Kapitulo Desisayis
Salig Kang Jehova Alang sa Giya ug Panalipod
1, 2. Unsang kapeligrohan ang giatubang sa katawhan sa Diyos sa ikawalong siglo W.K.P., ug nakiling ang daghan kanila nga modangop kang kinsa alang sa panalipod?
SUMALA sa nasayran diha sa nag-unang mga kapitulo niining basahona, giatubang sa katawhan sa Diyos ang makahahadlok nga hulga sa ikawalong siglo W.K.P. Gilaglag sa giuhaw-ug-dugong mga Asiryanhon ang sunodsunod nga mga nasod, ug panahon lamay giagad usa pa sila moatake sa habagatang gingharian sa Juda. Kang kinsa modangop ang mga molupyo sa nasod alang sa panalipod? May relasyon sila kang Jehova gumikan sa pakigsaad ug angayng mosalig kaniya alang sa panabang. (Exodo 19:5, 6) Kana ang gihimo ni Haring David. Siya miangkon: “Si Jehova mao ang akong dakong bato ug ang akong salipdanan ug ang Tigtaganag kaikyasan kanako.” (2 Samuel 22:2) Hinunoa, lagmit daghan sa ikawalong siglo W.K.P. ang wala mosalig kang Jehova ingon nga ilang salipdanan. Sila mas nakiling sa pagsalig sa Ehipto ug Etiopia, kay naglaom nga kining duha ka nasod mahimong bulwarte batok sa mahulgaong pagsulong sa Asirya. Nasayop sila.
2 Pinaagi sa iyang manalagna nga si Isaias, si Jehova nagpasidaan nga ang pagdangop sa Ehipto o sa Etiopia mosangpot sa kadaotan. Ang dinasig nga mga pulong sa manalagna nakahatag ug mapuslanong pagtulon-an alang sa iyang mga katalirongan ug may bililhong pagtulon-an alang kanato bahin sa pagkahinungdanon nga mosalig kang Jehova.
Usa ka Yutang Puno sa Pag-ula sa Dugo
3. Batbata ang pasiugdang gibutang sa Asirya sa militaryong gahom.
3 Ang mga Asiryanhon nailhan tungod sa ilang militaryong pagkakusganon. Ang librong Ancient Cities nag-ingon: “Sila nagsimba sa kusog, ug naglitok sa ilang mga pag-ampo ngadto lamang sa dagko kaayong mga idolo nga binuhat sa bato, mga leyon ug mga torong baka kansang bug-at kaayong mga kasway, mga pako sa agila, ug mga ulo sa tawo maoy mga simbolo sa kusog, kaisog, ug kadaogan. Pakigbugno ang gikapulikian sa nasod, ug ang mga pari mao ang way-hunong nga mga tigsiba sa gubat.” May angayang hinungdan nga ang manalagna sa Bibliya nga si Nahum nagbatbat sa Nineve, ang kaulohan sa Asirya, ingon nga “ang siyudad nga nagaula ug dugo.”—Nahum 3:1.
4. Sa unsang paagi ang mga Asiryanhon nakapalisang sa mga kasingkasing sa ubang mga nasod?
4 Ang mga paagi sa pakiggubat sa mga Asiryanhon tuman ka pintas. Ang alsadong mga kinulit gikan niadtong mga adlawa nagpadayag sa Asiryanhong mga manggugubat nga nagguyod ug mga binihag pinaagi sa mga kaw-it nga gisab-it sa mga ilong o mga wait. Pinaagi sa mga bangkaw sila nagbuta sa pipila ka binihag. Usa ka inskripsiyon nag-asoy bahin sa usa ka pagdaog diin ang Asiryanhong kasundalohan nagputolputol sa mga binihag niini ug naghimog duha ka bulubungtod sa gawas sa siyudad—ang usa maoy sa mga ulo ug ang lain maoy sa mga kasway. Ang mga bata sa nabihag gipanunog sa kalayo. Ang kahadlok nga napukaw sa ingon nga kapintasan maoy usa gayod ka bentaha sa militaryong diwa, kay makapabugnaw niadtong mobabag sa dalan sa ilang mga sundalo sa pagsukol.
Ang Gubat Batok sa Asdod
5. Kinsa ang usa ka gamhanang Asiryanhong magmamando sa adlaw ni Isaias, ug sa unsang paagi napamatud-an ang asoy sa Bibliya bahin kaniya?
5 Sa adlaw ni Isaias ang Imperyo sa Asirya midangat sa walay-ingon nga gahom ubos kang Haring Sargon.a Sa daghang tuig, giduhaduhaan sa mga kritiko ang paglungtad sa maong magmamando, kay wala silay nasayrang paghisgot kaniya diha sa sekular nga mga basahon. Sa igong panahon, hinunoa, ang kagun-oban sa palasyo ni Sargon nakalotan sa mga arkeologo, ug napamatud-an ang asoy sa Bibliya.
6, 7. (a) Lagmit, tungod sa unsang mga katarongan nga gimando ni Sargon nga atakehon ang Asdod? (b) Sa unsang paagi naapektohan ang mga silingan sa Filistia sa pagkapukan sa Asdod?
6 Si Isaias nagbatbat sa daklit sa usa sa militaryong mga kampanya ni Sargon: “Si Tartan miadto sa Asdod, sa dihang si Sargon nga hari sa Asirya nagpadala kaniya, ug siya nakiggubat sa Asdod ug nagbihag niini.” (Isaias 20:1)b Nganong gimando ni Sargon nga atakehon ang Filistehanong siyudad sa Asdod? Sa usa ka bahin, ang Filistia usa ka alyado sa Ehipto, ug ang Asdod, nga nahimutangan sa usa ka templo ni Dagon, nahiluna sa dalang nag-ubay sa baybayon sukad sa Ehipto hangtod sa Palestina. Busa ang siyudad nahimutang sa estratehikong dapit. Ang pagbihag niini maisip nga usa ka pasiunang lakang sa pagpukan sa Ehipto. Dugang pa, ang Asiryanhong mga rekord nagtaho nga si Azuri, ang hari sa Asdod, nakigkunsabo batok sa Asirya. Busa, gitangtang ni Sargon ang rebelyosong hari ug gibutang sa trono ang manghod nga igsoong lalaki sa hari, si Ahimiti. Bisan pa niana, wala kana makahusay sa kahimtang. Misilaob ang laing pag-alsa, ug niadtong higayona si Sargon mas puwersadong milihok. Gimando niya nga atakehon ang Asdod, nga gisulong ug gibihag. Lagmit, ang Isaias 20:1 nagpasabot sa maong panghitabo.
7 Ang pagkapukan sa Asdod nakapameligro sa iyang mga silingan, ilabina ang Juda. Si Jehova nahibalo nga ang iyang katawhan mahilig sa pagsalig sa “usa ka bukton nga unod,” sama sa Ehipto o Etiopia sa dapit sa habagatan. Busa, gisugo niya si Isaias nga ipasundayag ang usa ka makapasubong pasidaan.—2 Cronicas 32:7, 8.
“Hubo ug Nagtiniil”
8. Unsang dinasig nga matagnaong pasundayag ang gihimo ni Isaias?
8 Si Jehova nagsugo kang Isaias: “Lakaw, ug hukasa ang sakong panapton gikan sa imong balat-ang; ug huboon mo ang imong mga sandalyas gikan sa imong mga tiil.” Gituman ni Isaias ang sugo ni Jehova. “Siya mibuhat sa ingon, nga nagalakaw nga hubo ug nagtiniil.” (Isaias 20:2) Ang sakong panapton maoy besti nga ginama sa halaghag nga panapton nga kanunayng isul-ob sa mga manalagna, nga usahay duyog sa usa ka mensahe sa pasidaan. Kini isul-ob usab sa mga panahon sa krisis o inigkadungog ug balita bahin sa katalagman. (2 Hari 19:2; Salmo 35:13; Daniel 9:3) Si Isaias tinuod bang naglakawlakaw nga hubo sa diwa nga walay bisan unsang sapot? Dili gayod ingon. Ang Hebreohanong pulong nga gihubad “hubo” mahimong magpasabot usab sa pagkadili-bug-os o pagkakulang sa besti. (1 Samuel 19:24, potnot) Busa mahimong si Isaias naghukas lamang sa iyang panggawas nga besti, samtang nagbilin sa mubong tunika nga sagad isul-ob nga tapot sa lawas. Ang lalaking mga binihag kasagarang ihulagway niining paagiha diha sa Asiryanhong mga eskultura.
9. Unsa ang matagnaong kahulogan sa gihimo ni Isaias?
9 Ang kahulogan sa talagsaong gihimo ni Isaias dili maduhaduhaan: “Si Jehova nagkanayon: ‘Maingon nga ang akong alagad nga si Isaias nagalakaw nga hubo ug nagtiniil sa tulo ka tuig ingon nga ilhanan ug tilimad-on batok sa Ehipto ug batok sa Etiopia, sa ingon ang hari sa Asirya magdala sa hugpong sa mga binihag sa Ehipto ug sa mga destiyero sa Etiopia, mga batang lalaki ug mga tigulang nga lalaki, nga hubo ug nagtiniil, ug hinuboan ang sampot, ang kahubo sa Ehipto.’” (Isaias 20:3, 4) Oo, ang mga Ehiptohanon ug mga Etiopianhon sa dili madugay dagiton ingong mga binihag. Walay mahimisik. Bisan “mga batang lalaki ug mga tigulang nga lalaki”—mga bata ug mga tigulang—huboan sa ilang mga kabtangan ug idestiyero. Pinaagi niining makapasubong paghulagway, si Jehova nagpasidaan sa mga molupyo sa Juda nga kawang nga ilang ibutang ang ilang pagsalig diha sa Ehipto ug sa Etiopia. Ang pagkapukan niining mga nasora mosangpot sa ilang “kahubo”—ang kinadak-an nilang kaulawan!
Paglaom Nagun-ob, Katahom Milubad
10, 11. (a) Unsa unya ang sanong sa Juda sa dihang makaamgo siya nga ang Ehipto ug Etiopia way-katakos atubangan sa Asirya? (b) Nganong ang mga molupyo sa Juda tingali nakiling sa pagsalig sa Ehipto ug Etiopia?
10 Unya, si Jehova matagnaong nagbatbat sa sanong sa iyang katawhan samtang sila nakaamgo nga ang Ehipto ug Etiopia, ang gilaoman nilang dalangpanan, napamatud-ang way-katakos atubangan sa mga Asiryano. “Sila tinong mangalisang ug ikaulaw ang Etiopia nga ilang gilantaw nga paglaom ug ang Ehipto nga ilang katahom. Ug ang molupyo niini nga kabaybayonan tinong moingon nianang adlawa, ‘Tan-awa ang gidangatan sa atong gilantaw nga paglaom, nga maoy atong gikalagiwan alang sa tabang, aron maluwas tungod sa hari sa Asirya! Ug unsaon nato sa pag-ikyas?’”—Isaias 20:5, 6.
11 Ang Juda nahisama lamang sa hiktin nga kabaybayonan kon itandi sa mga gahom sa Ehipto ug Etiopia. Tingali pipila sa mga molupyo sa ‘maong kabaybayonan’ nabihag sa katahom sa Ehipto—ang kahibulongang mga piramide niini, nagbuntaog nga mga templo niini, ug luag nga mga balay niini uban sa naglibot niining mga hardin, mga prutasan, ug mga lanaw. Ang labihan ka nindot nga arkitektura sa Ehipto daw pamatuod sa pagkalig-on ug pagkamalungtaron. Seguradong kining nasora dili malaglag! Lagmit, ang mga Hudiyo nahingangha usab sa mga magpapana, mga karo, ug mga magkakabayo sa Etiopia.
12. Kang kinsa angayng mosalig ang Juda?
12 Tungod sa pasidaan nga gipasundayag ni Isaias ug sa matagnaong mga pulong ni Jehova, si bisan kinsa sa nag-angkon nga katawhan sa Diyos nga nakiling sa pagsalig sa Ehipto ug Etiopia kinahanglang maghunahuna nga maugdang. Pagkalabing maayo nga ibutang ang ilang pagsalig diha kang Jehova inay kay diha sa yutan-ong tawo! (Salmo 25:2; 40:4) Sumala sa nahitabo, ang Juda grabeng nag-antos diha sa kamot sa hari sa Asirya, ug sa ulahi, iyang nakita nga gilaglag sa Babilonya ang iyang templo ug ang kaulohang siyudad. Bisan pa niana, ang “ikanapulo,” “usa ka balaang binhi,” nahibilin, sama sa tuod sa dako kaayong kahoy. (Isaias 6:13) Inig-abot sa panahon, ang mensahe ni Isaias makapalig-on gayod sa pagtuo sa maong gamayng pundok nga nagpadayon sa pagsalig kang Jehova!
Ibutang ang Imong Pagsalig Diha Kang Jehova
13. Unsang mga pagpit-os ang magaapektar sa tanan—mga magtutuo ug mga dili-magtutuo—karong adlawa?
13 Ang pasidaan diha sa basahon ni Isaias bahin sa kakawangan sa pagsalig sa Ehipto ug Etiopia dili kay way-pulos nga kasaysayan. Kini adunay praktikal nga bili alang sa atong adlaw. Kita nagkinabuhi sa “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.” (2 Timoteo 3:1) Ang pagkahapay sa pinansiyal, kaylap nga kakabos, politikanhong kawalay-kapihoan, katilingbanong kasamok, ug gagmay o dagkong mga gubat adunay malaglagong mga epekto—dili lang niadtong nagsalikway sa pagmando sa Diyos kondili niadtong nagsimba usab kang Jehova. Ang pangutanang giatubang sa matag usa mao, ‘Kang kinsa ako modangop alang sa panabang?’
14. Nganong angayng ibutang nato ang pagsalig diha lamang kang Jehova?
14 Ang pipila tingali mahingangha sa pinansiyal nga mga eksperto, mga politiko, ug mga siyentipiko karong adlawa, kinsa naghisgot sa pagsulbad sa mga suliran sa tawo nga ginamit ang kamamugnaon ug teknolohiya sa tawo. Ugaling, ang Bibliya yanong nagpahayag: “Mas maayo ang pagdangop kang Jehova kay sa pagsalig sa mga hamili.” (Salmo 118:9) Ang tanang laraw sa tawo alang sa pakigdait ug kasegurohan mapakyas tungod sa katarongang haom nga gipahayag ni propetang Jeremias: “Ako nahibalo pag-ayo, Oh Jehova, nga dili iya sa yutan-ong tawo ang iyang dalan. Dili iya sa tawo nga nagalakaw bisan ang pagtultol sa iyang lakang.”—Jeremias 10:23.
15. Asa ang bugtong paglaom alang sa nag-antos nga katawhan?
15 Busa, ang mga alagad sa Diyos angay nga dili sobrang mahingangha sa bisan unsa nga mopatim-awng gahom o kaalam niining kalibotana. (Salmo 33:10; 1 Corinto 3:19, 20) Ang bugtong paglaom alang sa nag-antos nga katawhan anaa sa Maglalalang, si Jehova. Kadtong magbutang sa ilang pagsalig diha kaniya mamaluwas. Sumala sa gisulat sa dinasig nga apostol Juan, “ang kalibotan mahanaw maingon man ang tinguha niini, apan siya nga nagabuhat sa kabubut-on sa Diyos magapabilin hangtod sa hangtod.”—1 Juan 2:17.
[Mga footnote]
a Ang mga historyano nagsaysay nga kanang haria mao si Sargon II. Ang usa ka naunang hari, dili sa Asirya, kondili sa Babilonya, ginganlag “Sargon I.”
b Ang “Tartan” dili ngalan kondili titulo nga nagpaila sa pangulong komandante sa Asiryanhong kasundalohan, lagmit ang ikaduhang labing gamhanan nga tawo sa imperyo.
[Hulagway sa panid 209]
Ang mga Asiryanhon tigbuta sa pipila sa ilang mga binihag
[Mga hulagway sa panid 213]
Ang pipila tingali mahingangha sa mga nahimo sa tawo, apan mas maayo ang pagsalig kang Jehova