LEVIATAN

[Heb., liw·ya·thanʹ].

Kini nga Hebreohanong pulong makita unom ka beses diha sa Bibliya. Gituohan nga kini naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “lukong”; busa kini nga ngalan nagpasabot sa usa ka butang nga “gilukong,” o “gipilopilo.” Kini nga pulong gihatagag katumbas nga espeling sa kadaghanang hubad sa Bibliya.

Sanglit ang mga reperensiya gawas lang sa Job 3:8 naghisgot ug tubig uban niini, mopatim-aw nga ang Leviatan nagpasabot sa usa ka linalang nga dako ug kusgan nga nagpuyo sa tubig, bisan tuod wala magtumong sa usa ka espesipiko nga matang. Ang Salmo 104:​25, 26 naghubit niini nga nagduladula diha sa dagat diin nagalawig ang mga barko, ug tungod niini daghan ang nagtuo nga kini nga termino nagtumong sa usa ka matang sa balyena. Bisan tuod ang mga balyena talagsa rang makita sa Mediteranyo, kini nailhan didto, ug may mga bahin sa duha ka kalabera sa balyena nga makaplagan didto sa usa ka museyo sa Beirut sa Lebanon. Ang An American Translation naggamit dinhi ug “buaya” imbes nga Leviatan. Dugang pa, ang pulong nga “dagat” (yam) mismo dili mahimong pasukaranan, sanglit sa Hebreohanong pinulongan kini mahimong magtumong sa usa ka dakong katubigan sa interyor nga bahin sa yuta sama sa Dagat sa Galilea (Dagat sa Kineret) (Num 34:11; Jos 12:3), o bisan sa suba sa Nilo (Isa 19:5) o sa Euprates.​—Jer 51:36.

Ang paghubit sa “Leviatan” diha sa Job 41:1-34 mohaom sa buaya, ug ang “dagat” sa bersikulo 31 lagmit nagtumong sa usa ka suba sama sa Nilo o sa lain pang dakong tab-ang nga katubigan. Apan angayng matikdan nga ang ubang mga buaya, sama sa mga buaya sa Nilo (Crocodylus niloticus), makaplagan sa daplin sa baybayon ug usahay moadto sa dagat nga medyo layo na gikan sa kamad-an.

Ang Salmo 74 naghubit sa pagluwas sa Diyos sa iyang katawhan, ug ang bersikulo 13 ug 14 simbolikong nagtumong sa iyang pagluwas sa Israel gikan sa Ehipto. Dinhi ang terminong “dagkong mga linalang sa dagat [Heb., than·ni·nimʹ, plural sa tan·ninʹ]” gigamit ingong katumbas sa “Leviatan,” ug ang pagdugmok sa mga ulo sa Leviatan haom gayod nga nagtumong sa bug-os nga kapildihan nga gipahamtang kang Paraon ug sa iyang kasundalohan sa panahon sa Pagpanggula. Ang Aramaikong mga Targum dinhi migamit sa “mga tawong kusgan ni Paraon” imbes nga “mga ulo sa Leviatan.” (Itandi ang Eze 29:3-5, diin si Paraon gipakasama sa usa ka “dako kaayong linalang sa dagat” taliwala sa kasapaan sa Nilo; usab ang Eze 32:2.) Ang Isaias 27:1 lagmit migamit sa Leviatan (LXX, “ang dragon”) ingong simbolo sa usa ka imperyo, usa ka internasyonal nga organisasyon ug nga gimandoan sa usa nga gitawag nga “halas” ug “dragon.” (Pin 12:9) Ang maong tagna maoy maylabot sa pagpasig-uli sa Israel, ug busa ang ‘pagtagad’ ni Jehova sa Leviatan naglakip gayod sa Babilonya. Hinunoa, ang mga bersikulo 12 ug 13 naghisgot usab sa Asirya ug sa Ehipto. Busa, ang Leviatan dinhi dayag nga nagtumong sa usa ka internasyonal nga organisasyon o imperyo nga nakigbatok kang Jehova ug sa iyang mga magsisimba.