Kapitulo 18

Mga Linog sa Adlaw sa Ginoo

1, 2. (a) Unsay kahimtang kon dunay mahitabong kusog kaayo nga linog? (b) Unsay gihubit ni Juan sa dihang gibuksan ang ikaunom nga timbre?

NAKASINATI ka na bag kusog kaayo nga linog? Kuyaw kaayo kini. Ang usa ka kusog nga linog mahimong magsugod pinaagig makalipong nga pag-uyog ug kusog nga pagdahunog. Mahimong mograbe pa ang pag-uyog samtang mokaratil ka ug dagan aron mangitag katagoan—lagmit sa ilalom sa lamesa. O kaha moabot kini ingong kalit, makapahugno nga pag-uyog, nga sundan sa pagkahulog ug pagkabuak sa mga pinggan, mga dekorasyon, ug pagkahugno pa gani sa mga bilding. Ang kadaot mahimong dako kaayo, nga sundan pa sa sagunson nga mga pag-uyog nga lagmit makahatag pag dugang kadaot ug kaguol.

² Naghunahuna niini, tagda ang gihubit ni Juan sa dihang gibuksan ang ikaunom nga timbre: “Ug nakita ko sa dihang gibuksan niya ang ikaunom nga timbre, ug nahitabo ang usa ka dakong linog.” (Pinadayag 6:12a) Mahimong nahitabo kini sa samang yugto sa panahon sa pagbukas sa ubang mga timbre. Kanus-a man gayod sa adlaw sa Ginoo nahitabo kining linoga, ug unsang matanga kini sa linog?—Pinadayag 1:10.

 3. (a) Unsang mga hitabo ang gitagna ni Jesus bahin sa ilhanan sa iyang presensiya? (b) Sa unsang paagi nalangkit ang literal nga mga linog sa mahulagwayon nga dakong linog sa Pinadayag 6:12?

³ Ang literal ug mahulagwayon nga mga linog sa yuta sa daghang higayon gihisgotan sa Bibliya. Sa iyang dakong tagna bahin sa ilhanan sa iyang presensiya nga siya nagmando na sa Gingharian, si Jesus nagtagna ug “mga linog sa nagkalainlaing mga dapit.” Kini maoy bahin sa “sinugdanan sa mga kaul-ol sa kasakit.” Sukad sa 1914, sa pagdaghan sa populasyon sa yuta ngadto sa linibo ka minilyon, ang literal nga mga linog nakahatag ug dugang kasakit sa atong panahon. (Mateo 24:3, 7, 8) Apan, bisan pag katumanan kini sa tagna, kining mga linoga maoy kinaiyanhon ug pisikal nga kalamidad. Pasiuna lang kini sa mahulagwayon nga dakong linog sa Pinadayag 6:12. Kini moabot gayod ingong malaglagong kataposan sa nag-unang sunodsunod nga mga linog nga nagtay-og sa mga pundasyon mismo sa tawhanong sistema sa mga butang ni Satanas sa yuta.a

Mga Pagtay-og sa Tawhanong Katilingban

 4. (a) Sukad kanus-a nagpaabot ang katawhan ni Jehova sa malaglagong mga hitabo nga magsugod sa 1914? (b) Ang 1914 magtimaan sa kataposan sa unsang yugto sa panahon?

⁴ Sukad sa tungatungang bahin sa katuigan sa 1870, ang katawhan ni Jehova nagpaabot nga ang malaglagong mga hitabo magsugod sa 1914 ug magtimaan sa kataposan sa Panahon sa mga Hentil. Kini ang yugto sa “pito ka panahon” (2,520 ka tuig) nga nagsugod sa pagkapukan sa Davidnong gingharian sa Jerusalem sa 607 W.K.P. hangtod sa paglingkod ni Jesus sa trono sa langitnong Jerusalem sa 1914 K.P.—Daniel 4:24, 25; Lucas 21:24, King James Version.b

 5. (a) Unsay gipahibalo ni C. T. Russell niadtong Oktubre 2, 1914? (b) Unsang mga kagubot sa politika ang nahitabo sukad sa 1914?

⁵ Busa, sa dihang si C. T. Russell mitambong sa pangbuntag nga pagsimba uban sa pamilyang Bethel sa Brooklyn, New York, niadtong Oktubre 2, 1914, iyang gipahayag ang makapaukyab nga pahibalo: “Ang Panahon sa mga Hentil natapos na; ang panahon sa ilang mga hari naupos na.” Sa pagkatinuod, ang tibuok-kalibotang kagubot nga nagsugod sa 1914 dako kaayo ug epekto nga tungod niini daghang dugay nang naglungtad nga mga monarkiya nangawagtang. Ang pagkapukan sa gingharian sa mga hari sa Rusya pinaagi sa rebolusyong Bolshevik sa 1917 misangpot sa dugay nga panagbangiay sa Marxismo ug kapitalismo. Ang tawhanong katilingban sa tibuok yuta padayong gitay-og sa kagubot sa politika. Karon, daghang kagamhanan mangapukan lang dayon sulod sa usa o duha ka tuig. Ang pagkahuyang sa politika makita diha sa nahitabo sa Italya, diin 47 ka bag-ong kagamhanan ang nagpulipuli sulod lang sa 42 ka tuig human sa Gubat sa Kalibotan II. Apan kining mga pagtay-og maoy pasiuna lang sa usa ka dako kaayong kausaban sa kagamhanan. Ang resulta? Ang Gingharian sa Diyos mao ang bugtong mopuli sa pagmando sa tibuok yuta.—Isaias 9:6, 7.

 6. (a) Sa unsang paagi gihubit ni H. G. Wells ang bag-o ug hinungdanong yugto sa panahon? (b) Unsay gisulat sa usa ka pilosopo ug sa usa ka estadista bahin sa yugto sa panahon nga nagsugod sa 1914?

⁶ Ang mga historyano, mga pilosopo, ug mga lider sa politika nagpunting sa 1914 ingong ang sinugdanan sa usa ka bag-o ug hinungdanong yugto sa panahon. Paglabay sa unang napulog-pito ka tuig nianang yugtoa, ang historyano nga si H. G. Wells miingon: “Malipay unta ang manalagna sa pagtagna ug maayong mga butang. Apan iyang katungdanan ang pagsulti kon unsay iyang nakita. Siya nakakita ug usa ka kalibotan nga kontrolado gihapon kaayo sa mga sundalo, mga tawong makinasod, mga tigpatanto nga dagkog tubo, ug mga negosyante; usa ka kalibotan nga napuno sa pagduda ug pagdumot, nga tungod niana nawala dayon ang bisan unsa pang nahibilin nga kagawasan sa mga indibiduwal, nga walay hinungdang nalangkit sa grabe nga panag-away sa nagkontrahanay nga mga hut-ong sa katilingban, ug nangandam sa umaabot pang mga gubat.” Niadtong 1953, ang pilosopo nga si Bertrand Russell misulat: “Sugod sa 1914, ang tanan nga nakahibalo sa dagan sa kalibotan nabalaka gayod tungod sa morag nadesisyonan na ug natino na nga pagmartsa paingon sa mas dako pa nga kalamidad. . . . Ilang nakita ang tawhanong rasa, sama sa bayani sa usa ka sugilanon sa Gregong trahedya, nga gikontrolar sa masuk-anong mga diyos ug dili na makabuot sa kapalaran niini.” Sa 1980 ang estadista nga si Harold Macmillan, nga namalandong sa malinawong pagsugod sa ika-20ng siglo, miingon: “Ang tanang butang mas moarang-arang pa. Kini ang kalibotan nga akong namat-ag kahayag. . . . Sa kalit lang, nga wala damha, usa ka buntag sa 1914 ang tanang butang natapos.”

7-9. (a) Unsang mga kagubot ang nakatay-og sa tawhanong katilingban sukad sa 1914? (b) Ang mga kagubot sa tawhanong katilingban panahon sa presensiya ni Jesus maglakip sa ulahi ug unsang kahimtang sa katawhan?

⁷ Ang Gubat sa Kalibotan II nagpahinabog laing mga kagubot. Ug padayon gihapong gitay-og ang yuta sa ginagmayng mga gubat ug sa terorismo. Daghan ang nahadlok nga basin gamiton sa mga terorista o sa mga nasod ang mga hinagiban nga makapatay ug hilabihan ka daghang tawo.

⁸ Apan, gawas sa mga gubat, duna pay ubang mga butang nga nakatay-og sa pundasyon mismo sa tawhanong katilingban sukad sa 1914. Ang usa sa kinagrabehang mga pagtay-og gipahinabo sa pagkahugno sa stock market sa U.S. sa Oktubre 29, 1929. Kini miresulta ug Dakong Depresyon, nga nag-apektar sa tanang nasod nga kapitalista. Ang maong pagkahugno sa ekonomiya anam-anam nga nakabawi tali sa 1932 ug 1934, apan ato gihapong mabatyagan ang mga epekto niini. Sukad sa 1929, ang problemado sa ekonomiya nga kalibotan gitapakan na lang ug temporaryong mga programa. Ang mga kagamhanan nagpatuyang ug gasto sa inutang lamang nga kuwarta. Ang krisis sa aseite sa 1973 ug ang pagkahugno sa stock market sa 1987 nakadugang sa mga pagtay-og sa imperyo sa panalapi. Kasamtangan, milyonmilyong tawo kasagarang nagapamalit pinaagig utang. Dili maihap ang gidaghanon sa mga nabiktima sa mga raket sa pagpanguwarta, pyramid scheme, loteriya ug uban pang malipotong pamaagi sa sugal, nga kadaghanan niini gisuportahan sa mga kagamhanan nga angay untang manalipod sa mga tawo. Bisan gani ang mga ebanghelisador sa telebisyon sa Kakristiyanohan naghinamhinam sa pagdawat sa ilang bahin nga mokantidad ug milyonmilyong dolyares!—Itandi ang Jeremias 5:26-31.

⁹ Una pa niini, ang problema sa ekonomiya nagbukas ug kahigayonan kang Mussolini ug Hitler sa pag-agaw sa gahom. Ang Dakong Babilonya abtik kaayo sa pagkuha sa ilang mga pabor, ug ang Batikano mihimog mga kasabotan sa Italya sa 1929 ug sa Alemanya sa 1933. (Pinadayag 17:5) Ang mangiob nga mga adlaw nga misunod maoy usa gayod ka bahin sa katumanan sa tagna ni Jesus mahitungod sa iyang presensiya, nga maglakip sa “tumang kasakit sa kanasoran, nga wala mahibalo sa kalingkawasan . . . samtang ang mga tawo panguyapan sa kahadlok ug sa pagpaabot sa mga butang nga mahitabo diha sa gipuy-ang yuta.” (Lucas 21:7-9, 25-31)c Oo, ang mga linog nga nagsugod sa pagtay-og sa tawhanong katilingban sa 1914 nagpadayon, nga gisundan pag laing makusog nga mga pag-uyog.

Si Jehova Naghimog Pipila ka Pagtay-og

10. (a) Nganong daghan kaayong pagtay-og ang nahitabo sa tawhanong mga kalihokan? (b) Unsay ginabuhat ni Jehova, agig pagpangandam sa unsa?

¹⁰ Ang maong mga pagtay-og sa tawhanong mga kalihokan maoy bunga sa kawalay-katakos sa tawo sa pagtultol sa iyang lakang. (Jeremias 10:23) Dugang pa, ang karaang halas, si Satanas, “nga nagpahisalaag sa tibuok gipuy-ang yuta,” nagpahinabo ug mga kaalaotan isip iyang pangataposang paningkamot sa pagpatalikod sa tanang katawhan gikan sa pagsimba kang Jehova. Tungod sa modernong teknolohiya, migamay ang yuta nga morag usa na lang kini ka komunidad, diin ang pagdumtanay sa nasod ug rasa nagtay-og sa pundasyon mismo sa tawhanong katilingban, ug ang gitawag kono nga Hiniusang Kanasoran wala makakaplag ug epektibong solusyon. Ang tawo nagmando sa iyang isigkatawo alang sa iyang kadaotan kay sukad masukad. (Pinadayag 12:9, 12; Ecclesiastes 8:9) Bisan pa niana, ang Soberanong Ginoong Jehova, ang Magbubuhat sa langit ug yuta, naghimo sa iyang kaugalingong pagtay-og sa halos 90 na ka tuig, agig pagpangandam sa bug-os nga kasulbaran sa mga suliran sa yuta. Sa unsang paagi?

11. (a) Unsang pag-uyog ang gihubit sa Haggeo 2:6, 7? (b) Sa unsang paagi natuman ang tagna ni Haggeo?

¹¹ Sa Haggeo 2:6, 7 atong mabasa: “Kay mao kini ang giingon ni Jehova sa mga panon, ‘Sa makausa pa—diyutay na lamang nga panahon—ug uyogon ko ang kalangitan ug ang yuta ug ang dagat ug ang mamala nga yuta. Ug uyogon ko ang tanang kanasoran, ug ang tilinguhaong mga butang sa tanang kanasoran manulod; ug pun-on ko kining balaya sa himaya,’ nag-ingon si Jehova sa mga panon.” Ilabina sukad sa 1919, gipalihok ni Jehova ang iyang mga saksi sa pagmantala sa iyang mga paghukom sa tanang bahin sa tawhanong katilingban sa yuta. Ang sistema sa kalibotan ni Satanas napahibalo na pinaagi niining tibuok-kalibotang pagpasidaan.d Samtang nagkakusog ang pasidaan, ang mahadlokon-sa-Diyos nga mga tawo, “ang tilinguhaong mga butang,” napalihok sa pagbulag gikan sa mga nasod. Dili buot ingnon nga nanggula sila tungod sa pag-uyog nga nagakahitabo sulod sa organisasyon ni Satanas. Kondili sa dihang ila nang nasabtan ang kahimtang, sila kinabubut-ong midesisyon sa pagduyog sa dinihogang Juan nga matang aron mapuno sa himaya ang balay sa pagsimba ni Jehova. Sa unsang paagi kini gihimo? Pinaagi sa madasigong pagwali sa maayong balita sa natukod nang Gingharian sa Diyos. (Mateo 24:14) Kini nga Gingharian, nga gilangkoban ni Jesus ug sa iyang dinihogang mga sumusunod, magpabilin hangtod sa hangtod alang sa kahimayaan ni Jehova ingong “usa ka gingharian nga dili matay-og.”—Hebreohanon 12:26-29.

12. Kon misanong ka sa pagwali nga gitagna sa Mateo 24:14, unsay kinahanglan nimong buhaton sa dili pa mahitabo ang dakong linog sa Pinadayag 6:12?

¹² Usa ka ba sa misanong sa maong pagwali? Usa ka ba sa minilyon nga sa di pa dugayng katuigan nakatambong sa pagsaulog sa Memoryal sa kamatayon ni Jesus? Kon mao, padayon sa pag-uswag sa imong pagtuon bahin sa kamatuoran sa Bibliya. (2 Timoteo 2:15; 3:16, 17) Bug-os nga isalikway ang dunot nga estilo sa kinabuhi sa hinukman na nga yutan-ong katilingban ni Satanas! Sulod dayon sa bag-ong kalibotan nga katilingban sa mga Kristohanon ug pakigbahin sa bug-os sa kalihokan niini sa dili pa dugmokon sa pangataposang malaglagong “linog” ang tibuok kalibotan ni Satanas. Apan unsa kanang dakong linog? Atong susihon.

Ang Dakong Linog!

13. Sa unsang paagi ang dakong linog wala pa sukad masinatii sa mga tawo?

¹³ Oo, kining makuyaw nga kataposang mga adlaw maoy panahon sa mga linog—literal man o mahulagwayon. (2 Timoteo 3:1) Apan kining mga linoga dili mao ang kataposang dakong linog nga nakita ni Juan sa dihang gibuksan ang ikaunom nga timbre. Ang panahon alang sa nag-unang mga linog natapos na. Hapit nang moabot ang usa ka dakong linog nga wala pa sukad masinatii sa mga tawo. Kusog kaayo kining linoga nga ang pagtay-og ug pag-uyog niini dili masukod sa Richter scale o sa bisan unsang instrumento sa pagsukod sa gikusgon sa linog nga nahimo sa tawo. Kining linoga dili mahitabo sa usa lang ka lugar kondili kini maoy usa ka malaglagong pagtay-og nga maggun-ob sa tibuok “yuta,” sa ato pa, sa tibuok katilingban sa daotang katawhan.

14. (a) Unsang tagna ang naghisgot ug dakong linog ug sa mga resulta niini? (b) Sa unsa nagtumong ang tagna ni Joel ug sa Pinadayag 6:12, 13?

¹⁴ Ang ubang mga manalagna ni Jehova nagtagna sa maong linog ug sa malaglagong mga resulta niini. Pananglitan, sa mga 820 W.K.P., si Joel naghisgot bahin sa ‘pag-abot sa dako ug makalilisang nga adlaw ni Jehova,’ nga nagpahayag nga sa maong panahon “ang adlaw mahimong kangitngit, ug ang bulan mahimong dugo.” Sa ulahi, siya midugang niining mga pulonga: “Mga panon sa katawhan, mga panon sa katawhan atua sa ubos nga patag sa desisyon, kay ang adlaw ni Jehova haduol na sa ubos nga patag sa desisyon. Ang adlaw ug ang bulan mongitngit, ug ang mga bituon mapagngan sa ilang kahayag. Ug gikan sa Zion si Jehova mongulob, ug gikan sa Jerusalem iyang ipatugbaw ang iyang tingog. Ug ang langit ug ang yuta mauyog gayod; apan si Jehova mahimong dalangpanan sa iyang katawhan, ug usa ka kuta alang sa mga anak sa Israel.” (Joel 2:31; 3:14-16) Kini nga pag-uyog mahimong nagtumong lamang sa paghukom nga himoon ni Jehova panahon sa dakong kasakitan. (Mateo 24:21) Busa makataronganon lang nga mao usab kini ang gitumong sa kaamgid nga asoy sa Pinadayag 6:12, 13.—Tan-awa usab ang Jeremias 10:10; Sofonias 1:14, 15.

15. Unsang kusog nga pagtay-og ang gitagna sa manalagna nga si Habacuc?

¹⁵ Mga 200 ka tuig sukad kang Joel, ang manalagna nga si Habacuc miingon diha sa pag-ampo ngadto sa iyang Diyos: “Oh Jehova, nadungog ko ang taho bahin kanimo. Ako nahadlok, Oh Jehova, sa imong kalihokan. Oh buhia kini sa taliwala sa katuigan! Sa taliwala sa katuigan hinaot ipahibalo mo kini. Sa panahon sa kasamok, hinaot ikaw mahinumdom sa pagpakitag kaluoy.” Unsa ang maong “kasamok”? Si Habacuc nagpadayon pinaagi sa paghatag ug detalyadong paghubit sa dakong kasakitan, nga nag-ingon bahin kang Jehova: “Siya mibarog, aron iyang tay-ogon ang yuta. Siya mitan-aw, ug dayon gipalumpat ang kanasoran. . . . Uban sa mahukmanong pagsaway ikaw milatas sa yuta. Sa kasuko ikaw naggiok sa kanasoran. Apan, alang kanako, ako magasadya kang Jehova; magmalipayon ako sa Diyos sa akong kaluwasan.” (Habacuc 3:1, 2, 6, 12, 18) Pagkakusog sa pagtay-og ang ipahinabo ni Jehova sa tibuok yuta sa dihang iya nang giokon ang kanasoran!

16. (a) Unsay gitagna ni manalagnang Ezequiel mahitungod sa panahon sa dihang himoon na ni Satanas ang iyang pangataposang pag-atake sa katawhan sa Diyos? (b) Unsay resulta sa dakong linog sa Pinadayag 6:12?

¹⁶ Si Ezequiel usab nagtagna nga sa dihang himoon na ni Gog sa Magog (ang gitambog nga si Satanas) ang iyang pangataposang pag-atake sa katawhan sa Diyos, si Jehova magpahinabo ug ‘usa ka dakong pag-uyog’ sa “yuta sa Israel.” (Ezequiel 38:18, 19) Bisag may mahitabo tingali nga literal nga mga linog, angay natong hinumdoman nga ang Pinadayag gipresentar pinaagig mga ilhanan. Kining tagnaa ug ang ubang mga tagna nga gikutlo maoy mahulagwayon gayod. Busa, ang pagbukas sa ikaunom nga timbre nagpakita gayod kon unsay sangkoanan sa tanang pagtay-og niining yutan-ong sistema sa mga butang—ang dakong linog diin ang tanang katawhan nga supak sa pagkasoberano ni Jehova nga Diyos pagalaglagon.

Panahon sa Kangitngit

17. Sa unsang paagi maapektohan sa dakong linog ang adlaw, bulan, ug mga bituon?

¹⁷ Sama sa padayong gipakita ni Juan, ang dakong linog giduyogan ug makalilisang nga mga hitabo nga apektado bisan ang mga langit. Siya nag-ingon: “Ug ang adlaw nahimong maitom sama sa sakong panapton nga ginama sa balhibo, ug ang tibuok bulan nahimong ingon sa dugo, ug ang mga bituon sa langit nangahulog sa yuta, ingon sa kahoyng igos nga nagtagak sa hilawng mga bunga niini sa dihang kusokusohon kini sa kusog nga hangin.” (Pinadayag 6:12b, 13) Pagkatalagsaon sa maong hitabo! Mahanduraw ba nimo ang makalilisang nga kangitngit kon literal nga matuman ang tagna? Wala nay mainit, makapalagsik nga sidlak sa adlaw! Wala nay makapahupay, bugnawng kahayag sa bulan! Ug dili na makita ang daghan kaayong nagkidlapkidlap nga mga bituon diha sa ngitngit nga kalangitan. Kondili, adunay grabeng katugnaw ug tumang kangitngit.—Itandi ang Mateo 24:29.

18. Sa unsang paagi ‘mingitngit ang kalangitan’ alang sa Jerusalem niadtong 607 W.K.P.?

¹⁸ Sa espirituwal nga diwa, ang maong kangitngit gitagna nga mahitabo sa karaang Israel. Si Jeremias nagpasidaan: “Mahimong usa ka awaaw ang tibuok yuta, ug dili ba ako mohimog bug-os nga pagpuo? Tungod niini ang yuta magbangotan, ug ang kalangitan sa itaas tinong mongitngit.” (Jeremias 4:27, 28) Sa dihang natuman kining tagnaa niadtong 607 W.K.P., ang kahimtang mangitngit gayod alang sa katawhan ni Jehova. Ang ilang kaulohang siyudad, ang Jerusalem, gipukan sa mga Babilonyanhon. Ang ilang templo gilumpag, ug ang ilang yuta gibiyaan. Alang kanila, walay makapahupay nga kahayag gikan sa langit. Hinunoa, ang kahimtang maoy sama sa masulub-ong gipahayag ni Jeremias kang Jehova: “Nagapamatay ka; wala ka maluoy. Gialihan mo ang pagduol kanimo pinaagi sa bagang panganod, aron ang pag-ampo dili makalahos.” (Lamentaciones 3:43, 44) Alang sa Jerusalem, ang maong pagngitngit sa kalangitan nagkahulogag kamatayon ug kalaglagan.

19. (a) Sa unsang paagi gihubit sa manalagna sa Diyos nga si Isaias ang kangitngit sa kalangitan maylabot sa karaang Babilonya? (b) Kanus-a ug sa unsang paagi natuman ang tagna ni Isaias?

¹⁹ Sa ulahi, ang susamang kangitngit sa kalangitan nagkahulogan ug katalagman alang sa karaang Babilonya. Bahin niini, ang manalagna sa Diyos giinspirar sa pagsulat: “Tan-awa! Ang adlaw ni Jehova nagsingabot, mapintas uban sa mabangis nga kasuko ug sa nagsilaob nga kasuko, aron himoon ang yuta nga usa ka butang nga makapahingangha, ug aron laglagon ang mga makasasala sa yuta gikan niini. Kay ang mga bituon mismo sa mga langit ug ang ilang mga konstelasyong Kesil dili mopakidlap sa ilang kahayag; ang adlaw mongitngit gayod sa pagsubang niini, ug ang bulan mismo dili mopadan-ag sa kahayag niini. Ug akong pagasilotan ang mabungahong yuta tungod sa pagkadaotan niini, ug ang mga daotan tungod sa ilang kasaypanan.” (Isaias 13:9-11) Kining tagnaa natuman sa 539 W.K.P. sa dihang ang Babilonya gipukan sa mga Medianhon ug mga Persianhon. Tukma kaayo kini nga kahubitan sa kangitngit, kawalay-paglaom, ug kawalay-makapahupay nga kahayag alang sa Babilonya sa dihang siya napukan sa walay kataposan gikan sa iyang posisyon ingong pangunang gahom sa kalibotan.

20. Unsang makahahadlok nga palaaboton ang modangat niining sistemaha sa mga butang sa dihang mahitabo ang dakong linog?

²⁰ Sa susamang paagi, kon mahitabo na ang dakong linog, ang tibuok sistema sa kalibotan mongitngit gayod tungod sa kawalay-paglaom. Ang mahayag ug nagasidlak nga mga banwag sa yutan-ong sistema ni Satanas dili makahatag ug bisan unsang masanag nga paglaom. Bisan karon, ang mga lider sa politika sa kalibotan, ilabina sa Kakristiyanohan, nabantog sa ilang kahiwian, kabakakan, ug imoral nga pagkinabuhi. (Isaias 28:14-19) Sila dili na kasaligan. Ang ilang nag-awop-awop nga kahayag bug-os gayong mapalong sa dihang ipatuman na ni Jehova ang iyang paghukom. Ang ilang samag-bulan nga impluwensiya sa mga kalihokan sa yuta mayagyag ingong madugoon, makamatay. Ang ilang inila nga mga tawo sa kalibotan mangahanaw sama sa nangahulog nga mga bulalakaw ug makatag sama sa linghod nga mga bunga sa igos sa nagdaguhong nga unos. Ang atong tibuok yuta mokurog tungod sa usa ka “dakong kasakitan nga ang ingon niana wala pa mahitabo sukad sa sinugdan sa kalibotan hangtod karon, ug dili na gayod mahitabo pa.” (Mateo 24:21) Pagkamakahahadlok nga palaaboton!

“Ang Langit” Mipahilayo

21. Sa iyang panan-awon, unsay nakita ni Juan nga nahitabo sa “langit” ug sa ‘tanang bukid ug sa tanang pulo’?

²¹ Ang panan-awon ni Juan nagpadayon: “Ug ang langit mipahilayo ingon sa usa ka basahon nga gilukot, ug ang tanang bukid ug ang tanang pulo nangabalhin gikan sa ilang mga dapit.” (Pinadayag 6:14) Dayag nga kini wala magtumong sa literal nga mga langit o sa literal nga mga bukid ug mga pulo. Apan unsay gisimbolohan niini?

22. Sa Edom, unsang matanga sa “mga langit” ang ‘gilukot sama sa usa ka linukot nga basahon’?

²² Mahitungod sa “langit,” kini atong masabtan pinaagi sa tabang sa susamang tagna nga naghisgot bahin sa kasuko ni Jehova batok sa tanang kanasoran: “Ug ang tanan niadtong sa panon sa mga langit maut-ot gayod. Ug ang mga langit pagalukoton, sama sa usa ka linukot nga basahon.” (Isaias 34:4) Ang Edom ilabina ang angayng mag-antos. Sa unsang paagi? Gibihag kini sa mga Babilonyanhon wala madugay tapos malaglag ang Jerusalem sa 607 W.K.P. Niadtong panahona, walay rekord nga dunay talagsaong mga hitabo sa literal nga mga langit. Apan dihay malaglagong mga hitabo sa “mga langit” sa Edom.e Ang nagmando nga mga kadagkoan niini gipanghulog gikan sa ilang hataas, samag-langit nga posisyon. (Isaias 34:5) Sila ‘gilukot’ ug gihiklin, ingnon ta, sama sa usa ka karaang linukot nga basahon nga dili na mapuslan.

23. Unsa “ang langit” nga ‘mipahilayo ingon sa usa ka linukot nga basahon,’ ug sa unsang paagi gipamatud-an sa gipamulong ni Pedro kini nga pagsabot?

²³ Busa, “ang langit” nga ‘mipahilayo ingon sa usa ka linukot nga basahon’ nagtumong sa batok-Diyos nga mga kagamhanan nga nagmando niining kalibotana. Sila pukanon sa bug-os sa madaogong Magkakabayo sa puti nga kabayo. (Pinadayag 19:11-16, 19-21) Gipamatud-an kini sa gipamulong ni apostol Pedro sa dihang siya nagpaabot sa mga hitabo nga gihulagwayan sa pagbukas sa ikaunom nga timbre: “Ang mga langit ug ang yuta nga naglungtad karon gitagana alang sa kalayo ug gigahin alang sa adlaw sa paghukom ug sa kalaglagan sa mga tawong dili-diyosnon.” (2 Pedro 3:7) Apan unsay kahulogan sa pamulong nga “ang tanang bukid ug ang tanang pulo nangabalhin gikan sa ilang mga dapit”?

24. (a) Sa tagna sa Bibliya, kanus-a ang mga bukid ug mga pulo giingon nga mauyog o mahugno? (b) Sa unsang paagi ‘nauyog ang kabukiran’ sa dihang napukan ang Nineve?

²⁴ Sa tagna sa Bibliya, ang mga bukid ug mga pulo giingon nga mauyog o mahugno panahon sa dagkong mga kagubot sa politika. Pananglitan, sa pagtagna mahitungod sa mga paghukom ni Jehova batok sa Nineve, ang manalagnang si Nahum misulat: “Ang kabukiran nangauyog tungod kaniya, ug ang kabungtoran nangatunaw. Ug ang yuta maalsa tungod sa iyang nawong.” (Nahum 1:5) Walay rekord nga dunay literal nga mga bukid nga nahugno sa dihang napukan ang Nineve sa 632 W.K.P. Apan ang usa ka gahom sa kalibotan nga kanhi samag-bukid ang kalig-on kalit nga nahugno.—Itandi ang Jeremias 4:24.

25. Sa nagsingabot nga kataposan niining sistema sa mga butang, sa unsang paagi “ang tanang bukid ug ang tanang pulo” mabalhin gikan sa ilang mga dapit?

²⁵ Busa, makataronganon lang nga “ang tanang bukid ug ang tanang pulo” nga gihisgotan sa pagbukas sa ikaunom nga timbre mao ang politikal nga mga kagamhanan ug ang mga organisasyon nga sakop niining kalibotana nga morag lig-on kaayog pundasyon sa panan-aw sa kadaghanan sa katawhan. Pagauyogon sila hangtod mahugno gikan sa ilang nahimutangan, nga makapakurat ug makapalisang sa tanang nagsalig kanila kaniadto. Sama sa padayong giasoy sa tagna, dili kaduhaduhaan nga ang dakong adlaw sa kasuko ni Jehova ug sa iyang Anak—ang pangataposang pagtay-og nga magwagtang sa tanang bahin sa organisasyon ni Satanas—moabot nga malaglagon gayod!

“Tumpagi Kami ug Tagoi Kami”

26. Tungod sa kahadlok, unsay himoon sa mga tawong nagabatok sa pagkasoberano sa Diyos, ug unsay ilang isulti tungod sa kalisang?

²⁶ Ang mga pulong ni Juan nagpadayon: “Ug ang mga hari sa yuta ug ang mga taas-ug-ranggo ug ang mga komandante militar ug ang mga dato ug ang mga kusgan ug ang tanang ulipon ug ang tanang tawong gawasnon nanago sa mga langob ug sa dagkong-bato sa kabukiran. Ug sila nagsigeg ingon sa kabukiran ug sa dagkong-bato: ‘Tumpagi kami ug tagoi kami gikan sa nawong sa Usa nga naglingkod sa trono ug gikan sa kapungot sa Kordero, tungod kay ang dakong adlaw sa ilang kapungot nahiabot na, ug kinsay arang makabarog?’”—Pinadayag 6:15-17.

27. Unsay gituaw sa dili-matinumanong mga Israelinhon sa Samaria, ug sa unsang paagi natuman kanang mga pulonga?

²⁷ Sa dihang si Oseas nagpahayag sa paghukom ni Jehova batok sa Samaria, ang kaulohan sa amihanang gingharian sa Israel, siya miingon: “Ang hatag-as nga mga dapit sa Bet-aven, ang sala sa Israel, pagalaglagon gayod. Ang mga sampinit ug mga kudyapa manubo sa ibabaw sa ilang mga halaran. Ug ang katawhan sa pagkatinuod moingon sa mga bukid, ‘Taboni kami!’ ug sa mga bungtod, ‘Tumpagi kami!’” (Oseas 10:8) Sa unsang paagi natuman kining mga pulonga? Aw, sa dihang ang Samaria gipukan sa mabangis nga mga Asiryanhon sa 740 W.K.P., ang mga Israelinhon wala nay kadaganan. Ang mga pulong ni Oseas nagpahayag ug kawalay-paglaom, tumang kalisang, ug pagkabiniyaan nga gibati sa nabihag nga katawhan. Bisan ang literal nga mga bungtod ni ang samag-bukid nga mga institusyon sa Samaria wala makapanalipod kanila, bisan pag sa miagi kini morag lig-on kaayo.

28. (a) Unsay gipasidaan ni Jesus sa kababayen-an sa Jerusalem? (b) Sa unsang paagi natuman ang pasidaan ni Jesus?

²⁸ Sa samang paagi, sa dihang si Jesus gidala sa Romanong mga sundalo aron patyon, iyang gisultihan ang kababayen-an sa Jerusalem ug miingon: “Ang mga adlaw moabot diin ang mga tawo moingon, ‘Malipayon ang mga babayeng apuli, ug ang mga tagoangkan nga wala manganak ug ang mga suso nga wala masusohi!’ Unya moingon sila sa mga bukid, ‘Tumpagi kami!’ ug sa mga bungtod, ‘Taboni kami!’” (Lucas 23:29, 30) Ang kalaglagan sa Jerusalem pinaagi sa mga Romano sa 70 K.P. narekord sa kasaysayan, ug tin-aw nga ang mga pulong ni Jesus makahuloganon sama sa giingon ni Oseas. Walay katagoan niadto ang mga Hudiyo nga nagpabilin sa Judea. Bisan diin pa sila nanago sa Jerusalem, o bisan pag mikalagiw sila ngadto sa ibabaw sa bukid nga kuta sa Masada, wala sila makaikyas sa mapintas nga paghukom ni Jehova.

29. (a) Sa dihang moabot na ang adlaw sa kasuko ni Jehova, unsay mahitabo niadtong nagpaluyo niini nga sistema sa mga butang? (b) Unsang tagna ni Jesus ang matuman sa dihang ipahayag ni Jehova ang Iyang kasuko?

²⁹ Karon, gipakita sa pagbukas sa ikaunom nga timbre nga susama niana ang mahitabo sa umaabot nga adlaw sa kasuko ni Jehova. Sa pangataposang pagtay-og niining yutan-ong sistema sa mga butang, ang nagsalig ug nagpaluyo niini magkabuang sa pagpangitag dapit nga katagoan, apan wala gayod silay makita. Gipakyas na sila sa bakak nga relihiyon, ang Dakong Babilonya. Ang mga langob sa literal nga mga bukid ni ang simbolikong samag-bukid nga politikal ug komersiyal nga mga organisasyon dili makataganag pinansiyal nga kasegurohan o bisan unsa pang matang sa tabang. Wala gayoy makapanalipod kanila batok sa kasuko ni Jehova. Ang ilang kalisang tin-aw kaayong gihubit ni Jesus: “Unya ang ilhanan sa Anak sa tawo mopakita sa langit, ug niana ang tanang tribo sa yuta magapukpok sa ilang kaugalingon sa pagminatay, ug sila makakita sa Anak sa tawo nga moanhi diha sa mga panganod sa langit uban ang gahom ug dakong himaya.”—Mateo 24:30.

30. (a) Unsay gipasabot sa pangutana: “Kinsay arang makabarog?” (b) Aduna bay arang makabarog panahon sa paghukom ni Jehova?

³⁰ Oo, kadtong midumili sa pag-ila sa awtoridad sa madaogong Magkakabayo sa puti nga kabayo mapugos sa pagdawat sa ilang sayop. Ang mga tawo nga sa kinabubut-on nahimong bahin sa binhi sa halas makaagom ug kalaglagan sa dihang hanawon na ang kalibotan ni Satanas. (Genesis 3:15; 1 Juan 2:17) Tungod kay malisod man unya kaayo ang kahimtang sa kalibotan nianang panahona, daghan ang mangutana: “Kinsay arang makabarog?” Tingali maghunahuna sila nga wala gayoy arang makabarog ingong inuyonan sa atubangan ni Jehova nianang adlawa sa iyang paghukom. Apan sayop sila, sama sa padayong gipakita sa basahon sa Pinadayag.

[Mga footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 105]

Gipanagna na ang 1914

“Sa 606 W.K.P., ang gingharian sa Diyos natapos, ang korona gikuha, ug ang tibuok yuta gihatag ngadto sa mga Hentil. Ang 2520 ka tuig nga nagsugod sa 606 W.K.P. matapos sa 1914 K.P.”f—The Three Worlds, gipatik sa 1877, panid 83.

“Ang ebidensiya sa Bibliya maoy klaro ug lig-on nga ang ‘Panahon sa mga Hentil’ maoy usa ka yugto nga mokabat ug 2520 ka tuig, gikan sa tuig 606 W.K.P. ngadto ug lakip sa 1914 K.P.”—Studies in the Scriptures, Tomo 2, gisulat ni C. T. Russell ug gipatik sa 1889, panid 79.

Si Charles Taze Russell ug ang iyang kaubang mga estudyante sa Bibliya nakasabot mga dekada nang milabay nga ang 1914 magtimaan sa kataposan sa Panahon sa mga Hentil, o sa tinudlong panahon sa mga nasod. (Lucas 21:24) Bisan tuod wala pa nila bug-os masabti kaniadto kon unsay kahulogan niini, kombinsido sila nga ang 1914 mahimong usa ka hinungdanong petsa sa kasaysayan sa kalibotan, ug husto sila. Tagda ang mosunod nga kinutlo gikan sa usa ka mantalaan:

“Ang makalilisang nga pagbuto sa gubat didto sa Uropa maoy katumanan sa usa ka talagsaong tagna. Sa miaging kawhaag-lima ka tuig, pinaagi sa mga magwawali ug sa mga publikasyon, ang ‘Internasyonal nga mga Estudyante sa Bibliya,’ nga mas nailhan ingong ‘Millennial Dawners,’ nagwali sa kalibotan nga ang Adlaw sa Kasuko nga gitagna sa Bibliya magsugod sa 1914. ‘Bantayi ang 1914!’ mao ang gimantala sa ginatos ka nagapanawng mga ebanghelisador.”—The World, usa ka mantalaan sa New York, Agosto 30, 1914.

[Footnote]

[Kahon sa panid 106]

1914—Usa ka Panahon sa Kausaban

Ang basahong Politikens Verdenshistorie—Historiens Magt og Mening (Kasaysayan sa Kalibotan—Ang Gahom ug Kahulogan sa Kasaysayan sumala sa Politiken), nga gipatik sa 1987 sa Copenhagen, nagpahayag niini nga obserbasyon diha sa panid 40:

“Ang ika-19ng siglo nga pagsalig sa kauswagan nahugno sa 1914. Sa tuig antes mibuto ang gubat, ang taga-Denmark nga historyano ug politiko nga si Peter Munch misulat nga malaomon kaayo sa umaabot: ‘Ang tanang ebidensiya nagpakita nga walay purohang maggubatay ang dagkong mga nasod sa Uropa. Wala nay “kapeligrohan nga may mahitabo pang gubat” sa umaabot, sama sa makadaghan nang nahitabo sukad sa 1871.’

“Sa kasukwahi, kini ang atong mabasa diha sa iyang talaadlawan sa kinabuhi: ‘Ang pagbuto sa gubat sa 1914 mao ang panahon sa dakong kausaban sa kasaysayan sa tawo. Gikan sa masanag nga yugto sa kauswagan, diin ang mga pangandoy mahimong mabatonan nga may igong kasegurohan, kita misulod sa usa ka panahon sa katalagman, kalisang, ug pagdumot, diin kaylap ang kawalay-kasegurohan. Walay makaingon, ug bisan karon walay makasulti, kon ang kangitngit nga mitabon kanato niadtong panahona magkahulogan ba nga malaglag na sa bug-os ang tanang nahimo sa tawo alang sa iyang kaugalingon sulod sa daghang milenyo.’”

[Hulagway sa panid 110]

‘Ang tanang bukid gibalhin gikan sa dapit niini’

[Hulagway sa panid 111]

Nanago sila sa mga langob