GARANTIYA

Ang kalig-onan nga tumanon ang usa ka obligasyon; usa ka pasalig; usa ka tawo nga naghimo sa iyang kaugalingon nga responsable alang sa laing tawo. Ang salmista nangamuyo kang Jehova nga molihok ingong iyang “garantiya,” sa pagpanalipod kaniya gikan sa mga tikasan.​—Sal 119:122.

Ang naandang paagi sa pagkahimong garantiya alang sa laing tawo wala mausab sulod sa kasiglohan. Ang patriarka nga si Job naghisgot labot niini: “Palihog, ibutang ang akong garantiya diha kanimo. Kinsa pa ang makiglamano kanako ingon nga pasalig?” (Job 17:3) Ang Proverbio 17:18 makatabang sa pagtino sa pamaagi nga sundon: “Ang usa kansang kasingkasing nakulangan makiglamano, nga mahimong bug-os nga garantiya sa atubangan sa iyang higala.” Dayag nga ang usa ka tawo nahimong garantiya alang sa laing tawo kon, sa atubangan sa mga saksi, siya midagpal, mikupot, o milamano sa kamot sa nagpautang ug misaad nga moabaga sa mga obligasyon sa nangutang kon siya mapakyas sa pagbayad niini. Sa Sidlakan kini nga buhat sa pagdagpal o paglamano sa mga kamot nagpasabot ug pagtimbre sa gikasabotan o pakigsaad. (Pr 11:21) Lagmit nga niining paagiha gikompirmar ni Jehu ang positibong tubag ni Jehonadab sa pangutana, “Ang imo bang kasingkasing matul-id uban kanako, ingon nga ang akong kasingkasing uban sa imong kasingkasing?” Kay siya miingon kang Jehonadab: “Kon mao kana, itunol kanako ang imong kamot.”​—2Ha 10:15.

Sa laing paagi, gihatag ni Juda ang iyang timbre nga singsing, kordon, ug sungkod ngadto kang Tamar hangtod nga iyang ikapadala kaniya ang usa ka nating kanding ingong bayad sa pagpakigsekso kaniya. (Gen 38:17-20) Si Ruben mitanyag ug garantiya kang Jacob alang kang Benjamin, sa dihang mihangyo nga dad-on siya ngadto sa Ehipto, nga nag-ingon: “Ang akong duha ka anak nga lalaki mahimong patyon nimo kon ako dili magdala kaniya pagbalik nganha kanimo.” Si Jacob midumili. Sa ulahi, si Juda malamposong mitanyag sa iyang kaugalingon ingong garantiya alang kang Benjamin: “Ako ang mahimong garantiya alang kaniya. Gikan sa akong kamot mahimo nimong paninglon ang silot alang kaniya.” Sa dihang mipatim-aw nga si Benjamin mahimong ulipon sa Ehipto, si Juda mibarog nga andam sa pagpuli kaniya ingong ulipon, sanglit siya ang garantiya alang sa bata. Kini mao ang legal nga pasikaranan sa iyang pangamuyo ngadto kang Jose: “Kay ang imong ulipon nahimong garantiya alang sa bata samtang halayo sa iyang amahan . . . Busa karon, palihog, tugoting magpabilin ang imong ulipon inay ang bata ingong ulipon sa akong agalon.”​—Gen 42:​37, 38; 43:​8, 9; 44:​32, 33.

Ang mga garantiya nga gihatag ingong pasalig sa usa ka utangan ngadto sa nagpautang kaniya gikontrolar pag-ayo sa Balaod. Samtang milambo ang negosyo sa Israel, midaghan usab ang paghimog mga garantiya sa mga kalihokan sa negosyo. Ang mga proverbio nagpasidaan nga kini maoy peligroso, binuang nga buhat, ilabina kon adunay kapeligrohan nga mawala sa usa ka tawo nga naggarantiya ang iyang pangunang mga kinahanglanon sa pagkinabuhi.​—Pr 6:1-5; 11:15; 22:​26, 27.

Kasagaran, ang usa ka garantiya nagtumong sa usa ka butang nga personal nga gipanag-iya, sama sa usa ka singsing o besti, nga gitugyan sa nangutang ngadto sa iyang giutangan ingong pasalig nga bayran ang utang sa umaabot. Ang mga regulasyon sa Moisesnong Balaod labot sa mga garantiya nanalipod sa mga intereses sa kabos ug sa makaluluoy nga mga membro sa nasod. Gipakita niini nga ang Diyos nakasabot sa mga kalisod nga nasinati sa mga kabos ug sa mga babayeng balo. Ang duha ka Hebreohanong mga berbo nga cha·valʹ ug ʽa·vatʹ, ug ang ilang kaamgid nga mga nombre, nagtumong sa usa ka garantiya.

Kon ang usa ka tawong kabos maghatag sa iyang panggawas nga besti ingong garantiya, o pasalig alang sa usa ka utang, ang nagpautang dili maghupot niini sa tibuok gabii. (Ex 22:​26, 27; Deu 24:​12, 13) Lagmit nga gamiton sa tawong kabos ang iyang panggawas nga besti ingong habol sa gabii; kon kini dili ihatag kaniya, lagmit nga siya mag-antos sa katugnaw. Ang dili pagtuman sa usa ka tawo niini nga balaod magpaila kaniya ingong dalo ug walay pagbati. (Job 22:6; 24:9) Bisan pa niana, sa dihang nahimong apostata ang Israel, dili lamang kay gisakmit sa pipila ka tawo ang mga besti gikan sa mga kabos ingong mga garantiya kondili gigamit pa nila kini diha sa ilang idolatrosong mga pista.​—Am 2:8.

Diha sa Ezequiel 18:10-13 ang dili pag-uli sa “butang nga gigarantiya” gitala uban sa pagpanulis ug pag-ula ug dugo ingong lakip sa mga butang nga magpamatuod nga ang dili-mahinulsolong makasasala takos sa kamatayon. Sa laing bahin, ang usa ka tawong daotan nga mibiya sa iyang mga sala, nga lakip sa ubang mga butang, mag-uli sa “butang nga gigarantiya” “sa pagkatinuod mabuhi.” (Eze 33:14-16) Gidili usab ang pagsakmit sa galingang demano o sa ibabaw nga batong pangligis niini ingong garantiya, kay ang tinapay sagad nga lutoon kada adlaw, ug ang pagsakmit sa mga kasangkapan nga gikinahanglan sa paggaling sa lugas maoy pagsakmit sa “kalag,” o sa kinabuhi.​—Deu 24:6.

Ang mga babayeng balo ilabinang gipanalipdan, sanglit sagad nga walay tawo nga molaban o motabang kanila. Ang Balaod nagdili gayod sa pagsakmit sa besti sa usa ka babayeng balo ingong garantiya.​—Deu 24:17; itandi ang Job 24:3.

Dugang pa, ang usa ka tawo dili makasulod sa balay sa laing tawo aron kuhaon ang gigarantiya nga butang gikan kaniya. Ang utangan maoy magdala sa gawas sa butang nga gigarantiya ngadto sa iyang giutangan. (Deu 24:​10, 11) Niini nga paagi naprotektahan ang pribasiya sa balay sa maong tawo, ug iyang mahuptan ang pagtahod sa kaugalingon, nga lagmit lisod mahuptan kon ang iyang giutangan mobating gawasnon sa pagsulod sa iyang balay nga wala dapita. Busa, gawas pa sa kahangawa ug pagkamahinatagon (Deu 15:8), ang mga balaod labot sa mga garantiya nagpasiugda ug pagtahod sa tawo ug sa mga katungod sa uban.

Masambingayong Paggamit. Gihisgotan sa Deuteronomio 15:6 nga ingong ilhanan sa panalangin sa Diyos, ang mga Hudiyo makabaton ug igong kahinguhaan nga tungod niana sila “magpahulam nga may garantiya sa daghang kanasoran.”

Kon ang usa ka tawo “nagatamay sa pulong,” pinaagi sa dili pagbayad sa giutang, mawala kaniya ang iyang gigarantiya; sa susamang paagi ang usa ka tawo makaagom ug kapildihan kon siya mapakyas sa pagsunod sa sugo sa Diyos.​—Pr 13:13.

Sa Hebreohanong Kasulatan sublisubli nga gihatag ang tambag batok sa paggarantiya alang sa usa ka tawong estranyo, sa ingon nagpasalig nga bayran ang utang nianang tawhana kon siya mapakyas sa pagbayad niini. (Pr 11:15; 22:​26, 27) Busa, ang Proverbio 20:16 naghisgot sa ‘pagkuha sa besti’ sa usa ka tawo nga naggarantiya alang sa usa ka estranyo. Kini maoy sukwahi gayod sa mabinationg pagtagad nga ipakita ngadto sa mga tawong kabos nga mapugos nga mahimong utangan ngadto sa laing tawo tungod sa iyang kaugalingong kaalaotan. Ang tawong mogarantiya alang sa usa ka estranyo dili lamang alaot kondili maoy hungog; ang proverbio dayag nga nag-ingong ‘pasagding antoson niya ang mga sangpotanan.’ Ang ulahing bahin sa bersikulo naghisgot sa ‘pagsakmit sa usa ka pasalig’ “kon may kalabotan sa usa ka langyawng babaye.” Ang tawo nga nakigrelasyon sa maong babaye lagmit mahimong kabos (itandi ang Pr 5:​3, 8-10), ug busa lagmit himoon niyang garantiya ang iyang nahibiling mga kabtangan ingong pasalig sa iyang mga utang. Ang proverbio dayag nga nag-ingon nga siya dili angayng pakitaan ug kaluoy, sanglit siya milihok nga sukwahi sa tanang maayong tambag bahin sa mga pagpakiglabot sa “langyawng babaye.”