“Ang Tibuok nga Katungdanan sa Tawo”
“Kahadloki ang matuod nga Diyos ug bantayi ang iyang mga sugo. Kay kini ang tibuok nga katungdanan sa tawo.”—ECCLESIASTES 12:13.
1, 2. Nganong angayang tagdon ang atong katungdanan sa Diyos?
“UNSA ang gikinahanglan ni Jehova kanimo?” Usa ka karaang manalagna misukna niana nga pangutana. Dayon iyang gitagsatagsa ang gikinahanglan ni Jehova—pagbuhat sa minatarong, paghigugma sa kalulot, ug paglakaw nga makasaranganon uban sa Diyos.—Miqueas 6:8.
2 Niining panahona sa pag-iyaiya ug kaugalingnan, daghan ang dili makauyon sa ideya nga ang Diyos adunay gikinahanglan kanila. Dili nila buot nga obligahon. Apan komosta ang konklusyon nga nakab-ot ni Solomon diha sa Ecclesiastes? “Ang kataposan sa butang, ang tanan nadungog na, mao: Kahadloki ang matuod nga Diyos ug bantayi ang iyang mga sugo. Kay kini ang tibuok nga katungdanan sa tawo.”—Ecclesiastes 12:13.
3. Nganong angay natong palandongon ug maayo ang basahon sa Ecclesiastes?
3 Bisan unsa pa ang atong mga kahimtang ug panglantaw sa kinabuhi, kita makabenepisyo ug dako kon tagdon nato ang luyo niana nga konklusyon. Si Haring Solomon, ang magsusulat niining dinasig nga basahon, nagpalandong sa pipila ka mismong mga butang nga maoy bahin sa atong adlaw-adlaw nga kinabuhi. Ang pipila tingali dalidaling mohinapos nga ang iyang pagdukiduki sa dakong bahin maoy negatibo. Apan kadto maoy dinasig sa Diyos ug makatabang kanato sa pagtimbangtimbang sa atong mga kalihokan ug mga prioridad, uban ang nagdakong kalipay ingong resulta.
Pagtagana sa Pangunang mga Panginahanglan sa Kinabuhi
4. Unsay gisusi ug gihisgotan ni Solomon diha sa Ecclesiastes?
4 Gituki ug maayo ni Solomon ‘ang kalihokan sa mga anak nga lalaki sa katawhan.’ “Gipaningkamotan sa akong kasingkasing ang pagpangita ug pagsusi sa kaalam labot sa tanang nahimo ilalom sa mga langit.” Sa paghisgot ug “kalihokan” wala ipasabot nga awtomatiko ni Solomon ang trabaho, o empleyo, apan hinunoa ang tibuok nga kasangkaron kon unsay gikalingahan sa mga lalaki ug babaye sa tibuok nilang mga kinabuhi. (Ecclesiastes 1:13) Atong palandongon ang pipila sa pangunang mga alatubangon, o mga kalihokan, ug unya itandi sa atong kaugalingong mga kalihokan ug mga prioridad.
5. Unsay usa sa pangunang mga kalihokan sa tawo?
5 Tinong ang salapi mao ang kinauyokan sa daghang tawhanong mga alatubangon ug mga kalihokan. Walay tawo ang makataronganong makaingon nga si Solomon may dili mabalak-ong hunahuna bahin sa salapi nga nabatonan sa pipila ka bahandianong mga tawo. Siya miadmitir gilayon sa panginahanglan ug salapi; ang may igong salapi mas maayo kay sa pagkinabuhi nga malisod o diha sa kakabos. (Ecclesiastes 7:11, 12) Apan lagmit nakamatikod ka nga ang salapi, uban ang mga kabtangan nga mapalit niini, mahimong ang pangunang tumong sa kinabuhi—sa mga kabos ingon man sa mga adunahan.
6. Unsay atong makat-onan bahin sa salapi gikan sa usa sa mga sambingay ni Jesus ug gikan sa kaugalingong kasinatian ni Solomon?
6 Hinumdomi ang sambingay ni Jesus bahin sa usa ka adunahang tawo kinsa, kay wala gayod matagbaw, naghago aron makabaton pag dugang. Gihukman siya sa Diyos nga dili makataronganon. Ngano? Tungod kay ang atong ‘kinabuhi dili gikan sa mga butang nga atong nabatonan.’ (Lucas 12:15-21) Ang kasinatian ni Solomon—nga lagmit mas sangkad pa kay sa atoa—nagpamatuod sa mga pulong ni Jesus. Basaha ang kahubitan sa Ecclesiastes 2:4-9. Sa taudtaod nga panahon si Solomon naningkamot mismo sa pagbatog mga bahandi. Nagtukod siyag maanindot kaayong mga balay ug mga tanaman. Siya nakaarang ug nakapanag-iyag matahom nga mga asawa. Ang bahandi ba ug ang nahimo niya tungod niini nakahatag ug dulot nga katagbawan, usa ka pagbati sa matuod nga kahimoan, ug kahulogan sa iyang kinabuhi? Siya prangkang mitubag: “Ako, bisan ako, mitan-aw sa tanan nakong mga buhat nga gibuhat sa akong mga kamot ug sa pangabudlay nga akong gikugihan pag-ayo sa pagbuhat, ug, tan-awa! ang tanan kakawangan ug usa ka paggukod sa hangin, ug walay nakuhang bentaha ilalom sa adlaw.”—Ecclesiastes 2:11; 4:8.
7. (a) Unsay gipamatud-an sa kasinatian labot sa bili sa salapi? (b) Unsay imong personal nga nakita nga nagpamatuod sa konklusyon ni Solomon?
7 Kana maoy realistikanhon, usa ka kamatuoran nga napamatud-an diha sa daghang kinabuhi. Kita kinahanglang moadmitir nga ang pagbatog daghang salapi dili makasulbad sa tanang problema. Kini mahimong makasulbad sa pipila, sama sa pagbatog pagkaon ug sinina nga mas masayon. Apan ang usa ka tawo makasul-ob lamang ug usa ka sinina sa usa ka panahon ug makapahimulos lamang sa usa ka tinong gidaghanon sa pagkaon ug ilimnon. Ug ikaw nakabasa sa adunahang mga tawo kansang mga kinabuhi gisakit sa diborsiyo, pag-abuso sa alkoholikong ilimnon o droga, ug mga pagbatokay sa mga paryente. Ang multimilyonaryo nga si J. P. Getty miingon: “Ang salapi dili kinahanglang may bisan unsang koneksiyon sa kalipay. Tingali sa kawalay-kalipay.” Alang sa maayong katarongan, giisip ni Solomon ang paghigugma sa salapi nga kakawangan. Itandi kana nga kamatuoran sa obserbasyon ni Solomon: “Matam-is ang kinatulgan sa usa nga nag-alagad, bisan pag diyutay o daghan ang makaon niya; apan ang kadagaya nga iya sa usa ka dato dili magpatulog kaniya.”—Ecclesiastes 5:10-12.
8. Unsay katarongan sa dili pag-isip ug sobra sa kahinungdanon sa salapi?
8 Ang salapi ug mga kabtangan dili usab makahatag ug pagbati sa katagbawan bahin sa umaabot. Kon ikaw may daghang salapi ug mga kabtangan, ikaw lagmit may dugang kabalaka sa pagpanalipod niini, ug ikaw sa gihapon wala masayod kon unsay modangat ugma. Mawala kaha kining tanan, duyog sa imong kinabuhi? (Ecclesiastes 5:13-17; 9:11, 12) Tungod niini, dili lisod sabton kon nganong ang atong kinabuhi, o kalihokan, angayng anaa sa mas taas, mas malungtarong bili kay sa salapi ug mga kabtangan.
Pamilya, Kabantog, ug Gahom
9. Nganong ang pamilyahanong kinabuhi hustong gihisgotan diha sa pagsusi ni Solomon?
9 Ang pag-analisar ni Solomon sa kinabuhi naglakip sa butang bahin sa sobrang pagkabalaka sa pamilya. Ang Bibliya naghatag ug linaing pagtagad sa pamilyahanong kinabuhi, lakip ang kalipay sa pagbaton ug pagmatuto sa mga anak. (Genesis 2:22-24; Salmo 127:3-5; Proverbio 5:15, 18-20; 6:20; Marcos 10:6-9; Efeso 5:22-33) Ugaling, kana ba ang labing hinungdanong bahin sa kinabuhi? Daw daghan ang naghunahuna niana, kon tagdon ang gihatag nga pagtagad sa pipila ka kultura bahin sa kaminyoon, mga anak, ug mga bugkos sa pamilya. Bisan pa ang Ecclesiastes 6:3 nagpakita nga bisan ang pagbatog usa ka gatos ka anak dili hinungdanon alang sa katagbawan sa kinabuhi. Hunahunaa kon unsa ka daghang ginikanan ang nagsakripisyo alang sa ilang mga anak aron kahatagan sila ug maayong kaugmaon ug maghimo sa ilang kinabuhi nga mas haruhay. Bisag kana dungganon, tinong ang atong Maglalalang wala magpasabot nga ang pangunang katuyoan sa atong paglungtad mao lamang ang pagpasa sa kinabuhi ngadto sa sunod nga kaliwatan, ingon sa kinaiyanhong buhaton sa mga hayop sa pagpatunhay sa mga matang.
10. Nganong ang dili angayng pagkalinga sa pamilya mahimong kakawangan?
10 Si Solomon sa pagkamasinaboton nagbutyag sa pipila ka mga katinuoran bahin sa pamilyahanong kinabuhi. Pananglitan, ang usa ka tawo mahimong malinga pag-ayo sa pagtagana alang sa iyang mga anak ug mga apo. Apan sila ba kaha magpamatuod nga maalamon? O sila ba kaha magbinuang kon unsay gipaningkamotan niyang tigomon alang kanila? Kon ang ulahi mahitabo, pagkadakong “kakawangan ug dakong katalagman” unya kana!—Ecclesiastes 2:18-21; 1 Hari 12:8; 2 Cronicas 12:1-4, 9.
11, 12. (a) Diha sa unsang mga pangagpas sa kinabuhi nga ang pipila nagpunting sa pagtagad? (b) Nganong ikaingon nga ang pagpangagpas sa kabantog maoy “usa ka paggukod sa hangin”?
11 Sa pikas nga paghingapin, gipulihan sa daghan ang normal nga pamilyahanong kinabuhi sa ilang determinasyon sa pagkab-ot sa kabantog o gahom ibabaw sa uban. Kini tingali usa ka sayop nga mas komon taliwala sa mga lalaki. Nakita ba nimo kini sa imong mga kauban sa tunghaan, kauban sa trabaho, o mga silingan? Daghan ang nakigbisog pag-ayo aron mamatikdan, aron mahimong inila, o aron makabatog awtoridad ibabaw sa uban. Apan unsa ba gayod ka hinungdanon kini?
12 Palandonga kon giunsa sa pipila pagpakigbisog nga mahimong inila, sa gagmay man o sa dagkong sukod. Makita nato kini diha sa tunghaan, sa atong kasilinganan, ug sa nagkalainlaing sosyal nga mga grupo. Kini usab ang nagtukmod nga puwersa niadtong buot nga mainila sa bellas artes, kalingawan, ug politika. Apan, dili ba kini usa gayod ka kawang nga paningkamot? Si Solomon hustong nagtawag niini nga “usa ka paggukod sa hangin.” (Ecclesiastes 4:4) Bisan kon ang usa ka batan-on nahimong prominente diha sa usa ka klab, sa usa ka tem sa mga esport, o sa usa ka grupo sa mag-aawit—o ang usa ka lalaki o babaye nahimong tinamod diha sa usa ka kompaniya o sa komunidad—unsa ba gayod ka daghan ang nahibalo bahin niini? Ang kadaghanan bang tawo sa pikas nga bahin sa globo (o bisan diha sa samang nasod) nahibalo nga kanang tawhana naglungtad? O sila ba nagpadayon lamang sa kinabuhi nga bug-os walay kahibalo sa diyutayng kabantog nga nabatonan niya? Ug tinuod usab kana sa bisan unsang gahom o awtoridad nga nakab-ot sa usa ka tawo diha sa trabaho, sa usa ka lungsod, o taliwala sa usa ka grupo.
13. (a) Sa unsang paagi ang Ecclesiastes 9:4, 5 motabang kanato nga makabatog hustong panglantaw sa pagpangagpas sa kabantog o gahom? (b) Unsang mga kamatuoran ang angay natong atubangon kon ugaling ingon lang niini ang kinabuhi? (Tan-awa ang potnot.)
13 Unsay sangpotanan niana nga kabantog o awtoridad? Samtang ang usa ka kaliwatan molabay ug ang lain moabot, ang bantogan o gamhanang mga tawo mangamatay ug makalimtan. Tinuod kana sa mga magtutukod, mga musikero ug ubang mga sinati-sa-arte, sosyal nga mga repormador, ug uban pa, ingon nga tinuod kini sa kadaghanang politiko ug mga lider sa militar. Labot niini nga mga kalihokan, pilay imong nakaila nga espesipikong mga indibiduwal nga nabuhi tali sa mga tuig 1700 ug 1800? Hustong natimbangtimbang ni Solomon ang mga butang, nga nag-ingon: “Ang buhi nga iro labi pang maayo kay sa patay nga leyon. Kay ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay; apan ang mga patay, sila walay nahibaloan nga bisan unsa, . . . ang ilang handomanan nakalimtan.” (Ecclesiastes 9:4, 5) Ug kon ingon lang niini ang kinabuhi, nan ang pagpaningkamot alang sa kabantog o gahom sa pagkatinuod maoy kakawangan.a
Atong Kalingahan ug Obligasyon
14. Nganong ang basahon sa Ecclesiastes makatabang kanato sa personal?
14 Si Solomon wala magkomento sa daghang kalihokan, mga tumong, ug mga kalingawan nga gikalingahan sa mga tawo sa ilang pagkinabuhi. Bisan pa niana, ang iyang gisulat igo na. Ang atong paghisgot sa basahon dili angayng masulub-on o negatibo, kay kita sa realistikanhon nagrepaso sa usa ka basahon sa Bibliya nga tinuyong gidasig ni Jehova nga Diyos alang sa atong kaayohan. Kini makatabang sa matag usa kanato nga tul-iron ang atong panglantaw sa kinabuhi ug kon unsay atong gikalingahan. (Ecclesiastes 7:2; 2 Timoteo 3:16, 17) Kana ilabinang ingon niana tungod sa mga konklusyon nga nakab-ot ni Solomon sa tabang ni Jehova.
15, 16. (a) Unsay panglantaw ni Solomon sa pagkalipay sa kinabuhi? (b) Unsay tukmang gisulti ni Solomon nga kinahanglanon aron malipay sa kinabuhi?
15 Usa ka puntong gisublisubli ni Solomon mao nga ang mga alagad sa matuod nga Diyos angayng makakaplag ug kalipay sa ilang mga kalihokan atubangan Kaniya. “Ako nahibalo nga wala nay mas maayo alang kanila kay sa pagkalipay ug sa pagbuhat ug maayo sulod sa tibuok nga kinabuhi sa usa ka tawo; ug usab nga ang matag tawo mokaon ug sa pagkatinuod moinom ug makakita ug maayo sa tanan niyang pangabudlay. Kini maoy gasa sa Diyos.” (Ecclesiastes 2:24; 3:12, 13; 5:18; 8:15) Matikdi nga si Solomon wala magdasig ug hudyaka; ni nagduso siya sa tinamdan nga ‘Mangaon kita, manginom, ug magmasadya, kay ugma kita mangamatay.’ (1 Corinto 15:14, 32-34) Siya nagpasabot nga kita angayng makakaplag ug kalipay diha sa normal nga mga kalingawan, sama sa pagkaon ug pag-inom, samtang kita ‘nagabuhat ug maayo sulod sa tibuok natong kinabuhi.’ Kana sa walay duhaduha magpahiuyon sa atong kinabuhi diha sa kabubut-on sa Maglalalang, nga nagtino kon unsay tinuod nga maayo.—Salmo 25:8; Ecclesiastes 9:1; Marcos 10:17, 18; Roma 12:2.
16 Si Solomon misulat: “Lakaw, kan-a ang imong pagkaon uban ang kalipay ug imna ang imong bino uban ang malipayong kasingkasing, tungod kay ang matuod nga Diyos nakakaplag ug kahimuot sa imong mga buhat.” (Ecclesiastes 9:7-9) Oo, ang lalaki o babaye kinsa sa pagkatinuod may tugob ug magantihong kinabuhi maoy aktibo sa mga buhat nga niana si Jehova nakakaplag ug kahimuot. Kana nagkinahanglan kanato nga konsiderahon siya kanunay. Pagkalahi niini nga panglantaw gikan nianang sa kinabag-ang mga tawo, nga nag-isip sa kinabuhi pinasukad sa tawhanong mga pangatarongan!
17, 18. (a) Unsay pagsanong sa daghang tawo bahin sa mga katinuoran sa kinabuhi? (b) Unsang sangpotanan ang angay natong hinumdoman kanunay?
17 Bisag daghang relihiyon ang nagtudlo bahin sa kinabuhi luyo sa kamatayon, daghang tawo ang nagtuo nga kining kinabuhia mao ra gayod ang maseguro nila. Ikaw tingali nakakita kanila nga milihok sama sa gihubit ni Solomon: “Tungod kay ang hukom batok sa buhat nga daotan wala man tumana dihadiha, busa ang kasingkasing sa mga anak nga lalaki sa mga tawo nangahas aron sa pagbuhat ug daotan.” (Ecclesiastes 8:11) Bisan kadtong wala maglunang sa daotang mga buhat nagpakita nga sila sa dakong bahin mabalak-on sa kon unsay nagakahitabo karon. Kana maoy usa ka katarongan kon nganong ang salapi, mga kabtangan, kabantog, awtoridad ibabaw sa uban, pamilya, o uban pa sa maong mga intereses nahimong sobra ka hinungdanon alang kanila. Apan, wala taposa diha ni Solomon ang maong hunahuna. Siya midugang: “Bisan pa ang makasasala tingali nagbuhat ug daotan sa makagatos ka higayon ug nagpadayon sa dugay nga panahon sumala sa iyang gusto, apan ako nahibalo usab nga maayo ang sangpotanan niadtong nahadlok sa matuod nga Diyos, tungod kay sila nahadlok kaniya. Apan dili gayod maayo ang sangpotanan sa daotan, ni malugwayan niya ang iyang mga adlaw nga sama sa anino, tungod kay siya wala mahadlok sa Diyos.” (Ecclesiastes 8:12, 13) Tin-aw, si Solomon nakombinsir nga maayo ang sangpotanan alang kanato kon kita ‘mahadlok sa matuod nga Diyos.’ Sa unsang paagi mahimong maayo? Atong makaplagan ang tubag diha sa pagtandi nga iyang gihimo. Si Jehova ‘makapalugway sa atong mga adlaw.’
18 Kadtong kinsa bata pa ilabinang magpalandong sa kasaligan kaayong kamatuoran nga maayo ang sangpotanan kanila kon sila mahadlok sa Diyos. Ingon sa imo na tingaling nakita mismo, ang labing paspas nga mananagan mahimong mapandol ug mapildi sa lumba. Ang usa ka gamhanang kasundalohan mahimong maparot. Ang usa ka utokan nga negosyante mahimong makakaplag sa iyang kaugalingon diha sa kakabos. Ug daghan pang ubang way-katinoan ang maghimo sa kinabuhing dili matag-an. Apan ikaw mahimong makatino gayod niini: Ang labing maalamon ug labing seguradong dalan mao ang pagtagamtam sa kinabuhi samtang nagabuhat ka ug maayo sulod sa moral nga mga kasugoan sa Diyos ug sumala sa iyang kabubut-on. (Ecclesiastes 9:11) Kini naglakip sa pagkakat-on gikan sa Bibliya kon unsa ang kabubut-on sa Diyos, pagpahinungod sa kinabuhi sa usa ngadto kaniya, ug pagkahimong usa ka bawtismadong Kristohanon.—Mateo 28:19, 20.
19. Sa unsang paagi magamit sa mga batan-on ang ilang mga kinabuhi, apan unsa ang maalamong dalan?
19 Ang Maglalalang dili magpugos sa mga batan-on o sa uban sa pagsunod sa iyang pagtultol. Sila mahimong malinga pag-ayo sa edukasyon, tingali mahimo pa ganing tibuok-kinabuhing mga estudyante sa daghang basahon bahin sa tawhanong kahibalo. Kana sa kadugayan makapabudlay sa lawas. O sila makalakaw diha sa mga dalan sa ilang dili-hingpit tawhanong kasingkasing o sundon kon unsay makadani sa mga mata. Kana tinong magdalag kabalaka, ug ang kinabuhi nga gigugol sa ingon sa ulahi mapamatud-ang kakawangan. (Ecclesiastes 11:9–12:12; 1 Juan 2:15-17) Busa si Solomon nangamuyo sa mga batan-on—usa ka pangamuyo nga angay natong palandongon ug maayo, bisag unsa pay atong pangedaron: “Hinumdomi, karon, ang imong Dakong Maglalalang sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on, sa dili pa moabot ang daotang mga adlaw, o sa magsingabot ang mga tuig sa dihang ikaw moingon: ‘Ako walay kalipay kanila.’”—Ecclesiastes 12:1.
20. Unsa ang timbang nga panglantaw sa mensahe sa Ecclesiastes?
20 Nan, unsay atong ikahinapos? Aw, komosta ang konklusyon nga nakab-ot ni Solomon? Iyang nakita, o natuki, “ang tanang buhat nga gibuhat ilalom sa adlaw, ug, tan-awa! ang tanan kakawangan ug usa ka paggukod sa hangin.” (Ecclesiastes 1:14) Dili nato makita diha sa basahon sa Ecclesiastes ang mga pulong sa usa ka siniko o diskontento nga tawo. Kini maoy bahin sa dinasig nga Pulong sa Diyos ug takos sa atong pagtagad.
21, 22. (a) Unsang mga bahin sa kinabuhi ang gihatagan ug pagtagad ni Solomon? (b) Unsang maalamong konklusyon ang iyang nakab-ot? (c) Sa unsang paagi nakaapektar kanimo ang pagsusi sa mga kaundan sa Ecclesiastes?
21 Gitun-an ug maayo ni Solomon ang tawhanong mga pagbudlay, mga pakigbisog, ug mga pangandoy. Gipalandong niya ang sangpotanan sa mga butang diha sa normal nga dagan sa mga kalihokan, ang makapahigawad ug haw-ang nga sangpotanan nga naagoman sa daghan kaayong tawo. Iyang gihunahuna ang katinuoran sa tawhanong pagkadili-hingpit ug sa moresultang kamatayon. Ug iyang gilakip ang hinatag-sa-Diyos nga kahibalo bahin sa kahimtang sa mga patay ug sa mga palaaboton sa bisan unsang umaabot nga kinabuhi. Kining tanan gitimbangtimbang sa usa ka tawo nga may kaalam nga gipausbaw sa Diyos, oo, usa sa labing makinaadmanong tawo nga nabuhi sukad. Unya ang konklusyon nga iyang nakab-ot gilakip sa Balaang Kasulatan alang sa kaayohan sa tanang kinsa buot sa usa ka tinuod makahuloganong kinabuhi. Dili ba kita mouyon?
22 “Ang kataposan sa butang, ang tanan nadungog na, mao: Kahadloki ang matuod nga Diyos ug bantayi ang iyang mga sugo. Kay kini ang tibuok nga katungdanan sa tawo. Kay pagadad-on sa matuod nga Diyos ang tagsatagsa ka buhat ngadto sa paghukom labot sa tagsatagsa ka tinago nga butang, kon kaha kini maayo o daotan.”—Ecclesiastes 12:13, 14.
[Footnote]
a Ang Bantayanang Torre kas-a maalamong nagkomento: “Dili nato angayng usik-usikan kining kinabuhia nganha sa mga kakawangan . . . Kon ugaling ingon lang niini ang kinabuhi, walay bisan unsa nga hinungdanon niini. Kining kinabuhia pareho ra sa usa ka bola nga gilabay sa itaas unya mahulog ra dayon sa abog. Kini usa ka lumalabay nga anino, usa ka nagakalawos nga bulak, usa ka dahon sa sagbot nga pagaputlon ug unya malarag. . . . Sa timbangan sa pagkawalay-kataposan ang lugway sa atong kinabuhi maoy usa ka gamay ra kaayong tuldok. Sa sapa sa panahon kini wala ra gani sa usa ka dakong lusok sa tubig. Dayag gayod nga husto [si Solomon] sa dihang siya nagpalandong sa daghang tawhanong mga alatubangon ug mga kalihokan sa kinabuhi ug nag-isip kanila nga kakawangan. Dali ra kaayo kitang mangahanaw nga maayo na lang unta kon wala kita manungha, usa sa mga bilyones nga motungha ug unya mahanaw, nga diyutay ra kaayo ang nasayod kon nganong ania gayod kita dinhi. Kini dili kay usa ka madinaoton o masulub-on o mangiob o mangil-ad nga panghunahuna. Kini maoy kamatuoran, usa ka realidad, usa ka praktikal nga panghunahuna, kon ugaling ingon lang niini ang kinabuhi.”—Hunyo 1, 1958, panid 346.
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Unsa ang maalamong pagtimbangtimbang sa papel sa mga kabtangan diha sa imong kinabuhi?
◻ Nganong dili nato hatagan ug dili angay nga pagpasiugda ang pamilya, kabantog, o awtoridad ibabaw sa uban?
◻ Unsang diyosnong tinamdan mahitungod sa pagkalipay ang gidasig ni Solomon?
◻ Sa unsang paagi nakabenepisyo ka gikan sa paghisgot sa basahon sa Ecclesiastes?
[Hulagway sa panid 15]
Ang salapi ug mga kabtangan dili mogarantiya sa katagbawan
[Hulagway sa panid 17]
Ang mga batan-on makapaneguro nga maayo ang sangpotanan kanila kon sila mahadlok sa Diyos