BAKOL, PIANG

Ang pagkabakol maoy usa ka pisikal nga depekto nga makapugong sa usa ka tawo sa paglakaw nga normal. Kini tingali maoy sukad pa sa pagkahimugso tungod sa kinaiyanhong mga depekto (Buh 3:2; 14:8), apan sa kadaghanang kahimtang kini maoy tungod sa mga aksidente o mga sakit.

Aaronikong Pagkasaserdote. Kon bakol ang usa ka kaliwat ni Aaron, siya dili makaalagad ingong saserdote, apan siya tugotan sa pagkaon gikan sa mga kalan-ong gitagana alang sa mga saserdote ingong ilang sustento. (Lev 21:16-23) Si Jehova naglatid ug hataas nga sukdanan sa pisikal nga kahimsog alang sa iyang mga saserdote, tungod kay sila naghawas kaniya diha sa iyang sangtuwaryo. Busa, si Kristo usab, ang dakong Hataas nga Saserdote, maoy “maunongon, walay sala, wala mahugawi, nahimulag sa mga makasasala.”​—Heb 7:26.

Mga Halad. Gidili usab ubos sa Balaod ang paghalad ug bisan unsang hayop nga piang, tungod kay kini nga mga halad naglandong sa hingpit nga halad ni Kristo. (Deu 15:21; Lev 22:​19, 20) Kini nga balaod gilapas sa apostatang mga Israelinhon, nga tungod niana sila gibadlong sa Diyos, nga nag-ingon: “Sa dihang naghalad kamo ug hayop nga piang [kamo moingon]: ‘Kana dili daotan.’ Dad-a kana, palihog, ngadto sa imong gobernador. Mahimuot kaha siya kanimo, o magadawat kaha siya kanimo nga maluloton? . . . Ikalipay ko ba kini gikan sa inyong kamot?” (Mal 1:​8, 13) Ang apostol dayag nga nagpadapat niini nga kinahanglanon sa espirituwal nga paagi ngadto sa mga Kristohanon, nga nangamuyo kanila: “Itugyan ang inyong mga lawas nga usa ka halad nga buhi, balaan, dalawaton sa Diyos, usa ka sagradong pag-alagad uban sa inyong gahom sa pagpangatarongan.”​—Rom 12:1.

Pagkapiang ni Jacob. Sa dihang si Jacob mga 97 anyos na, siya nakiglayog sa tibuok gabii sa usa ka nagmateryalisar nga manulonda sa Diyos. Siya midaog sa paghawid sa manulonda hangtod nga ang manulonda naghatag kaniya ug panalangin. Panahon sa maong pakigtigi, gitandog sa manulonda ang piyakpiyak sa lutahan sa paa ni Jacob, maong kini nalisa. Ingong resulta si Jacob nagtakiang. (Gen 32:24-32; Os 12:2-4) Human niadto, gipahinumdoman si Jacob nga bisan tuod siya “nakigtigi sa Diyos [manulonda sa Diyos] ug sa mga tawo mao nga [siya] sa kataposan midaog,” sumala sa giingon sa manulonda, siya sa pagkatinuod wala makabuntog sa gamhanang manulonda sa Diyos. Tungod lamang sa katuyoan ug pagtugot sa Diyos nga si Jacob gitugotan nga makigtigi sa manulonda, aron mapamatud-an ang dakong pagpabili ni Jacob sa pagtinguha sa panalangin sa Diyos.

Konsiderasyon. Gipasiugda sa Kasulatan ang paghatag ug konsiderasyon sa mga bakol. Si Job miingon nga bisan sa iyang hamugaway nga kahimtang, ‘ako nahimong mga tiil alang sa bakol.’ (Job 29:15) Si Jesus ug ang iyang mga tinun-an naluoy sa mga masakiton ug sa bakol, ug daghan sa maong mga tawo ang gipang-ayo nila.​—Mat 11:​4, 5; 15:​30, 31; 21:14; Buh 3:1-10; 8:5-7; 14:8-10.

Masambingayon ug Mahulagwayong mga Paggamit. Ang mga Jebusihanon nagpadayag sa ilang mapasigarbohong pagsalig sa kahilwas sa ilang kuta sa dihang ilang gitamay si David: “‘Dili ka makasulod dinhi, apan ang mga buta ug ang mga bakol mag-abog kanimo,’ sila naghunahuna: ‘Si David dili makasulod dinhi.’” Sila lagmit nagbutang sa maong mga tawo sa ibabaw sa paril ingong mga tigdepensa, sumala sa gipahayag ni Josephus (Jewish Antiquities, VII, 61 [iii, 1]), ug mao kini ang hinungdan nga si David miingon: “Ang bisan kinsa nga makapukan sa mga Jebusihanon, agi sa tunel sa tubig, patagboa siya sa mga bakol ug sa mga buta, nga mga dulumtanan sa kalag ni David!” Kini nga mga bakol ug mga buta maoy simbolo sa pag-insulto sa mga Jebusihanon kang David ug, mas grabe pa, sa ilang pagtamay sa kasundalohan ni Jehova. Gidumtan ni David ang mga Jebusihanon, lakip ang ilang mga bakol ug mga buta, tungod sa maong pagkamapasigarbohon. Lagmit iyang gitawag nga ‘mga bakol ug mga buta’ ang Jebusihanong mga pangulo agig pagyubit.​—2Sa 5:6-8.

Bahin sa giingon sa bersikulo 8, “Mao nga sila miingon: ‘Ang buta ug ang bakol dili makasulod sa balay,’” ubay-ubay nga pagpatin-aw ang gihatag. Diha sa teksto, wala isulti nga si David ang nagpahayag niini ug lagmit nagpasabot nga gimugna sa uban kini nga panultihon bahin niadtong kinsa, sama sa mga Jebusihanon, nanghambog o sobrang nagsalig sa ilang hilwas nga kahimtang. O kaha ang panultihon tingali nagkahulogang, ‘Walay usa nga nakiglabot sa gikasilagang katawhan nga sama sa mga Jebusihanon ang makasulod.’ Ang uban naghubad niini nga teksto, “tungod kay ang mga buta ug ang mga bakol nagpadayon sa pag-ingon, Siya dili makasulod niini nga balay,” o, “Tungod kay sila miingon, bisan ang mga buta ug mga bakol, Siya dili makasulod sa balay.”​—Synopsis of Criticisms ni Barrett, London, 1847, Tomo II, Bahin II, p. 518; panaplin sa KJ.

Sa ulahing hitabo, gisukna ni Elias ang mga Israelinhon: “Hangtod kanus-a ba nga kamo magakiangkiang sa duha ka lainlaing hunahuna? Kon si Jehova mao ang matuod nga Diyos, sumunod kamo kaniya; apan kon si Baal man, sumunod kamo kaniya.” Nianang panahona ang mga Israelinhon nangangkon nga sila nagsimba kang Jehova apan sa samang higayon nagsimba kang Baal. Ang ilang paagi sa pagkinabuhi nagtakiang ug naghunonghunong, sama sa linaktan sa usa ka tawong bakol. Sa misunod nga panagtigi, sa dihang ang mga manalagna ni Baal wala molampos sa ilang paningkamot sukad sa buntag hangtod sa udto sa pagpatubag sa ilang diyos kanila, “sila nagkiangkiang palibot sa halaran nga ilang gihimo.” Kini lagmit maoy matamayong paghubit sa rituwalistikong sayaw o pagluksolukso sa panatikong mga magsisimba ni Baal, o lagmit nga sila nagtakiang tungod sa kakapoy gumikan sa ilang taas ug kawang nga rituwal.​—1Ha 18:21-29.

Ang pagtakiang, pagkabakol, ug ang pagkapandol gigamit nga mahulagwayon aron sa pagtumong sa paghunong-hunong o pagkamabalhinon sa gisubayng dalan sa kinabuhi, katuyoan, o sinultihan sa usa ka tawo. Si Bildad, nga nagpasidaan kunohay kang Job bahin sa mga kapeligrohan nga anaa sa iyang unahan, miingon bahin sa usa ka tawo nga misubay sa usa ka daotang dalan: “Ang katalagman andam sa paghimo kaniya nga magtakiang.” (Job 18:12) Sa susamang mahulagwayong pagkasulti si David ug Jeremias naghisgot sa ilang mga kaaway nga nagpaabot nga sila magparagparag, nga nagbantay nga sila magtakiang, aron nga, matod pa sa mga kaaway ni Jeremias, “kita makadaog batok kaniya ug kita makapanimalos kaniya.” (Jer 20:10; Sal 38:​16, 17) Buot makita sa mga kaaway ni Jesu-Kristo nga siya masayop o masipyat sa iyang isulti aron ilang mabitik siya.​—Mat 22:15.

Gigamit ingong panultihon. “Ingon sa usa nga nagaputol sa iyang mga tiil [nga magpabakol kaniya], ingon sa usa nga nagainom ug kapintasan, mao siya nga nagatugyan sa mga butang ngadto sa kamot sa hungog,” matod sa maalamon nga si Haring Solomon. Sa pagkatinuod, ang tawo nga magpatrabaho ug usa ka tawong hungog aron sa pagdumala sa bisan unsang proyekto alang kaniya nagahimog dakong perdisyon sa iyang kaugalingong intereses. Tinong iyang makita nga mahugno ang iyang giplanong buluhaton, nga maghatag ug kadaot kaniya.​—Pr 26:6.

Ang Proverbio nagpadayon sa susamang sambingay: “Nakakalos ba ug tubig ang mga tiil sa bakol? Nan adunay usa ka proverbio sa baba sa hungog nga mga tawo.” (Pr 26:7) Sa karaang mga panahon, ilabina sa mga siyudad nga gitukod ibabaw sa mga bungdo, sagad nga gikinahanglang mokanaog pinaagi sa usa ka hagdan o sa usa ka taas nga hagdanan aron makakalos ug tubig gikan sa atabay. Ang usa ka hungog nga tawo nga mosulay sa pagsulti o sa paggamit sa usa ka proverbio maoy dili angayan ug dili epektibo sama sa usa ka tawong bakol nga mosulay sa pagkalos ug tubig agi sa usa ka hagdanan.

Ang karaang nasod sa Diyos. Sa paghisgot sa pagpasig-uli sa iyang katawhan, si Jehova misaad sa pagpalig-on kanila aron mobiya sa Babilonya ug mohimo sa peligrosong panaw balik sa biniyaan nga Jerusalem. Ang bisan unsang espirituwal nga pagkabakol, pagpanuko, o pagduhaduha pagahanawon. Pinaagi sa manalagnang si Isaias, ang Diyos nagdasig kanila: “Nianang panahona ang bakol mosaka ingon sa laking osa.” (Isa 35:6) Ang nasod sa Diyos nagtakiang ug nasukamod ngadto sa pagkabihag, apan “nianang adlawa,” miingon si Jehova, “akong tigomon ang nagtakiang; . . . ug ang nagtakiang akong himoon nga nahibilin, ug siya nga gidala sa halayo akong himoon nga usa ka gamhanang nasod.”​—Miq 4:​6, 7; Sof 3:19.

Dugang nga naghupay sa iyang katawhan, si Jehova misaad, ingong ilang Hari, sa pagpanalipod kanila gikan sa mga manunulong. Iyang gihubit ang kawalay mahimo sa mga kaaway sa Zion ingong sama sa usa ka barko nga ang mga kasangkapan nanglugak, ang palo nagtawogtawog, ug ang layag natangtang. Unya siya miingon: “Nianang higayona bisan ang daghang inagaw sa gubat [sa mga kaaway] pagabahinbahinon; ang mga bakol makakuha gayod ug dakong inagaw.” Daghan gayod kaayong mga inagaw unya nga kadtong sagad wala makigbahin sa pagkuhag inagaw makahimo na nianang panahona sa pag-ambit.​—Isa 33:23.

Konsiderasyon alang sa mga bakol o piang sa espirituwal. Ang Kristohanong magsusulat sa sulat ngadto sa mga Hebreohanon naghisgot nga sa ilang taliwala adunay daghang dili hamtong sa espirituwal, nga angay untang mohimog dugang nga pag-uswag. (Heb 5:12-14) Dayon, human hisgoti ang bahin sa disiplina, siya miingon: “Tul-ira ang mga alagianan sa inyong mga tiil, aron nga ang piang dili malisa, kondili mamaayo hinuon.” (Heb 12:13) Bisan gani ang mga malig-on kinahanglang magbantay pag-ayo kon sa unsang paagi sila magkinabuhi ingong Kristohanon, aron nga ang mahuyang, mga “bakol” o “piang” sa espirituwal dili mapandol o masakitan. Kon kadtong malig-on sa pagtuo mogamit sa ilang espirituwal nga kagawasan sa pagbuhat sa pipila ka butang nga subay sa balaod, kadtong mahuyang sa pagtuo lagmit mapandol tungod sa ilang mga gibuhat.​—Rom 15:1.

Gihatag ni apostol Pablo ang usa ka panig-ingnan niini nga prinsipyo bahin sa pagkaon ug sa pag-inom. (Rom 14:13-18, 21) Niining tekstoha siya, sa bahin, nagtambag: “Himoa kini nga inyong desisyon, nga dili magbutang atubangan sa igsoon ug kapandolan o hinungdan sa pagkadagma.” Siya miingon: “Maayo nga dili mokaon ug karne o moinom ug bino o mobuhat ug bisan unsang butang nga ikapandol sa imong igsoon.”​—Itandi ang 1Co 8:7-13.

Sa laing bahin, gipakita sa apostol nga ang usa ka Kristohanon angayng maglig-on sa iyang espirituwal nga ‘mga tiil’ aron siya dili magtakiang o mapandol sa mga nahitabo o sa gihimo sa uban. Kinahanglang palig-onon niya ang iyang kaugalingon aron makalahutay sa pagkinabuhi ingong Kristohanon. Si Pablo nag-ingon: “Dili ipakaubos sa usa nga nagakaon ang usa nga wala mokaon, ug dili pagahukman sa usa nga wala mokaon ang usa nga nagakaon, kay kana siya gidawat sa Diyos.” (Rom 14:3) Kini nga prinsipyo gipahayag sa salmista: “Ang dagayang pakigdait iya niadtong nahigugma sa imong balaod, ug alang kanila walay kapandolan.” (Sal 119:165) Kadtong nahigugma sa balaod sa Diyos dili magtakiang gumikan sa espirituwal nga pagkabakol tungod sa bisan unsang butang.

Bug-os nga Pagkaayo. Ang pagkabakol nahimong hinungdan sa daghang luha. Maingon nga si Jesu-Kristo nag-ayo sa daghang bakol o baldadong mga tawo samtang dinhi pa sa yuta, nga nag-ayo pa gani sa nakuyos nga mga sangkap sa lawas (Mar 3:​1, 5; itandi ang Luc 22:​50, 51), pinaagi sa “usa ka bag-ong langit” himoon pag-usab sa Anak sa Diyos ang samang pagpang-ayo. Kini iyang himoon sa bug-os ingong Hataas nga Saserdote ug Hari nga gitudlo sa Diyos, nga magapahid sa tanang luha gikan sa mga mata sa katawhan.​—Mat 8:​16, 17; Pin 21:​1, 4.