Kapitulo Siyete
Balik sa Pagsimba Kang Jehova
1. Unsa ang mga ngalan sa duha sa pangunang mga diyos sa Babilonya, ug unsay gitagna mahitungod kanila?
SA DIHANG ang Israel nadestiyero sa Babilonya, gilibotan siyag bakak nga pagsimba. Sa panahon ni Isaias, ang katawhan ni Jehova diha sa ilang kaugalingong yuta, ug sila may templo ug mga saserdote. Bisan pa niana, ang daghan nga sakop sa nasod nga napahinungod sa Diyos nahulog sa pagsimbag diyosdiyos. Nan, bililhon nga makapangandam silang daan aron dili sila mahingangha kaayo sa bakak nga mga diyos sa Babilonya o matental sa pag-alagad kanila. Busa, sa matagnaon nga pagsulti bahin sa duha sa pangunang mga diyos sa Babilonya, si Isaias nag-ingon: “Si Bel miyuko, si Nebo mitikubo; ang ilang mga idolo nahimo nga alang sa ihalas nga mga mananap ug alang sa anad nga mga hayop, ang ilang mga luwan, mga bagahe, usa ka kabug-at sa gikapoy nga mga hayop.” (Isaias 46:1) Si Bel mao ang pangunang diyosdiyos sa mga Caldeanhon. Si Nebo gisimba ingon nga diyos sa kaalam ug kahibalo. Ang pagtahod nga nabatonan sa daghan alang niining duha ka diyos makita sa kamatuoran nga ang ilang mga ngalan gisukip sa ubay-ubayng personal nga mga ngalan sa mga Babilonyanhon—Belsazar, Nabopolassar, Nebuchadnezzar, ug Nebuzaradan, sa paghisgot lamang ug pipila.
2. Sa unsang paagi gipasiugda ang kawalay-mahimo sa mga diyos sa Babilonya?
2 Si Isaias nag-ingon nga si Bel “miyuko” ug si Nebo “mitikubo.” Kining bakak nga mga diyos pagapaubson. Sa dihang ipatuman ni Jehova ang iyang mga buhat sa paghukom batok sa Babilonya, ang maong mga diyos dili makatabang sa ilang mga magsisimba. Sila dili gani makaluwas sa ilang kaugalingon! Si Bel ug si Nebo dili na dad-on diha sa madungganong mga dapit sa mga prosesyon, sama sa panahon sa saulog sa Babilonyanhong Bag-ong Tuig. Sa kapulihay, sila guyoron lamang nga samag kasagarang bagahe niadtong nagsimba kanila. Ang pagdayeg ug pagsimba kanila pulihan sa pagtamay ug pag-ayad.
3. (a) Unsay makapakurat sa mga Babilonyanhon? (b) Unsay makat-onan karong adlawa gikan sa nahitabo sa mga diyos sa Babilonya?
3 Hilabihan ang kakurat sa mga Babilonyanhon sa pagkahibalo nga ang ilang minahal nga mga diyosdiyos mao lamay palas-anon nga dad-on sa gikapoy nga mga mananap! Sa susamang paagi karong adlawa, ang mga diyos sa kalibotan—ang mga butang nga gisaligan sa katawhan ug gigamitan nila sa ilang kusog ug gihatagan pa sa ilang mga kinabuhi—maoy handurawan. Ang bahandi, mga armamento, mga kalingawan, mga magmamando, ang yutang-natawhan o mga simbolo niana, ug daghang ubang mga butang nahimong mga butang nga gihalaran. Ang kawalay-kapuslanan sa maong mga diyos iyagyag sa nahaigong panahon ni Jehova.—Daniel 11:38; Mateo 6:24; Buhat 12:22; Filipos 3:19; Colosas 3:5; Pinadayag 13:14, 15.
4. Sa unsang diwa nga ang mga diyos sa Babilonya ‘mitikubo’ ug ‘miyuko’?
4 Dugang nga nagapasiugda sa bug-os nga kapakyasan sa mga diyos sa Babilonya, ang tagna nagpadayon: “Sila motikubo gayod; ang matag usa kanila managsama nga moyuko; sila tinong dili makahatag ug kaikyasan sa kabug-at, apan ang ilang kalag moadto sa pagkabinihag.” (Isaias 46:2) Ang mga diyos sa Babilonya daw ‘mitikubo’ ug ‘miyuko’ nga samag nasamdan sa panggubatan o luya na tungod sa pagkatigulang. Sila dili gani makapagaan sa lulan o makahatag ug kaikyasan sa alaot nga mga hayop nga nagdala kanila. Busa, angay ba nga ang katawhang may pakigsaad kang Jehova, bisan pag binihag sa Babilonya, mohatag ug pasidungog kanila? Dili! Sa susamang paagi, ang dinihogang mga alagad ni Jehova, bisan pag sa espirituwal nabihag, wala mohatag ug pasidungog ngadto sa bakak nga mga diyos sa “Dakong Babilonya,” nga wala makapugong sa iyang pagkapukan sa 1919 ug dili unya makaluwas kaniya gikan sa katalagman nga mahitabo kaniya panahon sa “dakong kasakitan.”—Pinadayag 18:2, 21; Mateo 24:21.
5. Sa unsang paagi ang mga Kristohanon karong adlawa naglikay sa pagsubli sa sayop sa nagsimbag-diyosdiyos nga mga Babilonyanhon?
5 Ang matuod nga mga Kristohanon karong adlawa dili moyukbo sa bisan unsang matang sa mga diyosdiyos. (1 Juan 5:21) Ang mga krusipiho, mga rosaryohan, ug mga imahen sa mga santos dili maghimo sa Maglalalang nga mas daling maabot. Sila dili makahimo sa pagpataliwala alang kanato. Sa unang siglo, si Jesus nagtudlo sa iyang mga tinun-an sa tukmang paagi sa pagsimba sa Diyos sa miingon siya: “Ako ang dalan ug ang kamatuoran ug ang kinabuhi. Walay makaadto sa Amahan kon dili pinaagi kanako. Kon kamo mangayo ug bisan unsa sa akong ngalan, kini akong pagabuhaton.”—Juan 14:6, 14.
“Gidala Gikan sa Tagoangkan”
6. Sa unsang paagi si Jehova lahi gikan sa mga diyos sa mga nasod?
6 Kay nagyagyag sa kakawangan sa pagsimba sa mga diyosdiyos sa Babilonya, si Jehova nag-ingon sa iyang katawhan: “Pamati kanako, Oh balay ni Jacob, ug kamong tanang nahibilin sa balay sa Israel, kamong mga gisapnay ko gikan sa tiyan, ang mga gidala gikan sa tagoangkan.” (Isaias 46:3) Pagkadako ang kalainan tali kang Jehova ug sa kinulit nga mga larawan sa Babilonya! Ang mga diyos sa Babilonya walay mahimo alang sa ilang mga magsisimba. Aron sila makabalhin, sila kinahanglang dad-on sa mga hayop nga kargahanan. Sa kasukwahi, si Jehova nagsapnay sa iyang katawhan. Siya nagsustento kanila “gikan sa tagoangkan,” gikan sa panahon nga ang nasod naporma. Ang gikahidlawang mga handomanan sa pagkagisapnay ni Jehova angayng magdasig sa mga Hudiyo sa paglikay sa pagsimbag diyosdiyos ug pagbutang sa ilang pagsalig kaniya ingon nga ilang Amahan ug Higala.
7. Sa unsang paagi ang mabinationg pagtagad ni Jehova alang sa iyang mga magsisimba labaw pa kay sa pagtagad sa tawhanong mga ginikanan alang sa ilang mga anak?
7 Si Jehova adunay dugang nga mabinationg mga pulong alang sa iyang katawhan: “Bisan hangtod sa pagkatigulang sa usa ako mao gihapon Siya; ug hangtod sa pagkaubanon sa usa ako magpadayon sa pagpas-an. Ako molihok gayod, aron ako magdala ug aron ako magpas-an ug maghatag ug kaikyasan.” (Isaias 46:4) Ang pagtagad ni Jehova alang sa iyang katawhan molabaw sa iya sa labing matinagdanong tawhanong ginikanan. Samtang magtubo ang mga bata, ang mga ginikanan mahimong mobatig menos ug menos nga responsabilidad ngadto kanila. Inigkatigulang sa mga ginikanan, ang mga anak kasagarang maoy mag-atiman kanila. Si Jehova dili gayod ingon niana. Siya dili gayod mohunong sa pagtagad sa iyang tawhanong mga anak—bisan sa ilang pagkatigulang. Ang mga magsisimba sa Diyos karong adlawa nagsalig ug nahigugma sa ilang Maglalalang ug nakakaplag ug dakong kahupayan niining mga pulong sa tagna ni Isaias. Dili kinahanglan nga mabalaka sila bahin sa nahibiling mga adlaw o mga tuig nga kinahanglang gugolon nila niining sistema sa mga butang. Si Jehova nagsaad nga “magpadayon sa pagpas-an” niadtong mga tigulang na, nga magahatag kanila sa gikinahanglang kusog aron moagwanta ug magpabiling matinumanon. Iyang sapnayon sila, lig-onon sila, ug hatagag kaikyasan.—Hebreohanon 6:10.
Pagbantay sa Modernong-Adlaw nga mga Diyosdiyos
8. Unsang di-mapasaylong sala ang nahimo sa pipila sa mga katagilungsod ni Isaias?
8 Pagkadakong kahiubos ang mapaabot sa mga Babilonyanhon nga nagbutang sa ilang pagsalig diha sa mga diyosdiyos, nga mapamatud-ang bug-os nga way-pulos! Angay ba nga ang Israel motuo nga ang maong mga diyos ikatandi kang Jehova? Siyempre dili. Sa pagkaangay, si Jehova nangutana: “Kang kinsa ninyo ako ipanig-ingon o ipakasama o itandi aron kami magkaamgid sa usag usa?” (Isaias 46:5) Pagkaway-kapasayloan alang sa pipila sa mga katagilungsod ni Isaias nga miliso sa pagsimba sa di-makasulti, way-kinabuhi, ug way-mahimo nga mga estatwa! Alang sa usa ka nasod nga nakaila kang Jehova, ang pagsalig sa way-kinabuhi, di-makadepensa nga mga imahen nga binuhat sa mga kamot sa tawo maoy binuang gayod.
9. Batbata ang way-buot nga pangatarongan sa pipila ka magsisimbag diyosdiyos.
9 Hunahunaa ang way-buot nga pangatarongan sa mga magsisimbag diyosdiyos. Ang tagna nagpadayon: “Adunay mga nagpalabi pagbubo sa bulawan gikan sa puntil, ug pinaagi sa balabag sa timbangan sila nagtimbang sa plata. Sila nagsuhol sa usa ka platero, ug siya naghimo niini nga usa ka diyos. Sila mohapa, oo, sila moyukbo.” (Isaias 46:6) Nga samag ang mahalong diyosdiyos adunay mas dakong gahom sa pagluwas kay sa binuhat sa kahoy, ang mga magsisimba andam mogastog daghang salapi sa pagbuhat sa ilang diyos. Bisan pa niana, bisan unsa ka dakong kahago ang gigamit o unsa ka mahal ang materyales, ang way-kinabuhing diyosdiyos magpabiling way-kinabuhing diyosdiyos, wala nay lain.
10. Giunsa pagbatbat ang bug-os nga pagkakawang sa pagsimbag diyosdiyos?
10 Dugang nga nagapasiugda sa pagkabinuang sa pagsimbag diyosdiyos, ang tagna nagpadayon: “Gipas-an nila kini sa abaga, gidala nila kini ug gibutang kini sa iyang dapit aron pabarogon kini. Gikan sa gibarogan niini kini dili molakaw. Ang usa motuaw gani niana, apan kini dili motubag; gikan sa kasakit sa usa kini dili moluwas kaniya.” (Isaias 46:7) Pagkakataw-anan ang pag-ampo ngadto sa usa ka imahen nga walay katakos sa pagdungog o paglihok! Ang salmista nagbatbat pag-ayo sa kawalay-pulos sa maong mga butang sa pagsimba: “Ang ilang mga idolo maoy plata ug bulawan, binuhat sa mga kamot sa yutan-ong tawo. Sila adunay baba, apan sila dili makasulti; sila adunay mga mata, apan sila dili makakita; sila adunay mga igdulungog, apan sila dili makadungog. Sila adunay ilong, apan sila dili makapanimaho. Sila adunay mga kamot, apan sila dili makahikap. Sila adunay mga tiil, apan sila dili makalakaw; sila dili makatingog pinaagi sa ilang tutonlan. Ang mga nagabuhat kanila mahisama gayod kanila, ang tanan nga nagasalig kanila.”—Salmo 115:4-8.
‘Pagbaton ug Kaisog’
11. Unsay motabang niadtong mga maduhaduhaon sa ‘pagbaton ug kaisog’?
11 Kay nakapasundayag na sa kakawangan sa pagsimbag diyosdiyos, si Jehova karon naghatag sa iyang katawhan ug mga katarongan kon nganong sila angayng magaalagad kaniya: “Hinumdomi kini, aron kamo makabaton ug kaisog. Ibutang kini sa kasingkasing, kamong mga malapason. Hinumdomi ang unang mga butang sa dugay nang panahon kanhi, nga ako ang Diyos ug wala nay laing Diyos, ni adunay sama kanako.” (Isaias 46:8, 9) Kadtong magpalingpaling tali sa matuod nga pagsimba ug pagsimbag diyosdiyos angayng mahinumdom sa kasaysayan. Angayng ibutang nila sa hunahuna ang mga butang nga nahimo ni Jehova. Motabang kini kanila sa pagbaton ug kaisog ug pagbuhat sa matarong nga butang. Motabang kini kanila sa pagbalik sa pagsimba kang Jehova.
12, 13. Unsang mga pakigbugno ang gipakigbisogan sa mga Kristohanon, ug sa unsang paagi sila mogulang madaogon?
12 Ang maong pagdasig gikinahanglan gihapon karon. Sama sa mga Israelinhon, ang sinserong mga Kristohanon kinahanglang makigbugno batok sa mga tentasyon ug sa ilang kaugalingong mga pagkadili-hingpit. (Roma 7:21-24) Dugang pa, sila nakigbugno sa espirituwal nga bugno batok sa usa ka dili-makita apan gamhanan kaayong kaaway. Si apostol Pablo nag-ingon: “Kita adunay pakigdumog, dili batok sa dugo ug unod, kondili batok sa mga kagamhanan, batok sa mga awtoridad, batok sa mga magmamando sa kalibotan niini nga kangitngit, batok sa daotang mga puwersa nga espirituhanon sa langitnong mga dapit.”—Efeso 6:12.
13 Si Satanas ug ang iyang mga demonyo mohimo sa tanan nga maarangan sa pagpatalikod sa mga Kristohanon gikan sa matuod nga pagsimba. Aron makabugno sa malamposong pakig-away, ang mga Kristohanon kinahanglang mosunod sa tambag ni Jehova ug magbaton ug kaisog. Sa unsang paagi? Si apostol Pablo nagpatin-aw: “Isul-ob ang kompletong armadura gikan sa Diyos aron kamo makabarog nga malig-on batok sa mga malipatlipatong kaugdahan sa Yawa.” Si Jehova dili magpadala ngadto sa panggubatan sa iyang mga alagad nga dili sinangkapag maayo. Ang ilang espirituwal nga armadura naglakip sa “dakong taming sa pagtuo, nga pinaagi niini [sila] makapalong sa tanang nagdilaab nga mga udyong sa daotan.” (Efeso 6:11, 16) Ang mga Israelinhon maoy mga maglalapas tungod kay sila wala magtagad sa espirituwal nga mga tagana nga gihimo ni Jehova alang kanila. Kon nagpadayon sila sa pagpalandong sa gamhanang mga butang nga subsob gibuhat ni Jehova alang kanila, sila dili gayod unta moliso sa dulumtanang pagsimbag diyosdiyos. Hinaot makakat-on kita gikan sa ilang panig-ingnan ug mohukom nga dili gayod matarog sa pagpakigbugno sa pagbuhat kon unsay matarong.—1 Corinto 10:11.
14. Unsang katakos ang gipunting ni Jehova aron ipakita nga siya lamang ang matuod nga Diyos?
14 Si Jehova mao “ang Usa nga nagsulti sa kataposan sukad sa sinugdan, ug sa mga butang nga wala mahimo sukad sa kanhing panahon; ang Usa nga nag-ingon, ‘Ang akong kaugalingong laraw mobarog, ug ang tanang butang nga akong gikahimut-an akong pagabuhaton.’” (Isaias 46:10) Kinsay laing diyos nga ikatandi kang Jehova kon bahin niini? Ang katakos sa pagtagna sa umaabot maoy usa ka talagsaong pamatuod sa pagka-Diyos sa Maglalalang. Ugaling, labaw pa sa pagkakita-daan ang gikinahanglan aron matino ang katumanan sa mga butang nga gitagna. Ang pahayag nga “ang akong kaugalingong laraw mobarog” nagpasiugda sa pagkadili-mausob sa natino nang katuyoan sa Diyos. Sanglit si Jehova adunay way-kinutobang gahom, walay butang sa uniberso nga makapugong niya sa pagtuman sa iyang kabubut-on. (Daniel 4:35) Busa, makatino kita nga ang bisan unsang mga tagna nga tumanon pa matuman gayod sa gitakdang panahon sa Diyos.—Isaias 55:11.
15. Unsang talagsaong pananglitan sa katakos ni Jehova sa pagtagna sa umaabot ang gidala sa atong pagtagad?
15 Ang usa ka talagsaong pananglitan sa katakos ni Jehova sa pagtagna sa mga panghitabo sa umaabot ug unya sa pagpahinabo sa pagkatuman sa iyang mga pulong gidala sa atong pagtagad sa tagna ni Isaias: “Ang Usa nga nagatawag gikan sa silangan sa adlaw sa usa ka langgam nga mandadagit, gikan sa usa ka halayong yuta sa tawo nga mobuhat sa akong laraw. Akong gisulti gayod kini; akong ipadangat usab kini. Akong giumol kini, akong pagabuhaton usab kini.” (Isaias 46:11) Ingon nga “ang Usa nga nagsulti sa kataposan sukad sa sinugdan,” pagaumolon ni Jehova nga Diyos ang mga kahimtang sa tawhanong mga kahikayan aron sa pagtuman sa iyang laraw. Iyang tawgon si Ciro “gikan sa silangan sa adlaw,” o Persia sa silangan, diin atua ang paboritong kaulohan ni Ciro, ang Pasargadae. Si Ciro mahisamag “usa ka langgam nga mandadagit,” nga moatake sa kalit ug wala-damha sa Babilonya.
16. Giunsa pagpamatuod ni Jehova ang pagkasegurado sa iyang panagna bahin sa Babilonya?
16 Ang pagkasegurado sa panagna ni Jehova bahin sa Babilonya gipamatud-an sa mga pulong, “akong gisulti gayod kini; akong ipadangat usab kini.” Samtang ang di-hingpit nga tawo lagmit mohimog mahinaykon nga mga saad, ang Maglalalang dili gayod mapakyas sa pagtuman sa iyang pulong. Tungod kay si Jehova mao ang Diyos nga “dili makabakak,” kita makatino nga kon iyang “giumol kini,” iyang “pagabuhaton usab kini.”—Tito 1:2.
Way-Pagtuo nga mga Kasingkasing
17, 18. Kinsa ang mabatbat ingon nga “mga gamhanan sa kasingkasing” (a) sa karaang kapanahonan? (b) karong adlawa?
17 Makausa pa, si Jehova matagnaong miliso sa iyang pagtagad ngadto sa mga Babilonyanhon, nga nag-ingon: “Pamati kanako, kamong mga gamhanan sa kasingkasing, kamong mga halayo sa pagkamatarong.” (Isaias 46:12) Ang pamulong nga “mga gamhanan sa kasingkasing” nagbatbat niadtong gahian ug way-hunong sa ilang pagsupak sa kabubut-on sa Diyos. Sa walay duhaduha, ang mga Babilonyanhon halayo sa Diyos. Ang ilang pagdumot kang Jehova ug sa iyang katawhan motukmod kanila sa paglaglag sa Jerusalem ug sa templo niini ug sa pagdala sa mga molupyo niini sa pagkadestiyero.
18 Karong adlawa kadtong may maduhaduhaon ug di-matinuohong mga kasingkasing magahiong modumili sa pagpatalinghog sa mensahe sa Gingharian, nga ginawali sa tibuok gipuy-ang yuta. (Mateo 24:14) Dili nila buot ilhon si Jehova ingon nga may-katungod nga Soberano. (Salmo 83:18; Pinadayag 4:11) Tungod sa mga kasingkasing nga “halayo sa pagkamatarong,” sila mosukol ug mosupak sa iyang kabubut-on. (2 Timoteo 3:1-5) Sama sa mga Babilonyanhon, sila modumili sa pagpatalinghog kang Jehova.
Ang Kaluwasan sa Diyos Dili Maulahi
19. Sa unsang paagi si Jehova mohimog usa ka buhat sa pagkamatarong alang sa Israel?
19 Ang kataposang mga pulong sa Isaias kapitulo 46 nagpasiugda sa mga kinaiya sa personalidad ni Jehova: “Akong gipaduol ang akong pagkamatarong. Kini dili halayo, ug ang akong kaugalingong kaluwasan dili maulahi. Ug ako maghatag diha sa Zion ug kaluwasan, ngadto sa Israel sa akong katahom.” (Isaias 46:13) Ang pagpagawas sa Diyos sa Israel mahimong usa ka buhat sa pagkamatarong. Dili niya itugot nga ang iyang katawhan magdugay sa pagkadestiyero. Ang pagluwas sa Zion moabot sa nahiangayng panahon, kini “dili maulahi.” Pagkagawas nila sa pagkabihag, ang mga Israelinhon mahimong usa ka talan-awon sa naglibot nga mga nasod. Ang pagpagawas ni Jehova sa iyang nasod mahimong usa ka pamatuod sa iyang gahom sa pagluwas. Ang pagkaway-pulos sa mga diyos sa Babilonya nga si Bel ug Nebo mayagyag nga makita sa tanan, madayag ang ilang kawalay-katakos.—1 Hari 18:39, 40.
20. Sa unsang paagi makatino ang mga Kristohanon nga ang kang Jehova nga “kaluwasan dili maulahi”?
20 Sa 1919, gipahinabo ni Jehova nga mahigawas ang iyang katawhan gikan sa espirituwal nga pagkabihag. Siya wala maulahi. Ang maong panghitabo, ingon man ang mga panghitabo sa karaang kapanahonan sa dihang ang Babilonya napukan ni Ciro, magdasig kanato karong adlawa. Si Jehova nagsaad nga taposon kining daotang sistema sa mga butang, lakip ang bakak nga pagsimba niini. (Pinadayag 19:1, 2, 17-21) Sa pagtan-aw sa mga butang gikan sa tawhanong panglantaw, ang pipila ka Kristohanon basin mobati nga ang ilang kaluwasan nalangan. Bisan pa niana, ang pagpakitag pailob ni Jehova hangtod sa iyang gitakdang panahon sa pagtuman sa maong saad sa pagkatinuod maoy usa ka buhat sa pagkamatarong. Kon buot sabton, “[si Jehova] wala magtinguha nga adunay malaglag apan nagtinguha nga ang tanan makakab-ot sa paghinulsol.” (2 Pedro 3:9) Busa, magmasaligon nga sama sa mga adlaw sa karaang Israel, ang “kaluwasan dili maulahi.” Sa pagkatinuod, samtang nagkaduol ang adlaw sa kaluwasan, si Jehova mahigugmaong magpadayon sa paghatag sa imbitasyon: “Pangitaa ninyo si Jehova samtang siya makaplagan pa. Sangpita siya samtang siya anaa pa sa duol. Pabiyaa ang tawong daotan sa iyang dalan, ug ang tawong madaoton sa iyang mga hunahuna; ug pabalika siya kang Jehova, nga maluoy kaniya, ug ngadto sa atong Diyos, kay siya magpasaylo sa madagayaon gayod.”—Isaias 55:6, 7.
[Mga hulagway sa panid 94]
Ang mga diyos sa Babilonya dili manalipod kaniya gikan sa kalaglagan
[Mga hulagway sa panid 98]
Ang mga Kristohanon karong adlawa kinahanglang magbantay sa modernong-adlaw nga mga diyosdiyos
[Mga hulagway sa panid 101]
Pagbaton ug kaisog sa pagbuhat kon unsay matarong