BUNGTOD

Ang Hebreohanong termino nga giv·ʽahʹ ug ang Gregong termino nga bou·nosʹ nagtumong sa usa ka kinaiyanhong habog nga dapit sa yuta, nga mas ubos kay sa bukid. Ang linginong mga bungtod sagad nga makita sa Judea, apan makaplagan usab kini sa ubang mga dapit sa Palestina.

Usahay ang mga bungtod gigamit ingong mga lubnganan ug ingong tagoanang mga dapit. (Jos 24:33; 1Sa 23:19; 26:1) Ang mga balay ug mga lungsod sagad nga gitukod sa ibabaw niini, sama sa balay ni Abinadab diin didto gibutang ang Arka sulod sa 70 ka tuig.​—1Sa 7:​1, 2.

Sa pagpasiugda sa pagkadako sa Labing Gamhanan, gipakita ni manalagnang Isaias nga si Jehova ikaingong ‘makatimbang sa mga bungtod diha sa timbangan.’ (Isa 40:12) Ang kabukiran ug kabungtoran gihubit nga molungtad sa “walay kataposan” ug “mohangtod sa panahong walay tino,” apan ang mahigugmaong-kalulot ug pakigsaad sa pakigdait sa Diyos gihubit nga labaw pang permanente kay niini.​—Isa 54:10; Gen 49:26; Deu 33:15.

Sa dili pa mopanaw, ang mga magmamando sa Sidlakan sagad magpadalag mga tawo aron sa pag-andam sa dalan alang kanila pinaagi sa pagkuha sa mga bato, pagtambak sa mga libaong, pagpatag sa mga gansangong mga dapit, ug usahay, bisan gani sa pagpatag sa mga kabungtoran. Sa mahulagwayong diwa, ang kabungtoran gipatag aron dili mababagan ang pagbalik sa mga Hudiyo ngadto sa Jerusalem gikan sa Babilonya niadtong 537 W.K.P. Kini usab maoy tagna nga nagtumong sa buluhaton sa pagpangandam nga gihimo ni Juan nga Tigbawtismo sa wala pa motungha ang Mesiyas.​—Isa 40:4; Luc 3:1-6.

Sagad sa ibabaw sa kabungtoran nga ang mga Israelinhon, sa pagsundog sa mga Canaanhon, nagpadayon sa pagbuhat sa idolatrosong pagsimba. (Deu 12:2; 1Ha 14:23; 2Ha 17:​9, 10; Isa 65:7; Jer 2:20; 17:1-3; Eze 6:13; 20:28; Os 4:13) Kini nagpatin-aw sa matagnaong pagsanong sa pangamuyo alang sa Israel nga mobalik kang Jehova: “Ania kami! Kami nagaduol kanimo, kay ikaw, Oh Jehova, ang among Diyos. Sa pagkamatuod ang mga bungtod ingon man ang kaguliyang diha sa kabukiran iya sa kabakakan.”​—Jer 3:​22, 23.

Busa, haom kaayo ang tagna ni Isaias ug Miqueas nga “ang bukid sa balay ni Jehova” lig-ong matukod ibabaw sa tumoy sa kabukiran ug igatuboy ibabaw sa kabungtoran. (Isa 2:2; Miq 4:1) Sukwahi kaayo niini, kadtong wala mobuhat sa kabubut-on ni Jehova, sa panahon sa iyang buluhaton sa pagpanglaglag, “moingon sa mga bukid, ‘Taboni kami!’ ug sa mga bungtod, ‘Tumpagi kami!’”​—Os 10:8; Luc 23:30; itandi ang Isa 2:19; Pin 6:​16, 17.