Kapitulo Uno
Ang Basahon ni Daniel ug Ikaw
1, 2. (a) Unsa ang pipila ka talagsaong mga kahimtang nga gipadayag diha sa basahon ni Daniel sa Bibliya? (b) Sa atong modernong panahon, unsang mga pangutana ang motungha bahin sa basahon ni Daniel?
ANG usa ka gamhanang hari mibahad sa pagpatay sa iyang mga tawong maalamon tungod kay sila wala makabutyag ug makahubad sa iyang makalilibog nga damgo. Tulo ka batan-ong lalaki nga wala mosimba sa usa ka larawang taas kaayo gitambog ngadto sa hurnohan nga gipainit pag-ayo, apan naluwas sila. Taliwala sa sadyang pagsaulog, ginatos ka tawo nakakita sa kamot nga misulat ug misteryosong mga pulong diha sa bungbong sa palasyo. Gipatambog sa mga daotang tigkonsabo ang usa ka lalaking tigulang ngadto sa gahong sa mga leyon, apan siya migula nga walay garas. Usa ka manalagna sa Diyos nakakitag upat ka mananap diha sa usa ka panan-awon, ug ang kahulogan niana moabot ug libolibong katuigan sa unahan.
2 Pipila lamang kini sa mga asoy nga makaplagan sa basahon ni Daniel sa Bibliya. Takos ba kini sa ugdang nga paghisgot? Ikapadapat ba kining karaang basahon sa atong adlaw? Nganong angayng maikag kita sa mga panghitabo sa mga 2,600 ka tuig kanhi?
DANIEL—USA KA KARAANG BASAHON ALANG SA MODERNONG PANAHON
3, 4. Nganong daghang tawo ang angayng nabalaka bahin sa umaabot sa katawhan?
3 Ang dakong bahin sa basahon ni Daniel nagpatin-aw sa temang pagmando sa kalibotan, usa ka ulohang gikabalak-an pag-ayo karong adlawa. Ang halos tanan mouyon nga kita nagkinabuhi sa lisod nga panahon. Adlaw-adlaw, ang mga taho sa balita nagbomba kanatog ngil-ad nga mga pahinumdom nga ang tawhanong katilingban nagkaunlod ngadto sa samag-huyonghuyong sa makapalibog nga mga suliran—ug matuod kini bisan pa sa talagsaong mga kalamposan sa siyensiya ug teknolohiya.
4 Palandonga kini: Ang tawo nakatunob na sa bulan, apan sa daghang dapit siya dili makalakaw sa kadalanan sa iyang kaugalingong planeta nga dili mahadlok. Iyang masangkapan ang usa ka balay sa tanang matang sa modernong mga gamit, apan dili siya makapugong sa sulog sa nabungkag nga mga pamilya. Ug makapatungha siya sa information age o panahon sa impormasyon, apan dili siya makatudlo sa mga tawo sa pagpuyong malinawon sa tingob. Si Hugh Thomas, usa ka propesor sa kasaysayan, kas-a misulat: “Ang pagkaylap sa kahibalo ug edukasyon nakatudlog diyutay sa mga tawo mahitungod sa pagpugong-sa-kaugalingon ug menos pa mahitungod sa arte sa pagsinabtanay sa ubang mga tawo.”
5. Sa kinadak-ang bahin, unsa man ang resulta sa pagmando sa tawo?
5 Sa paningkamot nga mapatunhay ang diyutayng kahusay diha sa katilingban, ang mga tawo nag-organisar sa ilang kaugalingon ubos sa nagkalainlaing mga gobyerno. Bisan pa, walay usa kanila ang nahigawas sa kamatuoran sa gipamulong ni Haring Solomon: “Ang tawo nagmando sa tawo sa iyang kadaotan.” (Ecclesiastes 4:1; 8:9) Hinuon, ang pipila ka magmamando adunay hamiling mga mithi. Ugaling, walay hari, presidente, o diktador ang makapapas sa sakit ug kamatayon. Walay tawo ang makapasig-uli sa atong yuta ngadto sa Paraiso nga gituyo sa Diyos alang niini.
6. Nganong si Jehova wala magkinahanglan sa kooperasyon sa tawhanong mga pagmando sa pagtuman sa iyang kabubut-on?
6 Hinuon, ang Maglalalang andam ug makahimo nianang mga butanga. Dili niya kinahanglan ang permiso sa tawhanong mga gobyerno sa pagtuman sa iyang katuyoan, kay alang kaniya “ang mga nasod nahisama sa usa ka tinulo sa timba; ug naisip ingon sa pinong abog sa timbangan.” (Isaias 40:15) Oo, si Jehova mao ang Soberanong Magmamando sa uniberso. Kay mao man, siya adunay awtoridad nga labaw kay sa tawhanong mga gobyerno. Ang Gingharian sa Diyos maoy mopuli sa tanang tawhanong mga pagmando, sa dumalayong panalangin sa katawhan. Tingali walay lain nga naghimo niining mas tin-aw kay sa basahon ni Daniel sa Bibliya.
SI DANIEL—GIHIGUGMA PAG-AYO SA DIYOS
7. Kinsa si Daniel, ug unsay pag-isip ni Jehova kaniya?
7 Gihigugma pag-ayo ni Jehova nga Diyos si Daniel, kinsa nag-alagad nga iyang manalagna sulod sa daghang tuig. Sa tinuoray, ang manulonda sa Diyos nagbatbat kang Daniel ingon nga “usa nga tilinguhaon kaayo.” (Daniel 9:23) Ang orihinal nga Hebreohanong termino nga gihubad “usa nga tilinguhaon kaayo” mahimong magpasabot nga “gihigugma kaayo,” “tinamod kaayo,” bisan “usa nga pinalabi.” Si Daniel bililhon ilabina sa mga mata sa Diyos.
8. Nganong si Daniel nahiadto man sa Babilonya?
8 Atong hisgotan sa daklit ang talagsaong mga kahimtang niining gihigugmang manalagna. Sa 618 W.K.P., si Haring Nabucodonosor sa Babilonya miatake sa Jerusalem. (Daniel 1:1) Wala madugay human niadto, ang pipila ka edukadong Hudiyong mga batan-on gitaral nga binihag ngadto sa Babilonya. Si Daniel usa kanila. Niadtong panahona, lagmit nga binatilyo pa siya.
9. Unsang pagbansay ang gihatag kang Daniel ug sa iyang Hebreohanong mga kauban?
9 Si Daniel ug ang iyang mga kaubang si Ananias, Misael, ug Azarias nahilakip sa mga Hebreohanon nga napili nga makadawat ug tulo ka tuig nga pagbansay sa “sinulatan ug pinulongan sa mga Caldeanhon.” (Daniel 1:3, 4) Nag-ingon ang pipila ka eskolar nga lagmit kadto dili lang kurso sa pinulongan. Pananglitan, si Propesor C. F. Keil nag-ingon: “Si Daniel ug ang iyang mga kauban gitudloan sa kaalam sa Caldeanhong mga pari ug sa mga tawong edukado, nga gitudlo diha sa mga tunghaan sa Babilonya.” Busa si Daniel ug ang iyang mga kauban gibansay ilabina aron magserbisyo sa gobyerno.
10, 11. Unsang mga pagsulay ang giatubang ni Daniel ug sa iyang mga kauban, ug unsang tabang ang gihatag ni Jehova kanila?
10 Alang kang Daniel ug sa iyang mga kauban dako gayod kadtong kausaban sa kahimtang! Sa Juda sila nagpuyo taliwala sa mga magsisimba ni Jehova. Niadtong panahona gilibotan sila sa katawhang nagsimba sa gitukodtukod nga mga diyos ug mga diyosa. Bisan pa niana, ang mga batan-ong si Daniel, Ananias, Misael, ug Azarias wala mahadlok. Determinado sila—bisan pa niining mosulay-sa-pagtuo nga kahimtang—nga hugot mangupot sa matuod nga pagsimba.
11 Dili kadto sayon. Si Haring Nabucodonosor mahinalaron kaayo kang Marduk, ang pangulong diyos sa Babilonya. May mga panahong ang mga mando sa hari bug-os nga dili dalawaton alang sa usa ka magsisimba ni Jehova. (Alang sa pananglitan, tan-awa ang Daniel 3:1-7.) Ugaling lang, si Daniel ug iyang mga kauban may dili-mapakyas nga giya ni Jehova. Sulod sa ilang tulo ka tuig nga pagbansay, gipanalanginan sila sa Diyos sa “kahibalo ug hait nga panabot sa tanang sinulat ug kaalam.” Gawas pa, si Daniel gihatagan ug katakos sa pagsabot sa kahulogan sa mga panan-awon ug sa mga damgo. Sa ulahi sa dihang ang hari mihimog pagsusi niining upat ka batan-ong lalaki, iyang nasayrang sila “napulo ka pilo nga mas maayo kay sa tanang salamangkerong mga saserdote ug mga maglalamat nga diha sa tibuok niyang gingharian.”—Daniel 1:17, 20.
PAGMANTALA SA MGA MENSAHE SA DIYOS
12. Unsa ang linaing tinudlong-buluhaton nga nabatonan ni Daniel?
12 Latas sa daghang tuig sa pagpuyo niya sa Babilonya, si Daniel nag-alagad nga mensahero sa Diyos ngadto sa mga tawo nga sama kang Haring Nabucodonosor ug Belsazar. Lisod ang tinudlong-buluhaton ni Daniel. Si Jehova nagtugot kang Nabucodonosor sa paglaglag sa Jerusalem, nga gigamit siya nga Iyang instrumento. Sa nahaigong panahon, ang Babilonya laglagon usab. Sa pagkatinuod, ang basahon ni Daniel nagbayaw kang Jehova nga Diyos ingon nga ang Labing Hataas ug ang Magmamando diha sa “gingharian sa mga tawo.”—Daniel 4:17.
13, 14. Unsay nahitabo kang Daniel human sa pagkapukan sa Babilonya?
13 Si Daniel nagpadayon pag-alagad sa palasyo sa mga kapitoan ka tuig, hangtod sa pagkapukan sa Babilonya. Siya buhi pa nga nakakita sa daghang Hudiyo nga namauli ngadto sa ilang yutang-natawhan sa 537 W.K.P., bisan pag ang Bibliya wala magpahayag nga mikuyog siya kanila. Siya aktibo kaayo hangtod sa labing menos ikatulong tuig sa paghari ni Haring Ciro, ang magtutukod sa Empiryo sa Persia. Niadtong panahona, hapit nag 100 ka tuig ang edad ni Daniel!
14 Human mapukan ang Babilonya, gitala ni Daniel ang labing hinungdanong mga panghitabo sa iyang kinabuhi. Ang iyang sinulat maoy talagsaong bahin karon sa Balaang Bibliya ug nailhang basahon ni Daniel. Apan nganong angay kitang magpatalinghog niining karaang basahon?
DUHA KA BAHIN NGA NASUMPAY, USA KA MENSAHE
15. (a) Unsang duha ka bahin nga nasumpay ang anaa sa basahon ni Daniel sa Bibliya? (b) Sa unsang paagi ang maasoyon nga bahin sa Daniel makahatag kanatog kaayohan?
15 Ang talagsaong basahon ni Daniel naundag duha ka magkalain kaayong mga bahin nga nasumpay—ang usa maasoyon, ang lain matagnaon. Ang duha ka kinaiya sa basahon ni Daniel makapalig-on sa atong pagtuo. Sa unsang paagi? Ang maasoyon nga mga bahin—apil sa labing tin-aw diha sa Bibliya—nagpadayag kanato nga si Jehova nga Diyos magpanalangin ug mag-atiman niadtong maghupot sa ilang integridad ngadto kaniya. Si Daniel ug ang iyang tulo ka kauban nagpabiling malig-on bisan pa sa mga pagsulay nga nagpameligro sa kinabuhi. Karong adlawa, ang tanang buot magpabiling maunongon kang Jehova mapalig-on pinaagi sa pagpalandong pag-ayo sa ilang panig-ingnan.
16. Unsang pagtulon-an ang atong makat-onan gikan sa matagnaong mga bahin sa Daniel?
16 Ang matagnaong mga bahin sa Daniel magpalig-on sa pagtuo tungod sa pagpakita nga si Jehova nahibalo sa kasiglohan—mga milenyo pa gani—nga abante sa lakat sa kasaysayan. Pananglitan, gihatag ni Daniel ang mga detalye mahitungod sa pagtungha ug pagkapukan sa mga gahom sa kalibotan sukad sa panahon sa karaang Babilonya hangtod sa “panahon sa kataposan.” (Daniel 12:4) Giliwag ni Daniel ang atong pagtagad ngadto sa Gingharian sa Diyos diha sa mga kamot sa Iyang tinudlong Hari ug kaubang “mga balaan,” nga gipunting kana ingong mao ang kagamhanan nga molungtad sa walay kataposan. Kining kagamhanana bug-os nga magtuman sa katuyoan ni Jehova alang sa atong yuta ug mosangpot sa panalangin niadtong tanan nga buot moalagad sa Diyos.—Daniel 2:44; 7:13, 14, 22.
17, 18. (a) Sa unsang paagi ang atong pagtuo mapalig-on sa lalom nga pagtuki sa basahon ni Daniel? (b) Unsang butanga ang kinahanglang hisgotan sa dili pa sugdan ang pagtuon niining matagnaong basahon sa Bibliya?
17 Salamat na lang, wala ihakog ni Jehova ang kasayoran sa umaabot nga mga panghitabo. Sa kapulihay, siya ang “Tigpadayag sa mga tinago.” (Daniel 2:28) Samtang atong hisgotan ang katumanan sa mga tagna nga natala diha sa basahon ni Daniel, mapalig-on ang atong pagtuo diha sa mga saad sa Diyos. Makabaton kitag labi pang lig-ong pagtuo nga pagatumanon sa Diyos ang iyang katuyoan sa eksaktong panahon ug sa tukmang paagi nga iyang pilion.
18 Mouswag ang pagtuo sa tanang magtuon sa basahon ni Daniel sa Bibliya uban ang madinawatong kasingkasing. Bisan pa, sa dili pa sugdan ang lalom nga pagtuki niining basahona, kinahanglang tagdon nato ang ebidensiya kon kining basahona tinuod ba gayod. Ang pipila ka kritiko nagdaot sa basahon ni Daniel, nga nag-ingong ang mga tagna niini aktuwal nga gisulat human sa pagkatuman niini. Makataronganon ba ang mga gipangangkon sa mga maduhaduhaon? Ang sunod nga kapitulo maghisgot niining butanga.
UNSAY IMONG NASABTAN?
• Nganong ang Daniel maoy basahon alang sa modernong panahon?
• Sa unsang paagi si Daniel ug iyang mga kauban nakasulod sa serbisyo sa gobyerno sa Babilonya?
• Unsa ang linaing tinudlong-buluhaton ni Daniel sa Babilonya?
• Nganong angay kitang magpatalinghog sa tagna ni Daniel?
[Tibuok-panid nga hulagway sa panid 4]
[Tibuok-panid nga hulagway sa panid 11]