‘Ang Usa ka Tawo nga Maayo Makabaton sa Pag-uyon sa Diyos’
ANG tanang kinabuhi nagagikan kang Jehova nga Diyos. (Salmo 36:9) Oo, “pinaagi kaniya kita adunay kinabuhi ug naglihok ug naglungtad.” (Buhat 17:28) Ug dili ba ang atong kasingkasing mobukad sa pagkamapasalamaton kon atong palandongon ang ganti nga iyang ihatag ngadto sa mga tawo nga adunay suod nga relasyon kaniya? Gani, “ang gasa nga ginahatag sa Diyos mao ang kinabuhing walay kataposan.” (Roma 6:23) Pagkahinungdanon nga maningkamot kita nga makabaton sa pag-uyon ni Jehova!
Ang salmista nagpasalig kanato nga ‘pabor ug himaya ang igahatag sa Diyos.’ (Salmo 84:11) Apan ngadto kang kinsa niya kini ihatag? Ang mga tawo karon sagad magpakitag pabor sa uban tungod sa edukasyon, bahandi, kolor sa panit, tribo, ug ang susama niini. Kinsay paboran sa Diyos? Si Haring Solomon sa karaang Israel nagtubag: “Ang usa ka tawo nga maayo makabaton ug pag-uyon gikan ni Jehova, apan ang tawong daotag mga hunahuna iyang ipahayag nga daotan.”—Proverbio 12:2.
Tin-aw nga si Jehova malipay sa tawo nga maayo—sa tawo nga maligdong. Ang mga hiyas sa usa ka tawo nga maayo naglakip sa mga kinaiya nga sama sa pagdisiplina sa kaugalingon, pagkadili-mapihigon, pagkamapainubsanon, kahangawa, ug pagkamabuot. Ang iyang hunahuna matarong, ang iyang mga pulong makapadasig, ang iyang mga binuhatan matul-id ug mapuslanon. Ang unang bahin sa ika-12ng kapitulo sa basahon sa Bibliya sa Proverbio nagpakita kanato kon sa unsang paagi ang pagkamaayo angayng mag-impluwensiya sa atong adlaw-adlawng kinabuhi ug naghisgot sa mga kaayohan nga mosangpot sa pagpasundayag niining hiyasa. Ang pagpalandong sa gipamulong dinha mohatag kanato ug “hait nga salabotan aron sa pagbuhat ug maayo.” (Salmo 36:3) Ang pagpadapat sa maalamong tambag niini makatabang kanato nga mauyonan sa Diyos.
Hinungdanon ang Disiplina
“Ang nahigugma sa disiplina nahigugma sa kahibalo,” nag-ingon si Solomon, “apan ang nagadumot sa pagbadlong walay kabuot.” (Proverbio 12:1) Kay maikagong mouswag sa kaugalingon, ang tawo nga maayo, magpadisiplina. Iyang ipadapat dayon ang tambag nga iyang madawat diha sa Kristohanong mga tigom o sa pribadong mga panagsultihanay. Ang mga pulong sa Kasulatan ug sa pinasukad-sa-Bibliya nga mga publikasyon nahisamag pangpalo sa baka nga mag-agda kaniya sa pagsubay sa matul-id nga dalan. Siya mangitag kahibalo ug mogamit niana aron ang iyang mga dalan motarong. Oo, ang mahigugmaon sa disiplina maoy mahigugmaon usab sa kahibalo.
Hinungdanon kaayo ang disiplina alang sa matuod nga mga magsisimba—ilabina sa pagdisiplina sa kaugalingon! Kita makapangandoy nga unta kita makabaton ug mas lalom nga kahibalo sa Pulong sa Diyos. Kita tingali gusto nga mahimong mas epektibo diha sa Kristohanong ministeryo ug mahimong mas maayong mga magtutudlo sa Pulong sa Diyos. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Apan nagkinahanglan ug pagdisiplina sa kaugalingon aron matinuod ang gipangandoy. Ang pagdisiplina sa kaugalingon hinungdanon usab sa ubang bahin sa kinabuhi. Pananglitan, ang mga basahon nga gidisenyo sa pagpukaw sa malaw-ayng gana sa sekso daghan kaayo karon. Dili ba nagkinahanglan ug pagdisiplina sa kaugalingon ang pagpugong sa mata sa pagtan-aw sa mangil-ad nga mga talan-awon? Dugang pa, sanglit “ang kiling sa kasingkasing sa tawo daotan sukad pa sa iyang pagkabatan-on,” ang imoral nga hunahuna mahimong maggikan sa kahiladman sa hunahuna. (Genesis 8:21) Disiplina sa kaugalingon ang gikinahanglan aron dili hinuktokan kining butanga.
Ang masuko sa pagbadlong, sa laing bahin, wala mahigugma sa disiplina o sa kahibalo. Ang pagpadala sa makasasalang tendensiya sa tawo nga masuko kon badlongon, naghimo sa iyang kaugalingon nga sama sa usa ka mananap nga walay salabotan—usa ka hayop nga walay moral nga mga prinsipyo. Kinahanglang suklan gayod nato kini nga tendensiya.
“Mga Gamot nga Dili Maluka”
Ang tawo nga maayo, sa pagkatinuod, dili mahimong daotan o mapihigon. Busa ang pagkamatarong hinungdanon usab aron mauyonan ni Jehova. Si Haring David miawit: “Panalanginan mo si bisan kinsa nga matarong, Oh Jehova; ingon sa usa ka dakong taming, likosan mo sila uban ang pag-uyon.” (Salmo 5:12) Nagtandi sa kahimtang sa matarong nianang sa daotan, si Solomon miingon: “Ang usa ka tawo dili malig-on pinaagi sa pagkadaotan; apan mahitungod sa gamot sa mga matarong, kini dili matarog.”—Proverbio 12:3.
Ang daotan morag mao ang nagmauswagon. Tagda ang kasinatian ni salmistang Asap. “Kon bahin kanako,” siya miingon, “hapit na gayong matipas ang akong mga tiil, diriyot nang maligas ang akong mga lakang.” Kay ngano? Si Asap mitubag: “Nasina ako sa mga hambogiro, sa dihang nakita ko ang kalinaw sa mga tawong daotan.” (Salmo 73:2, 3) Apan sa nagpaingon siya sa templo sa sangtuwaryo sa Diyos, siya nakaamgo nga sila gibutang ni Jehova diha sa danlog nga dapit. (Salmo 73:17, 18) Ang kalamposan nga morag nakab-ot sa mga daotan lumalabay. Nganong masina man kita kanila?
Sa kasukwahi, ang tawo nga gikahimut-an ni Jehova malig-on. Nagtandi niini sa lig-ong sistema sa gamot sa usa ka kahoy, si Solomon miingon: “Ang mga tawo nga maayo adunay mga gamot nga dili maluka.” (Proverbio 12:3, The New English Bible) Ang dili makita nga mga gamot sa dako kaayong kahoy, sama sa sequoia sa California, makaabot ug kapin sa 1.5 ka ektaryang gilay-on ug magsilbing lig-ong angkla panahon sa baha ug kusog nga hangin. Ang nagbuntaog nga sequoia makasugakod bisag kusog kaayong linog.
Nahisama nianang matanga sa gamot diha sa tabunok nga yuta, ang atong hunahuna ug kasingkasing kinahanglang mamungkal pag-ayo sa Pulong sa Diyos ug magkuha gikan niini ug tubig nga makahatag ug kinabuhi. Sa ingon niini ang atong pagtuo mogamot pag-ayo ug puwersado, ang atong paglaom segurado ug malig-on. (Hebreohanon 6:19) Kita dili ‘madala ngadto-nganhi sa matag hangin sa bakak nga pagtulon-an.’ (Efeso 4:14) Siyempre, atong bation ang mga epekto sa unoson nga mga pagsulay ug tingali mahadlok pa atubangan sa kalisdanan. Apan ang atong ‘gamot dili matarog.’
“Ang Usa ka Asawa nga May Katakos Maoy Purongpurong sa Iyang Tag-iya”
Daghan ang nakahibalo sa panultihong, “Ang nagpaluyo sa matag tawong malamposon mao ang usa ka maayong babaye.” Naghisgot sa pagkahinungdanon sa usa ka babaye nga mapaluyohon, si Solomon miingon: “Ang usa ka asawa nga may katakos maoy purongpurong sa iyang tag-iya, apan siya nga nagabuhat nga makauulaw maingon sa pagkadunot sa iyang mga bukog.” (Proverbio 12:4) Ang pulong “may katakos” naglangkob ug daghang bahin sa pagkamaayo. Ang mga hiyas sa usa ka maayong asawa, nga detalyadong gihubit diha sa Proverbio kapitulo 31, naglakip sa pagkakugihan, pagkamaunongon, ug pagkamaalamon. Ang babaye nga aduna niining kinaiyaha maoy usa ka purongpurong sa iyang bana tungod kay ang iyang maayong gawi makahatag ug maayong dungog sa iyang bana ug magtuboy kaniya sa panglantaw sa uban. Dili gayod siya mag-una-una o makigkompetensiya kaniya aron tamdon ug maayo sa uban. Hinunoa, siya maoy usa ka katimbang sa iyang bana.
Sa unsang paagi ang usa ka babaye makauulaw ug panglihok, ug unsay mga resulta niini? Kining makauulaw nga gawi nagkalainlain nga mahimong gikan sa pagkapalaaway ngadto sa pagpanapaw. (Proverbio 7:10-23; 19:13) Kini nga mga buhat sa asawa makahatag lamang ug kadaot sa iyang bana. Siya nahisamag ‘kadunotan sa iyang bukog’ tungod kay “siya naghatod kaniya sa kadaot, sama sa usa ka sakit nga makapaluya sa lawas,” nag-ingon ang usa ka reperensiyang basahon. “Ang modernong katugbang sa ekspresyon mahimong ‘usa ka kanser’—usa ka matang sa sakit nga molamay nga anam-anam nga magpaluya sa usa ka tawo,” nag-ingon ang laing basahon. Hinaot nga ang Kristohanong mga asawa maningkamot nga mapahimut-an ang Diyos pinaagi sa pagpalandong sa mga hiyas sa usa ka asawa nga may katakos.
Ang mga Hunahuna Modangat sa Pagbuhat sa Gihunahuna, ug ang Gibuhat May mga Sangpotanan
Ang mga hunahuna modangat sa pagbuhat sa gihunahuna, ug ang gibuhat may mga sangpotanan. Dayon gipadayag ni Solomon ang pagkasunodsunod gikan sa paghunahuna ngadto sa pagbuhat, nga nagtandi sa mga matarong uban sa mga daotan. Siya nag-ingon: “Ang mga hunahuna sa mga matarong maoy hustisya; ang pagtultol sa mga daotan maoy panglimbong. Ang mga pulong sa mga daotan maoy pagbanhig alang sa dugo, apan ang baba sa mga matul-id maoy magluwas kanila.”—Proverbio 12:5, 6.
Ang mga hunahuna sa mga tawo nga maayo maligdong ug nakapunting sa kon unsay makataronganon ug matarong. Sanglit ang mga matarong napalihok tungod sa gugma sa Diyos ug sa isigkatawo, ang ilang mga intensiyon maayo. Ang daotan, sa laing bahin, napalihok sa pagkahakog. Busa, ang ilang mga laraw—ang ilang mga pamaagi sa pagkab-ot sa ilang mga tinguha—malimbongon. Ang ilang mga lihok malipoton. Sila abtik sa pagbitik sa mga inosente, tingali sa hukmanan, pinaagi sa bakak nga mga sumbong. Ang ilang mga pulong maoy “pagbanhig alang sa dugo” tungod kay buot nilang daoton ang ilang inosenteng mga biktima. Ang mga matul-id, kay nakahibalo bahin sa daotang mga laraw ug sa gikinahanglang kaalam aron mag-amping, makalikay niini nga kapeligrohan. Sila makapasidaan pa gani sa dili-mapanagan-on ug magpahilayo kanila gikan sa malimbongong mga laraw sa mga daotan.
Unsay mahitabo sa matarong ug sa daotan? “Ginapukan ang mga daotan ug wala na sila,” mitubag si Solomon, “apan ang balay sa mga matarong magapabilin.” (Proverbio 12:7) Ang balay, nag-ingon ang usa ka reperensiyang basahon, “nagpasabot sa panimalay ug sa tanang bililhong butang sa tawo, nga nagpaarang kaniya sa pagkabuhi.” Mahimong nagpunting kini sa pamilya ug sa mga kaliwat sa matarong. Bisag hain pa niini, ang punto sa sanglitanan matin-aw: Ang matarong mobarog nga malig-on ilalom sa kalisdanan.
Ang Mapainubsanon Mas Maayog Kahimtang
Nagpasiugda sa pagkahinungdanon sa pagkamaalamon, ang hari sa Israel nag-ingon: “Tungod sa iyang maalamon nga baba ang usa ka tawo pagadayegon, apan ang usa nga hiwi sa kasingkasing pagatamayon.” (Proverbio 12:8) Ang tawong maalamon dili magdalidalig sulti. Siya maghunahuna una pa siya mosulti ug may malinawong relasyon sa uban tungod kay ang iyang “maalamon nga baba” magpabantay kaniya sa pagpilig maayo sa iyang mga pulong. Kon makaatubang ug mga pangutanang binuang o pamanabana, ang tawong maalamon ‘magpugong sa iyang mga pulong.’ (Proverbio 17:27) Kining tawhana madayeg ug makapahimuot kang Jehova. Lahi kaayo siya sa tawong hiwi ug mga hunahuna nga nagagikan sa usa ka ‘hiwi nga kasingkasing’!
Oo, ang tawong maalamon madayeg, apan ang sunod nga sanglitanan nagtudlo kanato sa pagkahinungdanon sa pagkamapainubsanon. Kini nag-ingon: “Mas maayo pa ang usa nga dili kaayo tinamod apan adunay sulugoon kay sa usa nga nagahimaya sa iyang kaugalingon apan nakulangan sa tinapay.” (Proverbio 12:9) Si Solomon morag nag-ingon nga mas maayo pa ang kabos nga mapainubsanon, nga usa rag ulipon, kay sa mogasto ug sobra sa panginahanglan sa kinabuhi sa pagpaningkamot nga makapabiling sapian. Pagkamaayong tambag kini alang kanato—nga magkinabuhi nga dili sobra sa atong maabot!
Ang Pagpanguma nga Kinabuhi Dunay mga Pagtulon-an Labot sa Pagkamaayo
Migamit ug pagpanguma nga paagi sa kinabuhi ingong ilustrasyon, si Solomon nagtudlo ug duha ka pagtulon-an sa pagkamaayo. “Ang matarong nagaatiman sa kalag sa iyang binuhing hayop,” siya miingon, “apan ang mga kaluoy sa mga daotan mabangis.” (Proverbio 12:10) Ang tawong matarong dili modagmal sa iyang mga hayop. Siya nahibalo sa ilang mga panginahanglan ug nagtagad sa ilang kaayohan. Ang tawong daotan tingali moingon nga siya nabalaka sa mga hayop, apan siya dili magtagad sa ilang mga panginahanglan. Ang iyang mga motibo mahakogon, ug ang iyang pagtratar sa mga hayop gipasukad sa ganansiya nga iyang makuha gikan kanila. Ang giisip niining tawhana nga igo nga pag-atiman sa mga hayop sa aktuwal maoy mapintas nga pagtratar.
Ang prinsipyo sa matang sa pagtratar sa mga hayop aplikado usab sa pag-atiman sa mga binuhi. Mapintas gayod nga magbuhi ug mga hayop ug dayon paantoson kini sa walay hinungdan pinaagi sa pagpasagad o pagdagmal kanila! Kon bahin sa usa ka hayop nga nag-antos pag-ayo tungod sa grabeng sakit o pagkasamad, kalulot ang pagtapos sa iyang kinabuhi.
Migamit ug laing bahin sa kinabuhi sa pagpanguma ingong ilustrasyon—pagtikad ug yuta—si Solomon nag-ingon: “Ang nagatikad sa iyang yuta matagbaw unya sa tinapay.” Sa pagkatinuod, daghang kaayohan ang makuha sa mapuslanong pagkugi ug trabaho. “Apan ang nagapangagpas sa mga butang nga walay-bili maoy usa kansang kasingkasing nakulangan.” (Proverbio 12:11) Kay kulang ug maayong paghukom o pagsabot, ang tawo nga ‘nakulangan ug kasingkasing’ mangagpas ug usik-ug-panahon, peligroso apan dakog ganansiya, ug walay-pulos nga mga negosyo. Ang pagtulon-an niining duha ka bersikulo tin-aw: Magmaluluy-on ug magmakugihon.
Ang Tawong Matarong Molambo
“Ang daotan nagtinguha sa nakuha sa pukot sa mga tawong daotan,” nag-ingon ang maalamong hari. (Proverbio 12:12a) Unsaon kana paghimo sa tawong daotan? Tingali pinaagi sa pagkaibog sa mga ganansiya nga nakuha sa daotang paagi.
Unsay ikaingon bahin sa tawo nga nagbuhat ug maayo? Kining matanga sa tawo maoy mahigugmaon sa disiplina ug lig-ong nakagamot sa pagtuo. Siya matarong, maalamon ug mapainubsanon, mahangawaon ug kugihan. Ug ‘bahin sa gamot sa mga matarong,’ si Solomon nag-ingon, ‘kini magapamunga,’ o “molambo.” (Proverbio 12:12b; New International Version) “Ang gamot sa matarong magpabilin sa walay kataposan,” nag-ingon ang An American Translation. Kining matanga sa tawo lig-ong nakagamot ug masaligon. Sa pagkatinuod, ‘ang usa ka tawo nga maayo makabaton sa pag-uyon sa Diyos.’ Nan, ‘mosalig kita kang Jehova ug buhaton nato ang maayo.’—Salmo 37:3.
[Mga hulagway sa panid 31]
Sama sa usa ka himsog nga kahoy, ang pagtuo sa tawong matarong lig-ong nakagamot