Si Baruk—Ang Matinumanong Sekretaryo ni Jeremias

NAKAILA ka ba kang “Baruk nga anak nga lalaki ni Nerias”? (Jeremias 36:4) Bisan pag siya gihisgotan sa upat lang ka kapitulo sa Bibliya, ilado siya sa mga magbabasa sa Bibliya ingon nga personal nga sekretaryo ug suod nga higala sa manalagnang si Jeremias. Nagkauban sila nga nakasinati sa ulahing 18 ka magubtanong mga katuigan sa gingharian sa Juda, sa makalilisang nga kalaglagan sa Jerusalem pinaagi sa mga Babilonyanhon niadtong 607 W.K.P., ug sa misunod nga pagkadestiyero nila sa Ehipto.

Sa dili pa dugay nga katuigan, napukaw ang kaikag sa mga eskolar bahin sa maong karakter sa Bibliya tungod sa pagkadiskobre sa duha ka bullaa nga naggikan sa ikapitong siglo W.K.P. nga may sinulat nga “Iyaha ni Berekhyahu [Hebreohanong ngalan ni Baruk], nga anak nga lalaki ni Neriyahu [Hebreohanong ngalan ni Nerias], ang Eskriba.” Kinsa si Baruk? Unsa ang iyang kagikan, edukasyon, ug katungdanan? Unsay gipadayag sa iyang pagpabiling malig-on uban ni Jeremias? Unsay atong makat-onan gikan kaniya? Atong pangitaon ang mga tubag pinaagi sa pagsusi sa impormasyon gikan sa Bibliya ug sa mga basahon sa kasaysayan.

Kagikan ug Katungdanan

Daghang eskolar karon nagtuo nga si Baruk maoy sakop sa usa ka inilang pamilya sa mga eskriba sa Juda. Mohatag silag daghang katarongan alang sa maong konklusyon. Pananglitan, ang asoy sa Bibliya naghisgot kang Baruk pinaagig espesyal nga titulo, “ang sekretaryo,” o “ang eskriba” diha sa pipila ka hubad. Ang Kasulatan naghisgot usab nga si Seraias, nga iyang igsoong lalaki, maoy usa ka hataas nga opisyal sa palasyo ni Haring Zedekias.—Jeremias 36:32; 51:59.

Ang arkeologo nga si Philip J. King nagsulat mahitungod sa mga eskriba sa panahon ni Jeremias: “Ang mga eskriba, nga mga membro sa usa ka propesyonal nga matang, inila sa Juda panahon sa hinapos sa ikapito ug sinugdan sa ikaunom nga mga siglo W.K.P. . . . Ang titulo gihatag ngadto sa tag-as nga mga opisyales sa palasyo.”

Dugang pa, ang asoy diha sa Jeremias kapitulo 36, nga atong hisgotang detalyado, naghatag sa impresyon nga si Baruk nakaduol sa mga magtatambag sa hari ug gitugotan sa paggamit sa lawak-kan-anan, o sa pribadong lawak ni Gemarias, nga usa ka prinsipe o opisyal. Ang eskolar sa Bibliya nga si James Muilenberg nangatarongan: “Si Baruk nakasulod sa pribadong lawak sa eskriba tungod kay siya may katungod didto ug maoy usa ka membro sa mga opisyales sa palasyo nga nagtigom panahon sa hinungdanong okasyon nga mao ang publikong pagbasa sa linukot nga basahon. Didto siya taliwala sa kauban niyang mga opisyales.”

Ang basahong Corpus of West Semitic Stamp Seals midugang ug laing katarongan sa pagkaeskriba ni Baruk: “Sanglit ang bulla ni Berekhyahu nakaplagan nga kauban sa dakong grupo sa mga bulla sa ubang tag-as nga mga opisyales, makataronganon ang pagtuo nga si Baruk/Berekhyahu nag-alagad diha sa kahikayan uban sa samang pundok sa ubang mga opisyales.” Ang mabatonan nga impormasyon daw nagpaila nga si Baruk ug ang iyang igsoong lalaki nga si Seraias maoy tag-as nga mga opisyales nga nagtabang sa matinumanong manalagna nga si Jeremias sa talagsaong katuigan sa wala pa malaglag ang Jerusalem.

Publikong Pagpaluyo Kang Jeremias

Sumala sa kronolohiya, unang mabasa ang bahin kang Baruk diha sa Jeremias kapitulo 36, sa “ikaupat nga tuig ni Jehoiakim,” o sa mga 625 W.K.P. Niadtong panahona, si Jeremias nag-alagad na ingong manalagna sulod sa 23 ka tuig.—Jeremias 25:1-3; 36:1, 4.

Niadtong panahona si Jehova miingon kang Jeremias: “Pagkuha ug usa ka linukot sa usa ka basahon, ug imong isulat diha niana ang tanang pulong nga akong gisulti kanimo batok sa Israel ug batok sa Juda ug batok sa tanang kanasoran, . . . sukad sa mga adlaw ni Josias, hangtod gayod niining adlawa.” Ang asoy nagpadayon: “Si Jeremias nagtawag kang Baruk nga anak nga lalaki ni Nerias aron isulat ni Baruk gikan sa baba ni Jeremias ang tanang pulong ni Jehova.”—Jeremias 36:2-4.

Nganong gitawag man si Baruk? Giingnan siya ni Jeremias: “Ako gibilanggo. Dili ako makasulod sa balay ni Jehova.” (Jeremias 36:5) Lagmit gidid-an si Jeremias sa pagsulod sa dapit sa templo diin ang mensahe ni Jehova angayng basahon, tungod tingali kay nasuko ang mga awtoridad sa unang mga mensahe ni Jehova nga gipahayag ni Jeremias. (Jeremias 26:1-9) Walay duhaduha nga si Baruk maoy sinserong magsisimba ni Jehova, ug siya “nagbuhat sumala sa tanang gisugo kaniya ni Jeremias nga manalagna.”—Jeremias 36:8.

Gidangtag taas nga panahon ang pagsulat sa mga pasidaan nga gipahayag latas sa miaging 23 ka tuig, ug mahimong gipaabot ni Jeremias ang angayng panahon. Apan sa Nobyembre o Disyembre 624 W.K.P., si Baruk maisogong “nagbasa sa makusog gikan sa basahon sa mga pulong ni Jeremias didto sa balay ni Jehova, sa lawak-kan-anan ni Gemarias . . . , sa mga igdulungog sa tanang katawhan.”—Jeremias 36:8-10.

Si Micaias nga anak nga lalaki ni Gemarias nagpahibalo sa iyang amahan ug sa ubay-ubayng mga prinsipe kon unsay nahitabo, ug ilang gidapit si Baruk sa pagbasa sa makusog sa linukot sa ikaduhang higayon. Ang asoy nagkanayon: “Karon sa pagkadungog gayod nila sa tanang pulong, sila nagtinan-away sa kalisang; ug sila miingon kang Baruk: ‘Sa walay pakyas sultihan namo ang hari niining tanan nga mga pulong. . . . Lakaw, magtago ka, ikaw ug si Jeremias, aron wala gayoy usa nga mahibalo kon asa kamo.’”—Jeremias 36:11-19.

Sa dihang si Haring Jehoiakim nakadungog kon unsay gisulat ni Baruk sumala sa gidiktar ni Jeremias, masuk-anon niyang gigisi ang linukot nga basahon, gilabay ngadto sa kalayo, ug gisugo ang iyang mga tawo sa pagdakop kang Jeremias ug Baruk. Sa sugo ni Jehova, ang duha ka lalaki naghimog kopya sa linukot samtang sila nagtago.—Jeremias 36:21-32.

Walay duhaduha nga nasabtan ni Baruk ang mga kapeligrohan nga nalangkit sa maong asaynment. Siya tinong nahibalo sa mga pagbahad batok kang Jeremias pipila ka tuig nga miagi. Siya mahimong nakadungog usab sa gidangatan ni Uriyas, kinsa nanagna “sumala sa tanang pulong ni Jeremias” apan gipatay ni Haring Jehoiakim. Bisan pa niana, andam si Baruk sa paggamit sa iyang mga kahanas ug sa iyang kailang mga opisyales sa kagamhanan sa pagpaluyo kang Jeremias sa maong buluhaton.—Jeremias 26:1-9, 20-24.

Ayaw Tinguhaa ang “Dagkong mga Butang”

Panahon sa pagsulat sa unang linukot nga basahon, nasinati ni Baruk ang lisod nga yugto. Siya mipatugbaw: “Alaot ako karon, kay si Jehova nagdugang ug kaguol sa akong kasakit! Ako naluya tungod sa akong pagpanghupaw, ug walay dapit-pahulayan nga akong nakaplagan.” Unsay hinungdan sa maong kalisod?—Jeremias 45:1-3.

Walay direktang tubag nga gihatag. Apan sulayi ang paghanduraw sa kahimtang ni Baruk. Ang paghisgot bahin sa 23 ka tuig nga pagpasidaan sa katawhan sa Israel ug sa Juda nagpatataw kaayo sa ilang apostasya ug sa ilang pagsalikway kang Jehova. Ang desisyon ni Jehova sa paglaglag sa Jerusalem ug Juda ug pagdestiyero sa nasod ngadto sa Babilonya sa 70 ka tuig—impormasyon nga gipadayag ni Jehova niadtong tuiga mismo ug tingali nalakip sa linukot nga basahon—nakapakurat kaayo kang Baruk. (Jeremias 25:1-11) Dugang pa, dihay kapeligrohan nga siya mawad-an sa iyang katungdanan ug karera tungod sa iyang lig-ong pagpaluyo kang Jeremias sa maong lisod nga panahon.

Bisan kon unsay kahimtang, si Jehova mibalda aron tabangan si Baruk sa paghinumdom sa umaabot nga paghukom. “Ang akong gitukod akong pagalumpagon, ug ang akong gitanom akong pagalukahon, bisan ang tibuok yuta mismo,” miingon si Jehova. Unya iyang gitambagan si Baruk: “Apan bahin kanimo, ikaw nagpadayon sa pagtinguha ug dagkong mga butang alang sa imong kaugalingon. Ayaw pagpadayon sa pagtinguha.”—Jeremias 45:4, 5.

Wala isulti ni Jehova kon unsa ang maong “dagkong mga butang,” apan si Baruk nahibalo gayod kon kadto ba mao ang mahakogong mga ambisyon, pagkainila, o materyal nga kadagaya. Gitambagan siya ni Jehova nga magmatinud-anon ug maghinumdom kon unsay anaa sa unahan: “Kay ania, ako magadala ug katalagman diha sa tanang unod, . . . ug ihatag ko kanimo ingon nga inagaw ang imong kalag sa tanang dapit nga imong adtoan.” Ang labing bililhong gipanag-iya ni Baruk, ang iyang kinabuhi, matipigan bisan asa siya moadto.—Jeremias 45:5.

Human sa mga hitabo nga gibatbat diha sa Jeremias kapitulo 36 ug 45, nga nahitabo gikan sa 625 ngadto sa 624 W.K.P., wala na hisgoti sa Bibliya si Baruk hangtod sa pipila na lang ka bulan una laglaga sa mga Babilonyanhon ang Jerusalem ug Juda niadtong 607 W.K.P. Unsay nahitabo niadtong panahona?

Si Baruk Nagpaluyo na Usab Kang Jeremias

Panahon sa paglikos sa Babilonyanhong kasundalohan sa Jerusalem, si Baruk mabasa na usab diha sa asoy sa Bibliya. Si Jeremias “gibilanggo didto sa Sawang sa Guwardiya” sa dihang gisugo siya ni Jehova nga paliton ang uma sa iyang ig-agaw sa Anatot ingong usa ka ilhanan nga adunay pagpasig-uli. Giawhag si Baruk sa pagtabang sa legal nga palakaw.—Jeremias 32:1, 2, 6, 7.

Si Jeremias mipatin-aw: “Ako misulat ug usa ka sulat-kalig-onan ug gitimbrehan kini ug mikuhag mga saksi samtang ako nagtimbang sa salapi diha sa timbangan. Human niana akong gikuha ang sulat-kalig-onan sa pagpalit, ang usa nga tinimbrehan . . . ug ang usa nga binuksan; ug unya akong gihatag ang sulat-kalig-onan sa pagpalit ngadto kang Baruk.” Unya iyang gisugo si Baruk sa pagtimbre sa maong mga sulat-kalig-onan sa pagpalit diha sa kulonon nga sudlanan aron matagoan. Nagtuo ang pipila ka eskolar nga sa miingon si Jeremias nga iyang ‘gisulat’ ang sulat-kalig-onan, nagpasabot kadto nga iyang gidiktar kadto kang Baruk, ang propesyonal nga eskriba, nga maoy aktuwal nga nagsulat.—Jeremias 32:10-14; 36:4, 17, 18; 45:1.

Si Baruk ug si Jeremias nagsunod sa legal nga mga palakaw sa maong panahon. Ang usa ka batasan mao ang dobleng sulat-kalig-onan. Ang basahong Corpus of West Semitic Stamp Seals nagpatin-aw: “Ang unang sulat-kalig-onan gitawag ug ‘selyadong sulat-kalig-onan’ kay kadto gilukot ug giselyohan sa usa ka bulla o mga bulla; nasudlan kadto sa orihinal nga bersiyon sa kontrata. . . . Ang ikaduha, ang ‘binuksan nga sulat-kalig-onan’ maoy usa ka kopya sa selyado, obligadong ipatuman nga bersiyon, ug maoy alang sa kasagarang pagsusi. Busa, may duha ka kasulatan, ang orihinal ug ang kopya, nga sinulat sa duha ka separado nga pliego sa papiro.” Ang arkeolohikanhong mga diskobre nagpamatuod sa batasan sa pagpondo sa mga dokumento sa sudlanan nga kulonon.

Sa kataposan, ang Jerusalem nabihag sa mga Babilonyanhon, gisunog kana, ug gidalang binihag ang tanan gawas lang sa pipila ka kabos nga mga tawo. Si Nabukodonosor nagtudlo kang Gedalias ingong gobernador. Siya gipatay duha ka bulan sa ulahi. Ang nahibiling mga Hudiyo nagplano sa pagbalhin sa Ehipto, nga supak sa inspiradong tambag ni Jeremias, ug diha nianang kontekstoha nga si Baruk gihisgotan na usab.—Jeremias 39:2, 8; 40:5; 41:1, 2; 42:13-17.

Ang Hudiyong mga pangulo miingon kang Jeremias: “Kabakakan ang imong gisulti. Si Jehova nga among Diyos wala magpadala kanimo, nga nag-ingon, ‘Ayaw pagsulod sa Ehipto aron mopuyo didto ingong mga langyaw.’ Apan si Baruk nga anak nga lalaki ni Nerias naghulhog kanimo batok kanamo aron itugyan kami ngadto sa kamot sa mga Caldeanhon, aron kami patyon o dad-on ngadto sa pagkadestiyero sa Babilonya.” (Jeremias 43:2, 3) Ang akusasyon daw nagpadayag sa usa ka pagtuo taliwala sa Hudiyong mga pangulo nga si Baruk nag-impluwensiya pag-ayo kang Jeremias. Nagtuo ba sila nga tungod sa katungdanan ni Baruk o sa iyang dugay nang pagkahigala ni Jeremias, siya wala na maglihok ingon nga eskriba lamang alang sa manalagnang si Jeremias? Tingali, apan bisan kon unsay gihunahuna sa Hudiyong mga pangulo, ang mensahe naggikan gayod kang Jehova.

Bisan pa sa mga pasidaan sa Diyos, ang nahibiling mga Hudiyo nanglakaw ug nagdala kang “Jeremias nga manalagna ug [kang] Baruk nga anak nga lalaki ni Nerias.” Kini ang gitala ni Jeremias: “Sila sa kataposan nakaabot sa yuta sa Ehipto, kay wala sila motuman sa tingog ni Jehova; ug sila sa ngadtongadto nakaabot sa Tapanhes,” nga usa ka siyudad duol sa utlanan sa silangang bahin sa baba sa suba sa Nilo, nga nag-ulot sa Sinai. Human niana ang Bibliya wala na maghisgot kang Baruk.—Jeremias 43:5-7.

Unsay Atong Makat-onan Gikan ni Baruk?

Adunay daghang bililhong mga pagtulon-an nga atong makat-onan gikan ni Baruk. Ang usa ka talagsaong pagtulon-an mao ang iyang kaandam nga gamiton ang iyang propesyonal nga mga kahanas ug mga kaila sa pag-alagad kang Jehova, bisan kon unsay sangpotan. Daghang Saksi ni Jehova karon—mga lalaki ug mga babaye—nagpakita sa samang espiritu, nga nagtanyag sa ilang mga kahanas may kalabotan sa pag-alagad sa Bethel, pagpanukod nga buluhaton, ug ang susama niana. Sa unsang paagi makapakita ka niining espiritu nga sama sa kang Baruk?

Sa gipahinumdoman si Baruk nga sa kataposang mga adlaw sa Juda, walay panahon alang sa personal nga “dagkong mga butang,” siya lagmit namati, kay iyang nadawat ang iyang kalag o kinabuhi ingon nga inagaw. Makataronganon ang pagpadapat niining tambaga sa atong kaugalingon, kay kita nagkinabuhi usab sa kataposang mga adlaw sa usa ka sistema sa mga butang. Ang gisaad ni Jehova kanato maoy samang butang—nga luwason ang atong kinabuhi. Makasanong ba kita sa maong mga pahinumdom sama sa kang Baruk?

May usa usab ka praktikal nga pagtulon-an nga makat-onan gikan niining asoya. Si Baruk mitabang kang Jeremias ug sa iyang ig-agaw sa pagtuman sa gikinahanglang legal nga mga palakaw sa ilang transaksiyon sa negosyo, bisan pag ang duha ka tawo paryente. Kini nagsilbing Kasulatanhong sumbanan alang sa mga Kristohanon nga may pagpakignegosyo sa ilang espirituwal nga mga igsoon. Ang pagsunod sa maong panig-ingnan nga mao ang pagsulat sa mga kasabotan bahin sa negosyo maoy Kasulatanhon, praktikal, ug mahigugmaon.

Bisag daklit lang ang paghisgot kang Baruk diha sa Bibliya, siya angayng tagdon sa tanang Kristohanon karon. Sundon mo ba ang maayong panig-ingnan niining matinumanong sekretaryo ni Jeremias?

[Footnote]

[Hulagway sa panid 16]

Bulla ni Baruk

[Credit Line]

Bulla: Courtesy of Israel Museum, Jerusalem