig kang Jehova, nagpadayon sa pag-alagad sa Diyos sa dalawatong paagi.
12. Unsang modernong-adlawng mga panig-ingnan ang nagpakita kon sa unsang paagi ang mga indibiduwal natabangan sa paglikay nga tugotan ang kahadlok nga magpugong kanila sa pagpahimuot sa Diyos?
12 Daghang alagad ni Jehova sa atong adlaw nakakat-on usab kon unsaon pagpukgo ang makapalit-ag nga kahadlok. Usa ka Saksing tin-edyer sa Guyana miangkon: “Sa tunghaan kusganon ang pakigbisog nga mosukol sa pagpit-os sa isigkaingon.” Apan midugang siya: “Mao man usab ang akong pagtuo kang Jehova.” Sa gitamay siya sa iyang magtutudlo sa atubangan sa tibuok klase tungod sa iyang pagtuo, sa hilom siya miampo kang Jehova. Sa ulahi sa pribado iyang gisangyawang mataktikanhon ang magtutudlo. Sa usa ka pagduaw sa iyang lungsod sa Benin, usa ka batan-ong lalaking nakakat-on sa mga kinahanglanon ni Jehova mihukom sa pagguba sa usa ka diyosdiyos nga ginama sa iyang amahan alang kaniya. Ang batan-ong lalaki nahibalo nga ang imahen walay kinabuhi, ug wala siya mahadlok niana, apan nahibalo usab siya nga basin ang masukong mga tagabalangay magtinguha sa pagpatay kaniya. Siya nag-ampo kang Jehova, ug unya sa gabii iyang gidala ang diyosdiyos ngadto sa lasang ug giguba kana. (Itandi ang Maghuhukom 6:27-31.) Sa dihang ang usa ka babaye sa Dominican Republic misugod pag-alagad kang Jehova, gipugos siya sa iyang bana sa pagpili tali kaniya ug kang Jehova. Gibaharan siya sa iyang bana nga diborsiyohan. Biyaan ba niya ang iyang pagtuo tungod sa kahadlok? Mitubag siya: “Kon ang pagkamaluibon nalangkit, maulaw ako, apan dili ako maulaw nga mag-alagad kang Jehova nga Diyos!” Siya nagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos, ug sa ngadtongadto ang iyang bana miduyog kaniya sa pagbuhat sa kabubut-on ni Jehova. Uban sa kompletong pagsalig sa atong langitnong Amahan, kita makalikay usab nga tugotan ang kahadlok sa tawo nga magpahinabong kita mopugong sa pagbuhat kon unsay atong nahibaloan nga makapahimuot kang Jehova.
Likayi ang Pagpakaway-bili sa Tambag
13. Mahitungod sa unsang lit-ag nga gipasidan-an kita sa 1 Timoteo 6:9?
13 Bisan pag ang pipila ka lit-ag nga gigamit sa mga mangangayam gidisenyo aron makasikop sa usa ka hayop nga makaagi sa usa ka tinong dapit, ang ubang mga lit-ag maghaylo sa mga hayop pinaagig malansison nga makapadaning paon. Alang sa daghang tawo, ingon niana ang bahandi. (Mateo 13:22) Sa 1 Timoteo 6:8, 9, ang Bibliya nagdasig kanato nga magmakontento sa pagkaon ug panapot. Unya nagpasidaan kini: “Silang kinsa determinadong madato mangahulog sa tintasyon ug sa lit-ag ug sa daghang binuang ug makadaot nga mga tinguha, nga nagabanlod sa mga tawo sa kalaglagan ug pagkagun-ob.”
14. (a) Unsay mahimong makapugong sa usa ka tawo sa pagbutang sa kasingkasing sa tambag nga makontento sa pagkaon ug panapot? (b) Sa unsang paagi ang sayop nga kahubitan sa bahandi magpahinabo sa usa sa pagpakaway-bili sa pasidaang gitala sa 1 Timoteo 6:9? (c) Sa unsang paagi ang “tinguha sa mga mata” mahimong makapabuta sa pipila sa lit-ag nga nagpaabot kanila?
14 Bisan pa niining pasidaana, hilit-agan ang daghan tungod kay wala nila ipadapat ang tambag sa ilang kaugalingon. Ngano? Mahimo kahang garbo ang nagtukmod kanila nga mapugos sa pagpadayon pagsunod sa estilo-sa-kinabuhi nga nanginahanglan ug labaw pa kay sa ‘pagkaon ug panapot’ nga giawhag sa Bibliya nga magmakontento ta? Ila ba kahang gipakaway-bili ang pasidaan sa Bibliya tungod kay sila nagbatbat sa bahandi segun sa kon unsay naangkon sa adunahan kaayong mga tawo? Ang Bibliya yanong nagpahayag nga ang determinasyon nga madato maoy sukwahi sa pagkakontento sa pagkaon ug panapot. (Itandi ang Hebreohanon 13:5.) Ang “tinguha sa mga mata” ba—ang tinguhang makapanag-iya ug mga butang nga ilang makita, bisan sa kapildihan sa espirituwal nga mga pangagpas—magpahinabong ikaduso nila ang intereses sa matuod nga pagsimba sa ikaduhang dapit? (1 Juan 2:15-17; Haggeo 1:2-8) Pagkalabi pang malipayon sa mga nagbutang sa kasingkasing sa tambag sa Bibliya ug naglakaw uban sa Diyos pinaagi sa paghimo sa pag-alagad kang Jehova nga sentro sa ilang mga kinabuhi!
Malamposong Pagsagubang sa mga Kabalaka sa Kinabuhi
15. Unsang mga kahimtang ang hisabtang makapahinabog kabalaka alang sa daghan sa katawhan ni Jehova, ug sa unsang lit-ag nga kita magmaigmat sa dihang kita ubos sa dakong pagpit-os?
15 Mas kasagaran pa kay sa determinasyon nga madato mao ang pagkabalaka mahitungod sa pagbaton sa mga kinahanglanon sa kinabuhi. Daghang alagad ni Jehova ang nabuhi uban sa diyutay lang nga kabtangan. Sila maghago ug daghang oras aron makabaton bisan sa kinahanglanong panapot, dapit nga katulogan sa ilang pamilya sa kagabhion, ug labing menos diyutayng pagkaon alang sa usa ka adlaw. Ang uban nagpakigbisog sa mga suliran tungod sa sakit o ilang pagkatigulang mismo o sa mga membro sa pamilya. Pagkadaling matugotan kanang mga kahimtanga sa pagpukgo sa espirituwal nga intereses gikan sa ilang mga kinabuhi!—Mateo 13:22.
16. Sa unsang paagi si Jehova nagtabang kanato sa pagsagubang sa mga kapit-osan sa kinabuhi?
16 Sa kamahigugmaon, si Jehova nagsugilon kanato bahin sa kahupayang matagamtam ubos sa Mesiyanikong Gingharian. (Salmo 72:1-4, 16; Isaias 25:7, 8) Siya nagtabang usab kanato sa pagsagubang sa mga kapit-osan sa kinabuhi karon pinaagi sa paghatag kanatog tambag mahitungod sa kon unsaon pagpadayon sa pagpasibo sa atong mga priyoridad. (Mateo 4:4; 6:25-34) Pinaagi sa rekord kon giunsa niya pagtabang sa iyang mga alagad sa nangaging kapanahonan, si Jehova nagpasalig kanato. (Jeremias 37:21; Santiago 5:11) Siya nagpalig-on kanato pinaagi sa kahibalo nga, bisan pa sa bisan unsang kalisdanan nga modangat kanato, ang iyang gugma alang sa iyang maunongong mga alagad magpabiling way-pagkabalhin. (Roma 8:35-39) Alang niadtong nagbutang sa ilang pagsalig diha kang Jehova, siya nagpahayag: “Dili ko gayod ikaw pagabiyaan ni sa bisan unsa mang paagi magatalikod kanimo.”—Hebreohanon 13:5.
17. Paghatag ug mga panig-ingnan kon giunsa sa mga indibiduwal nga nag-antos ug grabeng kalisod pagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos.
17 Kay napalig-on sa maong kahibalo, ang matuod nga mga Kristohanon nagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos inay sa pagtipas ngadto sa kalibotanong mga dalan. Ang usa ka kasagarang kalibotanong pilosopiya taliwala sa mga kabos diha sa daghang nasod mao nga ang pagpanguha gikan sa tawong nakabaton ug daghan aron ikapakaon nimo sa imong pamilya maoy dili pagpangawat. Apan kadtong naglakaw pinaagi sa pagtuo nagsalikway sa maong hunahuna. Ilang gimahal labaw sa tanan ang pag-uyon sa Diyos ug nagsalig kaniya nga gantihan ang ilang matinud-anong panggawi. (Proverbio 30:8, 9; 1 Corinto 10:13; Hebreohanon 13:18) Usa ka babayeng balo sa India nakadiskobreng ang kaandam motrabaho inubanan sa kamamugnaon nakatabang kaniya sa pagsagubang. Inay magmayugtanon tungod sa iyang kahimtang sa kinabuhi, siya nahibalo nga kon unahon niya ang Gingharian sa Diyos ug ang iyang pagkamatarong diha sa iyang kinabuhi, panalanginan ni Jehova ang iyang mga paningkamot nga makabaton sa mga kinahanglanon alang sa iyang kaugalingon ug sa iyang anak lalaki. (Mateo 6:33, 34) Linibo sa tibuok yuta nagpasundayag nga, bisan pa sa kalisod nga ila tingaling naagoman, si Jehova mao ang ilang dangpanan ug salipdanan. (Salmo 91:2) Matuod ba kana kanimo?
18. Unsa ang yawi sa paglikay sa mga lit-ag sa kalibotan ni Satanas?
18 Samtang kita nagkinabuhi sa presenteng sistema sa mga butang, may mga lit-ag nga pagalikayan. (1 Juan 5:19) Ang Bibliya nagpaila niini kanila ug nagpakita kanato kon unsaon paglikay kanila. Kadtong tinuod nga nahigugma kang Jehova ug adunay maayong kahadlok nga dili makapahimuot kaniya sa kamalamposon makasagubang sa maong mga lit-ag. Kon sila ‘padayong nagalakaw pinaagi sa espiritu,’ sila dili dag-on sa kalibotanong mga paagi. (Galacia 5:16-25) Atubangan sa tanang tinuod nga nagsentro sa ilang mga kinabuhi diha sa ilang relasyon kang Jehova, anaay talagsaong palaaboton sa paglakaw uban sa Diyos, nga magtagamtam ug panagsuod kaniya hangtod sa kahangtoran.—Salmo 25:14.
Unsay Imong Komento?
◻ Sa unsang paagi ang pagsalig-sa-kaugalingon mahimong usa ka lit-ag?
◻ Unsay makapanalipod kanato batok sa pagkamagamhan sa kahadlok sa tawo?
◻ Unsay makapahinabo nga mapakyas kita pagpadapat sa tambag bahin sa kapeligrohan sa pagpangagpas ug bahandi?
◻ Unsay makapaarang nato sa paglikay nga malit-agan sa mga kabalaka sa kinabuhi?
[Hulagway sa panid 16, 17]
Daghan ang nagpadayon sa paglakaw uban sa Diyos sa tibuok kinabuhi