Ang Espirituwal nga mga Palahubog—Kinsa ba Sila?
“Alaot ang dungganong purongpurong sa mga palahubog sa Ephraim.”—ISAIAS 28:1.
1. Unsang pagkamalaomon ang gibati sa daghan, apan mamatuman ba ang ilang mga paglaom?
KITA nagpuyo sa makapaukyab nga panahon. Ang mga tawo nakuratan sa kalit nga mga kausabang politikanhon sa tibuok nga kalibotan ug sa pagkakita sa labaw nga kalangkitan sa Hiniusang Kanasoran. Sa Disyembre 1989 ang Detroit Free Press miingon: “Sa pagsulod sa katuigang 1990 sa planeta, ang pakigdait mibutho.” Usa ka Sobyet nga magasin mipahibalo: “Kita nangandam sa pagsalsal sa mga espada ngadto sa mga punta sa daro,” samtang ang sekretaryo-heneral sa Hiniusang Kanasoran mipahayag: “Kita wala na sa bugnawng gubat.” Oo, dagko ang mga panahom, ug sa walay duhaduha, nagkabalhin ang talan-awon sa kalibotan. Mas bag-o pa, giilustrar sa gubat sa Gulpo kon unsa ka dali mahimong mahitabo ang mga kausaban. Apan mahidangat ba gayod kining presenteng kalibotan sa panahon nga may tinuod nga pakigdait ug kasegurohan, uban sa tanang ubang kaayohan? Ang tubag maoy dili. Ngani, nagsugod na ang usa ka seryosong krisis nga magauyog sa kalibotan diha sa iyang mga pundasyon! Kini usa ka krisis diin dulot nalangkit ang relihiyon.
2. Sa unsang paagi ang kahimtang karong adlawa may katumbas sa karaang Israel ug Juda?
2 Ang maong krisis gilandongan sa mga panghitabo sa karaang Israel ug sa Juda sa ikawalo ug ikapitong mga siglo W.K.P. Niadtong panahona, usab, gihunahuna sa katawhan nga ila nang makab-ot ang pakigdait. Apan ang Diyos, pinaagi sa iyang propetang si Isaias, nagpasidaan nga usa ka panghanduraw ang paglaom nilag pakigdait, nga sa dili madugay iyagyag na. Sa susamang paagi karong adlawa, si Jehova, pinaagi sa iyang mga Saksi, nagapasidaan sa katawhan nga sila nalimbongan kon maglaom sila nga makab-ot ang malungtarong pakigdait pinaagi sa paningkamot sa tawo. Basahon nato ang matagnaong pasidaan ni Jehova ug tan-awon kon sa unsang paagi mapadapat kini karong adlawa. Hikaplagan kini diha sa ika-28ng kapitulo sa Isaias ug gisulat una pa sa 740 W.K.P., lagmit sa mga paghari sa daotang Haring Peka sa Israel ug sa masukihong Haring Ahaz sa Juda.
“Ang mga Palahubog sa Ephraim”
3. Unsang makapakugang nga pagsaway ang gipahayag sa Isaias?
3 Sa bersikulo 1 sa kapitulo 28 Isa 28:1, kita makugang sa usa ka makapakurat nga pahayag: “Alaot ang dungganong purongpurong sa mga palahubog sa Ephraim, ug ang nagkalawos nga bulak sa iyang dayandayan sa kaanyag nga anaa sa ulo sa walog nga matambok niadtong nangapukan tungod sa bino!” Pagkadako gayod ang kakugang sa mga Israelinhon sa pagkadungog nianang masakit nga pagsaway! Kinsa ba kining “mga palahubog sa Ephraim”? Unsa ang ilang “dungganong purongpurong”? Ug unsa man “ang ulo sa walog nga matambok”? Labawng hinungdanon, unsay ipasabot niining mga pulonga alang kanato karong adlawa?
4. (a) Unsa ang Ephraim ug ang ulo sa walog nga matambok? (b) Nganong gibatig kasegurohan ang Israel?
4 Sanglit ang Ephraim mao ang kinadak-an sa napulo ka tribo sa Israel, ang pulong “Ephraim” usahay nagtumong sa tibuok gingharian sa amihanan. Busa “ang mga palahubog sa Ephraim” sa pagkamatuod mao ang mga palahubog sa Israel. Ang kaulohang siyudad sa Israel mao ang Samaria, nga nahimutang diha sa gihabogong bantaaw sa ulo sa usa ka walog nga matambok. Busa ang mga pulong “ang ulo sa walog nga matambok” nagatumong sa Samaria. Sa gisulat kining mga pulonga, ang gingharian sa Israel maoy daotan kaayo sa relihiyosong pagkasulti. Dugang pa, misulod siya sa politikanhong pakigkombuya uban sa Sirya batok sa Juda ug sa maong panahon mibatig kasegurohan. (Isaias 7:1-9) Kadto hapit nang mausob. Nagsingabot ang usa ka krisis, mao nga kanay hinungdan gipahayag ni Jehova nga “alaot ang dungganong purongpurong sa mga palahubog sa Ephraim.”
5. (a) Unsa ang dungganong purongpurong sa Israel? (b) Kinsa ang mga palahubog sa Ephraim?
5 Unsa ba “ang dungganong purongpurong”? Ang usa ka purongpurong maoy simbolo sa harianong awtoridad. Dayag, “ang dungganong purongpurong” mao ang posisyon sa Israel ingong separadong gingharian, nga independente sa Juda. May mahitabo nga makagun-ob sa harianong independensiya sa Israel. Nan, kinsa man diay “ang mga palahubog sa Ephraim”? Sa walay duhaduha, may literal nga mga palahubog sa Israel, sanglit ang Samaria mao ang dapit sa malaw-ay nga paganong pagsimba. Bisan pa niana, ang Bibliya naghisgot sa mangil-ad nga matang sa pagkahubog. Sa Isaias 29:9, atong mabasa: “Sila nangahubog, apan dili sa bino; sila nagsampiray, apan dili tungod sa makahubog nga ilimnon.” Kadto maoy espirituwal nga pagkahubog, usa ka mahugaw, makapatay nga pagkahubog. Ang mga lider sa Israel—ilabina ang iyang relihiyosong mga lider—tin-awng nag-antos nianang espirituwal nga pagkahubog.
6. Unsay nakapahubog sa Israel?
6 Unsay hinungdan sa espirituwal nga pagkahubog sa karaang Israel? Sa panguna, kadto mao ang iyang pakigkombuya sa Sirya batok sa Juda, nga naghatag sa mga pangulo sa nasod sa maayong pagbati sa kasegurohan. Tungod nianang espirituwal nga pagkahubog ang Israel wala na makaamgo sa katinuoran. Samag literal nga palahubog, siya nagmalaomon bisan pag walay katarongan nga maingon. Dugang pa, ang Israel nagmagarbohon sa iyang makapahubog nga pakigkombuya sa Sirya, sama sa usa ka matahom nga kulentas sa bulak. Apan, sumala sa giingon ni Isaias, kadto nagkalawos nga kulentas sa bulak nga dili na magdugay.
7, 8. Bisan pa sa iyang maayong mga pagbati, unsay masinati sa karaang Israel?
7 Gipasiugda kini ni Isaias sa kapitulo 28, bersikulo 2: “Tan-awa! Si Jehova adunay usa nga kusgan ug baskog. Ingon sa nagdahunog nga bagyo sa yelo, usa ka malaglagong bagyo, ingon sa unos sa makusog, nagbaha nga katubigan, iyang himoon gayod ang paghulog sa yuta nga makusog.” Kinsa ba kining “usa nga kusgan ug baskog”? Sa panahon sa karaang Israel, kadto mao ang gamhanang Imperyo sa Asirya. Kining mapintas, waykaluoy nga gahom sa kalibotan moabot sa Israel ingon sa nagdahunog nga bagyo sa makusog, nagbaha nga katubigan. Uban sa unsang sangpotanan?
8 Si Isaias mipadayon sa pag-ingon: “Pinaagi sa mga tiil pagayatakan ang dungganong mga purongpurong sa mga palahubog sa Ephraim. Ug ang nagkalawos nga bulak sa iyang dayandayan sa kaanyag nga anaa sa ulo sa walog nga matambok mahisama sa sayo nga igos sa wala pa ang ting-init, nga, sa dihang makakita niini ang tigtan-aw, samtang kini anaa pa sa iyang palad, kini iyang pagalamyon.” (Isaias 28:3, 4) Ang kaulohang siyudad sa Israel, ang Samaria, nahisama sa hinog nga igos alang sa Asirya, nga andam nang pupoon ug pagalamyon. Pagayatakan ang samag kulentas sa bulak nga pakigkombuya sa Israel uban sa Sirya. Kini mawad-ag bili inig-abot sa adlaw sa panudya. Daotan pa, ang iyang samag-purongpurong nga himaya sa independensiya madugmok ilalom sa mga tiil sa Asiryanhong kaaway. Pagkadakong katalagman!
‘Saserdote ug Propeta Nahisalaag’
9. Nganong mahimong gidahom sa Juda ang mas maayong mensahe gikan kang Jehova kay sa nabatonan sa karaang Israel?
9 Oo, ang makalilisang nga panudya nagpaabot sa Israel, ug sumala sa gipasidaan ni Jehova nga Diyos, ang maong pagsudya miabot sa tuig 740 W.K.P. sa dihang ang Samaria gilaglag sa Asirya ug ang amihanang gingharian wala na maglungtad ingong independenteng nasod. Ang nahitabo sa karaang Israel nahimong makapasubong pasidaan sa dili-matinumanon bakak nga relihiyon karong adlawa, sumala sa atong makita. Apan komosta man ang igsoong gingharian sa Israel sa habagatan, ang Juda? Sa panahon ni Isaias ang templo ni Jehova gigamit pa sa Jerusalem, ang kaulohan sa Juda. Ang mga saserdote nag-alagad pa didto, ug ang mga propeta sama ni Isaias, Oseas, ug Miqueas nagmantala diha sa ngalan ni Jehova. Nan, unsa ang mensahe ni Jehova alang sa Juda?
10, 11. Unsang dulumtanang kahimtang ang naglungtad sa Juda?
10 Si Isaias nagpadayon sa pagsugilon: “Sila usab [nga mao, ang mga saserdote ug mga propeta sa Jerusalem]—tungod sa bino sila nahisalaag ug tungod sa makahubog nga ilimnon sila nagsampiray. Ang saserdote ug ang propeta—sila nahisalaag tungod sa makahubog nga ilimnon.” (Isaias 28:7a) Dayag, ang relihiyosong mga pangulo sa Juda nangahubog usab. Lagmit, sama sa Israel, ang pipila maoy mga palahubog sa literal nga diwa, ug kon mao, kadto makauulaw. Ang Kasugoan sa Diyos sa tino nagdili sa maisog nga ilimnon alang sa mga saserdote sa dihang sila nag-alagad sa templo. (Levitico 10:8-11) Ang literal nga pagkahubog diha sa balay sa Diyos mahimong makapakurat nga paglapas sa Kasugoan sa Diyos.
11 Hinuon, labi pang seryoso, may espirituwal nga pagkahubog sa Juda. Maingon nga ang Israel nakigkombuya sa Sirya batok sa Juda, sa ingon ang Juda nangitag kasegurohan pinaagi sa pagpakigkombuya sa Asirya. (2 Hari 16:5-9) Bisan pa sa presensiya sa templo sa Diyos ug sa iyang mga propeta, ang Juda nagbutang ug pagtuo diha sa mga tawo sa dihang angay untang siya mosalig kang Jehova. Dugang pa, kay nakahimo niadtong pakigkombuya nga dili maalamon, ang iyang mga pangulo mibating may kagawasan sama sa ilang mga silingan nga hubog sa espirituwal didto sa amihanan. Gikayugtan ni Jehova ang ilang dili-kasaligang tinamdan.
12. Unsay mosangpot sa espirituwal nga pagkahubog sa Juda?
12 Si Isaias nagpadayon sa pag-ingon: “Sila nalibog ingong sangpotanan sa bino, sila nagsampiray tungod sa makahubog nga ilimnon; sila nahisalaag sa ilang panan-aw, sila nagsampiray kon mahitungod sa hukom. Kay ang mga lamesa mismo nangapuno sa mahugaw nga sinuka—walay dapit nga wala kana.” (Isaias 28:7b, 8) Lagmit, tungod sa ilang pagkahubog, ang pipila literal nga nagsuka diha sa templo. Apan daotan pa, ang mga saserdote ug ang mga propeta nga angay maghatag untag relihiyosong giya nagsuka sa espirituwal nga kahugawan. Dugang pa, gawas sa pipila ka matinumanon, ang mga panghukom sa mga propeta natuis, ug napanan-aw nila daan ang bakak nga mga butang alang sa nasod. Silotan ni Jehova ang Juda tungod sa maong espirituwal nga kahugawan.
Espirituwal nga mga Palahubog Karong Adlawa
13. Unsang samang kahimtang sa Israel ug Juda ang naglungtad sa unang siglo K.P., ug unsang samang kahimtang ang nagalungtad karong adlawa?
13 Ang mga tagna ba ni Isaias natuman lamang sa karaang Israel ug Juda? Dili gayod. Si Jesus ug si apostol Pablo nagkutlo sa iyang mga pulong mahitungod sa espirituwal nga pagkahubog ug nagpadapat niana ngadto sa relihiyosong mga pangulo sa ilang panahon. (Isaias 29:10, 13; Mateo 15:8, 9; Roma 11:8) Karong adlawa, usab, ang kahimtang nga sama sa panahon ni Isaias mitungha—niining panahona diha sa Kakristiyanohan, usa ka tibuok-kalibotang relihiyosong organisasyon nga nangangkong nagahawas sa Diyos. Inay sa pagbarog nga malig-on dapig sa kamatuoran ug pagsalig kang Jehova, ang Kakristiyanohan, Katoliko ug Protestante, nagbutang sa iyang pagtuo sa kalibotan. Sa ingon siya nagsampiray, sama sa mga palahubog sa Israel ug Juda. Ang espirituwal nga mga palahubog niadtong karaang mga nasod nagalandong pag-ayo sa espirituwal nga mga pangulo sa Kakristiyanohan karong adlawa. Tan-awon nato sa eksakto kon giunsa.
14. Sa unsang paagi ang relihiyosong mga pangulo sa Kakristiyanohan sama ka hubog sa mga pangulo sa karaang Samaria ug Jerusalem?
14 Sama sa Samaria ug Jerusalem, ang Kakristiyanohan nahubog pag-ayo sa bino sa politikanhong mga pagpakigkombuya. Niadtong 1919 siya apil sa inilang mga tigpasiugda sa Liga sa Kanasoran. Bisan tuod si Jesus miingon nga ang mga Kristohanon dili bahin sa kalibotan, ang mga pangulo sa Kakristiyanohan nagaugmad sa mga pakighigala uban sa politikanhong mga pangulo. (Juan 17:14-16) Ang simbolikong bino sa maong kalihokan makapalagsik alang sa klero. (Itandi ang Pinadayag 17:4.) Malipay sila nga konsultahon sa mga politiko ug sa pagpakig-uban sa mga bantogan niining kalibotana. Ingong sangpotanan, sila walay tinuod espirituwal nga giya nga ikahatag. Ginasuka nila ang kahugawan inay isulti ang putling mensahe sa kamatuoran. (Sofonias 3:9) Tungod kay hanap ug nalibog ang ilang panan-aw, sila dili luwas nga mga giya alang sa katawhan.—Mateo 15:14.
“Sugo Ibabaw sa Sugo”
15, 16. Unsay sanong sa mga katalirongan ni Isaias sa iyang mga pasidaan?
15 Sa ikawalong siglo W.K.P., giyagyag ilabina ni Isaias ang daotang binuhatan sa espirituwal nga mga pangulo sa Juda. Unsay ilang sanong? Gidumtan nila kadto! Sa dihang si Isaias mipadayon sa pagmantala sa mga pasidaan sa Diyos, ang relihiyosong mga pangulo mitubag: “Kinsa man ang iyang tudloan ug kahibalo, ug kinsa man ang iyang pasabton sa kon unsay nadungog? Sila ba nga nalutas sa gatas, sila nga gipanguha gikan sa mga dughan?” (Isaias 28:9) Oo, naghunahuna ba si Isaias nga siya nakigsulti ngadto sa gagmayng mga bata? Ang relihiyosong mga pangulo nag-isip sa ilang kaugalingon nga dagkong mga tawo, nga bug-os makaarang sa paghimog mga desisyon sa ilang kaugalingon. Dili na sila kinahanglang mamati sa balikbalik nga mga pahinumdom ni Isaias.
16 Kadtong mga relihiyonista nagbiaybiay pa sa pagwali nga buluhaton ni Isaias. Ilang gisumaysumay siya: “Kay kini maoy ‘sugo ibabaw sa sugo, sugo ibabaw sa sugo, latid ibabaw sa latid, latid ibabaw sa latid, dinhi madiyutay, didto madiyutay.’” (Isaias 28:10) ‘Si Isaias sigeng nagsubli sa iyang kaugalingon,’ sila nangangkon. ‘Siya nagapadayon sa pag-ingon: “Kini mao ang gisugo ni Jehova! Kini mao ang gisugo ni Jehova! Kini mao ang sukdanan ni Jehova! Kini mao ang sukdanan ni Jehova!”’ Sa orihinal nga Hebreohanon, ang Isaias 28:10 maoy balikbalik nga garay, nga sama sa mubong garay alang sa bata. Ug ang propeta daw sama niana alang sa relihiyosong mga pangulo, nga tigbalikbalik ug nagbinata.
17. Unsay sanong sa daghan karong adlawa sa mensaheng pasidaan nga gimantala sa mga Saksi ni Jehova?
17 Sa unang siglo K.P., ang pagsangyaw ni Jesus ug sa iyang mga tinun-an sa susama daw tigbalikbalik ug yanohon. Ang mga nagsunod kang Jesus giisip sa Hudiyong relihiyosong mga pangulo ingong tinunglo, yanohong mga bukidnon, mga tawong dili edukado ug ordinaryo. (Juan 7:47-49; Buhat 4:13) Ang mga Saksi ni Jehova karong adlawa kasagarang giisip nga sama. Sila wala makatungha sa mga seminaryo sa Kakristiyanohan, ug sila dili mogamit sa tag-as-dunggong mga titulo o teolohikanhong terminolohiya sama sa klero. Busa ang mga tag-as ug katungdanan sa Kakristiyanohan nagatamay kanila, kay naghunahuna nga sila angay masayod sa ilang dapit ug maghatag niining relihiyosong mga pangulo sa labaw nga pagtahod.
18. Unsay gikalimtan sa relihiyosong mga pangulo karong adlawa?
18 Ugaling, adunay butang nga gikalimtan nianang relihiyosong mga pangulo. Bisan pag ang mga bantogan sa adlaw ni Isaias nagsalikway sa iyang mensahe, siya nagsulti sa kamatuoran, ug natuman ang iyang mga pasidaan! Sa susama, ang mga pasidaan nga ginapahayag karong adlawa sa mga Saksi ni Jehova maoy matuod, nga malig-ong gipasukad sa Pulong sa Diyos sa kamatuoran, ang Bibliya. (Juan 17:17) Busa, sila mangatuman.
Ang Pagsudya
19. Sa unsang paagi ang Juda napugos sa pagpamati sa mga langyaw nga nagsulti sa nagkabungabunga nga pinulongan?
19 Sa Isaias 28:11, atong mabasa: “Kay pinaagi niadtong nagkabungabunga sa ilang mga ngabil ug pinaagi sa laing pinulongan siya mosulti sa maong katawhan.” Ang pagtudlo ni Isaias daw samag langyawng mga pulong alang sa Juda. Bisan pag ang Juda nakalingkawas sa Asiryanhong hulga nga nakabuntog sa Israel, sa nahaigong panahon si Jehova milihok kon bahin sa Juda pinaagi sa laing langyaw, si Nabukodonosor. (Jeremias 5:15-17) Ang pinulongan sa Babilonya maoy isog ug nagkabungabunga sa pamati niadtong mga Hebreohanon. Apan napugos sila sa pagpamati niana sa dihang ang Jerusalem ug ang iyang templo gilaglag niadtong 607 W.K.P. ug ang mga molupyo giguyod nga binihag ngadto sa Babilonya. Sa samang paagi karong adlawa, sa dili na madugay paantoson ang Kakristiyanohan tungod kay, sama sa Juda sa kakaraanan, siya wala manumbaling sa mga tambag ni Jehova.
20, 21. Unsay gimantala nga walay hunong sa mga Saksi ni Jehova, apan unsay gidumilian sa pagbuhat sa mga pangulo sa Kakristiyanohan?
20 Ang tagna nagaingon mahitungod kanila: “Kanila miingon siya: ‘Kini mao ang dapit-pahulayan. Hatagig pahulay ang usang gikapoy. Ug kini mao ang dapit sa pagpahayahay,’ apan sila dili manimati. Ug alang kanila ang pulong ni Jehova maoy ‘sugo ibabaw sa sugo, sugo ibabaw sa sugo, latid ibabaw sa latid, latid ibabaw sa latid, dinhi madiyutay, didto madiyutay,’ aron sila manglakaw ug mangahayang ug mangabali ug hilit-agan ug hidakpan.”—Isaias 28:12, 13.
21 Sa walay paghunong, maingon nga gipahayag ni Isaias ang mensahe sa Diyos, ang mga Saksi ni Jehova nagasulti sa Kakristiyanohan nga angay niyang isandig ang iyang paglaom diha sa pulong ni Jehova. Apan siya dili manimati. Alang kaniya, ang mga Saksi daw nagyawyaw sa langyaw nga pinulongan. Sila nagasulti sa usa ka pinulongan nga dili niya masabtan. Ang Kakristiyanon nagdumili sa paghatag ug pahulay ngadto sa gikapoyan pinaagi sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos ug sa bag-ong kalibotan nga umaabot. Hinunoa, siya nahubog sa bino sa iyang relasyon niining kalibotana. Gipalabi niya ang pagpaluyo sa politikanhong mga solusyon alang sa mga suliran sa kalibotan. Sama sa mga Hudiyo sa adlaw ni Jesus, wala siya mangita sa dapit-pahulayan sa Gingharian sa iyang kaugalingon, ug siya wala magsulti sa uban mahitungod niana.—Mateo 23:13.
22. Mahitungod sa unsa nga gipahibalo ni Jehova ang mga pangulo sa Kakristiyanohan?
22 Busa, ang matagnaong mga pulong ni Isaias nagapahibalo sa klero nga si Jehova dili mosulti sa tanang panahon pinaagi sa Iyang dili-madinaotong mga Saksi. Sa dili na madugay, ipatuman ni Jehova ang iyang “sugo ibabaw sa sugo, latid ibabaw sa latid,” ug ang sangpotanan mao unyay malaglagon alang sa Kakristiyanohan. Ang iyang relihiyosong mga pangulo ug ilang mga panon “mangabali ug hilit-agan ug hidakpan.” Oo, sama sa Jerusalem sa kakaraanan, ang relihiyosong mga sistema sa Kakristiyanohan bug-os malaglag. Kana unya maoy makapakugang, wala-damha! Ug pagkamakalilisang nga sangpotanan tungod kay gipalabi sa klero ang espirituwal nga pagkahubog inay ang mga pahinumdom ni Jehova!
Makapatin-aw Ka Ba?
◻ Kinsa ang mga palahubog sa Ephraim, ug unsay nakapahubog kanila?
◻ Sa unsang paagi giyatakan ang dungganong mga purongpurong sa mga palahubog sa Ephraim?
◻ Unsang makauulaw nga kahimtang sa Juda ang giyagyag ni Isaias?
◻ Diin nato makita karong adlawa ang espirituwal nga pagkahubog?
◻ Nganong angay tagdon sa Kakristiyanohan kon unsay nahitabo sa karaang nasod sa Juda?