Sa Dihang Moatake ang Armadong mga Tulisan

DIDTO sa Ikoyi, usa ka pribadong sikbit-siyudad sa Kasadpang Aprika, ang mga mansiyon nahimong mga kuta. Daghan ang dunay paril nga tulo ka metros ang gihabogon, nga dunay talinis nga mga puthaw, buak nga mga bildo, o mga barbed wire sa ibabaw niini. Ang mga guwardiya maoy nagbantay sa nagbuntaog nga mga ganghaan nga gipanalipdag mga perno, trangka, kadena, ug mga kandado. Ang mga bentana may rehas nga puthaw. Ang aserong mga pultahan maoy nagbulag sa mga lawak-katulganan gikan sa ubang bahin sa balay. Magabii, dagkong mga iro​—mga German Shepherd ug mga Rottweiler​—ang pagawason gikan sa ilang mga alad. Ang hayag nga mga suga nagwagtang sa kangitngit, ug ang de-kompiyuter nga mga sistema sa pagbantay hinay nga nagtingog kon luwas ang palibot.

Walay magduhaduha sa panginahanglang himoon ang ilang mga puy-anan nga luwas. Mulo sa mga ulohan sa mantalaan: “Balangay Gilungkab sa Armadong mga Tulisan”; “Batang mga Tulisan Dili Mapugngan”; ug “Kalisang, Samtang mga Gang sa Kalye Mikontrolar [sa Usa ka Lungsod].” Mao kini ang kahimtang sa daghang nasod. Sumala sa gitagna sa Bibliya, nagkinabuhi gayod kita sa malisod nga mga panahon.​—2 Timoteo 3:1.

Ang gidaghanon sa krimen, lakip nianang armadong pagpanulis, nagsulbong sa tibuok globo. Sa dugang ug dugang pa, ang mga kagamhanan dili makaarang o dili buot nga magpanalipod sa ilang kaugalingong mga lungsoranon. Sa pipila ka nasod ang polisiya, nga nalabwan sa gidaghanon ug sa armas, wala masangkapi aron sa pagsanong sa mga pagpangayog tabang. Kadaghanan sa mga tumatan-aw dili gustong malambigit.

Ang mga biktima, tungod kay dili makasalig sa tabang sa polis o sa publiko, walay mahimo kondili ang pagpanalipod sa ilang kaugalingon. Matod sa usa ka Kristohanong ansiyano diha sa usa ka nagaugmad nga nasod: “Kon manawag kag tabang, ang mga tulisan mopiang o mopatay kanimo. Ayaw pagsalig sa tabang sa gawas. Kon moabot ang tabang, maayo, apan ayaw pagdahom niini o pagtawag niini tungod kay ang pagtawag ug tabang mahimong pag-aghat lamang ug dugang nga kagubot.”

Panalipod ug Pulong sa Diyos

Bisan tuod ang mga Kristohanon dili bahin sa kalibotan, sila ania sa kalibotan. (Juan 17:​11, 16) Busa sama ni bisan kinsa, naghimo silag makataronganong mga tagana alang sa ilang kasegurohan. Apan, dili sama sa daghan nga wala mag-alagad kang Jehova, ang katawhan sa Diyos nangitag panalipod sulod sa gambalay sa Kristohanong mga prinsipyo.

Sa kasukwahi, ang mga tawo sa pipila ka nasod sa Aprika mogamit ug salamangka sa pagtinguha nga panalipdan ang ilang kaugalingon gikan sa pagtulis. Ang tambalan tingalig mosamad sa pulso, dughan, o likod sa kliyente. Dayon usa ka miksklada sa salamangka ang ipahid ngadto sa samad, ihalad ang pipila ka pagyamyam, ug ang tawo gituohang dili na madutlan sa mga pagdaot sa mga tulisan. Ang uban mobutang ug mga anting-anting o mga miksklada sa salamangka diha sa ilang mga puy-anan, nga nagtuong ang maong “paneguro” mopahinabong dili sila hilabtan sa mga tulisan.

Ang matuod nga mga Kristohanon wala mag-apil-apil sa bisan unsang matang sa salamangka. Ang Bibliya nagsaway sa tanang matang sa espiritismo, ug angay lamang, sanglit ang maong binuhatan makapaduol sa mga tawo ngadto sa mga demonyo, ang mismong mga persona nga nagpalambo sa kapintasan sa yuta. (Genesis 6:​2, 4, 11) Ang Bibliya dayag nga nag-ingon: “Dili gayod kamo magbuhat sa salamangka.”​—Levitico 19:26.

Ang pipila ka tawo desperadong mangita ug kasegurohan pinaagi sa pagsangkap sa ilang kaugalingon ug mga pusil. Apan, ang mga Kristohanon seryosong nagtagad sa mga pulong ni Jesus, nga nag-ingon: “Ang tanang mogamit sa espada mamatay pinaagi sa espada.” (Mateo 26:52) Ang katawhan sa Diyos ‘naghimo na sa ilang mga espada nga mga lipya sa daro’ ug wala magpalit ug mga pusil aron panalipdan ang ilang kaugalingon gikan sa pagtulis o pag-atake.​—Miqueas 4:3.

Komosta na man ang paghikay alang sa armadong mga sekyuriti gard? Bisan tuod usa kini ka butang alang sa personal nga desisyon, hinumdomi nga ang maong kahikayan magbutang sa pusil diha sa mga kamot sa laing tawo. Unsa may madahom sa amo sa mga guwardiya kon moabot ang tulisan? Dahomon ba niyang pusilon sa mga guwardiya ang kawatan kon gikinahanglan sa pagpanalipod sa mga tawo ug mga kabtangan nga giguwardiyahan?

Ang gibatonan nga baroganan sa mga Kristohanon sa pagsalikway sa salamangka ug mga hinagiban isip mga himan sa panalipod tingali morag binuang sa mga mata niadtong wala makaila sa Diyos. Apan, ang Bibliya nagpasalig kanato: “Siya nga nagasalig kang Jehova pagapanalipdan.” (Proverbio 29:25) Bisan tuod mopanalipod si Jehova sa iyang katawhan sa kinatibuk-an, dili siya mosanta sa matag kahimtang aron panalipdan ang iyang mga alagad gikan sa pagtulis. Si Job matinumanon sa talagsaong paagi, apan gitugotan sa Diyos ang mga manglulungkab nga kawaton ang kahayopan ni Job, uban sa pagkawala sa kinabuhi sa mga sulugoon. (Job 1:​14, 15, 17) Gitugotan usab sa Diyos si apostol Pablo nga makasinati sa “kapeligrohan gikan sa mga tulisan sa dalan.” (2 Corinto 11:26) Bisan pa niana, ang Diyos nagtudlo sa iyang mga alagad sa pagkinabuhi subay sa mga prinsipyo nga magpakunhod sa kapeligrohan sa pagtulis. Iya usab silang gisangkapan sa kahibalo nga motabang kanila sa pagsanong sa pagtulis sa mga paagi nga magpakunhod sa purohan nga masamdan.

Pagpakunhod sa Hulga nga Matulis

Ang maalamong tawo nakamatikod dugay na kanhi: “Ang kadagaya nga iya sa usa ka dato dili motugot kaniya sa pagkatulog.” (Ecclesiastes 5:12) Sa laing pagkasulti, kadtong nanag-iya ug daghang butang mahimong mahingawa pag-ayong mawad-an sa ilang kabtangan nga dili sila makatulog tungod sa pagkabalaka bahin niini.

Busa ang usa ka paagi sa pagpakunhod dili lamang sa kabalaka kondili sa hulga usab nga matulis mao ang paglikay sa pagtigom ug daghang mahalon nga kabtangan. Ang inspiradong apostol misulat: “Ang tanang butang nga anaa sa kalibotan​—ang tinguha sa unod ug ang tinguha sa mga mata ug ang mapagawalong pagpasundayag sa kahinguhaan sa kinabuhi sa usa​—wala magagikan sa Amahan, kundili nagagikan sa kalibotan.” (1 Juan 2:16) Ang mao rang mga tinguha nga motukmod sa mga tawo nga mopalit ug mahalong mga butang motukmod sa uban nga mangawat. Ug ang usa ka “mapagawalong pagpasundayag sa kahinguhaan sa kinabuhi sa usa” mahimong usa ka pagdapit niadtong may kiling nga manglungkab.

Gawas sa paghupot ug dili-kaayo-mamatikdan nga estilo sa pagkinabuhi, ang laing panalipod batok sa pagtulis mao ang pagpasundayag nga ikaw usa ka matuod nga Kristohanon. Kon ikaw magpakitag gugma ngadto sa uban, matinud-anon sa imong mga pakiglabot, ug aktibo diha sa Kristohanong ministeryo, makatukod kag usa ka reputasyon diha sa imong komunidad tungod kay maayo kang tawo, usa nga takos sa pagtahod. (Galacia 5:​19-23) Ang ingon nianang Kristohanong reputasyon mahimong labaw pang makapanalipod kay sa hinagiban.

Sa Dihang Moabot ang Armadong mga Tulisan

Apan, unsay angay nimong buhaton kon ang mga tulisan makasulod sa imong balay ug makigharong kanimo? Hinumdomi nga ang imong kinabuhi labawng hinungdanon kay sa kabtangan. Si Kristo Jesus miingon: “Ayawg sukli siya nga tuman-kadaotan; apan si bisan kinsa nga magsagpa kanimo sa tuo mong aping, iwaling usab kaniya ang pikas. Ug kon buot sa usa ka tawo nga . . . panag-iyahon ang imong pang-ilalom nga bisti, tugoting mahiadto usab kaniya ang imong panggawas nga bisti.”​—Mateo 5:​39, 40.

Maalamon kini nga tambag. Bisan pag ang mga Kristohanon dili obligado sa paghatag sa mga kriminal ug impormasyon labot sa mga kabtangan, ang mga tulisan lagmit nga mahimong mapintas kon ilang mamatikdan ang pagsukol, kakulang ug kooperasyon, o paglimbong. Daghan kanila, “nga nawad-an na sa tanang moral nga pagbati,” dali rang mahagit ngadto sa daotan, mapintas nga panggawi.​—Efeso 4:19.

Si Samuel nagpuyo diha sa usa sa mga apartment nga tinukod. Giabongan sa mga tulisan ang tinukod ug miadto sa lainlaing apartment, nga nanglungkab. Nakadungog si Samuel ug mga butobuto sa pusil, giguba nga mga pultahan, ug mga tawong naniyagit, nanghilak, ug nanagdangoyngoy. Imposibleng makaikyas. Gisultihan ni Samuel ang iyang asawa ug tulo ka anak nga lalaki sa pagluhod sa salog, iisa ang ilang mga kamot, piyongon ang ilang mga mata, ug maghulat. Sa dihang mikalit pagsulod ang mga tulisan, si Samuel nakigsulti kanila nga nagduko, kay nasayod nga kon motan-aw siya sa ilang mga nawong, tingalig maghunahuna silang iyang mailhan sila sa ulahi. “Dayon,” siya miingon. “Bisag unsa nga inyong gusto, kuhaa. Libre kamong mokuhag bisag unsa. Mga Saksi ni Jehova kami, ug dili kami mosukol kaninyo.” Ang mga tulisan nakalitan niini. Sa misunod nga oras o kapin pa, 12 tanan ka armadong tawo ang miabot nga grupogrupo. Bisan pag nakakawat sila ug alahas, salapi, ug elektronikong kasangkapan, ang pamilya wala gibunalan o gitigbas sama sa uban diha sa tinukod. Gipasalamatan sa pamilya ni Samuel si Jehova tungod sa ilang mga kinabuhi.

Kini nagpasundayag nga kon may kalabotan sa salapi ug materyal nga mga butang, ang mga biktima sa pagtulis nga dili mosukol mahimong makakunhod sa purohan nga masamdan.a

Usahay ang pagpanaksi sa usa ka Kristohanon makapanalipod batok sa kadaot. Sa dihang gisulong sa mga tulisan ang balay ni Ade, iyang gisultihan sila: “Nasayod akong lisod ang inyong kahimtang, ug mao kanay hinungdan kon nganong ingon niini ang inyong trabaho. Isip mga Saksi ni Jehova, nagtuo kami nga moabot ang adlaw nga ang tanan duna nay igong pagkaon alang sa iyang kaugalingon ug sa iyang pamilya. Ang tanan magkinabuhi sa pakigdait ug kalipay ilalom sa Gingharian sa Diyos.” Kana mipaluya sa pag-atake sa mga tulisan. Usa kanila miingon: “Pasayloa kami kon gisulod namo ang imong balay, apan angay nimong sabton nga gigutom kami.” Bisan tuod ilang gilungkab ang mga kabtangan ni Ade, sila wala magtandog kaniya o sa iyang pamilya.

Pagpabiling Kalmado

Dili sayon nga magmakalmado diha sa usa ka peligrosong kahimtang, ilabina kon ang pangunang tumong sa mga tulisan mao nga lisangon ang ilang mga biktima aron motuman. Ang pag-ampo motabang kanato. Ang atong pagtuaw alang sa tabang, bisag hilom ug hamubo, madungog ni Jehova. Ang Bibliya nagpasalig kanato: “Ang mga mata ni Jehova anaa sa mga matarong, ug nagpatalinghog ang iyang mga dalunggan sa ilang pagpangayog tabang.” (Salmo 34:15) Si Jehova makadungog kanato ug makahatag kanato sa kaalam aron matagad sa kalmadong paagi ang bisan unsang kahimtang.​—Santiago 1:5.

Gawas sa pag-ampo, ang lain pang tabang sa pagpabiling kalmado mao ang paghukom sa abante kon unsay imong himoon ug dili himoon kon ikaw tulison. Siyempre, dili posibleng mahibaloan daan kon unsay imong kahimtang unya panahon sa pagtulis. Bisan pa niana, maayong huptan sa hunahuna ang mga prinsipyo, sama nga maalamong huptan sa hunahuna ang mga paagi sa pagpabiling luwas kon ugaling anaa ka sa tinukod nga may sunog. Ang abanteng paghunahuna motabang kanimo sa pagpabiling kalmado, sa paglikay nga matarantar, ug sa paglingkawas sa kadaot.

Ang panglantaw sa Diyos bahin sa pagpanulis tin-awng gipahayag: “Ako, si Jehova, nahigugma sa hustisya, nagadumot sa pagpanulis uban sa pagkadili-matarong.” (Isaias 61:8) Giinspirar ni Jehova ang iyang manalagnang si Ezequiel nga isulat ang pagpanulis isip seryoso kaayong sala. (Ezequiel 18:18) Hinunoa, ang mao gihapong basahon sa Bibliya nagpakita usab nga ang Diyos maluluy-ong mopasaylo sa tawo nga maghinulsol ug mouli sa kinawat.​—Ezequiel 33:​14-16.

Bisan pag nagkinabuhi diha sa puno-sa-krimen nga kalibotan, ang mga Kristohanon nagmaya tungod sa paglaom sa kinabuhi ilalom sa Gingharian sa Diyos, sa dihang wala nay pagpanulis. Mahitungod nianang panahona, ang Bibliya nagsaad: “[Ang katawhan sa Diyos] manglingkod, ang matag usa ilalom sa iyang paras ug ilalom sa iyang kahoyng igos, ug walay usa ang magpakurog kanila; kay ang baba mismo ni Jehova sa mga panon namulong niini.”​—Miqueas 4:4.

Usa ka Pagtulis nga Nasanta sa Kasadpang Aprika

Sumala sa giasoy ni Eunice Ebuh

“Giplano sa armadong mga tulisan ang ilang pag-atake sa adlaw nga kasagaran namong himoon ang Pagtuon sa Kongregasyon sa Libro diha sa among puy-anan. Among ablihan ug dako ang among mga ganghaan alang sa mga igsoong lalaki ug babaye ug mga interesado. Ang mga tulisan lagmit nga nasayod sa among mga batasan ug oras sa miting. Segurado kaming gikawat nila ang usa ka sakyanan sa laing dapit ug mianha aron magpaabot duol sa among ganghaan sa maong adlaw ug oras sa pagtuon sa libro.

“Wala damha, sa maong semana nga sila mianha mao ang semana sa pagduaw sa magtatan-aw sa sirkito. Imbes nga magtigom sa among balay, nagtigom kami sa Kingdom Hall. Pagkahuman sa tigom, dihay miting sa mga ansiyano. Ang naandang paagi mao nga ang mga bata ug ako mopauli na sa balay, apan ang akong bana, nga usa ka ansiyano, mihangyo kanamo sa paghulat kaniya. Matod niya dili siya magdugay. Busa naghulat kami.

“Sunod among nadiskobrehan nga dili moandar ang among sakyanan. Ang magtatan-aw sa sirkito ug ang akong bana dili makaayo niini. Ang mekaniko nga among gipatawag dili usab makaayo niini.

“Ang mga bata naglakaw na lang pauli. Pagkataudtaod, mipauli usab ako. Miabot akog mga alas diyes. Ako ug ang mga bata wala mosulod sa compound nga sakay sa sakyanan, nga magkinahanglan unta sa pag-abli sa dakong ganghaan.

“Sa dihang misulod ako sa akong lawak-katulganan, nakadungog akog buto sa pusil, hilabihan ka kusog. Natingala ako kon unsay nagakahitabo. Gisulayan nakong teleponohan ang polis, apan daot ang telepono. Midalidali akog kanaog sa hagdan ug gitrangkahan ang aserong pultahan sa entrada, dayon midalidali sa pagtrangka sa tungatungang pultahan. Akong gipalong ang mga suga. Natarantar ang akong mga anak, busa ako silang gisultihan nga magmakalmado. Duyog kaming nag-ampo alang sa panalipod ni Jehova. Sa kasamtangan, ang akong bana atua pa sa Kingdom Hall nga naningkamot sa pagpaandar sa sakyanan.

“Midungaw ako sa bentana ug nakita ang tawo nga naghigda sa dalan gawas sa ganghaan. Morag nanghawa na ang mga tulisan, busa akong gikarga ang samdang tawo diha sa akong sakyanan ug gidalidali siyag dala sa ospital. Usa kadto ka risgo, apan kinahanglang aduna akoy buhaton. Apan, ikasubo, namatay siya pagkasunod adlaw.

“Bisan pa sa maong trahedya, ang mga butang tingalig nahimo pang mas grabe kaayo. Ang pagduaw sa magtatan-aw sa sirkito nagkahulogan nga wala namo gihimo ang pagtuon sa libro diha sa among balay. Ang pagkadaot sa sakyanan nagkahulogan nga wala kami molarga pauli isip usa ka pamilya. Ang akong bana, nga tino gayong hilabtan sa mga tulisan, gabii na kaayong nakapauli sa balay. Kini ug ang ubang mga hinungdan maoy sa among bentaha nianang gabhiona.

“Si Jehova maoy among salipdanan ug among dangpanan. Sama kini sa giingon sa kasulatan: ‘Gawas kon si Jehova mismo ang magabantay sa siyudad, kawang lamang ang pagtukaw sa guwardiya.’”​—Salmo 127:1.

[Mga footnote]