UWAK

[Heb., ʽo·revʹ; Gr., koʹrax].

Ang unang langgam nga espesipikong ginganlan sa Bibliya. (Gen 8:7) Ang kinadak-ang uwak mosukod ug mga 0.6 m (2 p) ang gitas-on ug ang bukhad sa mga pako maoy kapin sa 1 m (3 p) ang gilapdon. Ang sinawng mga balhibo niini maoy lubos-itom (Aw 5:11) nga may sagol nga mga kolor nga abohon-asul ug purpura, ug usahay ang tiyan niini may pagkaberde. Daghan ug lainlain ang ginakaon niini, sama sa mga nut, berry, ug mga lugas bisan mga ilaga, reptilya, isda, ug mga piso sa langgam. Bisan tuod kini moatake sa mga anak ug sa mga luyahon taliwala sa gagmayng mga hayop, kini sagad mokaon ug patayng lawas. Sa dihang mokaon ug patayng hayop, kinaiya niini nga unahon pagtusik ang mga mata ug ang uban pang humok nga mga bahin sa lawas una pa yasyason ang tiyan pinaagi sa lig-on nga sungo niini. (Pr 30:17) Kusog kaayo kining molupad ug ang mga pako niini paspas nga mokapakapa, o dali ra kining makalupad paingon sa itaas ug magbiyobiyo samtang kini magnanaw ug pagkaon sa ubos. Tungod sa kanunayng pagpangita niini ug pagkaon, makaabot kini sa lagyo kaayong mga lugar.

Alang sa mga ekspertong nagtuon sa mga hayop ug mga tanom, ang igmat nga uwak giisip nga usa sa labing mapasiboon ug abtik mangitag paagi kon itandi sa ubang mga langgam. Tungod niini, maingon man sa kakusog niini nga molupad ug sa katakos nga mabuhi sa lainlaing matang sa pagkaon, lakip na sa mga patayng hayop, haom nga ang uwak mao ang unang linalang nga ipadala ni Noe sa gawas sa arka sa dihang ang tubig sa Lunop misugod na sa paghubas. Ang teksto nagpakita nga human niadto ang uwak nagpabilin sa gawas sa arka, nga naghimo niini nga batoganan na lamang.​—Gen 8:5-7.

Ang uwak gipahayag nga mahugaw diha sa pakigsaad sa Balaod (Lev 11:​13, 15; Deu 14:​12, 14), ug ang prase nga “sumala sa matang niini” gisabot nga naglakip sa uwak ug sa uban pang samag-uwak nga mga langgam sama sa rook, jackdaw, ug sa chough, nga ang tanan makaplagan sa Palestina.

Ang uwak kanunayng makita sa kamingawan ug kasagarang magpuyo sa bukirong mga rehiyon ug bisan gani sa mga desyerto. Lakip kini sa mga linalang nga nakita ni Isaias diha sa panan-awon ingong nagpuyo sa awaaw, biniyaan, ug nagun-ob nga Edom. (Isa 34:11) Kinaiya usab sa uwak nga magtipig ug sobrang pagkaon diha sa mga giwang sa bato o tabonan kini ug mga dahon. Busa haom ang pagkapili niini nga mga langgam sa dihang sa milagrosong paagi gigamit sila sa Diyos sa pagdala ug tinapay ug karne kaduha sa usa ka adlaw ngadto kang Elias samtang ang manalagna nagtago didto sa bul-oganang walog sa Kerit.​—1Ha 17:2-6.

Ang mga uwak magsalag diha sa mga pangpang o sa mga punta nga may dagkong mga bato, ingon man sa tag-as nga mga kahoy; sila mounong sa ilang kaparis hangtod sa kamatayon ug maoy mga ginikanan nga maayong moalima. Si Jehova nga Diyos, ang matuod nga Magtatagana sa tanan Niyang mga linalang, naghangyo kang Job sa pagliso sa iyang pagtagad ngadto Kaniya pinaagi sa pangutana: “Kinsa ba ang nagaandam sa uwak sa iyang pagkaon sa dihang ang iyang mga kuyabog motuaw sa Diyos alang sa tabang, sa dihang sila nagalatagaw tungod kay walay makaon?” (Job 38:41) Gipakita usab sa salmista nga ang pagkaon nga gidala sa tiglibodlibod-sa-halayo nga ginikanang mga langgam aron mapahilom ang alingisig nga pagpiyak sa ilang gigutom nga piso maoy tungod sa malulotong mga tagana sa Maglalalang (Sal 147:7-9), samtang si Jesus naghisgot sa mga uwak sa samang paagi aron ipasalig sa iyang mga sumusunod nga ang Usa nga nagaatiman sa maong mga langgam sa kahanginan tino nga magtagana sa mga panginahanglan sa Iyang tawhanong mga alagad.​—Luc 12:24; itandi ang Sal 104:​27, 28; Mat 6:26.

Lagmit nga tungod sa kadako, kadagtom, ug sa masulob-ong tingog niini, giisip sa paganong mga katawhan sa kakaraanan nga ang uwak maoy usa ka langgam nga nagdalag daotang tilimad-on ug usa ka signos sa kamatayon. Taliwala sa mga Grego, ang maisog, sagad bagis nga uwak giisip ingong usa ka langgam nga nagdalag mga ilhanan, tingali tungod kay nailhan kini sa kaigmat ug pagkamaalamon. Gituohan nga kini maoy sagrado ngadto sa diyos nga si Apolo ug sa tig-orakulo nga mga pari, nga ang pipila kanila magbesti ug itom.

Usa ka prinsipe sa Midian sa adlaw ni Maghuhukom Gideon nagbaton sa ngalang Oreb, nga nagkahulogang “Uwak.”​—Huk 7:25.