ASDOD

Usa sa lima ka pangunang siyudad sa mga Filistehanon ilalom sa ilang “magkaabin nga mga ginoo” ug lagmit mao ang relihiyosong sentro sa Filistia uban ang pagsimba niini sa bakak nga diyos nga si Dagon. Ang ubang mga siyudad mao ang Gat, Gaza, Askelon, ug Ekron. (Jos 13:3) Ang Asdod gituohan nga mao ang Esdud (Tel Asdod) nga mga 6 km (3.5 mi) sa HHS sa, ug pailaya gikan sa, modernong Asdod daplin sa baybayon.

Kini unang gihisgotan sa Josue 11:22 uban sa Gaza ug Gat ingong pinuy-anan sa nahibilin sa samag-higante nga mga Anakim. Tungod kay habog ang dapit nga gitukoran niini ug duol ra kini sa dalan nga agianan sa kasundalohan ubay sa baybayon gikan sa Ehipto hangtod sa Palestina, ang Asdod nag-okupar ug usa ka estratehikong dapit sa militar. Sa panahon nga gisakop kini sa mga Israelinhon kini gihatag, uban sa kabalangayan nga nait sa siyudad, ngadto sa Juda (Jos 15:​46, 47); apan lagmit nga ang mga molupyo niini gilakip sa “mga molupyo sa ubos nga patag” kinsa dili mapapahawa “tungod kay sila may mga karong iggugubat nga tinaoran ug puthawng mga sanggot.”​—Huk 1:19.

Ang Filistehanong mga siyudad daw nakabaton sa kinatayuktokan sa gahom niini sa panahon ni Haring Saul. Sa wala pa mahimong hari si Saul, gipaagom sa mga Filistehanon ug grabeng kapildihan ang mga Israelinhon didto sa Ebenezer ug giilog ang arka sa pakigsaad, nga human niana ilang gidala kini ngadto sa Asdod ug gibutang didto sa templo ni Dagon, tapad sa larawan sa ilang diyos. Human sa duha ka pagpakaulaw nga milagrosong gipahamtang nganha sa larawan ni Dagon, ang mga Asdodnon nakaagom ug grabeng hampak nga almoranas nga nakapalisang kanila. Tungod sa panagsabot sa magkaabin nga mga ginoo sa mga Filistehanon gibalhin ang Arka ngadto sa siyudad sa Gat, nga tungod niana midangat ang hampak didto. Sulod sa pito ka bulan gidala pagbalik ang Arka ngadto sa Israel, inubanan sa halad nga bulawan.​—1Sa 5:1–​6:18; tan-awa ang FILISTIA, FILISTEHANON.

Bisan tuod si Haring David nagpahamtang ug ubay-ubayng kapildihan sa mga Filistehanon, ang ilang pangunang mga siyudad dayag nga nagpabiling independente hangtod sa panahon ni Haring Uzzias (829-778 W.K.P.). Si Uzzias gihubit ingong tiggama ug “mga kasangkapan sa gubat” (2Cr 26:15), ug ang 2 Cronicas 26:6 naghisgot kanato nga si Uzzias “migula ug nakig-away batok sa mga Filistehanon ug gibuslotan ang paril sa Gat ug ang paril sa Jabne ug ang paril sa Asdod, nga human niana siya nagtukod ug mga siyudad sa teritoryo sa Asdod ug taliwala sa mga Filistehanon.”

Dayag nga ang teritoryo sa Asdod wala magpabiling nailalom sa pagkontrolar sa Juda, kay sa ulahing mga yugto ang mga inskripsiyon nagpakita nga gipalagpot ni Haring Sargon II sa Asirya ang lokal nga hari nga si Azuri ug gientrono si Ahimiti puli kaniya. Tungod sa usa ka pag-alsa, si Sargon nakiggubat batok sa Filistia, nga nagsakop sa Gat, “Asdudu” (Asdod), ug “Asdudimmu” (Asdod-daplin-sa-Dagat, lagmit usa ka bulag nga dapit nga nahimutang daplin sa kabaybayonan). Tingali mao kini ang pagpakiggubat nga gihisgotan sa Isaias 20:1 ug usa ka dili-bug-os nga katumanan sa tagna sa Amos 1:8. Sa misunod nga siglo girekord ni Herodotus (II, 157) nga ang siyudad sa Asdod (Azotus) gilikosan ni Paraon Psamtik (Psammetichus) sulod sa 29 ka tuig.

Ang usa ka bato nga prisma ni Senakerib sa Asirya nag-ingon nga gipadad-an siya ni “Mitinti nga taga-Asdod” ug mahalon nga mga gasa ug gihagkan siya sa mga tiil, ug kini dugang nga nag-ingon bahin kang Haring Ezequias sa Juda (745-717 W.K.P.): “Ang iyang mga lungsod nga akong giagawan, gikuha ko gikan sa iyang nasod ug gihatag kini ngadto kang Mitinti nga hari sa Asdod.” (Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. B. Pritchard, 1974, pp. 287, 288) Daw huyang na ang gahom sa Asdod sa panahon ni Jeremias (human sa 647 W.K.P.) mao nga siya namulong bahin sa “mga nahibilin sa Asdod.” (Jer 25:20) Si Nabucodonosor, kansang pagmando nagsugod niadtong 624 W.K.P., naghisgot sa hari sa Asdod ingong usa sa mga binilanggo sa palasyo sa Babilonya.​—Itandi ang Sof 2:4.

Sa yugto human sa pagkadestiyero, ang Asdod pangunang nakigbatok gihapon sa mga Israelinhon (Neh 4:7), ug gibadlong pag-ayo ni Nehemias ang mga Hudiyo nga nakigminyo ug Asdodnong mga asawa, nga nagpatunghag mga anak nga “nagsulti ug Asdodnon, ug wala kanilay makamaong mosulti ug Hudiyohanon.” (Neh 13:​23, 24) Sulod sa yugto sa mga Macabeo, ang idolatrosong Asdod (gitawag ug Azotus) gisulong ni Judas Macabeo niadtong mga 163 W.K.P. ug sa ulahi sa igsoong lalaki ni Judas nga si Jonatan niadtong mga 148 W.K.P., ug ang templo ni Dagon gisunog panahon niining ikaduhang pag-atake.​—1 Macabeo 5:68; 10:84.

Angayng matikdan nga ang tagna ni Zacarias nagpunting sa panahon nga ang Asdod pagabuntogon sa mga langyaw. Tataw nga tungod kay wala nay lumad nga populasyon ug pagmando nga Filistehanon, ang matagnaong pulong mao: “Ang usa ka anak sa gawas magapahiluna sa Asdod.”​—Zac 9:6.

Kining maong siyudad gitukod pag-usab sa mga Romano niadtong mga tuig 55 W.K.P. ug nailhan sa kadaghanan sa Gregong ngalan niini nga Azotus. Si Felipe nga ebanghelisador miagi sa Asdod panahon sa iyang panaw sa pagsangyaw nga gitala diha sa Buhat 8:40.