Ang karaang Babilonya nahimong “ang mutya sa mga gingharian.” (Isaias 13:​19, The New American Bible) Kining haluag nga siyudad sa estratehikanhon nahimutang sa ruta sa pamatigayon gikan sa Persianhong Gulpo abot sa Dagat Mediteranyo, nga nagsilbing komersiyal nga bodega sa patigayon sa mamala ug sa dagat tali sa Sidlakan ug Kasadpan.

Pagkaikapitong siglo W.K.P., ang Babilonya morag di-mapukan nga kaulohan sa Babilonyanhong Imperyo. Ang siyudad nagkabayo sa Subang Euprates, ug ang katubigan sa suba gigamit aron maporma ang lapad, lalom nga trinsera palibot sa kuta ug konektadong mga kanal. Dugang pa, ang siyudad napanalipdan sa dagko kaayong dobleng mga paril, nga gipalig-on sa daghang depensang mga torre. Dili katingad-an nga ang mga lumolupyo niini mibatig kasegurohan.

Bisan pa niana, sa ikawalong siglo W.K.P., una pa modangat ang Babilonya sa pungkay sa kahimayaan niini, si propetang Isaias mitagna nga ang Babilonya ‘silhigon pinaagi sa silhig sa kalaglagan.’ (Isaias 13:​19; 14:​22, 23) Si Isaias nagbatbat usab sa paagi mismo nga mapukan ang Babilonya. Ang mga manunulong ‘magpamala’ sa iyang mga suba​—ang tinubdan sa samag-kuta nga depensa​—nga nagpahuyang sa siyudad. Gihatag pa ni Isaias ang ngalan sa magpupukan​—“si Ciro,” nga usa ka bantogang Persianong hari, “nga sa iyang atubangan ang mga ganghaan pagabuksan ug walay mga pultahan nga sirhan.”​—Isaias 44:​27–​45:​2, The New English Bible.

“Siya Dili na Gayod Pagapuy-an”

Unsay mahitabo sa Babilonya human sa pagkapukan niini? Si Isaias mitagna: “Siya dili na gayod pagapuy-an, ni siya magapuyo sulod sa sunodsunod nga kaliwatan. Ug ang taga-Arabia dili na didto magpatindog sa iyang tolda, ug walay mga magbalantay sa karnero ang magpalubog didto sa ilang mga kahayopan.” (Isaias 13:​20) Mahimong katingad-anan, sa pagsulti sa labing menos, nga itagna nga ang maong maayong-pagkabutang nga siyudad sa permanente dili na pagapuy-an. Ang mga pulong ni Isaias nahisulat kaha human nga iyang nakit-ang naawaaw ang Babilonya?

Human mabihag ni Ciro, ang may molupyo nga Babilonya​—bisan pag dili na dungganon​—nagpadayon sa kasiglohan. Hinumdomi nga ang mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat naglakip sa usa ka kopya sa kompletong basahon ni Isaias nga pinetsahan sa ikaduhang siglo W.K.P. Sa maomaong panahon nga gikopya ang maong linukot, ang mga Partianhon maoy nagmando sa Babilonya. Sa unang siglo K.P., dihay mga Hudiyo nga namuyo sa Babilonya, ug ang magsusulat sa Bibliya nga si Pedro mibisita didto. (1 Pedro 5:13) Niadtong panahona, ang Linukot nga Basahon ni Isaias sa Patayng Dagat naglungtad na sa halos duha ka siglo. Busa, sa unang siglo K.P., ang Babilonya dili pa bug-os nga naawaaw, apan ang basahon ni Isaias dugay na kaayong nahuman una pa sa maong panahon.a

Sumala sa gitagna, ang Babilonya sa kadugayan nahimo lamang nga “mga tapok sa mga bato.” (Jeremias 51:37) Sumala sa Hebreohanong eskolar nga si Jerome (ikaupat nga siglo K.P.), sa iyang adlaw ang Babilonya maoy usa ka pangayamang natad nga niana “ang tanang matang sa mga mananap” naglaaglaag.⁹ Ang Babilonya nagpabiling awaaw hangtod karong adlawa.

Si Isaias wala mabuhi nga nakakita sa pagkaawaaw sa Babilonya. Apan ang kagun-oban nianang sa nangagi gamhanang siyudad, mga 80 kilometros habagatan sa Baghdad, sa modernong Iraq, mahilomong nagpamatuod sa pagkatuman sa iyang mga pulong: “Siya dili na gayod pagapuy-an.” Ang pagpasig-uli sa Babilonya ingong usa ka atraksiyon sa turista tingali makadanig mga bisita, apan ang “mga anak ug mga liwat” sa Babilonya nahanaw na hangtod sa hangtod.​—Isaias 13:​20; 14:​22, 23.

Sa ingon si propeta Isaias wala magpahayag ug di-klarong mga prediksiyon nga ikapahaom lamang sa bisan unsang umaabot nga panghitabo. Ni siya nagsulat pag-usab sa kasaysayan aron himoon kanang daw tagna. Palandonga kini: Nganong ang usa ka impostor mangahas “pagpanagna” sa butang nga mahitungod niana siya walay bug-os nga gahom​—nga ang gamhanang Babilonya dili na gayod pagapuy-an pag-usab?