Salig Kang Jah Jehova!
“Salig kang Jah Jehova, kamong katawhan, sa walay kataposan, kay anaa kang Jah Jehova ang Bato nga walay kataposan.”—ISAIAS 26:4.
1, 2. Unsang masadyaong awit sa pagdayeg ang gipahayag diha sa Isaias 26:1-6, ug ngano?
ANG pagkalumpag sa ‘lungsod sa malupigong mga nasod’ nagkinahanglag awit sa kadaogan! (Isaias 25:3) Nan, tukma, nga ang tagna sa Isaias kapitulo 26, mga bersikulo 1 ngadto sa 6, nagpahayag sa masadyaong awit sa pagdayeg ngadto sa Soberanong Ginoong Jehova. Ginaawit gani kini bisan karon “diha sa yuta sa Juda,” ang Juda nagkahulogang “Gipasidunggan.” Dinhi, na usab, gigamit sa King James Version ang ekspresyong “Ang GINOONG JEHOVA” nga niini makita duha ka besis ang balaang ngalan. Apan labi pang makalipayng mga pulong nianang awita ang makita diha sa New World Translation, diin dinhi ug sa uban pang bahin nga makita ang balaang ngalan sa Diyos tukmang gihubad!
2 Karon pamatia ang matahom nga awit: “Kami adunay usa ka malig-on nga siyudad. Iyang [Jehova] igabutang ang kaluwasan nga mga kuta ug mga salipdanan. Buksi ninyo ang mga ganghaan aron ang matarong nga nasod nga nagabaton ug pagtuo makasulod. Pagabantayan mo siya diha sa pakigdait nga dayon, kansang mga hunahuna sa kanunay anaa kanimo tungod kay siya nagasalig kanimo. Salig kang Jehova, kamong katawhan, sa walay kataposan, kay anaa kang Jah Jehova ang usa ka Bato nga walay kataposan. Kay iyang gipaubos kadtong nanagpuyo sa itaas, ang lungsod nga tinuboy. Iyang gilumpag kini, iyang gilumpag kini sa yuta; iya kining gipatag bisan pa ngadto sa abog. Ang tiil magatamak niini, bisan pa ang mga tiil sa kabos, ang mga lakang sa mga timawa.” Pagkadakong kalipay nga malakip taliwala sa mga magsaligon nga karon nakigbahin sa pag-awit ning awitona—ang mga Saksi ni Jehova!
3. (a) Unsa “ang matarong nga nasod,” ug kinsa ang nakasulod sa bukas nga “mga ganghaan” niini? (b) Sa unsang paagi ang organisasyon ni Jehova hiusang nagauswag bisan pa sa mga paningkamot sa mga kaaway sa pagbungkag niini?
3 Laglagon gayod ni Ginoong Jehova—Jah Jehova—ang mapahitas-on ug luwason kadtong nagasalig kaniya kanunay. Bisan ug “diyutay” niadto, ang espirituwal nga Israel nahimong “usa ka gamhanang nasod,” “ang matarong nga nasod.” Pinaagi sa bukas nga “mga ganghaan” sa samag-siyudad nga organisasyon ni Jehova, dunay nanagpanulod usab nga dakong panon sa maayog kabubut-ong mga kauban nga may gidaghanong kapin sa tulo ka milyon. Sa tingob nahimo silang internasyonal nga panag-igsoonay, ang populasyon niini labaw sa labing menos ug 57 ka nasod nga nagalangkob sa gitawag Hiniusang Kanasoran. Apan ang “nasod” sa Diyos ug kadtong nakig-uban niana, tinuod gayod nga nahiusa. Sa tibuok kalibotan, ang kiling sa ilang hunahuna mao ang pagsunod sa iyang matarong nga mga prinsipyo. Ang organisasyonal nga “mga kuta” sa “nasod” sa Diyos nahimong salipod batok sa mga paningkamot ni Satanas sa pagdaot sa matinumanong paggawi niini sa paglaban sa kamatuoran. Ang kaaway dili makabungkag sa maunongong pag-uswag sa katawhan sa Diyos! Ang atong pagsalig nahasandig kanunay kang ‘Jah Jehova, ang Bato sa walay kataposan.’—Isaias 54:17; 60:22.
4, 5. (a) Unsa ang “ang lungsod nga tinuboy,” ug sa unsang paagi pagatamakan kini sa katawhan ni Jehova sa mahulagwayong paagi? (b) Kanus-a makabatog dakong katumanan ang tagna sa Isaias 26:10, ug sa unsang paagi? (c) Unsa pa ang laing katumanan niining tagnaa?
4 Samtang atong gipalanog ang pasidaan nga hapit nang ipaubos ni Jehova “ang lungsod nga tinuboy,” ang “Babilonyang Bantogan,” makalipay sa kasingkasing ang pagtan-aw sa mga sinakit ug mga timawa sa yuta nga nagadawat sa maayong balita sa Gingharian. (Pinadayag 18:2, 4, 5) Sa mahulagwayong paagi sila, usab, nagatamak nianang “lungsod nga tinuboy,” dili pinaagi sa pakigbahin sa malaglagong buhat, kondili sa ilang pakigbahin sa pagwali sa adlaw sa panimalos ni Jehova diha sa dunot nga sistema. (Isaias 61:1, 2) Sa daghan nang mga dekada karon, nagapakita ang mga Saksi ni Jehova ug kalulot bisan sa daotan pinaagi sa pagduaw sa ilang mga balay uban ang makaluwas sa kinabuhi nga balita sa Gingharian. Apan ang resulta gipahayag diha sa Isaias 26:10: “Bisag gipakitaag kaluoy ang daotan, apan siya dili gihapon makakat-on sa pagkamatarong. Diha sa yuta sa katul-iran buhaton niya ang baliko ug dili motan-aw sa kahalangdon ni Jehova.”
5 Kining tagna sa pagpasig-uli may dakong katumanan karong panahona. Bisag gihatagan ug higayon, diyutay lamang ang gustong mag-usab sa ilang mga kinabuhi aron makadawat sa pabor ni Jehova diha sa “yuta sa katul-iran.” Kadtong nagapasipala kang Jehova ug sa iyang maunongong mga saksi “dili motan-aw sa kahalangdon ni Jehova,” kay dili sila maluwas aron makapahimulos sa katingalahang mga panalangin nga moagos ngadto sa katawhan tapos nga mabalaan ang ngalan ni Jehova. (Isaias 11:9) Kining tagnaa aplikado, usab, sa Paraiso sa yuta taliwala niadtong pagabanhawon gikan sa mga lubnganan. Ang bisan kinsa nga dili mosunod sa mga kinahanglanon sa Diyos, sumala sa yanong gipakita diha sa “mga linukot nga basahon” sa Diyos nianang panahona, dili masulat ang ilang mga ngalan “diha sa basahon sa kinabuhi.”—Pinadayag 20:12, 15; itandi sa Ezekiel 33:11.
Si Jehova Mohatag ug Pakigdait
6. Unsang mga pulong ang malipayong gisinggit sa maunongong katawhan ni Jehova, ug ngano?
6 Hinunoa, ang maunongong katawhan sa Diyos, sa maidlot maikagon sa pagkakita nga mahimaya si Jah Jehova, mabayaw. Mosangpit sila kaniya aron sa “paghatag pakigdait” sa iyang katawhan, ug sila malipayong nagasinggit: “Gidugangan mo ang mga nasod; Oh Jehova, gidugangan mo ang nasod; nahimaya mo ang imong kaugalingon. Gipalapad mo ang tanang mga utlanan sa yuta.” (Isaias 26:12, 15) Diha sa 210 ka nasod sa tibuok yuta, nagpadayon si Jehova sa pagdugang sa karnerohong mga tawo sa iyang espirituwal nga nasod. Ginatos ka libong bag-ong mga kauban ang nabawtismohan. Kapin sa tunga sa usa ka milyong espesyal, regular, ug auxiliary nga mga payunir nag-alagad sa kinatas-ang mga bulan. Dugang mga Kingdom Hall ug mga Assembly Hall ang ginatukod. Ang mga sangang buhatan sa Watch Tower nagapadako sa ilang mga Puloy-anang Bethel ug mga pabrika ug nagadugang ug mga gamit sa pagprinta. Ang pag-uswag nagapadayon!
7. Unsay hinungdan sa pagpauswag sa samag-siyudad nga organisasyon ni Jehova?
7 Nahimo kining pagpadako tungod kay ang “Prinsipe sa Pakigdait” ang nagadumala sa mga kalihokan sa katawhan sa Diyos sa yuta. Sumala sa unang gipadayag niining tagnaa ni Isaias: “Sa kauswagan sa iyang harianong pagmando ug sa pakigdait walay kataposan, ibabaw sa trono ni David ug ibabaw sa iyang gingharian aron sa pagtukod niini nga malig-on ug sa pagtuboy niini pinaagi sa hustisya ug pinaagi sa pagkamatarong, sukad karon bisan hangtod sa walay kataposan. Ang kakugi ni Jehova sa mga panon maoy magahimo niini.” (Isaias 9:6, 7) Pagkadako sa katumanan niadtong mga pulonga karong panahona! Kadtong nagasalig kang Jehova nakatagamtam na sa kalinaw, hustisya, pagkamatarong, nianang harianong pagmando. Kini ang nakatigom kanila diha sa mahigugmaong panaghiusa nga gitagamtam lamang sa tinuod nga mga tinun-an ni Jesus. (Juan 13:34, 35) Dugang pa, nagapaabot sila nga may kaidlot sa haduol na kaayong panahon dihang ang pagmando ni Jesus sa Gingharian ug “ang kahibalo kang Jehova” molukop sa tibuok yuta.—Isaias 11:9; Daniel 2:35, 44, 45.
8. Unsay gipakita sa mga pulong ni Jehova diha sa Isaias 26:20, ug gilangkit sa unsa ang “mga lawak”?
8 Samtang ang pagpauswag sa Gingharian nagapadayon hangtod sa kinatayoktokan, ang panawag ni Jehova diha sa Isaias 26:20 nagalanog: “Lumakaw, katawhan ko, sumulod kamo sa inyong mga lawak, ug sirhi ang inyong mga pultahan. Tumago kamo sa diyutay nga panahon hangtod nga ang kasuko moagi.” Sa walay duhaduha ang “mga lawak” niining tagnaa suod nga nalangkit sa kapin sa 54,000 ka samag-siyudad nga mga kongregasyon nga nagaalagad sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok yuta karon. Kon unsay anaa sa hunahuna ni Jehova tan-awon pa. Apan makatino kita nga sa dinha nga iyang laglagon ang daotan, iyang panalipdan ang iyang masaligong katawhan, sama sa iyang gihimo sa mga adlaw ni Isaias sa pagpukan sa mapintas nga Asirianhon.—Isaias 10:24-26.
Segurado ang Kaluwasan!
9. (a) Sa unsang paagi gipakita ni Haring Hezekias ang iyang pagsalig kang Jehova? (b) Dihang lutoson kita o biaybiayon sa mga magdudumot ni Jehova, unsa ang atong angay ibalos?
9 Ang mga alagad ni Jehova karong panahona nagasalig kaniya sama sa pagsalig ni Haring Hezekias. Siya bug-os nga misalig kang Jehova ingong iyang Soberanong Ginoo. Busa, sa kataposang hulga sa Asiria, miampo siya kang Jehova niining mga pulonga: “Oh Jehova sa mga panon, ang Diyos sa Israel, nga nagalingkod ibabaw sa mga kerubin, ikaw lamang ang tinuod nga Diyos sa tanang mga gingharian sa yuta. Ikaw ang nagbuhat sa langit ug sa yuta. Ikiling ang imong igdulongong, Oh Jehova, ug pamatia ako. Bukha ang imong mga mata, Oh Jehova, ug tuman-aw, ug pamatia ang tanang mga pulong ni Sennacherib nga iyang gipadala aron sa paghagit sa Diyos nga buhi.” (Isaias 37:16, 17) Dihang lutoson, biaybiayon, o panamastamasan sa mga magdudumot kang Jehova, dili ba ang samang pag-ampo makalipay sa imong kasingkasing? Uban sa bug-os nga pagsalig kang Jehova, dili ba mangaliyopo ka kaniya sa pagkuha sa pasipala diha sa iyang ngalan? Mao kanay gibati ni Jesus dihang patyon na siya diha sa kahoy sa pasakit. Mihangyo pa gani siya nga ang kopa nga hapit na niyang imnon “isaylo” gikan kaniya tungod sa dakong pasipala ngadto sa iyang Amahan.—Mateo 26:39-44.
10. (a) Unsay gipakita sa pag-ampo ni Hezekias bahin sa iyang pangunang kabalaka? (b) Sa unsang paagi mahisama kita kang Hezekias dihang makaatubang kitag mga pagsulay sa dili pa ang Armageddon?
10 Ang pag-ampo ni Hezekias nagpakita nga siya walay hakog nga mga motibo sa pagpangayog kaluwasan gikan sa Asirianhon. Dili kay naningkamot lamang siya pagluwas sa iyang kaugalingon. Hinunoa, nabalaka siya nga mabayaw ang ngalan ni Jehova ug mabindikar ang Iyang pagkasoberano. Busa, ang iyang pag-ampo gitapos ning mga pulonga: “Ug karon, Oh Jehova nga among Diyos, luwasa kami gikan sa iyang kamot, aron ang tanang mga gingharian sa yuta makaila nga ikaw lamang, Oh Jehova, ang Diyos.” (Isaias 37:20) Sa susama, samtang atong atubangon ang mga pagsulay sa dili pa ang kataposang gubat sa Armageddon, atong isilsil sa hunahuna nga ang atong kaluwasan ikaduha lamang sa pagbalaan sa ngalan ni Jehova. Sama sa gipahayag sa atong Soberanong Ginoo sa duolan sa 60 ka besis pinaagi sa iyang propetang Ezekiel: “Sila makaila nga ako mao si Jehova.”—Ezekiel 38:23.
11. (a) Unsang sayop ang nahimo ni Sennacherib, ug unsay giingon ni Jehova mahitungod niini? (b) Tungod sa gisangpotan ni Sennacherib, unsay atong pagsalig?
11 Tapos nakaampo si Hezekias, gipahibalo ni Isaias ang hari bahin sa pulong nga gipahayag ni Jehova batok kang Sennacherib. Pagkadakong sayop ang nahimo sa mapanamastamasong Asirianhon sa pagtamay sa buhi nga Diyos! Pinaagi kang Isaias, si Jehova miingon bahin kang Sennacherib: “Kinsa ang imong gihagit ug gipanamastamasan? Ug batok kang kinsa nga gipataas mo ang imong tingog ug gisulinga mo ang imong mga mata? Batok kini sa Balaang Usa sa Israel.” Ug ang Balaang Usa sa Israel ang milihok niadtong gabhiona! Usa lamang ka manulonda ni Jehova ang mihampak ug gihimong “mga patay” ang 185,000 ka sundalo sa Asiria, ang labing maayo sa mga sundalo ni Sennacherib. Kadtong mapahitas-ong hari miatras sa kaulaw ngadto sa Nineve ug sa pila ka tuig sa ulahi siya gipatay sa iyang kaugalingong mga anak nga lalaki samtang nagpadayon sa iyang pagsimba sa mga diyosdiyos. Kita makasalig kang Jehova, makasalig nga Iyang ipahamtang ang samang pagtagad ngadto kang Satanas ug sa tanan niyang mga kauban nga mapanamastamasong nagapasipala ug nagalutos sa mga Saksi ni Jehova.—Isaias 37:23, 36-38.
Panimaslan ang “Mga Pinatay”
12. (a) Sa unsang paagi gibatbat sa Isaias 26:21 ang paghusay nga mahitabo sa Armageddon? (b) Kinsa ang “mga pinatay” nga panimaslan bisan sa wala pay Armageddon, ug sa unsang paagi?
12 Mangilngig nga talan-awon kadto sa gubat balik didto, apan mas makalilisang nga panudya ang mahitabo sa panahon sa “dakong kasakitan.” (Mateo 24:21) Gidapit kita ni Jehova sa pagtan-aw sa sukod nianang pagpamatay: “Kay, tan-awa! Si Jehova moanhi gikan sa iyang dapit aron sa pagsilot sa pumoluyo sa yuta tungod sa ilang mga kasal-anan batok kaniya, ug iladlad sa yuta ang iyang pag-ula sa dugo ug dili na motabon sa iyang mga pinatay.” (Isaias 26:21) Una, palihokon ni Jehova ang politikal nga mga gahom sa pagpakanaog sa silot batok sa tiglaban sa relihiyosong kasaypanan. Ang ilang bakak nga mga diyosdiyos dili makaluwas kanila nianang adlawa! Pasagdi nga magpadayon ang papa sa Roma sa pagtigom sa tanang mga relihiyon sa “Babilonyang Bantogan” alang sa mga pag-ampo sa nagkalainlaing pagtuo. Walay usa sa ilang mga tigpaluyo sa nagkalainlaing mga pag-ampo sa pagtuo ang nagahimaya sa tinuod ug buhi nga Diyos, si Jehova. Sayop ang ilang mga doktrina, dili-Biblikanhon, ug ingon man ang ilang mga paagi. Sila nagpinatyanay sa usag usa sa daghan nang kasiglohan. Sila nakaulag dugo sa makigdaitong mga Kristohanon. Niining ika-20ng siglo, daghan niining mga mamumuhat ug daotan mipaluyo sa mabangis nga mga diktador sa pagpatay sa mga Saksi ni Jehova diha sa mga bilanggoan ug sa mga kampong konsentrasyon pinaagi sa mga firing squad ug pinaagi sa sundang. Sumala sa prangkang gipahayag ni Jehova pinaagi sa iyang mga propeta, kining “mga pinatay” mapanimaslan.—Deuteronomio 32:41, 43; Isaias 1:24; 63:4; Pinadayag 17:15-18; 18:21, 24.
13. Unsay gitagna sa Isaias mahitungod sa “adlaw ni Jehova,” ug ngadto kang kinsa natuman kining mga pulonga?
13 Human nga malaglag ang bakak nga relihiyon, molihok dayon si Jehova batok sa tanang nahibiling mga kaaway sa Gingharian ni Kristo. Alang tanang mga magsusupak, ug sa “Babilonyang Bantogan,” nga mapadapat ang mga pulong sa Diyos diha sa Isaias 13:6, 9: “Managdangoyngoy kamo, kay ang adlaw ni Jehova haduol na! Kini modangat ingon nga paglaglag gikan sa Labing Makagagahom. Tan-awa! Ang adlaw ni Jehova nagasingabot na, mabangis uban ang kaligotgot ug nagakalayong kasuko, aron sa paghimo sa yuta nga katingalahan, ug aron sa paglaglag sa mga makasasala nga mapanas gikan niini.” Sama unya kini sa gitagna ni salmistang David: “Pagabantayan ni Jehova ang tanan nga nahigugma kaniya, apan ang tanang mga daotan iyang pagalaglagon.”—Salmo 145:20; Pinadayag 19:11-21.
14. Unsang dugang mga pulong ni Isaias nga maayong pamation sa mga nasod, ug ngano?
14 Maayong mamati ang mga nasod sa yuta sa dugang mga pulong ni Isaias diha sa kapitulo 34, mga bersikulo 1 hangtod sa 8: “Dumuol kamo, kamong mga nasod, aron sa pagpamati; ug kamo nga mga katawhan, patalinghog kamo. . . . Kay si Jehova may kasilag batok sa tanang mga nasod, ug kaligotgot batok sa tanan nilang panon sa ilang kasundalohan. Iyang gilaglag gayod sila; ilang gitugyan sila sa ihawan. Ug ang ilang mga minatay igasalibay; ug ang kabaho sa ilang mga minatay moalisbo; ug ang mga bukid mangatunaw tungod sa ilang dugo. . . . Kay si Jehova adunay usa ka adlaw sa pagpanimalos.” Diha sa gingharian sa politika, sa mga dagkong negosyo, ug sa bakak nga relihiyon karong panahona, ang pakadunot ug imoralidad kaylap. Apan katuyoan ni Jehova ang usa ka mahinlong yuta. Alang niini, iyang ginatigom gikan sa kanasoran—alang sa kaluwasan—ang mga tawo nga andam sa pagbag-o sa ilang mga kinabuhi aron sa pag-alagad kaniya diha sa pagkamatarong. Ang tanan mangahanaw diha sa adlaw sa iyang panimalos.—Jeremias 25:31-33.
Usa ka Paraiso sa Pakigdait
15. Unsay gibatbat ni Isaias kapitulo 35 maylabot sa (a) karong panahona? (b) sa umaabot?
15 Diha sa Isaias kapitulo 35, mipadayon ang propeta sa Diyos, diha sa matahom mahulagwayong pinulongan, aron sa pagbatbat sa kahimtang napasig-uling katawhan ni Jehova, kadtong nagasalig kanunay kaniya karong panahona. Sanglit natigom na ngadto sa usa ka espirituwal nga paraiso, sila “makakita sa himaya ni Jehova, ang katahom sa atong Diyos.” Sila nagapaabot usab sa pisikal nga paraiso ug sa katumanan sa saad: “Ug nianang panahona ang mga mata sa mga buta mangabuka, ug ang mga igdulongog sa mga bungol makadungog. Unya ang mga bakol molukso sama sa lagsaw, ug ang dila sa amang magaawit. Kay sa kamingawan magagula ang mga tubig, ug ang mga sapa sa disyerto.” (Isaias 35:1, 2, 5, 6) Malipay ka ba nianang palaabutona? May pagsalig ka ba kang Jehova, masaligon nga iyang tumanon kadtong mga saara?
16, 17. (a) Unsang dinaliang hangyo ang gihimo ni Isaias samtang nagbatbat sa Paraiso? (b) Unsa ang angay nga pagsanong sa katawhan ni Jehova ning maong hangyo?
16 May pagsalig kang Jehova, makabahin ka sa pagdasig sa mga bag-ohan, ug sa uban kang kansang pagtuo kinahanglang palig-onon. Sa tunga sa pagbatbat sa Paraiso, gisal-ot ni propetang Isaias kining dinaliang hangyo: “Pabaskoga ninyo, ang mga kamot nga maluya, ug palig-ona ang mga tuhod nga mahuyang. Ingna sila nga adunay mahadlokon nga kasingkasing: ‘Magmalig-on. Ayaw kahadlok. Tan-awa! Ang inyong Diyos moanhi uban ang panimalos, uban ang pagbalos sa Diyos. Siya moanhi ug magaluwas kaninyo.’” (Isaias 35:3, 4) Oo, gusto natong makita ang tanang may matarong nga mga kasingkasing nga makaugmad sa pagsalig kang Jehova, aron makaabot ngadto sa Paraiso sa yuta.
17 Busa atong palig-onon ang mga kamot nga nanghuyhoy aron sila “hugot nga makahawid sa pulong sa kinabuhi.” Atong pabaskogon ang maluyang mga tuhod, tabangan sila kon kinahanglan aron “magakinabuhi nga takos kang Jehova ug hingpit nga kahimut-an niya.” (Filipos 2:16; Colosas 1:10) Oo, atong lipayon ang tanang kasingkasing nga nangaguol, ug magdinasigay kita sa usa ug usa, dihang magaatubang ug mga pagsulay o paglutos, sa pagpakita sa “kaisog sa pagsulti sa Diyos nga walay kahadlok.” (Filipos 1:14; 1 Tesalonica 5:14; Efeso 5:15, 16) Unya, dihang mohampak ang adlaw sa panimalos ni Jehova, kita makasalig sa iyang panalangin dihang ‘moabot siya sa pagluwas sa iyang katawhan.’ Nianang adlawa, usa ba unya ikaw niadtong nagasalig kang Jehova alang sa kaluwasan?
18. Unsang mahimayaong palaabuton ang naghulat alang niadtong nagasalig kang Jehova, ug busa, unsa ang ilang determinasyon?
18 Alang niadtong nagasalig kang Jehova sa tanang panahon, pagkamahimayaong palaabuton ang naghulat sa saylo nianang adlawa! Ang makasasalang mga kaaway mangawala na! Diha sa bag-ong kalibotan, ang mga mahigugmaon kang Jah Jehova ipasig-uli pinaagi sa iyang Anak ngadto sa walay sala nga kahingpitan! Dili ba nangandoy ka nianang panahona? Ang imong pagsalig kang Jehova moagak kanimo ngadto nianang katingalahang adlaw. Oo, salig kanunay kang Jehova, kamong katawhan, kay nagkahulogan kinig kaluwasan!
Mga Pangutana Agig Repaso
◻ Unsay gidasig sa awit sa kadaogan sa Isaias 26 nga atong buhaton?
◻ Unsang “lungsod nga tinuboy” ang laglagon ni Jehova, ug sa unsang paagi atong tamakan kini?
◻ Unsay atong nakat-onan sa pag-ampo ni Hezekias atubangan sa hulga ni Sennacherib?
◻ Sa unsang paagi ang “mga pinatay” sa Isaias 26:21 mapanimaslan?
◻ Unsay sangpotanan sa atong pagsalig kang Jah Jehova?
[Kahon sa panid 19]
Idemanda ang Santa Sede?
Gisumariya ang artikulo ni Umberto Siniscalchi diha sa Il Giornale sa Milan, ang World Press Review nag-ingon: “Ang labing hataas nga Korte sa Apelasyon sa Italya gisaway tungod kay ginulo niini, sa Hulyo [1987], ang mando sa pagdakop sa tulo ka opisyal sa bangko sa Batikano nga nalangkit sa iskandalo sa Banco Ambrosiano.” Ang desisyon, gibase sa daang kasabotan taliwala sa Batikano ug sa kagamhanan sa Italya, mihatag ug imunidad kun pagkahigawas sa silot sa tsirman sa bangko, nga usa ka arsobispo, ug sa nagadumalang direktor ug hepe sa tighupot sa libro sa kuwenta. Ang review midugang: “Ang ubang mga kritiko, bisag wala nila sayawa ang desisyon sa mga maghuhukom, miingon nga misumbalik ang kasabotan sa konstitusyon sa Italya pinaagi sa paghatag ug imunidad niadtong nakahimog mga krimen sa nasod sa Italya. Nagduso ang ubang mga magbabalaod ug kasabotan sa pagtugot sa sistema sa hustisya sa Italya sa pagdemanda sa Santa Sede alang sa mga krimen nga nahimo diha sa Italya.”