Sa Unsang Paagi Maampingan ang Imong Kasingkasing?

1-3. (a) Nganong gimahal ni Jehova si Solomon, ug unsang mga panalangin ang nadawat ni Solomon? (b) Unsang mga pangutana ang atong tubagon niining artikuloha?

SI Solomon nahimong hari sa Israel dihang batan-on pa. Sa sayong bahin sa iyang pagmando, si Jehova nagpakita kaniya sa damgo ug miingon: “Hangyo kon unsay akong ihatag kanimo.” Si Solomon mitubag: “Ako usa lamang ka gamayng bata. Ako dili mahibalo kon unsaon paggawas ug unsaon pagsulod [o, kulag eksperyensiya]. . . . Hatagi ang imong alagad ug usa ka kasingkasing nga masinugtanon aron sa paghukom sa imong katawhan.” (1 Hari 3:5-10) “Usa ka kasingkasing nga masinugtanon”​—mapaubsanon gyod kadto nga hangyo! Mao diay nga gimahal ni Jehova si Solomon. (2 Sam. 12:24) Ang atong Diyos nalipay kaayo sa tubag sa batan-ong hari nga iya kining gihatagan ug “usa ka maalamon ug masinaboton nga kasingkasing.”​—1 Hari 3:12.

² Samtang nagmatinumanon si Solomon, nakadawat siyag daghang panalangin. Nakapribilehiyo siya sa pagtukod ug usa ka templo “alang sa ngalan ni Jehova nga Diyos sa Israel.” (1 Hari 8:20) Nailado siya tungod sa hinatag sa Diyos nga kaalam. Ug ang mga butang nga iyang gisulti samtang siya gigiyahan sa Diyos narekord sa tulo ka basahon sa Bibliya. Usa niini ang Proverbio.

³ Sa basahon sa Proverbio, mga gatosan ka beses nga gihisgotan ang kasingkasing. Pananglitan, sa Proverbio 4:23, atong mabasa: “Labaw sa tanan nga pagabantayan, ampingi ang imong kasingkasing.” Niini nga bersikulo, unsay gitumong sa pulong nga “kasingkasing”? Tubagon kana niining artikuloha. Hisgotan sab nato ang tubag sa duha pa ka pangutana: Sa unsang paagi impluwensiyahan ni Satanas ang atong kasingkasing? Ug sa unsang paagi maampingan ang atong kasingkasing? Aron makapabiling matinumanon sa Diyos, kinahanglang mahibaloan nato ang tubag nianang importanteng mga pangutana.

4-5. (a) Sa unsang paagi makatabang nato ang Salmo 51:6 nga masabtan ang kahulogan sa “kasingkasing”? (b) Sa unsang paagi ang atong pisikal nga kahimsog mag-ilustrar sa kaimportante sa pagpabiling himsog sa espirituwal?

⁴ Sa Proverbio 4:23, ang “kasingkasing” nagtumong sa “kahiladmang mga bahin” o natago nga pagkatawo. (Basaha ang Salmo 51:6.) Sa ato pa, ang “kasingkasing” nagtumong sa atong hunahuna, pagbati, motibo, ug tinguha. Mao ni ang atong tinuod nga pagkatawo, dili ang makita sa mga tawo.

⁵ Konsideraha kon sa unsang paagi ang pisikal nga kahimsog mag-ilustrar sa kaimportante sa pagpabiling himsog sa espirituwal. Una, aron makapabiling himsog, kinahanglan tang mokaon ug sustansiyadong pagkaon ug mag-ehersisyo pirme. Sa susama, aron makapabiling himsog sa espirituwal, kinahanglan tang mokaon ug makapalig-on sa espirituwal nga pagkaon ug kanunay natong ipakita nga may pagtuo ta kang Jehova. Apil niana ang pagpadapat sa atong nakat-onan ug pagsulti bahin sa atong pagtuo. (Roma 10:8-10; Sant. 2:26) Ikaduha, himsog tingali tang tan-awon, pero masakiton diay. Sa samang paagi, base sa atong espirituwal nga rutina, maghunahuna tingali tang lig-on ang atong pagtuo, pero basig nagsugod na pagtubo ang sayop nga mga tinguha. (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15) Angay natong hinumdoman nga gustong impluwensiyahan ni Satanas ang atong kasingkasing. Sa unsang paagi himoon niya kana? Ug unsaon nato pagpanalipod ang atong kaugalingon?

 6. Unsay tumong ni Satanas, ug unsay iyang gihimo aron molampos?

⁶ Gusto ni Satanas nga mahisama ta niya​—usa ka rebeldeng wala magpabili sa sukdanan ni Jehova ug kaugalingon ray gihunahuna. Dili ta mapugos ni Satanas sa paghunahuna ug paglihok sama niya. Busa mihimo siyag mga paagi aron molampos sa iyang tumong. Pananglitan, palibotan ta niyag mga tawo nga naimpluwensiyahan na niya. (1 Juan 5:19) Gusto niyang makig-uban ta nila, bisag nahibalo ta nga ang daotang pakig-uban “makadaot” o makaimpluwensiya sa atong hunahuna ug binuhatan. (1 Cor. 15:33) Misaler ang maong paagi kang Solomon. Nangasawa siyag daghang paganong babaye, ug sa ulahi sila dako kaayog impluwensiya niya ug “inanayng nagpakiling sa iyang kasingkasing” palayo kang Jehova.​—1 Hari 11:3.

 7. Unsa pay gigamit ni Satanas aron ipakaylap ang iyang panghunahuna, ug nganong angay tang magbantay niini?

⁷ Si Satanas naggamit sa mga pelikula ug salida sa TV aron ipakaylap ang iyang panghunahuna. Nahibalo siya nga malingaw ta sa mga estorya. Kini magtudlo nato kon unsay hunahunaon, bation, ug buhaton. Si Jesus kanunayng naggamit niining paagiha sa pagpanudlo. Tagda pananglitan ang iyang ilustrasyon bahin sa buotang Samarianhon ug sa anak nga milayas ug nagwaldas sa iyang panulondon. (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32) Pero, kadtong naimpluwensiyahan sa panghunahuna ni Satanas makagamit sa mga estorya sa pag-impluwensiya nato. Kinahanglan tang mahimong balanse. Puwede tang malingaw ug makakat-on sa mga pelikula ug salida sa TV nga dili mahugawan ang atong hunahuna. Pero kinahanglan tang magbantay. Dihang mopilig kalingawan, maayong pangutan-on ang kaugalingon, ‘Kini ba nga pelikula o salida magtudlo nako nga puwede ra kong magpadala sa akong unodnong tinguha?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Unsay imong himoon kon mamatikdan nimo nga ang usa ka programa nagpasiugda sa panghunahuna ni Satanas? Likayi ni sama sa mananakod nga sakit!

 8. Sa unsang paagi matabangan sa ginikanan ang mga anak sa pagpanalipod sa ilang kasingkasing?

⁸ Mga ginikanan, responsibilidad ninyo ang pagpanalipod sa inyong mga anak aron dili maimpluwensiyahan ni Satanas ang ilang kasingkasing. Seguradong naningkamot mo aron dili masakit ang inyong mga anak. Pirme mong manghinlo sa balay ug ipanglabay ang bisan unsa nga makahatag ug sakit. Sa samang paagi, kinahanglan panalipdan ninyo ang inyong mga anak batok sa mga pelikula, salida sa TV, electronic game, ug website nga lagmit gamiton ni Satanas sa pag-impluwensiya nila. Gihatagan mo ni Jehova ug awtoridad sa pagpanalipod sa espirituwal nga kahimsog sa inyong mga anak. (Prov. 1:8; Efe. 6:1, 4) Busa, ayaw mog kahadlok sa paghimog balaod nga gibase sa sukdanan sa Bibliya. Sultii ang inyong mga anak kon unsay puwede ug dili puwede nilang tan-awon, ug tabangi sila nga masabtan kon nganong mao nay inyong desisyon. (Mat. 5:37) Samtang magdako sila, bansaya sila nga masabtan ang husto ug sayop sumala sa sukdanan ni Jehova. (Heb. 5:14) Ug hinumdomi, daghag makat-onan ang inyong mga anak sa inyong isulti ilabina sa inyong himoon.​—Deut. 6:6, 7; Roma 2:21.

 9. Unsang ideya ang gipasiugda ni Satanas, ug nganong peligroso kana?

⁹ Sulayan sab ni Satanas pag-impluwensiya ang atong kasingkasing pinaagi sa pagpatuo nato nga mas kasaligan ang tawhanong kaalam imbes ang panghunahuna ni Jehova. (Col. 2:8) Tagda pananglitan ang usa ka ideya nga gipasiugda ni Satanas​—nga ang pagkahimong dato mao ang labing importante. Kadtong maghunahuna niana lagmit madato, o kaha dili. Bisan unsa pa man, mameligro sila. Ngano? Tungod kay mahimong magpokus sila pag-ayo sa pagpangitag kuwarta nga masakripisyo na ang ilang panglawas, relasyon sa pamilya, ug bisan ang ilang relasyon sa Diyos aron lang makab-ot ang ilang tumong. (1 Tim. 6:10) Mapasalamaton ta nga gitabangan ta sa atong langitnong Amahan nga makabaton ug balanseng panglantaw sa kuwarta.​—Eccl. 7:12; Luc. 12:15.

10-11. (a) Unsay angay natong himoon aron mapanalipdan ang kaugalingon? (b) Unsay trabaho sa mga tigbantay kaniadto, ug sa unsang paagi ang atong konsensiya magsilbing tigbantay?

¹⁰ Aron maampingan nato ang kasingkasing, kinahanglang mailhan nato ang kapeligrohan ug molihok dayon sa pagpanalipod sa kaugalingon. Ang pulong nga “ampingi,” o bantayi, diha sa Proverbio 4:23 magpahinumdom nato sa trabaho sa tigbantay. Sa panahon ni Haring Solomon, ang mga tigbantay magbarog diha sa paril sa siyudad aron magpahibalo kon may kapeligrohan. Ang paghunahuna niana makatabang nato nga masabtan kon unsay angay natong himoon aron dili maimpluwensiyahan ni Satanas ang atong hunahuna.

¹¹ Kaniadto, ang mga tigbantay makigkooperar sa mga magbalantay sa ganghaan. (2 Sam. 18:24-26) Sila magtinabangay sa pagpanalipod sa siyudad pinaagi sa pagsegurong sirado ang ganghaan kon dunay moatakeng mga kaaway. (Neh. 7:1-3) Ang atong nabansay sa Bibliya nga konsensiyab maoy magsilbing tigbantay nato ug magpasidaan dihang mosulay si Satanas sa pag-atake sa atong kasingkasing​—sa ato pa, dihang mosulay siya sa pag-impluwensiya sa atong hunahuna, pagbati, motibo, o tinguha. Inigpasidaan sa atong konsensiya, kinahanglang maminaw ta ug isira dayon ang ganghaan, ingnon ta.

12-13. Lagmit tentalon ta sa pagbuhat sa unsa, pero unsay angay natong himoon?

¹² Konsideraha ang usa ka pananglitan kon unsaon nato pagpanalipod ang kaugalingon batok sa impluwensiya ni Satanas. Si Jehova nagtudlo nato nga ang “pakighilawas [o, seksuwal nga imoralidad] ug ang tanang matang sa kahugawan . . . dili gayod angay hisgotan sa [atong] taliwala.” (Efe. 5:3) Pero unsay atong buhaton kon ang atong mga kauban sa trabaho o sa eskuwelahan maghisgot ug imoral nga mga butang? Nahibalo ta nga kinahanglan natong isalikway ang “pagkadili-diyosnon ug [ang] kalibotanong mga tinguha.” (Tito 2:12) Ang atong tigbantay, ang konsensiya, lagmit magpasidaan nato. (Roma 2:15) Maminaw ba ta? Basin matental ta sa pagpaminaw sa atong mga kauban o sa pagtan-aw sa mga hulagway nga ilang ipakita. Pero kini ang panahon nga isira ang ganghaan, ingnon ta, pinaagi sa pag-usab sa topiko o pagbiya.

¹³ Nagkinahanglag kaisog aron dili ta maimpluwensiyahan sa atong mga kauban sa paghunahuna o pagbuhat ug sayop. Seguradong nakita ni Jehova ang atong paningkamot, ug hatagan ta niyag kusog ug kaalam sa pagsukol sa panghunahuna ni Satanas. (2 Cron. 16:9; Isa. 40:29; Sant. 1:5) Pero, unsa pay atong himoon aron maampingan ang atong kasingkasing?

14-15. (a) Sa unsa angay natong ablihan ang atong kasingkasing, ug unsaon nato paghimo kana? (b) Sa unsang paagi ang Proverbio 4:20-22 makatabang nato nga makabenepisyo sa pagbasa sa Bibliya? (Tan-awa sab ang kahong “Kon Unsaon Pagpamalandong.”)

¹⁴ Aron maampingan ang kasingkasing, dili lang nato kini sirad-an batok sa daotang impluwensiya kondili ablihan sab kini aron makasulod ang maayong impluwensiya. Hunahunaa pag-usab ang ilustrasyon sa pinarilang siyudad. Ang magbalantay magsira sa ganghaan aron dili makasulod ang mga kaaway, pero sa ubang panahon ablihan niya kini aron makasulod ang pagkaon ug ubang suplay. Kon dili ablihan ang ganghaan, ang mga tawo sa siyudad magutman. Sa susama, kinahanglang ablihan nato kanunay ang kasingkasing aron makasulod ang panghunahuna sa Diyos.

¹⁵ Makita diha sa Bibliya ang panghunahuna ni Jehova, busa matag higayon nga basahon nato kini, atong gitugotan nga maimpluwensiyahan niana ang atong panghunahuna, pagbati, ug binuhatan. Sa unsang paagi makabenepisyo ta pag-ayo sa atong pagbasa sa Bibliya? Hinungdanon ang pag-ampo. Usa ka sister miingon: “Sa dili pa ko mobasa sa Bibliya, mag-ampo una ko kang Jehova nga tabangan ko niya nga makita ang ‘katingalahang mga butang’ sa iyang Pulong.” (Sal. 119:18) Kinahanglan sab tang mamalandong sa atong nabasa. Dihang kita moampo, magbasa, ug mamalandong, ang Pulong sa Diyos modulot sa ‘atong kasingkasing,’ ug mahigugma ta sa panghunahuna ni Jehova.​—Basaha ang Proverbio 4:20-22; Sal. 119:97.

16. Sa unsang paagi nakabenepisyo ang daghan sa pagtan-aw sa JW Broadcasting?

¹⁶ Ang laing paagi nga maimpluwensiyahan ta sa panghunahuna sa Diyos mao ang pagtan-aw sa JW Broadcasting^®. Usa ka magtiayon miingon: “Ang binulan nga programa maoy tubag sa among pag-ampo! Nakadasig ni namo dihang maguol mi o mobating nag-inusara. Sa among balay, pirme ming maminaw sa orihinal nga mga awit. Amo ning patokaron samtang magluto, manghinlo, o bisan mag-tsa.” Kini nga mga programa makatabang nato nga maampingan ang kasingkasing. Tudloan ta niini nga masundog ang panghunahuna ni Jehova ug masuklan ang panghunahuna ni Satanas.

17-18. (a) Sumala sa 1 Hari 8:61, unsay benepisyo kon ipadapat nato ang atong nakat-onan gikan kang Jehova? (b) Unsay atong makat-onan kang Haring Ezequias? (c) Uyon sa pag-ampo ni David sa Salmo 139:23, 24, unsay puwede natong iampo?

¹⁷ Matag higayon nga atong makita ang mga benepisyo sa pagbuhat ug maayo, mas molig-on ang atong pagtuo. (Sant. 1:2, 3) Nindot ang atong bation kay ikapasigarbo ta ni Jehova ingong iyang mga anak, ug mas molalom ang atong tinguha nga mapalipay siya. (Prov. 27:11) Ang matag pagsulay mahimong kahigayonan sa pagpamatuod sa atong bug-os nga tinguha sa pag-alagad sa atong mapinanggaong Amahan. (Sal. 119:113) Dugang pa, mapamatud-an nato nga bug-os kasingkasing natong gimahal si Jehova ug determinado tang sundon ang iyang mga sugo ug tumanon ang iyang kabubut-on.​—Basaha ang 1 Hari 8:61.

¹⁸ Masayop ba gihapon ta? Oo, kay dili ta hingpit. Kon masayop ta, hinumdoman nato si Haring Ezequias. Nasayop pod siya. Pero siya naghinulsol ug nakapadayon sa pag-alagad kang Jehova “uban sa bug-os nga kasingkasing.” (Isa. 38:3-6; 2 Cron. 29:1, 2; 32:25, 26) Hinaot suklan nato ang paningkamot ni Satanas sa pag-impluwensiya sa atong hunahuna. Mag-ampo ta nga maugmad ang “kasingkasing nga masinugtanon.” (1 Hari 3:9; basaha ang Salmo 139:23, 24.) Ug labaw sa tanan, makapabilin tang matinumanon kang Jehova kon ampingan nato ang atong kasingkasing.