Ipadayon ang Inyong Inigsoong Gugma!
“Ipadayon ang inyong inigsoong gugma.”—HEBREOHANON 13:1.
1. Unsay imong buhaton aron dili mapalong ang kalayo sa usa ka matugnawng gabii, ug unsang parehong responsibilidad ang nabatonan natong tanan?
HILABIHANG tugnawa sa gawas, ug ang temperatura kusog nga nagkaubos. Ang nagpainit lamang sa imong balay mao ang nagbitibiti nga dapoganan. Ang mga kinabuhi nasandig sa imong padayong pagpasiga niana. Molingkod ka lang ba ug magtan-aw samtang ang kalayo anam-anam nga mapalong ug ang pula nga baga sa mga uling anam-anam nga mamatay hangtod mahimong abo? Sa pagkamatuod dili gayod. Padayong gisugnoran mo kini aron dili kini mamatay. Sa usa ka diwa, ang matag usa kanato adunay kaamgid niini nga trabaho kon bahin sa usa ka mas importante nga “kalayo”—ang usa nga angayng magdilaab diha sa atong mga kasingkasing—ang gugma.
2. (a) Nganong ikaingon nga ang gugma mibugnaw niining kataposang mga adlaw? (b) Unsa ka hinungdanon ang gugma sa matuod nga mga Kristohanon?
2 Kita nagkinabuhi sa usa ka panahon sa dihang, sumala sa dugay nang gitagna ni Jesus, ang gugma magakabugnaw taliwala sa nag-angkong mga Kristohanon sa tibuok kalibotan. (Mateo 24:12) Gihisgotan ni Jesus ang labing hinungdanong matang sa gugma, ang gugma alang kang Jehova nga Diyos ug alang sa iyang Pulong, ang Bibliya. Ang ubang mga matang sa gugma usab nagakabugnaw. Ang Bibliya nagtagna nga sa “kataposang mga adlaw,” daghan ang “walay kinaiyanhong pagbati.” (2 Timoteo 3:1-5) Matuod gayod kini! Ang pamilya angay nga mahimong usa ka dapit sa kinaiyanhong pagbati, apan bisan pa dinha, ang kapintasan ug pag-abuso—usahay grabe ka mabangis—nahimong naandan. Bisan pa, niining walay gugma nga klima niining kalibotana, ang mga Kristohanon gisugo dili lamang maghigugmaay sa usag usa kondili magpakita ug nagasakripisyo-sa-kaugalingon nga gugma, unahon ang uban kay sa kaugalingon. Angay natong ipakita kini nga gugma sa paagi nga makita sa tanan, nga mahimong ilhanan sa matuod nga Kristohanong kongregasyon.—Juan 13:34, 35.
3. Unsa ang inigsoong gugma, ug unsay kahulogan sa pagtugot niini nga magpadayon?
3 Si apostol Pablo gidasig sa pagsugo: “Ipadayon ang inyong inigsoong gugma.” (Hebreohanon 13:1) Sumala sa usa ka basahon sa eskolar, ang Gregong pulong nga gihubad dinhi nga “inigsoong gugma” (phi·la·del·phiʹa) “nagpasabot sa mabinationg gugma, nga nagapakitag kalulot, kaluoy, nagatanyag ug tabang.” Ug unsay gipasabot ni Pablo sa dihang siya miingon nga angay natong ipadayon ang maong gugma? “Kini dili angay mobugnaw,” nag-ingon ang mao gihapong basahon. Busa dili igo ang pagbatig pagmahal sa atong mga igsoon; kinahanglang atong ipakita kini. Dugang pa, kinahanglang himoon nato kining gugmaha nga molungtad hangtod sa hangtod, nga dili gayod kini tugotang mobugnaw. Malisod ba? Oo, apan ang espiritu ni Jehova makatabang kanato sa pagpalambo sa inigsoong gugma ug sa paghupot niini. Atong tagdon ang tulo ka paagi aron sugnoran ang kalayo niini nga gugma diha sa atong mga kasingkasing.
Pagpakitag Pagbati nga Alang sa Isigkaingon
4. Unsa ang pagbati alang sa isigkaingon?
4 Kon buot mo nga mahigugma ka pa gayod sa imong Kristohanong mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye, angay nga bation mo una kini alang kanila, magpakitag kaluoy kanila diha sa mga pagsulay ug mga suliran nga ilang ginaatubang sa kinabuhi. Mao kini ang gisugyot ni apostol Pedro sa dihang siya misulat: “Pagbaton kamong tanan sa samang panghunahuna, nga magapakitag pagbati nga alang sa isigkaingon, nga magabaton ug inigsoong pagmahal, sa kalumo mabination, mapainubsanon sa hunahuna.” (1 Pedro 3:8) Ang Gregong pulong nga gigamit dinhi sa pagpakitag “pagbati nga alang sa isigkaingon” nagkahulogang “pag-antos uban sa.” Usa ka awtoridad bahin sa Biblikanhong Grego nag-ingon bahin niining pulonga: “Gihubit niini ang kahimtang sa hunahuna nga naglungtad sa dihang makig-ambit kita sa pagbati sa uban nga samag daw ato kini mismong pagbati.” Busa, kinahanglanon ang empatiya. Ang usa ka matinumanon, tigulang nga alagad ni Jehova kas-a nag-ingon: “Ang empatiya mao ang imong kasakit sa akong kasingkasing.”
5. Sa unsang paagi nasayod kita nga si Jehova adunay pagbati alang sa isigkaingon?
5 Si Jehova aduna bay samang pagbati alang sa isigkaingon? Aduna gayod. Pananglitan, atong mabasa ang bahin sa mga pag-antos sa iyang katawhang Israel: “Sa tanan nilang kasakitan kini kasakitan kaniya.” (Isaias 63:9) Si Jehova wala lamang makakita sa ilang pag-antos; siya mibati alang sa katawhan. Kon unsa ka dulot ang iyang gibati giilustrar sa kaugalingong mga pulong ni Jehova ngadto sa iyang katawhan, nga narekord sa Zacarias 2:8: “Siya nga nagahilabot kaninyo nagahilabot sa kalimutaw sa akong mata.”a Usa ka komentarista mikomento bahin niining bersikuloha: “Ang mata mao ang usa sa labing komplikado ug delikadong mga bahin sa lawas sa tawo; ug ang kalimutaw sa mata—ang lungag nga niini mosulod ang kahayag sa langit aron makakita—mao ang labing sensitibo, maingon man hinungdanon, nga bahin sa mata. Wala nay mas molabaw pa niini nga pagpatin-aw sa ideya sa dako ug mahigugmaong pagmahal ni Jehova alang sa iyang mga hinigugma.”
6. Sa unsang paagi si Jesu-Kristo nagpakita ug pagbati alang sa isigkaingon?
6 Si Jesus usab kanunayng nagpakita ug lalom nga pagbati alang sa isigkaingon. Siya masubsob nga ‘gitukmod sa kaluoy’ sa kahimtang sa iyang isigkatawo nga may balatian o suliran. (Marcos 1:41; 6:34) Iyang gipakita nga kon ang usa dili magmaluloton sa iyang dinihogang mga sumusunod, bation niya nga samag diha kaniya mismo kini gihimo. (Mateo 25:41-46) Ug karon ingong atong langitnong “hataas nga saserdote,” siya maoy usa nga “makasimpatiya sa atong mga kaluyahon.”—Hebreohanon 4:15.
7. Sa unsang paagi makatabang kanato ang pagbati alang sa isigkaingon kon nakapasuko kanato ang usa ka igsoong lalaki o igsoong babaye?
7 “Makasimpatiya sa atong mga kaluyahon”—dili ba makahupay kana nga hunahuna? Sa pagkamatuod, ingon usab niini ang buot natong himoon alang sa usag usa. Sa pagkamatuod, mas daling makita ang kaluyahon sa uban. (Mateo 7:3-5) Apan sa sunod higayong pasuk-on ka sa usa ka igsoong lalaki o igsoong babaye, nganong dili kini sulayan? Handurawa ang imong kaugalingon nga ikaw ang anaa sa kahimtang sa maong tawo, nga ingon niana nga pagkapadako, ingon niana nga personalidad, ingon niana nga hugpong sa personal nga kasaypanan nga pagasagubangon. Makaseguro ka ba nga dili ka makahimo sa pareho nga mga sayop—o tingali mas grabe pa gani? Imbes magdahom ug dako diha sa uban, kita angay magpakitag pagbati alang sa isigkaingon, nga magtabang kanato nga mahimong makataronganon sama kang Jehova, kinsa “nahinumdom nga kita mga abog.” (Salmo 103:14; Santiago 3:17) Siya nahibalo sa atong mga limitasyon. Siya wala magdahom ug labaw pa kay sa atong maarangan. (Itandi ang 1 Hari 19:5-7.) Ipakita natong tanan ang pagbati nga alang sa isigkaingon ngadto sa uban.
8. Unsay angay natong himoon diha sa usa ka igsoong lalaki o babaye nga may problema?
8 Si Pablo nagsulat nga ang kongregasyon kaamgid sa usa ka lawas nga adunay nagkalainlaing mga sangkap nga kinahanglang magkahiusang magtrabaho. Siya midugang: “Kon ang usa ka sangkap nagaantos, ang tanang ubang mga sangkap magaantos uban niini.” (1 Corinto 12:12-26) Kita kinahanglang mag-antos uban sa, o mosimpatiya uban sa, mga tawong nagaagom ug kasulayan. Ang mga ansiyano manguna sa paghimo niini. Si Pablo usab nagsulat: “Kinsa man ang maluya, ug ako dili maluya? Kinsa man ang napandol, ug ako wala maglagot sa tuman?” (2 Corinto 11:29) Ang mga ansiyano ug ang nagapanawng mga magtatan-aw nagsundog kang Pablo niining bahina. Diha sa ilang mga pakigpulong, sa ilang buluhaton isip magbalantay, ug bisan sa ilang pagdumala sa hudisyal nga mga butang, sila naningkamot sa pagpakitag pagbati alang sa isigkaingon. Si Pablo nagsugyot: “Hilak uban sa mga tawong nanghilak.” (Roma 12:15) Kon mamatikdan sa mga karnero nga ang mga magbalantay tinuod gayod nga may pagbati alang kanila, nakasabot sa ilang mga limitasyon, ug mosimpatiya sa mga kalisod nga ilang ginaatubang, sila sagad mas andam sa pagdawat sa tambag, pagtultol, ug disiplina. Sila maikagong nagatambong sa mga tigom, masaligon nga didto sila makakaplag ug ‘kahayahay alang sa ilang mga kalag.’—Mateo 11:29.
Pagpakitag Apresasyon
9. Sa unsang paagi gipakita ni Jehova nga giapresyar niya ang maayo diha kanato?
9 Ang ikaduhang paagi aron masugnoran ang inigsoong gugma mao ang pagpakitag apresasyon. Aron maapresyar ang uban, kinahanglang atong tan-awon ug pabilhan ang ilang maayong mga kinaiya ug mga pagpangabudlay. Kon atong buhaton kini, atong gisundog si Jehova mismo. (Efeso 5:1) Adlaw-adlawng nagapasaylo siya kanato sa daghang ginagmayng mga sala. Pasayloon pa gani niya ang mabug-at nga mga sala basta anaay tinuod nga paghinulsol. Sa dihang iya kitang pasayloon sa atong mga sala, dili niya kini hunahunaon kanunay. (Ezequiel 33:14-16) Ang salmista nangutana: “Kon sayop lang ang imong ginabantayan, Oh Jah, Oh Jehova, kinsay makabarog?” (Salmo 130:3) Ang ginatan-aw ni Jehova mao ang maayong mga butang nga atong ginahimo sa pag-alagad kaniya.—Hebreohanon 6:10.
10. (a) Nganong peligrosong mawad-an ang mga kapikas sa kaminyoon ug apresasyon sa usag usa? (b) Unsay angayng himoon sa usa nga nawad-an ug apresasyon sa iyang kapikas?
10 Hinungdanong sundon kini nga panig-ingnan labi na diha sa pamilya. Kon ang mga ginikanan magpakita ug apresasyon sa usag usa, sila nagatukod ug sumbanan alang sa pamilya. Niining panahon nga dili magdugay ang kaminyoon, sayon ra kaayong ibalewala ang kapikas ug padakoon ang mga sayop ug pagamyon ang maayong mga kinaiya. Kining negatibong panghunahuna makadaot sa kaminyoon, nagahimo niini nga dili-makalilipay nga lulan. Kon ang imong apresasyon sa imong kapikas nagakaluya, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Wala ba gayoy maayong mga kinaiya ang akong kapikas?’ Hunahunaag balik ang mga katarongan kon nganong nagkahigugmaay ug nagpakasal kamo. Kadto bang tanang mga katarongan sa paghigugma niining talagsaong tawo nawagtang na gayod? Sa pagkamatuod wala; busa paningkamot gayod sa pag-apresyar sa maayong mga kinaiya sa imong kapikas, ug ibungat sa pulong ang imong apresasyon.—Proverbio 31:28.
11. Aron dili mahimong salingkapaw ang gugma sa kaminyoon, unsang mga buhat ang kinahanglang pagalikayan?
11 Ang pagpakitag apresasyon usab makatabang sa magtiayon sa paghupot sa ilang gugma nga walay pagkasalingkapaw. (Itandi ang 2 Corinto 6:6; 1 Pedro 1:22.) Ang maong gugma, nga gisugnoran sa kinasingkasing nga apresasyon, dili maghatag ug luna sa kapintas kon sila lamang duha, walay luna alang sa mga pulong nga makapasakit ug makapaulaw, walay luna sa dili pagtingog nga molabay ang mga adlaw nga walay maluloton o maayong pulong nga isulti, ug dayag nga walay luna alang sa pisikal nga pagpanakit. (Efeso 5:28, 29) Ang bana ug asawa nga tinuod nga adunay apresasyon sa usag usa nagapasidungog sa usag usa. Dili lamang nila himoon kini kon sila anaa sa publiko kondili sa bisan unsang panahon nga makita sila sa panan-aw ni Jehova—sa laing pagkasulti, sa tanang panahon.—Proverbio 5:21.
12. Nganong angayng mopahayag ug apresasyon ang mga ginikanan alang sa maayong butang diha sa ilang mga anak?
12 Angay mabati sa mga anak usab nga sila giapresyar. Dili buot ingnon nga ulog-ulogan sila kanunay sa mga ginikanan, kondili angay nilang dayegon ang dalayegong mga hiyas sa ilang mga anak ug ang tinuod nga maayo nga ilang ginahimo. Hinumdomi ang panig-ingnan ni Jehova sa pagpahayag sa iyang pag-uyon kang Jesus. (Marcos 1:11) Hinumdomi, usab, ang panig-ingnan ni Jesus ingong ang “agalon” diha sa usa ka sambingay. Iyang gihatagag samang komendasyon ang duha ka ‘maayo ug kasaligan nga mga ulipon,’ bisan pa nga dili pareho ang gihatag diha sa matag usa kanila ug dili usab pareho ang napatungha sa matag usa. (Mateo 25:20-23; itandi ang Mateo 13:23.) Maingon man ang maalamong mga ginikanan mangitag mga paagi sa pagpahayag sa apresasyon sa matag talagsaong mga kinaiya, katakos, ug mga kahimoan sa bata. Sa samang higayon, sila dili magtinguha sa sobrang pagpadako sa kahimoan nga sa ingon mapugos ang ilang mga anak nga magpalabwanay. Dili sila buot nga modako ang ilang mga anak nga magmasuk-anon o masulub-on.—Efeso 6:4; Colosas 3:21.
13. Kinsay nagapanguna sa pagpakitag apresasyon alang sa matag sakop sa kongregasyon?
13 Diha sa Kristohanong kongregasyon, ang mga ansiyano ug nagapanawng mga magtatan-aw magapanguna sa pagpakitag apresasyon alang sa matag indibiduwal nga sakop sa panon sa Diyos. Malisod ang ilang posisyon, kay nagapas-an usab sila ug mabug-at nga responsibilidad sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong, sa pagpasibo-pag-usab sa mga nakasala diha sa espiritu sa kalumo, ug sa paghatag ug puwersadong tambag ngadto sa mga nanginahanglan niini. Sa unsang paagi ilang gibalanse kining nagkalainlaing mga responsibilidad?—Galacia 6:1; 2 Timoteo 3:16.
14, 15. (a) Sa unsang paagi gipakita ni Pablo ang pagkabalanse may kalabotan sa paghatag ug puwersadong tambag? (b) Sa unsang paagi mabalanse sa Kristohanong mga magtatan-aw ang panginahanglan sa pagtul-id sa mga sayop uban sa panginahanglan sa paghatag ug komendasyon? Iilustrar.
14 Ang panig-ingnan ni Pablo dako kaayog tabang. Siya maoy usa ka talagsaong magtutudlo, ansiyano, ug magbalantay. Iyang gidumala ang mga kongregasyon nga may mabug-at nga mga problema, ug siya wala mahadlok sa paghatag ug puwersadong tambag kon gikinahanglan. (2 Corinto 7:8-11) Ang pagrepaso sa ministeryo ni Pablo nagsugyot nga siya panagsa rang mangasaba diha sa iyang pagpanudlo—sa panahon lamang kon gikinahanglan sa kahimtang o angay. Niini siya nagpakitag diyosnong kaalam.
15 Kon ipakasama ang pag-alagad sa ansiyano sa kongregasyon sa usa ka piyesa sa musika, nan ang pagbadlong ug pagsaway mahimong usa ka nota nga mohaom sa bug-os nga musika. Kana nga nota angay sa dapit niini. (Lucas 17:3; 2 Timoteo 4:2) Handurawa ang usa ka awit nga aduna nianang usa lamang ka nota, nga gibalikbalik. Dili madugay mahimong alingugngog kini sa atong mga dalunggan. Sa samang paagi, ang Kristohanong mga ansiyano maningkamot nga magmahapsay ang ilang pagpanudlo ug pun-an kini pinaagi sa panaglainlain. Dili lamang pagtul-id sa mga problema ang ilang pagpanudlo. Hinunoa, ang tibuok nga tono niini positibo. Sama kang Jesu-Kristo, ang mahigugmaong mga ansiyano mangita una sa maayo nga butang nga angay hatagan ug komendasyon, dili ang sayop aron makapanaway. Ilang ginaapresyar ang kuging pagpangabudlay sa ilang isigka-Kristohanon. Sila masaligon nga sa katibuk-an, ang matag usa nagabuhat sa iyang labing maayo sa pag-alagad kang Jehova. Ug ang mga ansiyano andam sa pagpahayag nianang pagbatia pinaagig mga pulong.—Itandi ang 2 Tesalonica 3:4.
16. Unsay epekto sa pagpakita ni Pablo ug apresasyon ug mabinationg tinamdan diha sa iyang isigka-Kristohanon?
16 Sa walay duhaduha, ang kadaghanang Kristohanon nga gialagaran ni Pablo nakamatikod nga iyang giapresyar sila ug adunay pagbati sa isigkaingon alang kanila. Sa unsang paagi nahibalo kita niini? Tan-awa kon unsay ilang pagbati alang kang Pablo. Sila wala mahadlok kaniya, bisan tuod nga dako siya ug awtoridad. Wala, tungod kay siya gimahal ug daling maduol. Ngani, sa dihang mibiya siya sa usa ka lugar, ang mga ansiyano ‘migakos kaniya sa liog ug mihalok kaniya nga mabination’! (Buhat 20:17, 37) Pagkamapasalamaton sa mga ansiyano—ug kitang tanan—nga kita adunay panig-ingnan ni Pablo nga pagasundogon! Oo, magpakita kita ug apresasyon sa usag usa.
Mga Buhat sa Mahigugmaong-Kalulot
17. Unsa ang pipila ka maayong mga epekto sa mga buhat sa kalulot diha sa kongregasyon?
17 Ang usa sa labing maayong mga sugnod alang sa inigsoong gugma mao ang yanong buhat sa kalulot. Ingon sa gipamulong ni Jesus, “adunay labaw nga kalipay sa paghatag kay sa pagdawat.” (Buhat 20:35) Kon kita mohatag man sa espirituwal, materyal, o sa atong panahon ug kusog, dili lamang nakahatag kitag kalipay sa uban kondili gihatagan usab natog kalipay ang atong kaugalingon. Diha sa kongregasyon, ang kalulot mananakod. Ang usa ka malulotong buhat sa baylo mobunga ug pareho nga mga buhat. Dili magdugay, ang inigsoong gugma modagaya!—Lucas 6:38.
18. Unsay kahulogan sa “kalulot” nga gihisgotan sa Miqueas 6:8?
18 Giawhag ni Jehova ang iyang katawhang Israel sa pagpasundayag ug kalulot. Diha sa Miqueas 6:8, atong mabasa: “Iyang gisulti na kanimo, Oh tawo, kon unsa ang maayo. Ug unsa ba ang gipangayo ni Jehova kanimo kondili ang pagbuhat sa matarong ug sa paghigugma sa kalulot ug ang paglakaw nga mapainubsanon uban sa imong Diyos?” Unsay kahulogan sa “paghigugma sa kalulot”? Ang Hebreohanong pulong nga gigamit dinhi alang sa “kalulot” (cheʹsedh) gihubad usab sa Iningles ingong “mercy” o kaluoy sa Binisaya. Sumala sa The Soncino Books of the Bible, kining pulonga “nagkahulogan ug usa ka butang nga mas aktibo kay sa dili-aktibong Ingles nga pulong mercy. Kini nagkahulogang ‘kaluoy nga gipakita sa mga buhat,’ ang paghimo sa personal nga mga buhat sa mahigugmaong-kalulot, dili lamang sa kabos ug sa nanginahanglan, kondili sa tanang isigkatawo sa usa.” Busa laing eskolar nag-ingon nga ang cheʹsedh nagkahulogang “gugma nga gipakita sa aksiyon.”
19. (a) Sa unsang mga paagi kita mismo manguna sa pagpakitag kalulot ngadto sa uban sa kongregasyon? (b) Paghatag ug usa ka pananglitan kon sa unsang paagi gipakitaan ka ug inigsoong gugma.
19 Ang atong inigsoong gugma dili sa teoriya lamang, o dili-aktibo. Kini tinuod gayod. Busa, pangitag mga paagi sa paghimog malulotong mga butang alang sa imong mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye. Sundoga si Jesus, kinsa wala lamang maghulat sa mga tawo sa pagduol kaniya sa pagpangayog tabang apan sagad maoy nanguna sa paghimog lakang mismo. (Lucas 7:12-16) Hunahunaa ilabina kadtong nanginahanglag tabang. Nagkinahanglan bang duawon ang usa ka tigulang o tawong masakiton o tingali sa pagpamalit alang kaniya? Nagkinahanglan bag panahon ug pagtagad ang usa ka ‘batang ilo’? Nagkinahanglan ba ang usa ka nagmasulub-on kaayong kalag ug usa nga mamati kaniya o pila ka makapahupayng mga pulong? Kutob sa atong maarangan, hatagan natog panahon ang pagpakita niini nga mga buhat sa kalulot. (Job 29:12; 1 Tesalonica 5:14; Santiago 1:27) Ayaw gayod kalimot nga diha sa usa ka kongregasyon nga puno sa mga tawong dili-hingpit, ang usa sa labing hinungdanong mga buhat sa kalulot mao ang pagpasaylo—bug-os kalimtan ang kasuko, bisan pag may katarongan ka sa pagreklamo. (Colosas 3:13) Ang pagkamainandamon sa pagpasaylo magtabang sa kongregasyon nga walay mga pagbahinbahin, pagdumot, ug mga away-away, nga samag basang mga habol nga makapalong sa kalayo sa inigsoong gugma.
20. Sa unsang paagi nga angayng padayon nga usisaon natong tanan ang atong kaugalingon?
20 Magmadeterminado kitang tanan nga huptan kining hinungdanong kalayo sa gugma nga magdilaab diha sa atong mga kasingkasing. Padayon natong usisaon ang atong kaugalingon. Nagapakita ba kita ug pagbati sa isigkaingon alang sa uban? Nagapakita pa kita ug apresasyon sa uban? Nagahimo ba kita ug mga buhat sa kalulot ngadto sa uban? Basta atong ginabuhat kini, ang kalayo sa gugma magpainit sa atong panag-igsoonay bisag unsa pa ka bugnaw ug kawalay-pagbati kining kalibotana. Nan, sa tanang paagi, “ipadayon ang inyong inigsoong gugma”—karon ug hangtod sa kahangtoran!—Hebreohanon 13:1.
[Mga footnote]
a Gisabot dinhi sa ubang mga hubad nga ang usa nga nagatandog sa katawhan sa Diyos nagatandog, dili sa Diyos, kondili sa mga mata sa Israel o kon sa iyang mata mismo. Kini nga sayop naggikan sa pipila ka mga eskriba sa Edad Media kinsa, tungod sa ilang wala sa lugar nga paningkamot sa pagkorehir sa mga teksto nga ilang gilantaw nga dili-sibo, nag-usab niining bersikuloha. Sa ingon ilang gipalubog ang gikusgon sa kaugalingong empatiya ni Jehova.
Unsay Hunahuna Mo?
◻ Unsa ang inigsoong gugma, ug nganong atong kinahanglang ipadayon kini?
◻ Sa unsang paagi ang pagbati alang sa isigkaingon motabang kanato sa paghupot sa atong inigsoong gugma?
◻ Unsay papel sa apresasyon diha sa inigsoong gugma?
◻ Sa unsang paagi ang mga buhat sa kalulot magpadagaya sa inigsoong gugma diha sa Kristohanong kongregasyon?
[Hulagway sa panid 18]
Ang mahigalaon ug maapresyahon nga kinaiya ni apostol Pablo naghimo kaniya nga daling maduol