OSEAS, BASAHON NI

Usa ka basahon sa Hebreohanong Kasulatan nga gisulat ni “Oseas nga anak nga lalaki ni Beeri.” (Os 1:1) Diha niini ang pamilyahanong kinabuhi sa magsusulat gipakasama sa relasyon sa Diyos uban sa Israel. (Kap 1-3) Ang basahon nagpakita nga ang pormal lamang nga relihiyosong seremonyas dili dalawaton kang Jehova. (6:6) Kini usab nagpatugbaw sa kaluoy ug mahigugmaong-kalulot sa Diyos.​—2:19; 11:1-4; 14:4.

Panahon ug Dapit sa Pagsulat. Misugod si Oseas sa pag-alagad ingong manalagna sa dihang dungandungan nga nagmando si Haring Uzzias sa Juda (829-778 W.K.P.) ug si Haring Jeroboam II sa Israel (mga 844-804 W.K.P.), ug busa dili molapas sa 804 W.K.P., nga lagmit mao ang pagkatapos sa paghari ni Jeroboam. (Os 1:1) Ang buluhaton sa pagpanagna ni Oseas nagpadayon hangtod sa paghari ni Haring Ezequias sa Juda, kansang paghari nagsugod sa mga 745 W.K.P. Busa, miabot kini ug dili mokubos sa 59 ka tuig, bisan tuod sa walay duhaduha nga kini nagkobre sa pipila ka panahon sa mga paghari ni Jeroboam II ug Ezequias, maong daw taastaas. Bisan tuod si Oseas nagrekord ug usa ka tagna bahin sa kalaglagan sa Samaria (13:16), wala niya itaho ang katumanan niini, nga lagmit iya gayong buhaton kon ang pagsulat sa basahon miabot pa hangtod sa 740 W.K.P., ang petsa sa pagkapukan sa Samaria. Busa, ang basahon ni Oseas dayag nga gisulat didto sa distrito sa Samaria ug nahuman tali sa mga 745 ug 740 W.K.P.

Kahimtang. Ang basahon ni Oseas pangunang naghisgot sa amihanang napulo-ka-tribong gingharian sa Israel (gitawag usab nga Epraim nga mao ang dominanteng tribo niini, ang mga ngalan baylobaylo nga gigamit diha sa basahon). Sa dihang si Oseas misugod sa pagpanagna panahon sa paghari ni Haring Jeroboam, ang Israel nagpahimulos ug materyal nga tingusbawan. Apan ang katawhan nagsalikway sa kahibalo sa Diyos. (Os 4:6) Ang ilang daotang mga buhat naglakip sa pag-ula ug dugo, pagpangawat, pakighilawas, panapaw, ug sa pagsimba kang Baal ug sa mga idolo nga nating baka. (2:​8, 13; 4:​2, 13, 14; 10:5) Human mamatay si Haring Jeroboam, nahunong ang pag-uswag, ug mitungha ang makahahadlok nga mga kahimtang, nga gilakipan ug kagubot ug pagpatay tungod sa politika. (2Ha 14:29–​15:30) Ang matinumanong si Oseas nanagna usab taliwala niini nga mga kahimtang. Sa kataposan, niadtong 740 W.K.P., gipukan sa mga Asiryanhon ang Samaria, nga nagtapos sa napulo-ka-tribong gingharian.​—2Ha 17:6.

Ang Asawa ni Oseas ug ang mga Anak. Ubos sa sugo ni Jehova, si Oseas mikuha ug “asawa nga makihilawason ug mga anak sa pakighilawas.” (Os 1:2) Kini wala magpasabot nga ang manalagna nakigminyo ug usa ka pampam o usa ka imoral nga babaye nga may mga anak na sa gawas. Kini nagpakita nga ang babaye mahimong mananapaw ug makabaton sa maong mga anak human sa iyang kaminyoon sa manalagna. Si Oseas nakigminyo kang Gomer, kinsa “nanganak kaniya ug usa ka lalaki,” si Jezreel. (1:​3, 4) Sa ulahi si Gomer nanganak ug usa ka babaye, si Lo-ruhama, ug human niadto nanganak ug usa ka lalaki nga ginganlag Lo-ami, nga dayag maoy mga bunga sa iyang pagpanapaw sanglit wala hisgoti ang manalagna labot sa ilang mga pagkahimugso. (1:​6, 8, 9) Ang Lo-ruhama nagkahulogang “[Siya] Wala Kaluy-i,” ug ang kahulogan sa Lo-ami maoy “Dili Akong Katawhan,” ug kini nga mga ngalan nagpaila nga wala uyoni ni Jehova ang sukihang Israel. Sa laing bahin, ang ngalan sa panganayng anak nga “Jezreel,” nga nagkahulogang “Ang Diyos Magapugas ug Binhi,” paborableng gipadapat ngadto sa katawhan diha sa usa ka tagna sa pagpasig-uli.​—2:21-23.

Human sa pagkahimugso niini nga mga anak, si Gomer lagmit nga mibiya kang Oseas ug miipon sa iyang mga lalaki, apan wala hisgoti nga ang manalagna nakigdiborsiyo kaniya. Dayag nga sa ulahi siya gibiyaan sa iyang mga hinigugma ug nahimong kabos ug naulipon, kay ang Oseas 3:1-3 daw nagpaila nga gipalit siya sa manalagna nga samag siya usa ka ulipon ug gikuha siyag balik ingong asawa. Ang iyang relasyon kang Gomer gipakasama nianang kang Jehova uban sa Israel, nga ang Diyos andam sa pagkuhag balik sa iyang nakasalang katawhan human sila naghinulsol sa ilang espirituwal nga pagpanapaw.​—Os 2:​16, 19, 20; 3:1-5.

Ang pipila ka eskolar sa Bibliya nag-isip sa kaminyoon ni Oseas ingong panan-awon, ingong usa ka pagpunaw, o usa ka damgo, nga wala gayod aktuwal nga nahitabo. Apan, ang manalagna wala mag-ingon o maghisgot nga nalangkit ang usa ka panan-awon o usa ka damgo. Giisip sa uban nga kini nga kaminyoon maoy sambingay lamang. Apan si Oseas wala mogamit ug simboliko o mahulagwayong mga termino sa dihang naghisgot niini. Ang paglantaw niini ingong usa ka asoy sa aktuwal nga kaminyoon ni Oseas kang Gomer ug sa literal nga pagkapasig-uli ni Gomer ngadto sa manalagna naghatag ug puwersa ug kahulogan sa pagpadapat niining mga butanga sumala sa kasaysayan ug sa aktuwal nga panghitabo ngadto sa Israel. Kini wala magdaot sa tin-aw nga asoy sa Bibliya, ug kini kaharmonya sa pagpili ni Jehova sa Israel, sa misunod nga espirituwal nga pagpanapaw sa nasod, ug sa pagkapasig-uli sa katawhan ngadto sa Diyos sa dihang sila naghinulsol.

Estilo. Ang estilo sa pagsulat ni Oseas maoy mubo, gani usahay kalit ang pagkatapos. Adunay kalit nga mga kausaban sa ideya. Ang basahon naundan ug mga ekspresyon sa kusganong pagbati ug puwersa sama sa pagbadlong, pagpasidaan, ug pagtambag, ingon man sa malumong mga pagpangaliyupo alang sa paghinulsol. Ug kini naundan sa ekselente nga mahulagwayong mga sinultihan.​—Os 4:16; 5:​13, 14; 6:​3, 4; 7:4-8, 11, 12; 8:7; 9:10; 10:​1, 7, 11-13; 11:​3, 4; 13:​3, 7, 8, 15; 14:5-7.

Pagkakanonikal. Ang basahon ni Oseas mao ang una diha sa han-ay sa gitawag nga gagmayng mga manalagna diha sa komon nga Cebuanong mga Bibliya, ingon man diha sa karaang Hebreohanon ug Septuagint nga mga sinulat. Espesipikong gihisgotan ni Jerome nga usa sa mga pagbahin sa sagradong basahon sa mga Hudiyo mao Ang Basahon sa Napulog-Duha ka Manalagna, nga dayag nga naglakip sa basahon ni Oseas aron makompleto ang gidaghanon nga 12. Si Melito sa ikaduhang siglo K.P. nagbilin ug usa ka katalogo nga naglakip niini nga mga basahon, sama sa gihimo ni Origen ug sa uban pa.

Kaharmonya sa Ubang mga Basahon sa Bibliya. Kini nga basahon kaharmonya sa mga ideya nga gipahayag sa ubang mga bahin sa Bibliya. (Pananglitan, itandi ang Os 6:1 sa Deu 32:39; ang Os 13:6 sa Deu 8:11-14; 32:​15, 18.) Ang basahon ni Oseas naghisgot sa mga panghitabo nga girekord sa ubang mga bahin sa Kasulatan, sama sa mga hitabo nga naglangkit kang Jacob (Os 12:2-4, 12; Gen 25:26; 32:24-29; 29:18-28; 31:38-41), sa Pagpanggula sa Israel gikan sa Ehipto (Os 2:15; 11:1; 12:13), sa pagkadili-matinumanon sa Israel maylabot sa Baal sa Peor (Os 9:10; Num 25), ug sa paghangyo sa nasod alang sa usa ka tawhanong hari (Os 13:​10, 11; 1Sa 8:​4, 5, 19-22).

Gigamit sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Kaduha mikutlo si Jesu-Kristo gikan sa Oseas 6:​6, nga migamit sa mga pulong nga “Buot ko ug kaluoy, ug dili halad.” (Mat 9:13; 12:7) Iyang gikutlo ang Oseas 10:8 sa dihang nagpahayag ug paghukom sa Jerusalem (Luc 23:30), ug kini nga pahayag gigamit sa Pinadayag 6:16. Si Pablo ug Pedro migamit sa Oseas 1:10 ug 2:23. (Rom 9:​25, 26; 1Pe 2:10) Gikutlo ni Pablo ang Oseas 13:14 (LXX) sa dihang siya naghisgot sa pagkabanhaw, sa pagsukna: “Kamatayon, hain na ang imong kadaogan? Kamatayon, hain na ang imong ikot?”​—1Co 15:55; itandi usab ang Oseas 14:2 sa Hebreohanon 13:15.

Natuman nga mga Tagna. Ang matagnaong mga pulong sa Oseas 13:16 bahin sa pagkapukan sa Samaria natuman. Ang tagna ni Oseas nagpakita usab nga ang Israel pagabiyaan sa iyang mga hinigugma taliwala sa kanasoran. (Os 8:7-10) Sa pagkatinuod, wala sila makatabang sa dihang ang Samaria gilaglag ug ang mga molupyo sa Israel nahimong mga binihag sa Asirya niadtong 740 W.K.P.​—2Ha 17:3-6.

Ang tagna ni Oseas nagtagna nga ang Diyos magpadalag kalayo ngadto sa mga siyudad sa Juda. (Os 8:14) Sa ika-14 nga tuig sa paghari ni Haring Ezequias, ang Asiryanhon nga si Haring Senakerib “mitungas batok sa tanang kinutaang mga siyudad sa Juda ug miilog kanila.” (2Ha 18:13) Apan, si Oseas nagtagna usab nga si Jehova magaluwas sa Juda. (Os 1:7) Kini nahitabo sa dihang ang Diyos nagpakyas sa planong pag-atake ni Senakerib sa Jerusalem, diin ang manulonda ni Jehova naglaglag sa 185,000 ka lalaki sa kasundalohan sa Asirya sa usa lang ka gabii. (2Ha 19:​34, 35) Apan ang mas malaglagon nga “kalayo” miabot sa dihang ang Jerusalem ug ang mga siyudad sa Juda gilaglag ni Haring Nabucodonosor sa Babilonya niadtong 607 W.K.P.​—2Cr 36:19; Jer 34:​6, 7.

Bisan pa niana, agig pagtuman sa inspiradong mga tagna sa pagpasig-uli nga makaplagan sa basahon ni Oseas, usa ka nahibilin sa katawhan sa Juda ug Israel gitigom ug migula gikan sa yuta sa pagkadestiyero, ang Babilonya, niadtong 537 W.K.P. (Os 1:​10, 11; 2:14-23; 3:5; 11:8-11; 13:14; 14:1-8; Esd 3:1-3) Gigamit ni Pablo ang Oseas 1:10 ug 2:23 sa pagpasiugda sa dili-takos nga kalulot sa Diyos nga gipahayag ngadto sa “mga sudlanan sa kaluoy,” ug gigamit usab ni Pedro kini nga mga teksto. Kini nga mga pagpadapat nga gihimo sa mga apostoles nagpakita nga ang mga tagna nagtumong usab sa maluluy-ong pagtigom sa Diyos sa usa ka espirituwal nga nanghibilin.​—Rom 9:22-26; 1Pe 2:10.

Ang Mesiyanikong tagna makaplagan usab sa basahon ni Oseas. Gipadapat ni Mateo ang mga pulong sa Oseas 11:1 (“gikan sa Ehipto gitawag ko ang akong anak”) ngadto sa batang si Jesus, kinsa gidala ngadto sa Ehipto apan sa ulahi gidala ug balik ngadto sa Israel.​—Mat 2:​14, 15.

[Kahon sa panid 500]

MGA PANGUNANG PUNTO SA OSEAS

Mga tagna nga pangunang gitumong alang sa Israel (ang amihanang gingharian, gitawag usab nga Epraim) ug nagpasiugda sa talagsaong kaluoy ni Jehova

Gisulat ni Oseas human sa 745 W.K.P., sa hapit nang idestiyero sa Asirya ang Israel

Ang mga pagpakiglabot ni Jehova sa Israel giilustrar pinaagi sa pamilyahanong kinabuhi ni Oseas (1:​1–​3:5)

Gisugo si Oseas nga makigminyo sa usa ka babaye kinsa human niana nahimong mananapaw, nga nag-ilustrar sa pagkadili-matinumanon sa Israel kang Jehova

Pinaagi sa iyang asawa nga si Gomer, si Oseas nakabaton ug anak nga lalaki nga ginganlag Jezreel. Ang misunod nga duha ka anak ni Gomer, si Lo-ruhama (nagkahulogang “[Siya] Wala Kaluy-i”) ug si Lo-ami (nagkahulogang “Dili Akong Katawhan”), dayag nga maoy bunga sa iyang pagpanapaw; ang mga kahulogan niining mga ngalana nagpunting sa pagkuha sa kaluoy ni Jehova gikan sa Israel ug sa iyang pagsalikway sa dili-matinumanong katawhan

Human makaagom sa paghukom sa Diyos tungod sa kawalay pagtuo nga pagliso ngadto sa pagsimba kang Baal, ang Israel ipasig-uli ug makasinati pag-usab sa mga panalangin, nga magtuman sa kahulogan sa ngalang Jezreel (nga mao, “Ang Diyos Magapugas ug Binhi”)

Si Oseas gisugo sa pagkuha pag-usab sa iyang mananapawng asawa; iya kining gihimo apan gipugngan ang mga kalihokan sa iyang asawa, nga nagdili sa pagpakighilawas​—nga nagpaila sa kahimtang sa Israel hangtod sa panahon sa pagbalik ngadto kang Jehova

Matagnaong mga paghukom batok sa Israel (ug Juda) tungod sa pagkadili-matinumanon ngadto kang Jehova (4:​1–​13:16)

Pinaagi sa pagpanikas, pagbuno, pagpangawat, pagpanapaw, idolatriya, ug espirituwal nga pagpamampam, gipakita sa katawhan nga sila walay kahibalo sa Diyos; busa sila moatubang sa paghusay

Ang idolatriya sa Israel, moral nga kadunotan, ug dili-maalamong pagtinguha ug politikanhong mga pakig-alyansa uban sa magkaatbang nga mga gahom (Ehipto ug Asirya), inay sa pagsalig kang Jehova alang sa kasegurohan, mosangpot sa pagkapayhag sa yuta diin ang mga maluwas niana dad-on ngadto sa Asirya

Pangamuyo nga mobalik kang Jehova (14:​1-9)

Ang katawhan giagda sa paghangyo kang Jehova alang sa kapasayloan, sa pagtanyag sa mga torong baka sa ilang mga ngabil, ug dili na modangop sa militaryong pagpakig-alyansa ug sa mga kabayong iggugubat ingong panalipod

Ang ilang pagbalik kang Jehova moresulta sa pagkaayo, sa iyang dagaya nga paghigugma kanila, ug sa usa ka malamboong kahimtang ilalom sa iyang panalangin