Ipugas ang Pagkamatarong, Aniha ang Mahigugmaong-Kalulot sa Diyos

“ANG usa masugamak gayod sa kadaot tungod kay siya nahimong garantiya alang sa usa ka estranyo, apan ang nagadumot sa pakiglamano nagpabiling walay kabalaka.” (Proverbio 11:15) Sa makapakombinsir gayod nga paagi, kining mubo nga proverbio nagdasig ug responsableng aksiyon! Kon mogarantiya ka sa utang sa usa nga nanghulam nga way-segurong makabayad, dako gayod ang purohan nga motungha ang problema sa panalapi. Kon likayan nimo ang pagpakiglamano—usa ka lihok nga nagsilbing pirma sa kasabotan sa karaang Israel—dili ka mabitik sa laang sa panalapi.

Dayag nga ang prinsipyo nga mapadapat dinhi mao: “Bisan unsay ginapugas sa usa ka tawo, kini usab iyang anihon.” (Galacia 6:7) “Pagpugas kamo ug binhi sa pagkamatarong,” matod sa manalagnang si Oseas, “pag-ani kamo sumala sa mahigugmaong-kalulot.” (Oseas 10:12) Oo, ipugas ang pagkamatarong pinaagi sa pagbuhat sa mga butang sa paagi sa Diyos, ug aniha ang iyang mahigugmaong-kalulot. Sublisubli nga naggamit niining prinsipyoha, si Haring Solomon sa Israel puwersadong nagdasig sa hustong aksiyon, matul-id nga sinultihan, ug angay nga tinamdan. Ang pagsusig maayo sa iyang mga pulong sa kaalam magdasig gayod kanato sa pagpugas ug binhi sa pagkamatarong alang sa atong kaayohan.—Proverbio 11:15-31.

Ipugas ang ‘Katahom,’ Aniha ang ‘Kadayeganan’

‘Ang matahom nga babaye makahupot ug kadayeganan,’ nag-ingon ang maalamon nga hari, “apan ang mga malupigon, sa ilang bahin, makahupot ug bahandi.” (Proverbio 11:16) Kining bersikuloha nagpakita sa kalainan tali sa malungtarong kadayeganan nga mahimong maangkon sa matahom nga babaye ug sa lumalabay nga bahandi nga mahuptan sa malupigon.

Sa unsang paagi mabatonan sa usa ang katahom nga moresulta sa kadayeganan? “Ampingi ang praktikal nga kaalam ug ang katakos sa panghunahuna,” nagtambag si Solomon, “ug sila mahimong . . . katahom sa imong liog.” (Proverbio 3:21, 22) Ug ang salmista naghisgot sa ‘pagkamadanihon nga gibubo diha sa mga ngabil sa hari.’ (Salmo 45:1, 2) Oo, ang praktikal nga kaalam, katakos sa panghunahuna, ug hustong paggamit sa dila makadugang sa kabililhon ug katahom sa usa ka tawo. Tinuod gayod kana sa usa ka maalamon nga babaye. Ang usa ka pananglitan mao si Abigail, ang asawa sa buangbuang nga si Nabal. Siya “masinaboton ug matahom ug dagway,” ug gidayeg siya ni Haring David tungod sa iyang “pagkamay-salabotan.”—1 Samuel 25:3, 33.

Ang usa ka diyosnong babaye nga may tinuod nga katahom makadawat gayod ug pagdayeg. Aduna siyay maayong reputasyon. Kon minyo, maangkon niya ang pagdayeg sa iyang bana. Gani, makahatag siya ug kadayeganan sa tibuok niyang pamilya. Ug ang iyang pagkadalayegon dili temporaryo. “Ang usa ka ngalan pagapilion inay ang daghang bahandi; ang pag-uyon maayo pa kay sa plata ug bulawan.” (Proverbio 22:1) Ang maayong ngalan nga iyang gihimo atubangan sa Diyos adunay malungtarong bili.

Lahi ang kahimtang sa usa ka tawong malupigon. Ang tawong malupigon giklasipikar uban sa mga tawong daotan ug niadtong mga kaaway sa mga magsisimba ni Jehova. (Job 6:23; 27:13) Ang maong tawo ‘wala magbutang sa Diyos sa iyang atubangan.’ (Salmo 54:3) Pinaagi sa pagpiog ug sa hinakog nga pagpahimulos sa mga inosente, ang maong tawo mahimong “magtigom ug plata sama sa abog.” (Job 27:16) Apan, sa usa ka yugto sa panahon, siya mahimong mohigda ug dili na mobangon, ug bisan unsang adlawa siya mahimong mamatay. (Job 27:19) Ang tanan niyang katigayonan ug mga kalamposan wala na unyay kapuslanan.—Lucas 12:16-21.

Pagkahinungdanong leksiyon ang gitudlo kanato sa Proverbio 11:16! Pinaagi sa lakbit nga paghisgot kon unsay pagaanihon sa katahom ug pagkamalupigon, ang hari sa Israel nag-awhag kanato sa pagpugas ug pagkamatarong.

Ang “Mahigugmaong-Kalulot” Magdalag mga Ganti

Nagtudlo ug lain pang leksiyon maylabot sa tawhanong mga relasyon, si Solomon nag-ingon: “Ang tawo nga may mahigugmaong-kalulot nagabuhat ug maayo sa iyang kalag, apan ang tawo nga mabangis nagadalag pagkasinalikway sa iyang kaugalingong unod.” (Proverbio 11:17) “Ang pangunang punto sa maong proverbio,” matod sa usa ka eskolar, “mao nga ang paggawi sa usa ngadto sa uban, maayo man o daotan, dunay wala-tuyoa o wala-damha nga sangpotanan sa kaugalingon.” Tagda ang usa ka batan-ong babaye nga ginganlag Lisa.a Bisan pag maayo ang iyang tuyo, siya kanunayng maulahi sa iyang mga kasabotan. Kanunay lang siyang maulahi ug 30 minutos o kapin pa sa iyang mga kahikayan sa pagpakigkita sa ubang mga magmamantala sa Gingharian alang sa buluhatong pagsangyaw. Si Lisa wala magabuhat ug maayo sa iyang kaugalingon. Mabasol ba niya ang uban kon dili na sila makapailob nga mausik ang bililhong panahon ug maglikay na sa pagpakigsabot pa kaniya?

Ang usa ka tawong mahingpiton—usa nga magbutang ug hilabihan ka taas nga mga sukdanan sa kalamposan—maoy mabangison usab sa kaugalingon. Nga kanunayng maningkamot sa pagkab-ot sa dili-makab-ot nga mga tumong, iyang gibutang ang iyang kaugalingon sa kahimtang nga moresulta sa kakapoy ug kahigawad. Sa laing bahin, nagabuhat kitag maayo sa atong kaugalingon sa dihang mohimo kitag realistikanhon ug makataronganon nga mga tumong. Tingali dili kita sama sa uban nga daling makaagpas sa mga ideya. O tingali ang sakit ug katigulangon mao ang nakapugong kanato. Dili gayod kita angayng maglagot sa atong espirituwal nga pag-uswag, kondili magpadayon kanunay sa pagpasundayag ug pagkamakataronganon sa pagsagubang sa atong mga limitasyon. Malipayon kita kon atong ‘buhaton ang kutob sa atong maarangan’ sulod sa atong mga katakos.—2 Timoteo 2:15; Filipos 4:5.

Dugang nagpatin-aw kon sa unsang paagi makabenepisyo ang tawong matarong samtang ang tawong mabangis magsakit sa iyang kaugalingon, ang maalamong hari nag-ingon: ‘Ang daotan nagadawat sa mini nga mga suhol, apan ang nagapugas ug pagkamatarong, tinuod nga kinitaan. Ang lig-ong nagabarog sa pagkamatarong takos sa kinabuhi, apan ang nagagukod sa daotan takos sa iyang kamatayon. Kadtong mga baliko sa kasingkasing maoy dulumtanan kang Jehova, apan ang mga walay-ikasaway sa ilang dalan makapahimuot kaniya. Bisan ang kamot madugtong sa kamot, ang daotang tawo dili pasagdan nga dili masilotan; apan ang kaliwat sa mga matarong tinong makaikyas.’—Proverbio 11:18-21.

Sa nagkalainlaing mga paagi kining mga bersikuloha nagpasiugda niining paninugdang punto: Ipugas ang pagkamatarong ug aniha ang ganti niini. Ang daotan tingali manglimbong o manugal aron iyang mabatonan ang usa ka butang nga wala hagoi. Tungod kay mini ang maong mga suhol, siya mahimong mahigawad lamang. Ang usa nga matinud-anong nagtrabaho makadawat ug tinuod nga kinitaan sa pagkaagi nga siya adunay kasegurohan. Kay nabatonan ang pag-uyon sa Diyos, ang tawong walay-ikasaway adunay paglaom nga mabuhi sa walay kataposan. Apan unsay dangatan sa tawong daotan? “Bisan ang kamot madugtong sa kamot” sa paglaraw ug pagluib, ang daotan dili makaikyas sa silot. (Proverbio 2:21, 22) Pagkamaayong tambag sa pagpugas ug pagkamatarong!

Matuod nga Kaanyag Alang sa May Salabotan

“Maingon sa bulawang singsing sa ilong diha sa simod sa baboy, mao man usab ang babaye nga maanyag apan nagapahilayo sa pagkamay-salabotan,” nagpadayon si Solomon. (Proverbio 11:22) Ang mga singsing sa ilong maoy popular nga dayandayan sa kapanahonan sa Bibliya. Ang bulawang singsing sa ilong nga itaod sa kilid sa ilong o diha sa septum taliwala sa duha ka buho sa ilong maoy daling mamatikdan nga alahas sa usa ka babaye. Pagkadili gayod haom ang pagbutang sa maong bililhong dayandayan diha sa simod sa baboy! Susama kana sa usa ka tawo nga matahom tan-awon sa panggawas apan walay ‘salabotan.’ Ang dayandayan dili gayod angay kaniya, lalaki man siya o babaye. Dili gayod haom—dili gayod madanihon.

Tinuod, normal ang pagkabalaka bahin sa kon unsay pagtan-aw sa uban kanato. Apan nganong sobrang mabalaka o dili matagbaw sa atong nawong o lawas? Wala kitay mahimo sa daghang bahin sa atong dagway. Ug ang pisikal nga panagway dili mao ang labing hinungdanon. Dili ba tinuod nga kadaghanan sa mga tawo nga atong nagustohan ug gidayeg medyo ordinaryo rang tan-awon? Ang pisikal nga pagkamadanihon dili mao ang yawi sa kalipay. Ang tinuod nga bililhon mao ang pangsulod nga katahom sa dumalayong mga hiyas nga nagbanaag sa personalidad sa Diyos. Hinaot nga kita magmaalamon ug ugmaron nato ang maong mga hiyas.

“Ang Kalag nga Mahinatagon Motambok”

“Ang tinguha sa mga matarong tino nga maayo,” matod ni Haring Solomon, “ang paglaom sa mga daotan maoy mabangis nga kasuko.” Sa pag-ilustrar kon unsa kini ka tinuod, siya midugang: “Adunay nagasabwag ug bisan pa niana nagauswag; ug adunay nagahikaw sa kon unsay nahiangay, apan kini mosangpot lamang sa kawalad-on.”—Proverbio 11:23, 24.

Samtang kita makugihong nagsabwag—nagpaambit ngadto sa uban—sa kahibalo sa Pulong sa Diyos, seguradong mouswag ang atong pagsabot sa “gilapdon ug gitas-on ug gihabogon ug giladmon” niini. (Efeso 3:18) Sa laing bahin, ang usa ka tawo nga dili mogamit sa iyang kahibalo nameligrong mawad-an sa iyang nabatonan. Oo, “siya nga nagapugas ug tagidyot magaani usab nga tagidyot; ug siya nga nagapugas nga madagayaon magaani usab nga madagayaon.”—2 Corinto 9:6.

“Ang kalag nga mahinatagon motambok [mouswag],” nagpadayon ang hari, “ug ang dagayang nagabisibis sa uban dagaya usab nga pagabisibisan.” (Proverbio 11:25) Sa dihang dagaya natong gamiton ang atong panahon ug materyal nga mga kahinguhaan sa pagpalambo sa matuod nga pagsimba, kahimut-an gayod kita ni Jehova. (Hebreohanon 13:15, 16) Iyang ‘buksan ang mga ganghaan sa tubig sa kalangitan ug magbubo nganhi kanato sa panalangin hangtod nga wala nay panginahanglan.’ (Malaquias 3:10) Tan-awa lang ang espirituwal nga kauswagan sa iyang mga alagad karon!

Naghatag ug lain pang panig-ingnan sa kalainan sa mga tinguha sa matarong ug sa daotan, si Solomon nag-ingon: “Kadtong nagahikaw sa lugas—panghimaraoton siya sa katawhan, apan adunay panalangin alang sa ulo niadtong nagatugot nga kana ibaligya.” (Proverbio 11:26) Ang pakyaw nga pagpamalit ug mga manggad sa dihang barato kini ug pagtipig niini hangtod diyutay na lang ang suplay ug motaas na ang presyo mahimong mopatungha ug dakong ganansiya. Bisan tuod adunay kaayohan ang pagdaginot ug pagpondo kanunay ug mga manggad, kasagarang panghimaraoton sa mga tawo ang nagbuhat niini tungod sa iyang kahakog. Sa laing bahin, maangkon sa usa ang pabor sa mga tawo kon siya dili mapahimuslanon sa kahigayonan aron makaganansiyag dako.

Nagdasig kanato nga padayong tinguhaon kon unsay maayo, o matarong, ang hari sa Israel nag-ingon: “Siya nga nagapangita sa maayo magapangita kanunay sa maayong kabubut-on; apan ang nagapangita sa daotan, kana modangat kaniya. Ang nagasalig sa iyang mga bahandi—siya mapukan; apan ingon sa mga dahon ang mga matarong molambo.”—Proverbio 11:27, 28.

Ang Matarong Nagakabig ug mga Kalag

Nag-ilustrar kon sa unsang paagi ang dili-maalamong lihok mosangpot sa kadaot, si Solomon nag-ingon: “Kon bahin sa nagadalag pagkasinalikway diha sa iyang balay, siya magapanag-iya sa hangin.” (Proverbio 11:29a) Tungod sa kasaypanan ni Acan ‘siya nahimong sinalikway,’ ug siya ug ang mga membro sa iyang pamilya gibato hangtod namatay. (Josue, kapitulo 7) Karong adlawa, ang ulo sa Kristohanong panimalay ug ang uban pa diha sa iyang pamilya mahimong malangkit sa buhat nga daotan nga maoy hinungdan nga sila mapalagpot gikan sa Kristohanong kongregasyon. Pinaagi sa pagkapakyas sa pagtuman sa mga sugo sa Diyos ug pinaagi sa pagkonsentir sa seryosong kasaypanan sulod sa iyang pamilya, ang panimalay sa maong tawo mahimong sinalikway. Siya ug tingali ang uban diha sa iyang pamilya palagpoton gikan sa Kristohanong panag-ubanay ingong di-mahinulsolong mga mamumuhat ug daotan. (1 Corinto 5:11-13) Ug unsay iyang mapanag-iya? Hangin lamang—usa ka butang nga walay tinuod nga kapuslanan o bili.

“Ang buangbuang nga tawo mahimong ulipon sa maalamon ug kasingkasing,” nagpadayon ang bersikulo. (Proverbio 11:29b) Sanglit ang buangbuang nga tawo kulang ug praktikal nga kaalam, dili gayod siya kapiyalan ug dagkong mga responsabilidad. Dugang pa, tungod sa iyang sayop nga pagdumala sa iyang kaugalingong mga kalihokan mahimong maulipon siya sa laing tawo sa usa ka paagi. Ang maong dili-maalamong tawo mahimo gayong “ulipon sa maalamon ug kasingkasing.” Busa, dayag nga hinungdanon nga gamiton nato ang maayong panghukom ug praktikal nga kaalam diha sa tanan natong mga pakiglabot.

“Ang bunga sa matarong maoy usa ka kahoy sa kinabuhi,” ang maalamong hari nagpasalig kanato, “ug siya nga nagakabig ug mga kalag maoy maalamon.” (Proverbio 11:30) Sa unsang paagi kini mahitabo? Buweno, pinaagi sa iyang sinultihan ug panggawi, ang usa ka tawong matarong makapalig-on sa uban sa espirituwal nga paagi. Madasig sila sa pag-alagad kang Jehova ug mahimong sa ngadtongadto makadawat sa kinabuhi nga gipaposible sa Diyos.

‘Ang Makasasala Pagabalosan ug Labi pa Gayod’

Ang nahisgotan nang mga proverbio makapadani gayod nga nagtambag kanato sa pagpugas ug pagkamatarong! Nagpadapat sa lain pang paagi sa prinsipyo nga “bisan unsay ginapugas sa usa ka tawo, kini usab iyang anihon,” si Solomon nag-ingon: “Tan-awa! Ang matarong—pagabalosan siya dinhi sa yuta. Labi pa gayod ang mga daotan ug ang makasasala!”—Proverbio 11:31.

Bisan pag maningkamot ang tawong matarong sa pagbuhat kon unsay husto, siya masayop usahay. (Ecclesiastes 7:20) Ug tungod sa iyang kasaypanan siya “pagabalosan” sa paagi nga siya disiplinahon. Apan, komosta na man ang tawong daotan nga tinuyong mopili sa daotang dalan ug wala maningkamot sa pagliso ngadto sa dalan sa katul-id? Dili ba siya makadawat ug mas dakong ‘balos’—usa ka grabeng silot? “Kon ang tawong matarong lisod man ganing maluwas,” misulat si apostol Pedro, “makita pa ba kaha unya ang tawong dili-diyosnon ug ang makasasala?” (1 Pedro 4:18) Busa, magmadeterminado kita kanunay sa pagpugas ug binhi sa pagkamatarong alang sa atong kaayohan.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 28]

Ang ‘katahom’ nagdalag ‘kadayeganan’ kang Abigail

[Mga hulagway sa panid 30]

‘Ang daotan nagadawat sa mini nga mga suhol, ang matarong nagadawat ug matuod nga kinitaan’

[Hulagway sa panid 31]

‘Pagpugas nga madagayaon, pag-ani nga madagayaon’